خاطرات هاشمی | «به شبكه مافيایی امپرياليسم خبری تاختم»

انصاف نیوز: خاطرات روزنوشت آیت‌الله اکبر هاشمی در خرداد سال 1379 را در ادامه می‌خوانید:

يكشنبه 1 خرداد  1379   |  16  صفر 1421                              21 مي  2000

آقاي حسين مرعشي، [نماینده کرمان] آمد. مي‌خواست بداند كه به مجلس مي‌روم يا نه؟ گفتم، مايل نيستم به مجلس بروم؛ بررسي بيشتر شود، براي راهكار بهتر. آقاي مسيح مهاجري، [مشاور رییس‌جمهور و مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی] آمد؛ با اظهارتعجب از اقدام رهبري در تأييد انتخابات تهران، علي‌رغم ابطال شوراي نگهبان گفت، ترجيح دارد كه شما با جلب موافقت رهبري، به مجلس نرويد.

آقاي [ابوالقاسم] خزعلي، [دبیرکل بنیاد بین‌المللی غدیر] آمد. از عملكرد دولت آقای [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور]، انتقاد زياد نمود و گفت، اگر منع رهبري نبود، حرف‌هاي زيادي براي انتقاد داشت. از من خواست‌كه به مجلس بروم و از انقلاب و اسلام حفاظت‌كنم. براي مؤسسه فرهنگي غدير استمدادكرد.

آقاي تيمسار [منصور] هاشميان آمد. قبلاً ریيس [راهنمایی و رانندگی] شهرباني بوده و بازنشسته است و در [شرکت] مترو كار مي‌كند؛ فقط براي ديدار و اظهار محبت آمده بود. دكتر [علی] عباسپور، [نماینده تهران] آمد. از مشكلات كار شوراي عالي انقلاب فرهنگي گفت و پيشنهادهایی براي علاج داشت و مواضع مثبت و منفي اعضاي موجود را گفت.

عصر، محمد [هاشمی]، محسن [هاشمی] و حسين مرعشي، براي مذاكره و مشورت در مورد رفتن به مجلس آمدند. سه راه در پيش داريم: 1- انصراف 2- رفتن به مجلس و نامزدي براي رياست 3- رفتن به مجلس و نامزد رياست‌نشدن؛ بيشتر تمايل به انصراف است، اگر بتوانم.

مسئولان برگزاري كنگره سرداران شهيد استان قزوين آمدند و گزارش دادند. من هم در خصوص آزادي خرمشهر و يادواره‌هاي شهدا صحبت كردم.[1] شوراي نگهبان از ستاد برگزاري انتخابات تهران، به خاطر تخلفات، به دادگاه شكايت‌كرد؛ دادگستري پرونده تشكيل داده است. دادگستري، اعلان كرده كه يكي از اتهامات آقاي اكبرگنجي، همكاري با يك افسر آمريكايي است.

اسرایيل، امروز از چند شهرك جنوب لبنان عقب‌نشيني كرده و مردم به شهرشان برگشته‌اند. چين و اتحاديه اروپا، قرارداد همكاري وسيع اقتصادي منعقد كرده‌اند كه آمريكا را ناراحت كرده است.

دوشنبه 2 خرداد  1379   |  17  صفر 1421                           22 مي  2000

آقايان [سلمان] خدادادي، [نماینده ملکان] و [جهانبخش] محبي‌نيا، [نماینده میاندوآب]، از نمايندگان مجلس آمدند و با اصرار زيادي، خواستار عدم انصراف بودند؛ جواب روشني ندادم. جمعي از اساتيد دانشگاه آزاد اسلامي آمدند. گزارشي از تأسيس مركز تحقيقات «علم و دين» دادند و راهنمايي خواستند؛ تذكراتي دادم.

عصر، [آقایان سمیعی، مرتضی قبه اصفهانی، رشدی، صداقت، اکبر خوش‌کوشک، مجیدی و خانم فهیمه دُرّی]، جمعي از متهمان قتل‌هاي زنجيره‌اي كه اخيراً آزاد شده‌اند، آمدند. شرحي از آزار‌هاي شديد بازجويي دادند؛ شديداً معترض‌اند و مسأله‌دار. آقايان [محسن] نوربخش، [اسحاق] جهانگيري و دكتر [محمدعلی] نجفي، [اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی] آمدند؛ پيشنهاد داشتند كه من به مجلس نروم. شب، همگي اعضاي خانواده به مجمع [تشخیص مصلحت نظام]، براي پيشنهاد انصراف من از نمايندگي مجلس آمدند؛ مذاكره شد.

آقاي [علی] آقامحمدي، [قائم مقام سازمان] از صداوسيما، تلفني گفت، در اجتماع [دفتر] تحكيم وحدت در دانشگاه تهران، شعارها عليه من، آقاي [احمد] جنتي، صداوسيما، قوه قضایيه و بعضي روزنامه‌ها و ولايت داده شده و خواستار برخورد با آنها بود.

سه‌شنبه 3 خرداد  1379   |  18  صفر 1421                            23 مي  2000

نيروهاي اسرایيلي، از ترس تلفات، پيش از موعد مقرر از جنوب لبنان عقب‌نشيني مي‌كنند و همزمان ارتش جنوب لبنان هم متلاشي مي‌شود و مردم لبنان با شادي و شور به روستاها و شهرهاي تخليه شده برمي‌گردند. حزب‌الله جشن دارد و در رسانه‌ها، اسرایيل تحقير مي‌شود. در‌هاي زندان خيام باز شده و 144 زنداني آزاد شده‌اند.[2]

آقاي [صدرالدین] شريعتي، سربازرس شوراي نگهبان آمد. اسناد و آمار و ارقام تخلف‌هاي صندوق‌هاي رأی را آورد و گفت، با دادگاه هم براي پيگيری تخلفات، همكاري دارد. آقاي [زین‌العابدین] طهماسبي، از نامزدهاي انتخابات سروستان آمد و از شوراي نگهبان شكايت داشت كه با ابطال صندوقي، رقيب‌اش را پيروز كرده است.

