معیار مدیریت دانشگاه و مراکز علمی چیست؟ | جواد میری

سیدجواد میری، جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در یادداشتی با عنوان «معیار مدیریت دانشگاه و مراکز علمی چیست؟» که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

امروز که تحولی در دولت ایجاد شده است و طبق سنت در دولت‌ها ساختار مدیریتی کشور هم در “مقام اجراء” دستخوش تغییرات می‌گردد باید از خود پرسید که معیار یا معاییر تغییر یا تغییرات در حوزه مدیریت دانشگاه چه باید باشد؟ آیا اساساً باید دست به تغییر و تعویض و تحول زد یا در را به همان پاشنه سابق چرخاند؟

به نظر من باید برای تغییر و تحول معیارهایی در نظر گرفت و مبتنی بر آن “وضعیت موجود” را سنجید و نقشه راهی برای “وضعیت مطلوب” تهیه کرد. اما در اینجا بحث من “تحول در مقام نظر” نیست بل به دنبال تغییری هستم که ریشه در سازمان علم دارد و مقصودم از سازمان نهادی است که در وزارت علوم بیشترین “تجربه زیسته” را در آن اندوخته‌ام. این خود می‌تواند روشی متقن برای اصلاح نظام کلی علم و دانشگاه در ایران باشد تا اهل نظر هر کدام در نهادی که “مستقر” هستند آن را “موضوع تامل انتقادی” قرار دهند تا بدینسان مانع رشد رویه‌های چاکر مسلکانه و روحیه تزویر و رویکردهای منقادوار در ساحت نهادهای علمی کشور بشویم. تجربه زیسته من در وزارت علوم در این چهارده سال ذیل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی شکل گرفته است و مشاهداتم در این دوره طولانی نشان می‌دهد که مدیریت سازمان گرفتار شبکه‌های فساد و رانت شده است و در این نه سال اخیر بودجه‌های پژوهشگاه در دستان بی‌کفایت‌ترین مدیران بوده است که هیچ عِرقی نسبت به اهداف نظام در سطح ملی و جهانی نداشته‌اند. اما تعجب‌آور این است که نظارتی وجود ندارد و پاسخگویی متاعی نایاب در این بستر است.

با توجه به تحریم‌ها و تدوام آنها نظام با کمبود بودجه روبرو خواهد بود ولی مراکز علمی گران مدیریت می‌شوند. به عنوان مثال، در پژوهشگاه ما یک حوزه ریاست و سه معاونت مالی و پژوهشی و فرهنگی داریم که مجموعاً ماهانه پنج میلیارد بودجه را می‌بلعند و یقیناً برای مدیریت پژوهشگاه در “وضع تحریم” نیاز به چنین دستگاه عریض و طویلی نیست. مراکز علمی نیازمند “حوزه ریاست” نیستند بل احتیاج به “اتاق فکر” هست و برای داشتن اتاق فکر شما نیازمند پرداخت حقوق ماهیانه مدیریت و ریاست و داشتن خودروی شخصی و کارکنان بی‌شمار نیستید. به عنوان مثال، ما در پژوهشگاه معاونت فرهنگی داریم که در این دو سال کرونا هیچ کار موثری جز ارسال پیامک انجام نداده است ولی با مجموع حقوقی که این مجموعه دریافت کرده است می‌توان برنامه‌های یک دهه در مراکز علمی کشور در حوزه بین الملل را با قدرت انجام داد. به سخن دیگر، در وضعیت کنونی کشور پست‌های مدیریتی بی خاصیت باید حذف شوند تا مراکز علمی بتوانند هدفمند و سبکبال حرکت کنند.
پیشنهاداتی که می‌توان خدمت ریاست جمهور و وزیر علوم داد به صورت موجز به شرح ذیل است ولی اگر لازم دانستند برای بسط و شرح آنها می‌توان بیشتر گفتگو کرد:

۱. بودجه کمتر
۲. کار بیشتر
۳. بسط ارتباطات منطقه‌ای و جهانی
۴. ارتقاء پژوهشگاه به بازوی مشورتی نظام
۵. حذف “حوزه” ریاست و سبکبال کردن مدیریت علمی
۶. حضور علوم انسانی ایران در سطح بین الملل بدون صرف بودجه به زبان انگلیسی و عربی و روسی و آلمانی
۷. ایجاد اتاق فکر

در یک بازه دو ساله با تحول در ساختارهای کاذب “مشغولیت” در بدنه پژوهشگاه ما خواهیم توانست راندمان کار را بالا برده و در بودجه هم صرفه‌جویی و پس‌انداز بنماییم. اما این مهم با “ریاست مکانیکی” که نه سال است بر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مسلط شده است ممکن نخواهد بود بل نیازمند “مدیریت ارگانیک” و “رویکرد نامتقارن” در “وضعیت بحران” و “اقتصاد تحریمی” هستیم.

انتهای پیام