صدای «حسین» از پشت بلندگوی میانه‌روها
محمد توکلی، انصاف نیوز: سال‌هاست که بازتاب مجالس عزاداری محرم در رسانه‌های عمومی به مراسم‌های برگزار شده از سوی یک جریان خاص محدود شده است و اثر چندانی از حال و هوای مجالس عزاداری محرم در جاهایی که کمی یا بیشتر از کمی از نگاه رسمی فاصله دارند دیده نمی‌شود.
خبرنگاران انصاف نیوز در شب‌های محرم به برخی از این محافل سر زده‌اند. گزارشی از حال و هوای مجالس عزاداری که معمولا در رسانه‌های رسمی سانسور می‌شود را می‌توانید در ادامه بخوانید.
خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی: اینجا خانه‌ی همه است
شب هشتم محرم است و خانه‌ای که مدتی‌ست در خبرها نامش شنیده می‌شود میزبان عزاداران؛ در یک سالن آمفی تئاتر که نام «فردوسی» بر آن نهاده شده است.
جمعیت حاضر در این مراسم به سختی به شصت تا هفتاد نفر می‌رسد. بیشتر زنان و مردان حاضر در این مراسم پوششی رسمی دارند و بیشتر خانم‌ها با مقنعه‌های تیره و پوششی اداری دیده می‌شوند. جایگاه زنان و مردان از هم تفکیک‌شده نیست و هر کدام می‌توانند در هر جایی که خواستند بر روی صندلی‌های تاشو آمفی تئاتر بنشینند.
حجت‌الاسلام حمید پارسانیا، عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی که دیدگاه‌هایی نزدیک به جریان اصولگرا دارد در ردیف نخست نشسته و منتظر است تا مراسم آغاز شود؛ حاجی‌میرزایی؛ وزیر آموزش و پرورش دولت روحانی نیز در کنار او دیده می‌شود و گرم صحبت هستند؛ ظاهراً درباره‌ی اتفاقات اخیر پیرامون خانه‌ی اندیشمندان حرف می‌زنند.
در هفته‌های اخیر چالش‌هایی میان شهرداری تهران و خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی ایجاد شده بود. این مرکز فرهنگی حدود ۱۲ سال قبل در محل پارک ورشو تهران آغاز به کار کرد و هدف از افتتاح آن نیز «همفکری و همراهی اندیشمندان در حوزه‌های مختلف علمی» عنوان شده بود.
تا آغاز رسمی مراسم صدای ضبط‌شده‌ی مداحی در سالن شنیده می‌شود. سهیل محمودی و اسماعیل امینی، شاعر، به همراه سیدحسین موسوی بلده، قاری بین‌المللی قرآن، وارد جلسه می‌شوند و پس از خوش و بش با افراد حاضر، در ردیف اول می‌نشینند.
محمودی بنا به درخواست میزبان مراسم از موسوی بلده می‌خواهد که قرائت قرآن برای شروع مراسم را به عهده بگیرد و این قاری بین‌المللی قرآن کریم نیز با قرار گرفتن پشت تریبون آیه‌هایی از قرآن را تلاوت می‌کند.
جایگاه سخنرانی که یک صندلی و میز با ابعاد متوسط است با پارچه‌هایی به نشانه‌ی عزا تزئین شده است و در کنار این جایگاه نیز عکسی از امام و رهبری را به دیوار آویخته‌اند.
سهیل محمودی که سابقه‌ی رفاقتی طولانی با موسوی بلده دارد هنگام اوج گرفتن قرائت رفیق دیرینه‌اش با صدایی بلند «احسنت» و «ماشاءالله» می‌گوید و فضای جلسه را که به نظر بیش از حد خشک و رسمی است کمی با لطافت بیشتری همراه می‌سازد.
این شاعر که ظاهراً در این مراسم مجری نیز هست پس از قرائت قرآن به میهمانان خوش‌آمد می‌گوید و با خواندن این بیت از شهریار که «دشمنانش بی امان و دوستانش بی وفا / با کدامین سر کند، مشکل دوتا دارد حسین» از حضور مردم در مراسم‌های عزاداری با وجود «دلخوری جامعه» می‌گوید.
پارسانیا که نکات سخنرانی خود را بر روی دو کاغذ A4 نوشته و مشغول مرور آنهاست از سوی محمودی برای سخنرانی دعوت می‌شود و در ابتدا با اشاره به زمان اعلامی برای این سخنرانی که ۲۵ دقیقه گفته شده‌بود از استیصال خود برای گزینش مسائل اصلی موضوع «افق‌های عاشورایی فرهنگ اسلامی» می‌گوید.