آقاي دكتر [غلامعلی] حدادعادل، [منتخب تهران در مجلس ششم] آمد و از اينكه گفته مي‌شود، من بنا دارم به مجلس نروم، اظهار ناراحتي‌كرد و گفت، بسياري از نمايندگان، از اين خبر ناراحت‌اند و اصرار نمود كه بمانم؛ قول ندادم. عصر براي مراسم سوم خرداد و فتح خرمشهر به حسينيه ارشاد رفتم و براي هيأت‌هاي مذهبي و وعاظ و مبلغان، سخنراني كردم؛ جلسه پُرشوري بود.[3]

شب میهمان رهبري بودم. دربارة حضورم در مجلس بحث شد؛ ضمن اينكه معتقدند، حضور من در مجلس مفيد است، به خاطر مشكلاتي كه براي من دارد، مخالفتي با انصراف از نمايندگي نكردند. از اينكه علي‌رغم كمك مهم ايشان به دوم خردادي‌ها، در تحميل تأييد انتخابات تهران بر شوراي نگهبان، آنها از ابطال بخشي از صندوق‌ها انتقاد مي‌كنند، ناراحت‌اند؛ چون بخشي از نظرات‌شان را كه به نفع‌شان است و از آن بهره‌ برده‌اند، ناديده گرفته و نسبت به بخشي كه به نفع‌شان نيست، مخالفت مي‌كنند.

چهار‌شنبه 4 خرداد  1379   |  19  صفر 1421                         24 مي  2000

عمده اخبار امروز، مربوط به عقب‌نشيني نامنظم و فرارگونه اسرایيل از جنوب لبنان است كه به خاطر عجله، چند نفر تلفات هم داشته‌اند و مقدار زيادي ابزار جنگي و تداركات را به جا گذاشته‌اند. همراهان بيش از شش هزار و 500 نفر از پرسنل و اعضاي خانواده ارتش جنوب لبنان (آنتوان لحد)، به خاك اسرایيل فراركرده‌اند كه مشكل مهمي براي اسرایيل خواهد بود و حتي از كشتزارهاي «شبعا» كه اسرایيل مي‌گويد از سوريه است و نه لبنان هم عقب‌نشيني‌كرده‌اند؛ با اينكه قبلاً مي‌گفت، تكليف آن در مذاكره با سوريه معين مي‌شود. همه اُرگان‌ها و شخصيت‌ها، بيانيه تبريك صادركرده‌اند و مردم بر پشت‌بام‌ها، شعار الله‌اكبر داده‌اند؛ شبيه فتح خرمشهر.

در اسرایيل، رسانه‌ها عقب‌نشيني را به عنوان يك اقدام شجاعانه براي كم‌كردن بار مسئوليت اسرایيل، معرفي مي‌كنند و تهديد مي‌نمايند كه اگر مرزها را ناامن كنند، ضربه وارد مي‌كنند و براي نشان‌دادن قاطعيت، امروز در منطقه آزاده شده، بمباران هوايي داشته‌اند، با تعدادي شهيد، ولي جو غالب در رسانه‌هاي جهاني، تحقير اسرایيل است و حق هم همين است.

صحبت از درس و پيام مقاومت اسلامي لبنان، براي آزادي كل فلسطين است؛ به‌خصوص كه براي اولين بار از سال 1948 چنين وضعي براي اسرایيل و اعراب پيش‌آمده و مي‌تواند شروع يك دوره معكوس باشد. آمريكا اخطار كرده كه بايد نيروهاي غيرلبناني از جنوب لبنان خارج شوند كه بيشتر ناظر به روسيه و شايد ايران است؛ گرچه ما نيرويي در آنجا نداريم.

آقايان [محمدرضا] باهنر، [حسین] مرعشي، علي [هاشمی]، محسن [هاشمی]، [محمدرضا] رحيمي، [علی] آقامحمدي و [اصغر] افشاری آمدند. در مورد حضور یا انصراف من از نمايندگي مجلس، صحبت شد. پيشنهاد مي‌‌دادند كه اگر اكثريت نمايندگان مجلس، دعوت كنند كه نامزد رياست مجلس بشوم، بمانم وگرنه انصراف بدهم. بعضي‌ها هم عقيده دارند، به صورت نماينده عادي بمانم.

آقاي [حسین] روشن‌چراغ، نماينده فعلي شاهين شهر اصفهان آمد. پدر دو شهيد است؛ در انتخابات [مجلس] ششم شكست خورده است؛ مي‌گويد، دوم خردادي‌ها به او ظلم‌كرده‌اند و از ابزار دولتي و شوراهاي شهر و روستاها، به نفع رقيب او استفاده‌كرده‌اند. بازنشسته آموزش و پرورش است و درخواست شغلي در مجمع [تشخیص مصلحت نظام] دارد.

آقاي [احمد] پيش‌بين، نمايند بافت آمد. اصرار بر رفتن من به مجلس نمود و اظهار نگراني از وضع مجلس در صورت عدم حضور کرد و گفت، هنوز فرماندار، اعتبارنامه او را امضا نكرده است؛ استمداد كرد. آقاي هاشم حجازي، نامزد انتخابات خوي آمد. در مرحله دوم، از آقاي [کامل] عابدين‌زاده عقب افتاده است، ولي مداركي در مورد تقلب رقيب به دست آورده و انتظار دارد، شوراي نگهبان حق او را بگيرد. نمونه‌هایي از تخلف‌ها و تبليغات نارواي چپ‌ها را آورده بود. آقاي [حاتم] نارویی، نماينده جديد [بم] هم آمد؛ با اصرار زياد از من خواست انصراف ندهم؛ دو برادرش را از دست داده و خودش بيمار است.             

