سایه سنگین آمریکای دوقطبی بر مذاکرات احیای برجام

کانال تلگرامی مطالعات ایران نوشت: بر اساس نظرسنجی جدید Morning Consult، اکثر آمریکایی ها همچنان از توافق هسته ای 2015 ایران حمایت می کنند و معتقدند با از سرگیری مذاکرات، تحریم ها علیه تهران باید کاهش یابد – حتی با وجود اینکه اکثریت با حاشیه اندک گفته اند که توافق جدید ممکن است نتواند مانع [ادعای] عبور ایران از آستانه گریز هسته‌ای شود.نتایج این پیمایش نشان می‌دهد که بسیاری از آمریکایی‌ها خواهان مذاکره با ایران هستند، حتی اگر توافق، پیشروی هسته‌ای تهران را متوقف نکند. همچنین با وجود نگرانی آمریکایی‌ها نسبت به برنامه هسته ای ایران، آن‌ها آماده لغو تحریم‌ها در جریان مذاکرات هستند. اما نکته قابل توجه شکاف حزبی شدیدی است که از مقامات تا پایگاه اجتماعی جامعه سیاسی آمریکا را در بر گرفته و به باور تحلیلگران، همین امر دستیابی به توافق را پیچیده می‌کند.
متیو کندریک، در تشریح نتایج این نظرسنجی نوشت: 77 درصد از رای دهندگان ایالات متحده نگران پیشروی [ادعایی] ایران به سمت سلاح هسته ای هستند و اکثریت از لغو تحریم ها برای پیشروی مذاکرات حمایت می کنند، اما نظرات در مورد توافق به شدت به تناسب جناح بندی تغییر می کند: 56درصد از توافقنامه 2015 حمایت می کنند، اگرچه شکاف های حزبی در مورد این سوال که آیا اقدام ترامپ درست بود که از توافق خارج شد، بیشتر می شود؛ 67درصد از جمهوری خواهان از اقدام وی حمایت کرده‌اند و 65درصد از دموکرات ها مخالف آن هستند. وی می افزاید: با این حال، با نزدیک شدن به انتخابات میان‌دوره‌ای و پررنگ شدن سایه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین و با اختلاف شدید رای‌دهندگان در امتداد خطوط حزبی بر سر تصمیم او در سال 2018 برای خروج از توافق دوران اوباما، فرصت‌های جو بایدن برای اقدام در حال کاهش است.

به ادعای نویسنده، پس از خروج ترامپ از برجام، مخالفان رئیس جمهور پیشین حسن روحانی از دولت وی به دلیل به خطر انداختن امنیت ایران بدون تضمین کافی انتقاد کردند. این منتقدان اکنون در قدرت هستند و بر خواسته های خود برای شرایط بهتری نسبت به توافق 2015 برای ایران اصرار دارند. حتی در شرایطی که نگرانی های سیاسی داخلی می‌تواند مانع از دریافت امتیاز از سوی واشنگتن شود ، دولت رئیس جمهور ابراهیم رئیسی برای حفظ اعتبار سیاسی در داخل به دنبال توافقی بهتر از پیشینیانش است و این بده‌بستان امتیازات را سخت تر می کند.

تریتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوئینسی، گفت که بایدن با عدم کاهش تحریم‌ها و تلاش برای پیوستن مجدد به توافق از طریق یک فرمان اجرایی در روزهای آغازین دوره ریاست‌جمهوری،ممکن است فرصتی طلایی را از دست داده باشد. او گفت که پیوستن مجدد واشنگتن به توافق باعث افزایش اعتبار آمریکا و اهرم فشارش -در قالب بازگشت فوری تحریم ها در صورت تخطی- می‌شود. پارسی گفت: «استراتژی بایدن به هشت دور مذاکرات بی‌نتیجه و ادامه توسعه برنامه هسته‌ای ایران تا غنی‌سازی 60 درصد منجر شده است».

در این نظرسنجی از رای دهندگان پرسیده شد که تا چه اندازه نگران کشورهای رقیب یا مخالف هستند که سلاح هسته ای تولید کنند. تقریباً از هر 5 رأی‌دهنده آمریکایی، 4 نفر گفتند که نگران تولید سلاح هسته‌ای ایران هستند و تنها کره شمالی و چین سهم بیشتری از این نگرانی را به خود جلب کرده‌اند.

یک مقام ارشد دولت در پاسخ گفت که ایالات متحده تنها به لطف تلاش های دولت بایدن برای متحد کردن سایر طرف های توافق 2015 توانسته است در مذاکرات شرکت کند. این مقام همچنین عقب نشینی ترامپ را عامل قرار دادن ایران در مسیر به زعم وی تحریک آمیز کنونی دانست، مسیری که در وهله اول مذاکرات را بیش از پیش دشوار کرده است. به گفته ولی نصر، استاد مطالعات خاورمیانه و روابط بین‌الملل در دانشکده مطالعات بین‌الملل پیشرفته دانشگاه جانز هاپکینز، «با گذشت زمان، تلاش برای توافق با ایران، به‌ویژه، برای دولت بایدن معنای چندانی نخواهد داشت».

به باور نصر، با نزدیک شدن به انتخابات میان‌دوره‌ای امسال، هر گونه سرمایه سیاسی که برای ایران خرج می‌شود، با اولویت‌های مهم داخلی مانند طرح «بهسازی گذشته» رئیس‌جمهور منحرف خواهد شد. نصر در پایان گفت: «یک سیاستمدار خوب آنچه را که از نظر سیاسی کم‌هزینه‌تر است، انتخاب می‌کند، حتی اگر این سیاست خارجی بد باشد».

الکس وطنخواه، مدیر برنامه ایران در انستیتوی خاورمیانه، گفت شکاف حزبی و جدول زمانی انتخابات آتی ایالات متحده باعث شده است که باور واقعی بودن شاخه های زیتون که توسط مقامات آمریکایی ارائه شده برای مقامات ایرانی دشوار باشد. او گفت: «اگر رئیس جمهور جدید در سه سال آینده جمهوری خواه باشد چه اتفاقی می افتد؟ اگر دموکرات ها در انتخابات میان دوره ای شکست بخورند چه اتفاقی می افتد؟ این برای تکیه بر هرگونه توافق منعقد شده با جو بایدن به چه معناست؟».

در عین حال از هر 3 رأی دهنده در نظرسنجی Morning Consult، دو نفر نیز گفتند که در صورت شکست مذاکرات در وین، از افزایش تحریم های اقتصادی علیه ایران حمایت خواهند کرد، حتی اگر برخی کارشناسان ارزش و سودمندی چنین گزینه ای را رد کرده اند.

همچنین مداخله نظامی کمترین گزینه مورد علاقه در میان رای دهندگان در نظرسنجی Morning Consult بود. نصر گفت: «جنگ به خودی خود دیگر قابل اعتماد نیست. پس از عراق و خونریزی هایی که آمریکا انجام داد، هزینه متصور برای جنگ با ایرانی ها بسیار زیاد است که نخواهند از حمله واشنگتن هیچگونه حمایتی کنند». نصر گفت: «ایران توانایی هسته‌ای خود را ارتقا می‌بخشد تا آمریکا را به میز مذاکره بکشاند و اگر آمریکا در مورد غنی‌سازی 60 درصدی ایران تعامل کند، تهران نیازی به بمب ندارد».

انتهای پیام