عرفه، معرفت و عرفان | محسن کدیور

محسن کدیور، اسلام پژوه ایرانی و استاد دانشگاه دوک در آمریکا، در یادداشتی تلگرامی به سیری در دعای عرفه منسوب به امام حسین و دعای چهل و هفتم صحیفه سجادیه پرداخته است که خلاصه‌ی آن در پی می‌آید:

«خدایا! این روز، روز عرفه است؛ روزی که آن را شرافت و کرامت و عظمت دادی؛ سفرۀ رحمتت را در آن گستردی و در آن به بخششت بر بندگان منّت نهادی و عطایت را در آن بزرگ کردی و به وسیلۀ آن بر بندگانت تفضّل و احسان فرمودی.»

«خدایا بی‌نیازی را در روح و روانم، و یقین را در دلم، و اخلاص را در عملم، و نور را در دیده‌ام، و بصیرت را در دینم قرار ده.»

در سال صد روز بهار عبادت است: سه ماه رجب، شعبان و رمضان و دهه اول ذیحجه. یکی از ممتازترین روزهای این سده روز عرفه است.

مهمترین عمل مستحب بعد از ظهر عرفه دعا و استغفار به درگاه پروردگار است. عرفه روز معرفت و عرفان است.

دعای عرفه منسوب به امام حسین (ع) به لحاظ متن از زیباترین دعاهای موجود است.
در متن این دعا همانند دعای ۴۷ صحیفه سجادیه اعوجاجی دیده نمی شود و با محکمات قرآنی و أصول معارف معتبر پیامبر و اهل بیت او نیز سازگار است.

زندگی مؤمنانه حاصل یک گفتگوی صمیمانه بین انسان و خداوند است. دعا طرف انسانی این گفتگوست و قرآن طرف الهی آن.

انسانی که با خدا راز و نیاز نمی کند مؤمن نیست، مثل عاشقی که با معشوق مغازله نمی کند و از او چیزی نمی خواهد.

هر زمان دلت هوای او کرد و نیاز به سخن گفتن با او داشتی، او می شنود و امکان اجابت هست.

گام اول دعا بعد از ادای حق الناس توبه و پاک کردن خانه دل از زنگار گناه است.

ادعیه مجاز منحصر در ادعیه مأثور نمی شود، و هر متنی که شامل ستایش خداوند و ادب درخواست از محضر ربوبی باشد خواندنش مجاز و احتمال استجابت دارد.

دعا را می توان به زبانی خواند که برای دعا کننده مفهوم باشد.

اگر متن دعا اعوجاجی نداشته باشد و با موازین کتاب و سنت ناسازگار نباشد هیچ اشکالی ندارد.

رواج صحیفه سجادیه به عنوان سومین کتاب اسلام شیعی (بعد از قرآن و نهج البلاغه) از قرن یازدهم و دوران محمدباقر مجلسی در عصر صفوی است.

دعای چهل و هفتم صحیفه سجادیه درباره روز عرفه را می توان از ادعیه «منتسب به امام سجاد» به حساب آورد.

دعای عرفه منسوب به امام حسین را برای نخستین بار سید بن طاووس در قرن هفتم در کتاب اقبال الأعمال بدون سند نقل کرده است. در نقل مجلسی سندی ضعیف و فقراتی به انتهای دعا افزوده شده است.

فقرات انتهایی دعای عرفه منسوب به امام حسین به نقل مجلسی عینا و بی کم و زیاد متعلق به ابن عطاءالله اسکندرانی شاذلی عارف معروف سده هفتم است.

انتهای پیام