آقاي انور هاشمي، پير دراويش قادريه و نقشبنديه كردستان آمد. سيد است و افكارش بسيار نزديك به شيعه؛ شافعي است. گفت، مساجد زيادي به نام ائمه و حضرت زهرا (س) ساخته و يك دخترش را به مردي شيعه داده و نوه‌اش با دست‌بسته و با مُهر براي سجده، نماز مي‌خواند. به او به شوخي گفته، «پدر سوخته» مُهر را براي پدر و دو دست بسته را براي مادر مي‌خواهي؟! در مورد عمليات حيرت‌انگيز و غيرقابل‌تشخيص عوامل مادي آنها پرسيدم كه در دراويش قادريه رايج است و نمونه‌هاي آن را در زمان جنگ در شهر بانه ديده بودم. گفت، در اثر ذكر و تكرار ذكر و توجه به خدا و استمداد از علي(ع) بر روح خود مسلط مي‌شوند و حساب روح از جسم جدا مي‌شود. به فرمان روح، جسم نمي‌تواند مانع عوامل حاكم بر جسم باشد. گفت، يك پزشك محقق، چندي پيش براي تحقيق آمد و در حضور خود او، تعداد زيادي تيغ ژيلت، به يكي از آنها داد و او همه را بلعيد. پزشك گفت، معده‌اش را پاره مي‌كند و مي‌ميرد. خود درويش، با چاقویی معده‌اش را بازكرد و تيغ‌ها را بيرون آورد. سپس محل پارگي را با حوله‌اي گرفت و بعد از نيم ساعت خوب شد.

گفت، در عراق و تركيه هم مُريدان زياد و خانقاه‌هاي زيادي دارند و امسال براي اولين بار، مريدان او، در ايام محرم، براي امام حسين(ع) عزا گرفته‌اند و سياه‌پوش شده‌اند. در گذشته، محرم را جشن مي‌گرفته‌اند. اظهارارادت زيادي نسبت به من نمود و گفت، فقط براي زيارت آمده است و كاري ندارد. ضمناً از سياست‌هاي دولت انتقاد داشت و گفت، باعث ترويج وهابي‌ها در كردستان شده و مردم و علماي متعهد را ضعيف كرده است. به ايشان محبت كردم. يك دوره كامل از آثارم را دادم و گفتم، اگر به كردستان آمدم، ايشان را مي‌بينم. در روستاي زنبيل، از توابع سقز زندگي مي‌كند و از راه كشاورزي، معاش خود را تأمين مي‌نمايد. [4]

اخوي محمد، [رییس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی] آمد و گفت، بهتر است كه دعوت نمايندگان را بپذيرم و به مجلس بروم. عصر آقايان رضاپور و رحماني، منتخبان جديد نقده و سردشت آمدند؛ براي تشكر و درخواست تذكري ديگر به شوراي نگهبان كه نظر نهايي را در مورد انتخابات نقده، زودتر بدهد.

آقاي محمد عبدخدايي، رايزن فرهنگي ايران در اسپانيا آمد.گفت، در اسپانيا، به خاطر حوادث تاريخي‌گذشته، افكار عمومي با اسلام و اعراب خوب نيست، ولي با ايران بد نيستند. دكتر [حسن] روحاني، [دبیر شورای عالی امنیت ملی] آمد. دربارة رفتن به مجلس مشاوره شد. تأييد شد كه اگر دعوت اكثريت مجلس تحقق يافت، حضور يابم، وگرنه انصراف بدهم. از اقدام رهبري، در نقض نظر شوراي نگهبان، اظهار تعجب نمود. آقاي [بیژن نامدار] زنگنه، [وزیر نفت] آمد. گزارش كارهاي نفت را داد و از من خواست، براي ايجاد وفاق و حل مشكلات آينده و هدايت سياست سازندگي و توسعه ايران، در مجلس بمانم.

پنج‌شنبه 5 خرداد  1379   | 20  صفر 1421                           25 مي  2000

اخبار مهمي در مورد ايستگاه جديد فضايي بين‌المللي به نام «آزادی»[5] منتشر شد. جمعي از دانشمندان، با فضاپيماي آتلانتيس آمريكا براي تنظيم موقعيت نهايي آن، به ايستگاه رفته‌اند. موتور آن را روشن كرده‌اند و 45 كيلومتر، آن را بالاتر برده‌اند كه در مدار مناسب‌تري باشد.

روسيه، طالبان [افغانستان] را تهديدكرده كه اگر به اقدامات مراجعت و تجهيز تروريست‌ها ادامه دهد، بمباران هوايي مي‌شود. روس‌ها مي‌گويند، چريك‌هاي چچن، در افغانستان آموزش مي‌بينند و از آنجا تدارك مي‌شوند. آمريكا از اين اخطار روسيه، اظهارنگراني و تعجب‌كرده است.

جنگ اتيوپي و اريتره، با برتري اتيوپي ادامه دارد. در سيرالئون، هنوز جمعي از صلح‌بانان سازمان ملل، در اسارت شورشيان هستند و رهبر شورشيان، دستگير شده است. پارلمان آمريكا، قانون روابط بازرگاني‌كامله‌الوداد[6] با چين را تصويب‌كرد.