کانون توحید: یا حسین با معماری میرحسین
کانون توحید که در سال‌های پیش از انقلاب با طراحی معماری میرحسین موسوی ساخته شده بود محفل دیگری‌ست که در شب‌های محرم میزبان عزاداران بوده است.
محمدرضا یوسفی، استاد حوزه که تحصیلات دانشگاهی در حوزه‌ی اقتصاد دارد سخنران شب هشتم است و با اشاره به حوادث رخ‌داده در تاریخ اسلام و امروز از «فساد سیستمی» سخن می‌گوید.
میانگین سنی جمعیت به نسبت خانه‌ی اندیشمندان پایین‌تر به نظر می‌آید و تعداد افراد حاضر در جلسه نیز بیشتر هستند. زنان و مردان جای مخصوص ندارند و افراد می‌توانند در هر بخشی که خواستند روی صندلی‌های تاشو آمفی تئاتر بنشینند.
عکسی از مرحوم آیت‌الله موسوی اردبیلی که بنیانگذار کانون توحید بوده بر روی دیوارهای بلند آمفی تئاتر آویخته شده است.
پس از سخنرانی، نوبت به مداحی می‌رسد و بنا بر رسم معمول با روضه‌خوانی آغاز و با سینه‌زنی ادامه و در نهایت به چند دعا ختم می‌شود.
اما بر خلاف مراسم‌های مشابه این پایان برنامه نیست و پس از مداحی، سخنران به جایگاه برمی‌گردد تا به پرسش‌های مخاطبان پاسخ دهد. میزبانان برنامه کاغذهایی که در آن سوال‌هایی از سوی میهمانان نوشته شده به مجری می‌رسانند و پس از بیان سوال و یا نقد مطالب گفته‌شده سخنران به آن پاسخ می‌دهد.
با پایان پرسش و پاسخ مراسم نیز به پایان می‌رسد. میهمانان پس از خروج از کانون توحید با صدای بسیار بلند نوحه‌خوانی‌های مرسوم سال‌های اخیر که مربوط به مراسمی در روبروی این مکان است مواجه می‌شوند.
منبع این عکس: توییتر محسن عربی
جوانانی به گرد یک استاد اخلاق
در جایی حوالی بزرگراه صدر مراسم دیگری برگزار می‌شود که یک استاد اخلاق سخنران است و جوانانی نیز میزبانی را بر عهده دارند.
جایگاه زنان و مردان تفکیک شده است اما نه با پارچه‌های ضخیم و بلند معمول در مساجد و چینش افراد هم به شکلی است که زنان نیز می‌توانند سخنران و دیگر بخش‌های مراسم را ببینند.
میزبان‌های جوان پس از برگزاری نماز که از زمان معمول طولانی‌تر شده مشغول تنظیم صدا برای فیلمبرداری هستند.
پس از دقایقی آیت‌الله سیدمحمود ابطحی به سمت جایگاه سخنرانی که یک میز و صندلی ساده است حرکت می‌کند و تقریباً همه‌ی میهمانان نیز که بر روی زمین نشسته‌اند به احترام او از جا برمی‌خیزند.
چند نفر از اهالی سیاست هم در این مجلس حضور داشتند ازجمله جلیل سازگارنژاد نماینده‌ی اصلاح طلب مجلس ششم و قاسم میرزایی‌نکو، نماینده‌ی اصلاح طلب مجلس دهم.
مجلس عزای سیاسیون
سال‌هاست که صادق خرازی، دیپلمات سابق، میزبان جلسه‌ی عزاداری محرم بوده است؛ مجلسی که تقریباً خصوصی است و سیاسیون نیز در آن حضور پر رنگی دارند. امسال نیز این مراسم بر پا بود و اهل سیاست برای عزای حسینی گرد هم جمع شدند.
میزبان که در کنار در ورودی نشسته است هنگام ورود به میهمانان خوش‌آمد می‌گوید و هنگام خروج نیز ایستاده بر دم در از میهمانان برای حضورشان تشکر می‌کند.
در میان جمعیت نه چندان زیادی که در مراسم شب تاسوعا در منزل آقای خرازی بودند چهره‌هایی همچون جواد ظریف، محمدرضا خاتمی، مجید تخت‌روانچی، سیدصفدر حسینی، شهاب طباطبایی و… دیده می‌شدند.
سهیل محمودی، شاعر، با خواندن اشعاری که آنها را در روز نخست محرم سروده بود دقایقی به سخنرانی پرداخت. گفت‌وگوهای مستقیم میان او و میزبان مراسم در حین سخنرانی فضا را تلطیف و متفاوت از مراسم‌های معمول می‌کرد.
