پروپاگاندای سیاسی در زمین قطر

ابوالفضل نجیب، روزنامه‌نگار در یادداشتی با عنوان «پروپاگاندای سیاسی در زمین قطر» که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

اظهارات، مواضع و ادعاهای سخنگوی وزارت امور خارجه هر کشور به نوعی و بنا بر عرف و سنت دیپلماسی در جهان وزن و اعتبار و شانیت دیپلماسی و روابط خارجی آن کشور را نمایندگی می‌کند. این ادعاها و موضع‌گیری‌ها هم رابطه مستقیم با عملکرد و توانمندی‌های بالفعل و تجارب حاصل شده، خاستگاه‌ها، امکانات بالقوه و دستاوردهای حاصل از آن دارد. از این رو هر نظام سیاسی برای بیان هر موضع و ادعا بیشترین احتیاط و تأمل و به اصطلاح همه‌جانبه‌نگری در بیان مواضع را رعایت می‌کند. به بیان ساده و خودمانی پایش را از گلیم خود فراتر نمی‌گذارد.

در کمتر از یک هفته بعد از افتضاح ورزشگاه مشهد، سخنگوی وزارت خارجه در ادعایی غیر منتظره و عجیب و غریب خواستار مشارکت ایران در برگزاری مسابقات جام جهانی در قطر شده است. این ادعا البته مسبوق به سابقه است. مسبوق به ادعاهایی در خصوص در اختیار گذاشتن تجارب ایران در زمینه زیرساخت‌های مکان‌های ورزشی، و ایضن درخواست برگزاری یک بازی از مسابقات جام جهانی در ورزشگاه آزادی. ادعای اخیر وزارت خارجه آن هم بعد از موضع گیری‌های ضدونقیض مسئولان رسمی در خصوص وقایع مشهد، که محوریت تمامی آنها بر سلب مسئولیت و بدتر از آن  تقدیر و تشکر ائمه جمعه از جلوگیری زنان به ورزشگاه مشهد، و اضافه کنید اظهارات یک مقام نظامی در این خصوص که مسائل داخلی ورزش ما ربطی به فیفا ندارد و به تلویح آن را مصداق دخالت در امور داخلی و لاید از نوع استکباری تعبیر و تلقی کرده بود، و مهم‌تر امتناع از نوشتن حتی یک سطر نامه عذرخواهی فدراسیون فوتبال از فیفا، تمامی خواسته یا ناخواسته بر همسویی و اجماع عمل در خصوص اتفاقی دارد که یک سوی آن یعنی کل نهادهای بین المللی و افکار عمومی جهان دچار شگفتی شده‌اند و گذشته از این، حتی در داخل خیل عظیمی از ورزشکاران و مردم عادی در مخالفت با آن همسویی دارند. و در سوی دیگر ماجرا مسئولان و اندیشه‌های جزمی و ریز و درشتی قرار دارند که به جد از چنین اقدامی تقدیر و تشکر می‌کنند. ‌

اما گذشته از این تناقضات، آنچه در رابطه با ادعای وزارت خارجه در قالب یک سؤال ساده می‌توان مطرح کرد؛ اینکه اظهارات ایشان و مهمتر وزارت خارجه‌ای که به نوعی اعتبار و شانیت و وزن و … دیپلماسی جمهوری اسلامی را نمایندگی می‌کند با کدام امکانات و توان بالقوه و بالفعل مدعی مشارکت در برگزاری مهمترین رخداد ورزشی در جهان است. صرف همسایگی و نزدیکی و حتی داشتن امکانات توریستی چون کیش و قشم به تنهایی می‌تواند به این توهم که می‌توانیم با قطر در برگزاری چنین رخداد بزرگی مشارکت کنیم، دامن بزند. شاید تنها بخش قابل تأمل ادعاهای وزارت خارجه معطوف به همین زمینه‌های توریستی در دو جزیره خلیج فارس باشد. حتی با قبول قابلیت‌های بالقوه و بالفعل چنین بضاعتی، با کدام امکانات قادر به استفاده از چنین پتانسیل خدادادی هستیم. وانگهی اگر ادعای وزارت خارجه متوجه قابلیت‌های توریستی و گردشگری در دیگر شهرهای ایران است، در این صورت باید پرسید چرا خود را از انتفاع چنین امکانی محروم کرده‌ایم. ادعای سخنگوی وزارت خارجه بخشی هم می‌تواند معطوف به آمادگی برای برگزاری اردوهای آمادگی تیم‌های شرکت کننده در ایران باشد. حتی فرض چنین ادعایی، آن هم در شرایطی که تیم ملی فوتبال ایران در تدارک پیدا کردن کشوری برای امادگی است، از دو فرض خارج نیست. فرض اول بی اطلاعی وزارت خارجه از بضاعت و امکانات ورزشی در داخل کشور و فرض دیگر را جز به یک شوخی در بالاترین سطح دیپلماسی کشور نمی‌توان تلقی کرد. از همه اینها گذشته طرح این ادعاها نشانگر بی اطلاعی وزارت خارجه از سازوکارهای حاکم بر میزبانی جام جهانی است. و این که درخواست‌های فرضی جمهوری اسلامی اساسن و حتی در صورت میل و رغبت قطر، از توان و اختیار میزبان خارج است. 

شاید چندان لزومی به اشاره موارد یاد شده در خصوص بی اعتباری و عجیب و غریب بودن ادعاهای وزارت خارجه نبود. موارد ذکر شده را امروز هر علاقمند به فوتبالی حتی بهتر از برخی مسئولان فوتبالی ما می‌داند، چه برسد به وزارت خارچه و سخنگوی آن. آنچه باعث ترغیب به نوشتن این یادداشت شد، تاکیدی بود بر اهمیت موضع‌گیری‌ها و مواضع و ادعاهایی که از تریبون وزارت خارجه چمهوری اسلامی رسانه‌ای می‌شود. اظهارات و ادعاهایی که می‌تواند وزن و اعتبار دیپلماسی ما در سطح جهان را از آنچه هست به شدت کاهش دهد. به این مقوله اضافه کنید اظهارات وزیر خارجه و وزارت خارجه و و ایضن سایر مسئولان ریز و درشت در خصوص مذاکرات وین و نتایج آن. اظهاراتی که رسانه‌های خارجی را بعضاً دچار سردرگمی و شگفتی نموده است. در یادداشتی در خصوص استراتژی خردگریزی عقلانی به این مهم اشاره کردم که چنین رویکردی در تمامی موضوعات و مسائل به تنها راهبرد و شیوه برخورد کشور با جهان تبدیل شده است. آنچه هم وزارت خارجه در خصوص ادعای مشارکت در برگزاری مسابقات جام جهانی بیان نموده، بی شک در چارچوب چنین تاکتیک و استراتژی می‌توان ارزیابی کرد.  

انتهای پیام