 تمام وقت در منزل بودم. مقداري وقت صرف تهيه پيام، براي پيروزي لبنان بر اسرایيل با جهاد حزب‌الله و تهيه متن اعلان انصراف از نمايندگي مجلس شوراي اسلامي شد.  عصر آقايان [علی] آقامحمدي، [سیدحسین] مرعشي ، سيدحسين هاشمي، علي [هاشمی]، محسن [هاشمی] و مهدي [هاشمی] آمدند. دربارة انصراف يا ماندن و نامزد رياست‌شدن در مجلس مشاوره نهايي شد؛ مهدي هم براي متن نهايي اعلان انصراف،كمك كرد.[7]

در مذاكرات و مشاوره‌هاي امروز و روزهاي گذشته، نكات زير به دست آمد: 1- جناح راست، تلاش مي‌كنند كه من در مجلس باشم تا نيروهاي [حزب] كارگزاران هم به خاطر من، از چپ‌ها جدا شوند و مجموعه راست وكارگزاران و مستقل‌ها، اكثريت مجلس را داشته باشد 2- چپ‌ها و بخصوص مشاركتي‌ها، تلاش مي‌كنند كه در مجلس نباشم كه كارگزاران از آنها جدا نشوند و مستقل‌ها هم با محافظه‌كاران، در يك مجموعه قرار نگيرند. 3- رسانه‌هاي خارجي و ضدانقلاب و ليبرال‌ها در داخل فعال‌اند كه من به مجلس نروم تا نيروهاي وفادار به انقلاب پراكنده باشند و هستند كساني هم که مايل‌اند، من در مجلس باشم تا درگيري بين من و طرفداران من با چپ‌ها باشد و آنها از اين اختلاف، استفاده سياسي ببرند و هر دو طرف را ضعيف‌كنند.

جمعه 6 خرداد  1379   |  21  صفر 1421                             26 مي  2000

در منزل بودم. وقت زيادي را صرف اصلاح عبارات مصاحبه با مجله «حكومت اسلامي» كردم. انعكاس خبري انصراف من از نمايندگي مجلس، بسيار وسيع است و لحظاتي پس از اعلان، روي آنتن‌ها رفت و تقريباً در همه خبرگزاری‌های مهم جهان آمد؛ چون مسأله مجلس ششم و رياست آن، مورد توجه مراكز سياسي جهان قرار دارد. غربي‌ها، نوعاً خوشحالي و بعضي‌ها هم اظهارنگراني مي‌كنند؛ از امكان درگيري داخلي بين نيروهاي دوم خردادي، به‌خاطر اينكه رقيب بزرگي در برابر خود ندارند و نوعاً انصراف را ضربه سنگيني برجناح محافظه‌كار معرفي مي‌كنند.

در بعضي نمازجمعه‌ها، از جمله شيراز و … از انصراف، به عنوان اقدام مناسبي يادشده و در بسياري از خطبه‌ها، به صورت كلي از من دفاع شده و ترور شخصيت من را گناه نابخشودني‌گفته‌اند. آقاي [احمد] جنتي، [دبیر شورای نگهبان و امام‌جمعه موقت تهران]، در نمازجمعه از اقدام شوراي نگهبان، در ابطال بعضي صندوق‌ها دفاع كرده و تخلفات وزارت كشور را وسيع‌تر از آنچه اعلان شده، گفته است.

تبريكات و جشن‌ها و تأييدها، در مورد پيروزي حزب‌الله در جنوب لبنان و فرار اسرایيل و از هم پاشيده شدن ارتش آنتوان لحد ادامه دارد. آنتوان لحدكه پاسپورت سياسي اسرایيلي هم گرفته، به شدت از [ایهود] باراك، [نخست‌وزیر اسراییل]، انتقادكرده و متواريان ارتش لحد هم كه در اسرایيل‌اند، از اينكه به آنها خيانت شده و از رفتاري كه با آنها در اسرایيل مي‌شود، اظهار ناراحتي‌كرده‌اند

شنبه 7 خرداد  1379   |  22  صفر 1421                                27 مي  2000

براي مراسم افتتاح مجلس ششم، از منزل به مجلس رفتيم. قبل از رسميت جلسه، آقايان [سیدمحمد] خاتمي و [سیدمحمود هاشمی] شاهرودي، رؤساي جمهور و قوه قضایيه گفتند، اعلان انصراف شما، مايه ضرر براي مجلس و نظام خواهد بود. در مراسم، قرآن و سرود و گزارش ریيس اداري مجلس و پيام رهبري و جلوس هيأت ریيسه سِنّي مجلس و صحبت دكتر [محمدعلی] شيخ، [نماینده شوشتر]، ریيس سِنّي كه ضمن صحبتش، از محروميت مجلس  از حضور من به خاطر انصراف، اظهار تأسف كرد و از مراسمي‌كه در سال 1364، براي استادان نمونه بوده‌اند و از من لوح تقدير گرفته است، يادكرد.

[آقای عبدالواحد موسوی لاری]، وزيركشور در گزارش خود، انتقادهاي زيادي از شوراي نگهبان كردكه بجا نبود و دكتر شيخ گفت، بخشي گزارش و بخشی رنجنامه بود و در پايان مراسم هم سخنراني آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] بود؛ در مجموع مراسم بد نبود.

به دفترم رفتم. ظهر عفت آمد و از بخشي از مراسم منجمله اظهارات منفي وزير كشور نسبت به شوراي نگهبان، انتقاد داشت. عصر آقاي [حسن] دانايي‌فر، [معاون اداری مالی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام] آمد و از انصراف تشكركرد و گفت، وقت [ملاقات] را براي قبل از اين خواسته؛ به منظور پيشنهاد انصراف وگفت، اقدامي شجاعانه و قهرمانانه است كه در تاريخ به خوبي برجسته مي‌شود. مشروعيت انتخابات تهران زيرسؤال است و مناسب نبود كه شما با اين انتخابات، به مجلس برويد. آقاي [عبدالمجید] معاديخواه، [رییس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی] آمد. از كارشكني شهردار منطقه سه، در مورد زمين بنياد تاريخ گفت و اينكه از اول كارشكني‌كرده و عنصری سياسي است.