حسینیه‌ی جماران؛ حضور خاتمی و مردم
صبح تاسوعا حسینیه‌ی جماران میزبانی عزاداران حسینی را بر عهده داشت. حسینیه‌ای که همچنان یادآوری دهه‌ی نخست انقلاب و سخنرانی‌های بنیانگذار جمهوری اسلامی است.
این مراسم کمی بعد از ۶:۳۰ صبح با حضور زنان و مردان آغاز شد و عبدالجبار کاکایی، شاعر و ناصر مهدوی، روشنفکر دینی به شعرخوانی و سخنرانی به مناسبت محرم پرداختند.
علاوه بر سیدمحمد خاتمی که در این مراسم حضور پیدا کرده بود، سیدرضا صالحی امیری و حبیب‌الله بیطرف دیگر چهره‌های سیاسی بودند که در این مراسم شرکت داشتند.
ناصر مهدوی پس از چند دقیقه از آغاز سخنانش، گفت «اگر آقای خاتمی اینجا بود …»، که حاضران به حضور خاتمی در گوشه‌ای از حسینیه اشاره کردند که در دید سخنران نبود.
سپس او گفت که از نظرش «آقای خاتمی پایان ناپذیر است، کارنامه روشنی از خود به جای گذاشت» و «آقای سیدحسن آقا [خمینی] می‌توانست خیلی راحت‌تر زندگی کند، همینطور آقای خاتمی، ولی کنار مردم ایستاده‌اند». وقتی ناصر مهدوی می‌گفت که این نظر درباره‌ی آقای خاتمی اعتقاد من است، خاتمی هم خطاب به او به طنز گفت: «هر کسی ایرادی دارد»!
مهدوی در حاشیه‌ی سخنانش این را هم گفت که «کسانی تمایل داشتند که اینجا هم مانند سایر محافل حکومتی بشود. مثل خیلی جاهای دیگری ازجمله حسینیه ارشاد که تعطیل شد».
دفتر روحانی؛ لاریجانی، جهانگیری و ظریف در کنار رئیس‌جمهور سابق
دفتر حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین ایران نیز در این ایام دو روز میزبان عزاداران حسینی بود.
در مراسم‌های برگزارشده در دفتر آقای روحانی چهره‌های سیاسی همچون علی لاریجانی، جواد ظریف، اسحاق جهانگیری، محمود واعظی، حسام الدین آشنا و جمعی دیگر از چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای، فعالان اجتماعی و برخی مسئولین در ادوار گذشته حضور داشتند.
حجت‌الاسلام ناصر نقویان در این مراسم گفت: امام حسین مرد صلح و حماسه بود، امام از جان گذشت تا از حقیقت نگذرد. در این مسیر سر سوزنی از اخلاق تخطی نکرد. ایشان در ابتدا قصد جنگ نداشت و حتی با آرایش جنگی به کربلا نرفت اما کار را به آنجا کشاندند که بجنگد. حضرت با سیراب کردن سپاه تشنه دشمن و احتراز از جنگ و خونریزی، غیر از حر، ۴۰ تا ۵۰ نفر از سپاه یزید را جذب کرد. پیروان امام حسین(ع) باید در برخورد با دیگران چنین مشی و نگاهی داشته باشند.
عزاداری در حزب
در یکی از اتاق‌های حزب، اعضا بر روی صندلی‌های خود نشسته‌اند و در ظاهر آماده‌ی جلسه‌ای کاری هستند اما این بار دستور کار عزای حسینی است و به‌جای سیاسیون هم مداحی از پشت میکروفون مرثیه می‌خواند.
صبح تاسوعاست و در دفتر حزب اتحاد ملت نیز مراسمی برای عزای سیدِ آزادگان برگزار شده که در آن محسن آرمین به نقد و بررسی «روایت اقتدارگرایان از عاشورا» پرداخت.
پس از پایان سخنرانی آقای آرمین، سعید شریعتی که اجرای برنامه را هم بر عهده دارد پشت میکروفون قرار می‌گیرد و شعری را به مناسبت ایام محرم می‌خواند.
مجری در حال دعوت از مداح برای نوحه‌خوانی است که یکی از اعضای حزب گوشی موبایل را در اختیار شریعتی قرار می‌دهد و می‌گوید «آقای تاجزاده پشت خط است».
تاجزاده که بیشتر از یک سال است دوباره بازداشت شده و در زندان است با افراد حاضر در جلسه سلام و احوالپرسی می‌کند.