در روزنامه‌هاي امروز، اكثراً مقاله‌هایي در اظهار تأسف از كناره‌گيري من ديده مي‌شود. ضمن اينكه آن را اقدامي شجاعانه مي‌دانند و تجليل زيادي از خدمات و سوابق دارند و نامه‌ها و بيانيه‌هايي در اين خصوص از سوي خانه كارگر و [حزب] كارگزاران سازندگي و اتحاديه دانشجويان و دانش‌آموختگان و … منتشر شد. در روزنامه‌هاي چپ، ضمن ستايش از اقدام، سمپاشي هم هست. موج ارسال نامه و تلفن، در اظهار ناراحتي از انصراف، وسيع است و بعضي با شعر و سرود و انتقاد از مخالفان.

يكشنبه 8 خرداد  1379   |  23  صفر 1421                              28 مي  2000

آقاي [امیر] تهراني از [وزارت] اطلاعات آمد. گزارشي از نظرات مختلف دوم خردادي‌ها، دربارة اعضای هيأت‌ریيسه مجلس داد كه امروز به خاطر عدم توافق، مجلس جلسه نداشت و به روز سه‌شنبه موكول شد كه بر اختلافات فايق آيند. خواست، به نحوي [آقای علی یونسی]، وزير اطلاعات را تقويت كنيم كه به خاطر ضعف، تسليم چپ‌ها نشود و تعدادي بولتن سرّي آورد. آقاي مسيح مهاجري، [مشاور رییس‌جمهور و مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی] آمد. اظهار ترديد كرد، در تصميم رهبري و اظهار خوشحالي كرد از انصراف من و براي ادامه همكاري با جلسه ويژه، مشورت نمود.

عصر،آقايان [محمدرضا] مخبر [دزفولی، رییس‌کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی] و [عزت‌الله] ضرغامي، [معاون امور مجلس و استان‌های سازمان صدا و سیما] آمدند.گفتند، ضمن ناراحتي از عدم حضور در مجلس، انصراف را كار مناسبي در اين مقطع مي‌دانند و دربارة مجلس و مقابله با تهاجم ضدانقلاب و ضرورت حضور بيشتر در صحنه صحبت كردند و نيز دربارة وضع نامناسب شوراي عالي انقلاب فرهنگي و تقويت معاونت نظارت مجمع [تشخیص مصلحت نظام].

آقاي ضرغامي ‌گفت، در خرمشهر، مردم با سردي با آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور]، برخورد كردند و فرياد فقر و مشكلات بلند بود. ائمه‌جمعه اهواز و آبادان و خرمشهر هم با ايشان ديدار نكردند و تنها طرح قابل عرضه، همان طرحي است كه مهدي، [مدیرعامل شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی] در خرمشهر، براي كوتينگ لوله‌هاي كف دريا تأسيس‌كرده. اكنون نگران بي‌مهري مردم خراسان، در سفر آينده هستند و از صداوسيما خواسته‌اند كه براي حضور مردم، بيشتر فعاليت كند.

شب، براي اصلاح دندان به بيمارستان اختر رفتم. دكتر سعيد لاهوتي، [همسر فاطی] و دكتر دیگری، جرم‌گيري كردند و لثه‌ها را تميز و اصلاح نمودند. بحث رسانه‌ها در مورد انصراف، هنوز ادامه دارد. مشاجره برسر كشتزارهاي شبعا در جنوب لبنان ادامه دارد؛ اسرایيل قبول ندارد كه متعلق به لبنان است و آن را متعلق به سوريه مي‌داند و سوريه مي‌گويد از لبنان است.[8]

دوشنبه 9 خرداد  1379   |  24  صفر 1421                            29 مي  2000

آقايان [علی‌نقی] خاموشي و [علی] عبداللهيان، [رییس و معاون اتاق بازرگانی ایران]، با تأخير آمدند؛ فقط چند دقيقه‌اي توانستند صحبت‌كنند. گفتند، انصراف شما باعث ‌شد كه مردم با يك چشم گريه كنند و با يك چشم بخندند؛ از وضع مجلس، بدون شما نگران‌اند و خوشحال‌اند كه شما خودتان را از اين مجلس، نجات داديد و با اعلان و توضيح، روشنگری کردید. خواستند كه خارج از مجلس، براي دفاع از انقلاب فعال‌تر باشم. گفتم، رهبري بايد مواضع روشن داشته باشند، تا بشودكاركرد.

آقاي [غلامرضا] فروزش، [عضو شورای اسلامی شهر تهران]، همراه آقايان [بهروز] خواجوي، [مدیرعامل شرکت بلندپایه] و [بهروز] امین‌فر و [محمدرضا] حافظی، [عبدالحمید ریاضی]، ریيس دانشگاه اميركبير، مسئول ساخت برج بلند تهران [= برج میلاد] آمدند. توضيحات كاملي دربارة برج دادند؛ ششمين برج بلند دنيا است.[9] در جواب سئوال من‌كه چرا دايره‌اي نساخته‌اندكه فشار باد، خطرساز نباشد گفتند، خطر باد براي دايره‌اي، بيشتر در جهت ايجاد مكش در نقطه مقابل وزش باد است. خواستند كه بازديد كنم. از اعلان انصراف، اظهارخوشحالي‌كردند وگفتند، مردم مطالب را با اين انصراف ‌فهميدند.

آقاي [سیدمحمدعلی] ايازي، [پژوهشگر مرکز فرهنگ و معارف قرآن قم] آمد. از اوضاع حوزه [علمیه] قم گفت و از سختگيري‌ها و تعقيب‌ها و فشارها و نيز از بدرفتاري با آیت‌الله منتظري، انتقادكرد.گفت، آقاي منتظري به او گفته، با اينكه از من گله دارد، ولي از برخورد بد با من، ناراحت است.گفتم، بي‌جهت از من گله دارند؛ از زمان امام تاكنون، هميشه از سطح بالا، براي كم‌كردن خطر و فشار از ايشان، كمك‌كرده‌ام. نمونه‌هايي از كارهاي قرآني‌اش را آورد. قبلاً در دفتر تبليغات [اسلامی‌قم]، براي تفسير راهنماي قرآن فعاليت مي‌كرد. خواست، براي راهنمايي طلاب، بيشتر در صحنه باشم. از صحبت‌هاي خطبه جمعه اخير من و بعضي از صحبت‌هاي ديگر كه عليه جناح چپ بود،گله نمود.

آقاي [حسین] محلوجي، [وزیر سابق معادن و فلزات] آمد. براي مشكلاتي كه [سازمان] بازرسي [کل‌کشور] و دادگاه براي او درست مي‌كنند، استمداد كرد و از اعلان انصراف، اظهار امتنان نمود. عصر آقاي [حسین] نواب، امام‌جمعه قائم‌شهر آمد و خواست كه كنگره شيخ طوسي را افتتاح كنم؛ عذر خواستم. در رسانه‌ها، هنوز بحث انصراف، به صورت مثبت مطرح است.

سه‌شنبه 10 خرداد  1379   |  25  صفر 1421                            30 مي  2000

آقاي تقي قرائتي، [رییس مؤسسه مسجد] و همراهان آمدند. براي اصلاح وضع مساجد كشور فعاليت دارند. از عدم توجه مديران حوزه و طلاب، به امامت جماعت مساجد انتقاد داشت و گفت، نزديك 30‌ هزار مسجد در كشور، فاقد امام جماعت است و طلاب،كار در اُرگان‌هاي دولتي را بر امامت مساجد روستاها ترجيح مي‌دهند. براي همايش آينده مشورت كرد و خواست، به رهبري بگويم كه بودجه‌اي در اختيارشان بگذارند.

آقاي [روح‌الله] حسينيان، [رییس مرکز اسناد انقلاب اسلامی] آمد. از اوضاع سياسي و فيزيكي كشور اظهار ناراحتي‌كرد. از بي‌برنامگي رهبري و به من هم انتقاد دارد و از سوءاستفاده چپ از مسأله قتل‌ها[ی زنجیره‌ای]. آقاي دكتر [هادی] منافي آمد. از اوضاع جاري كشور اظهار ناراحتي كرد و گفت، همسرش گرفتار بيماري مشكلي شده است.

عصر [آقایان ربانی، باقری، جوادی، نیکان و قادری]، بازجو‌هاي عزل‌شده پرونده قتل‌هاي زنجيره‌اي، براي توجيه عمل خودشان آمدند. مدعي‌اند، مسایل اصلي پرونده كه در مورد جاسوسي و كارهاي خلاف اخلاق آنها اعتراف گرفته‌اند، درست است و شكنجه را آن طور كه آنها گفته‌اند، قبول ندارند و از بدنام شدن خودشان ناراحت‌اند. مي‌گويند، آقاي [علی] يونسي، [وزیر اطلاعات] و مديران وزارت، مانع ادامه كارشان شده‌اند. نسبت به حُسن‌نيت آقاي [حمید] سرمدي، اظهار ترديد نمودند.

آقاي [عبدالعلی علی] عسكري، [رییس بنیاد تعاون سپاه] آمد. طرحي براي مقابله با وضعيت موجود ارایه داد و گفت، از شنيدن خبر انصراف شوكه شده؛ ضمن اينكه عقلانيت اقدام برايش روشن است؛ من هم توضيحاتي دربارة علل انصراف دادم.گفت، نيروهاي اصولگرا از انصراف شما ناراحت‌اند. به روحيه آنها ضربه خورده و نمايندگان‌شان در مجلس سرپرست ندارند. پيشنهاد داشت كه مردم و نهادها، با بيانیه و طومار، خواستار پس‌گرفتن انصراف شما بشوند.گفتم، بعد از انصراف، راحت و سبك شدم و بنا ندارم به مجلس بروم.

در انتخابات هيأت‌ریيسه موقت مجلس، حزب مشاركت وضع نامناسبي پيدا كرده و عليرغم خواست آنها، آقاي [مهدی] كروبي و آقاي مجيد انصاري، نامزد رياست و نيابت رياست شدند و رأي آوردند؛ بگو و مگو بين مشاركت و مجمع روحانيون مبارز ادامه دارد.[10]

چهار‌شنبه 11 خرداد  1379   |  26  صفر 1421                       31 مي  2000

آقاي [محمد] فلاح، مسئول ستاد مبارزه با مواد مخدر و آقاي [محمود] گلزاري، روانشناس و مسئول تحقيقات ستاد آمدند. از عدم توفيق ستاد در مبارزه با مواد مخدر با همه سختگيري‌ها خبر دادند و پيشنهاد كار بيشتر روي پيشگيري، از طريق آموزش و ترويج داشتند؛ گفتم، طرح‌شان را به مجمع [تشخیص مصلحت نظام] بدهند.