در میانه‌ی صحبت‌های سیدمصطفی تاجزاده و حاضران صدای ضبط‌شده‌ی آشنا برای خانواده‌ی زندانیان یادآوری می‌کند که این تماس از زندان اوین است و لبخند تلخی بر چهره‌ی حاضران نقش می‌بندد.
عاشورا در دارالزهرا با میهمانی ویژه
دارالزهرا جایی‌ست که یادآور مرحوم سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور است و معمولا اهالی سیاست نیز در مراسم‌های عزاداری محرم در این مکان حضور پبدا می‌کنند.
دارالزهرا از سال ۸۸ بسیار مشهور شد. در آن سال زمانی که مراسمی برای دعای کمیل برپا بود، با یورش ماموران، تعدادی از حاضران بازداشت شدند.
در دارالزهرا هم مثل مساجد و حسینیه‌ها چند صندلی برای کسانی که سن و سالی دارند و یا نمی‌توانند روی زمین بنشینند هست و بیشتر میهمانان بر روی زمین می‌نشینند.
شیوه‌ی مداحی و عزاداری به شکل «سنتی» اجرا می‌شود و در ابتدای مراسم مرثیه‌خوان پشت میز کوچکی که معمولا طلبه‌ها از آن استفاده می‌کنند می‌نشیند و اشعاری قدیمی را در رثای امام حسین و یارانش می‌خواند.
سیدهادی خامنه‌ای، دبیرکل مجمع نیروهای خط امام و برادر رهبری نظام سخنران شب عاشورا در دارالزهرا بود.
از چهره‌های سیاسی حاضر در مراسم عزاداری در دارالزهرا می‌توان به سیدمحمد خاتمی، سید محمد موسوی خوئینی‌ها، اسحاق جهانگیری، مجید انصاری، موسوی لاری، محمود صادقی و … اشاره کرد.
اما دارالزهرا یک میهمان از جناح اصولگرا هم در این شب‌ها داشت؛ محمدرضا باهنر که از اصولگرایان میانه‌رو و نزدیک به علی لاریجانی محسوب می‌شود.
عبدالله ناصری، فعال سیاسی که در دو سال اخیر مواضع اعتراضی تندی داشته است هم شب عاشورا با ویلچر به دارالزهرا آمد. او چند سالی است که به یک بیماری دچار شده که حرکت او را مختل کرده است.
بنیاد خیریه زینب کبری؛ ابتکارِ ابتکار
شاید وجه ظاهری پررنگ مراسم عزاداری به میزبانی معصومه ابتکار در بنیاد خیریه زینب کبری (س) نقش پر رنگ زنان در آن بود.
خانم ابتکار که سابقه‌ی معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری را در کارنامه‌ی کاری خود دارد در شب عاشورا میزبان عزاداران حسینی بود.
در این مراسم مرضیه محمدزاده، نویسنده و استاد دانشگاه و همینطور ناصر مهدوی، روشنفکر دینی به سخنرانی پرداختند.
بنیاد خیریه زینب کبری در سال ۱۳۵۸ از سوی فاطمه برزگر (مادر معصومه ابتکار) تاسیس شد و هدف آن حمایت از زنان سرپرست خانوار، دانش‌آموزان و ایتام عنوان شده است.
مجمع دینی احیای فضیلت؛ عزاداری در مدرسه
مجمع دینی احیای فضیلت در مدرسه‌ای در خیابان یخچال میزبان عزاداران در شب عاشوراست. صندلی‌های پلاستیکی در حیاط مدرسه چیده شده است و جمعیتی که اغلب از مردم همان حوالی هستند نیز برای شرکت در این مراسم به مدرسه آمده‌اند.
تعدادی از نزدیکان فکری میرحسین موسوی از جمله فرزندان شهید بهشتی در دو سال اخیر در مراسم‌های این مجمع شرکت داشته‌اند.
حجت‌الاسلام هادی سروش، استاد حوزه، موضوع سخنرانی خود را «بغض‌های فروخورده‌ی جامعه و حرکت امام حسین» قرار داده‌است و پس از سخنرانی او نیز حجت‌الاسلام مقدم به مرثیه‌خوانی می‌پردازد.
بیت الاحزان فاطمه (س)؛ هیئت رفقای دیرین
بیت‌الاحزان فاطمه (س) هیئتی در حوالی خیابان ولیعصر است که بیشتر افراد حاضر در آن از گذشته‌های دور با یکدیگر در ارتباط هستند.
آیت‌الله سیدعباس قائم‌مقامی سخنران این هیئت به عنوان یکی از چهره‌های حوزوی که نگاهی نو به مفاهیم دینی دارد شناخته می‌شود و موضوع سخنرانی او در دهه‌ی اول محرم امسال «عاشورا؛ چالش الهیات توحیدی و الهیات ایمانی» بوده است.