آقاي جواد فاضل، فرزند آيت‌الله [محمد] فاضل لنكراني، همراه آقاي عباس ملكي آمدند؛ براي ابلاغ پيام آقاي فاضل و تشكر به خاطر خدمات طولاني براي انقلاب و نيز انصراف از مجلس و گفتند، همان شب قبل از پخش خبر انصراف، آقاي فاضل در حياط راه مي‌رفتند و مي‌گفتند، خوب است آقاي هاشمي انصراف بدهند؛ اين مجلس جاي مناسبي براي ايشان نيست و بعد از پخش خبر خوشحال شدند. گفتند، اخيراً آقاي فاضل، شهريه را اضافه كرده؛ در حدود شهريه رهبري و آقاي [سیدعلی] سيستاني است. ماهانه حدود 300 ميليون تومان هزينه دارند. تذكر دادم كه حوزه، فكري براي تربيت امام‌جماعت و تأمين نياز حدود 30 هزار مسجد به امام‌جماعت بنمايد.

اخوي محمد، [معاون اجرایی رییس‌جمهور] آمد وگفت، آقاي خاتمي به زودي كابينه را ترميم مي‌كند. احتمالاً وزراي [امور اقتصادی و] دارايي و كشاروزي و رؤساي سازمان برنامه و [بودجه و سازمان] امور [اداری و] استخدامي و شايد [وزارت فرهنگ و] ارشاد [اسلامی]، مشمول ترميم بشوند. عصر مسئولان نشريه‌هاي دانشجويي دانشگاه آزاد اسلامي آمدند. آقاي [عبدالله] جاسبي، [رییس دانشگاه آزاد اسلامی] و آقاي زماني، [دبیر همایش مدیرمسئولان نشریات دانشجویی] گزارش دادند. حدود250 نشريه دارند. هديه‌اي به برگزيدگان داده شد و من صحبت مفصلي در مورد نكات لازم‌الرعايه در نشريه‌ها نمودم.[11]

شب بچه‌ها جمع بودند. بحث محفل‌ها، اختلافات داخلي جبهه دوم خرداد است كه در انتخابات هيأت‌ریيسه مجلس بروزكرده است. بحران در کشور فيجي ادامه دارد. حدود 800 هزار نفر جمعيت دارد؛ حدود نيمي از آنها هندي‌الاصل و نيمی ديگر بومي‌اند و هندي‌ها حاكم‌اند. گروهي مسلح، چند هفته پيش نخست‌وزير و چند وزير را در محل پارلمان به گروگان گرفته و خواستار استعفا شده‌اند. سپس فرمانده نيروي دريايي كودتا كرده و هنوز گروگان‌ها آزاد نشده‌اند. جنگ اتيوپي و اريتره، با برتري اتيوپي ادامه دارد. اسرایيل، اعلان كرده كه از كشتزارهاي شبعا بيرون نمي‌آيد. مساحت آن 25 كيلومترمربع است. مقاومت لبنان مي‌گويد تا اسراییل از شبعا بيرون نرود، مقاومت ادامه دارد.

پنج‌شنبه 12 خرداد  1379   |  27  صفر 1421                        1 ژوئن  2000

به خاطر اينكه چند روز تعطيلي در پيش داريم، برخلاف روال عادي پنج‌شنبه‌هاي ديگر، به دفترم رفتم و تا عصر آنجا كار كردم. محسن گفت، [آقای علیرضا نوری]، برادر آقاي عبدالله نوري گفته، وضع و حال آقاي نوري در زندان، خوب نيست؛ روزه مي‌گيرد و از عيد تاكنون به او مرخصي نداده‌اند. دردگردن كه سابق داشته، عودكرده. براي رفتن به بيمارستان جهت معالجه، استمداد نمود؛ گفتم، به آقاي [غلامحسین] محسني [اژه‌ای، دادستان دادگاه ویژه روحانیت] بگويد كه موافقت كنند.

آقاي [عبدالعلی علی] عسكري، [رییس بنیاد تعاون سپاه]، مجدداَ آمد وگفت، خيلي‌ها معتقدندكه بهتر است از انصراف عدول كنم. جمعي از نمايندگان مجلس، مي‌خواهند تقاضا كنند و از ساير نهادها و گروه‌ها و افراد هم در اين فكرند و رهبري هم گفته‌اند، تأييد مي‌كنند. گفتم، دنبال اين كار نروند، نخواهم پذيرفت و او را قانع‌كردم كه دست بردارد. اخوي محمد هم تلفني گفت، روزنامه جوان پرسيده که گفته مي‌شود، فلاني قصد پس‌گرفتن انصراف دارد كه محمد تكذيب‌كرده است. فاطي، [رییس بنیاد بیماری‌های خاص][12]، براي همايش بيماران خاص به لندن رفت. عفت و بعضي بچه‌ها، مطابق معمول شب‌هاي ديگر، به كوه رفتند و از آنجا براي عزاداري خواهند رفت.

اتيوپي اعلان كردكه جنگ با اريتره پايان يافته؛ چون توانسته است، نقاطي كه دو سال قبل درجنگي ديگر به اريتره باخته بود، پس بگيرد. در پاكستان، براساس رأي دادگاه عالي، دولت اعلان كرده كه پس از سه سال، حكومت نظاميان پايان مي‌پذيرد و انتخابات انجام مي‌شود؛ قبلاً گفته بودند، اين مدت چند ماه بيشتر نخواهد بود. آمريكا اعلان كرده، كامپيوتر حاوي اسناد سلاح‌هاي هسته‌اي كه چندي پيش مفقود شده بود، پيدا شده است.