آقای قائم مقامی سال‌ها رئیس مرکز اسلامی هامبورگ بوده است.
در دهه‌ی محرم پس از سخنرانی، مراسم سینه‌زنی نسبتاً طولانی در این هیئت برگزار می‌شود.
انجمن اسلامی مهندسین؛ عزاداری اعتراضی
انجمن اسلامی مهندسین که نزدیک به چهره‌های ملی مذهبی است نیز بعدازظهر جمعه و هم‌زمان با عاشورای حسینی مراسمی را به این مناسبت برگزار کرد.
پوشش میهمانان حاضر در مراسم جلب نظر می‌کرد؛ چه مردانی که اغلب پیراهن‌های مشکی به تن نداشتند و برخی که ترجیح داده‌بودند با کراوات در این مراسم شرکت کنند و چه در مورد پوشش زنان که طیف متنوعی را از خانم‌های چادری تا برخی که ترجیح‌شان عدم استفاده از پوشش سر بود، را شامل می‌شد.
در این مراسم که در ساختمانی با معماری و چیدمانی قدیمی در حوالی خیابان میرداماد برگزار می‌شد، حجت‌الاسلام محمد صحتی، محقق و عاشوراپژوه دیدگاه‌های خود را پیرامون حرکت امام حسین مطرح کرد و پس از سخنرانی به پرسش‌های میهمانان پاسخ داد.
رنگ غالب سخنان سخنران و پرسش‌های مطرح‌شده از سوی میهمانان اعتراض به وضع موجود بود و حاضران به نشانه‌ی تقدیر از سخنران، او را تشویق کرده و سپس صلوات فرستادند.
در دقایق پایانی مراسم نیز برای پذیرایی از میهمانان بستنی میان آنان تقسیم تا شاید خنکای آن بتواند به کمک پنکه‌‌های سقفی کمی از حرارت حاکم بر جلسه بکاهد.
در پایان برنامه بیشتر میهمانان به سمت محمد توسلی، دبیر کل نهضت آزدی رفته و با او گپ و گفتی کوتاه داشتند.
موسسه‌ی زیتون؛ عزاداری هنرمندانه
حوالی خیابان شریعتی و موسسه زیتون دیگر محفلی بود که در «شام غریبان» میزبان عزاداران بود. میزبانی منظم و هنرمندانه‌ی جوانان در این مراسم بیشتر از هر چیزی به چشم می‌آمد.
پس از نماز و قرائت زیارت عاشورا شعر معروف محتشم کاشانی خوانده شد و در نهایت مرضیه محمدزاده، نویسنده و پژوهشگر دینی، به سخنرانی پرداخت.
سخنرانان شب‌های قبل این موسسه هم از پژوهشگران جوان بوده‌اند.
«زیتون» سازمانی مردم‌نهاد است که بنا بر اعلام گردانندگان آن «فعالیت‌هایش به وسیله‌ی دوستداران سیدالشهدا علیه‌السلام در سراسر دنیا اجرا و حمایت می‌شود»
هیئت چهارده معصوم و حسینیه‌ی ام‌الائمه؛ اعتراض به علم‌الهدی و انتقاد از «بهشت اجباری»
عزاداری متفاوت دیگر در یک هنرستان در مرکز شهر برگزار شد که جمعیت قابل توجهی در آن حضور داشتند.
سخنران این مراسم با اعتراض به مصاحبه‌ی اخیر حجت‌الاسلام علم‌الهدی، امام جمعه‌ی مشهد، گفت: جواب آنچه این سید می‌گوید را من که هیچ‌کاره‌ام باید به مردم بدهم چون با ایشان هم‌لباس هستم.
او با انتقاد از مطالب مطرح‌شده درباره‌ی وظیفه‌ی حکومت دینی برای به بهشت بردن مردم، فقر را عامل آسیب‌های اجتماعی دانست و مهم‌ترین وظیفه‌ی مسئولان کشور را رفع فقر عنوان کرد.
در شب‌های قبل افرادی همچون داود سلیمانی و غلامرضا ظریفیان نیز در این مراسم سخنرانی کرده بودند.
انتهای پیام
عالی عالی. کاش آدرس همچین جلساتی را در سایر شهرهای ایران هم اعلام کنید. خیلی ها دنبالش میگردن. اجرتون با امام حسین علیه السلام.
ان شاالله روز به روز بر ارادت و عشق به حضرت امام حسین علیه السلام افزوده شود.
عزاداری همه قبول باشد.