جمعه 13 خرداد  1379   |  28  صفر 1421                            2 ژوئن  2000

در خانه بودم. بيشتر وقت به مطالعه گذشت؛ بولتن‌ها و اخبار، اطلس تاريخ ايران و [کتاب] داستان‌گونه‌اي براساس نامه‌اي از سلمان رشدي به روزنامه ليبراسيون كه از وضع پيش‌آمده براي خودش، شكوه دارد.

محسن [هاشمی، سرپرست دفتر ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام] گفت، علي‌رغم پيگيري، آقاي [غلامحسین] محسني اژه‌اي، [دادستان دادگاه ویژه روحانیت]، هنوز با اعزام آقاي عبدالله نوري [از زندان] به بيمارستان، موافقت نكرده و دكتر [سیدمحمود] طباطبايي كه ايشان را معاينه كرده، تلفني‌گفت‌كه بايد به بيمارستان اعزام شود.

خبر رسيد كه در مجلس، جناح‌هاي رقيب، تعداد زيادي از اعتبارنامه‌هاي نمايندگان رقيب‌شان را به صورت عمل متقابل، مورد اعتراض قرار داده‌اند؛ اگر مصالحه نكنند، وقت زيادي از مجلس را خواهد گرفت.

شنبه 14 خرداد  1379   |  29  صفر 1421                              3 ژوئن  2000

ساعت ده صبح، با هلي‌كوپتر به مرقد امام رفتيم. آقايان [مهدی] كروبي، [رییس مجلس شورای اسلامی] و [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] و [محمد] يزدي، [عضو فقهای شورای نگهبان] هم بودند. آیت‌الله خامنه‌اي در مراسم سخنراني كردند. هياهو و شلوغي، كار سخنراني را مشكل‌كرده بود. ضمن مراسم، با آقاي خاتمي و آقاي كروبي، در مورد هيأت‌ریيسه مجلس صحبت شد. گفتند، اصرار جبهه مشاركت براي حضور يك سُنّي در هيأت‌ریيسه، كار توافق را مشكل‌كرده و  باعث اعتراض بعضي از مراجع قم، مثل آقايان [حسین] وحيد [خراسانی] و [لطف‌الله] صافي‌گلپايگاني هم شده و نيز مراجع به حضور بعضي از نمايندگان زن با مانتو و روسري و بدون چادر در مجلس، اعتراض دارند و ممكن است اعتراض‌شان را اعلان كنند.

آقاي خاتمي گفت، تحت تأثير فشارهاي كار و اعتراضات، ناراحتي عصبي پيدا كرده و به دستور اطبا، به طور مرتب داروي آرام‌بخش مصرف مي‌كند. اطبا گفته‌اند كه اگر نكند، ممكن است تبديل به افسردگي شود. گفت، آقاي [ژاک] شيراك، ریيس‌جمهور فرانسه، خواسته كه تلفني مذاكره كند؛ به احتمال قوي در مورد مسایل لبنان است و يا محاكمه 13 يهودي و يا هر دو؛ گفتم، در مورد لبنان خوب است، ايران ضرورت تخليه [کشتزارهای] شبعا از نيروهاي اسرایيلي را مطرح كند و در مورد جاسوس‌ها، به دخالت فرانسه در امور داخلي ايران، اعتراض شود.

عصر به دفترم رفتم. مصاحبه‌اي با مجري برنامه بشارت [شبکه دو سیما] داشتم كه به طور مستقيم و زنده پخش شد.[13] دربارة نحوه عمل مجلس خبرگان پس از رحلت امام، براي انتخاب رهبري و نيز سؤالي دربارة قرآن و نظر امام و مجموعه تفسير راهنما و فرهنگ قرآن بود. آقاي [محسن] قرائتي، [رییس ستاد اقامه نماز]، میهمان برنامه بودند؛ تعريف زيادي از تفسير راهنما كرد و گفت، حدود 300 مطلب جديد از آن استفاده كرده كه در تفسير ديگري نديده و تا جلد هفتم را كاملاً مطالعه كرده است. خاطره‌اي از امام، در خصوص اجازه تأسيس حزب جمهوري اسلامي و اختصاص وقت براي كار قرآني در روزهاي اول انقلاب، نقل كردم.

شب براي سخنراني به مرقد امام [خمینی (ره)] رفتم. بحث جامعي در مورد و نقش روحانيت در صد سال اخير و دستاوردهاي انقلاب اسلامي نمودم.[14] قبل از جلسه، آقاي [محمد محمدی] ري‌شهري گفت، اخيراً از آب‌درماني زير نظر دكتر كمالي، نتايج مهمي گرفته و اكثر كسالت‌هايش برطرف شده است؛ حدود ده روز، فقط آب با مقداري قند خورده است.

يكشنبه 15 خرداد  1379   |  1 ربيع‌الاول 1421                     4 ژوئن  2000

راديو آمريكا گفت، شخصي به نام احمد بهبهاني – ايراني فراري در تركيه- گفته، مسئول عمليات ايران در خارج از كشور بوده و انفجار و سقوط هواپيماي لاكربي كه اين روزها متهمان ليبيایي آن تحت محاكمه‌اند، با طرح و دستور و كمك ايران انجام شده؛ معلوم است توطئه جديدي عليه ايران است.[15]

در منزل بودم و بيشتر به مطالعه اطلس تاريخ ايران و بحث‌هاي اخلاقي براي نمازجمعه گذشت. از درخت كوچك توت كه به صورت زميني در حياط منزل نگه‌داري مي‌شود، مقداري توت چيدم و خوردم؛ از جهت احياي خاطرات توت‌خوري از درخت‌هاي انبوه و تنومند منزل‌مان در روستاي بهرمان نوق، در زمان كودكي، برايم جالب و خاطره‌انگيز بود. تعداد زيادي كلاغ بر درخت چنار مجاور منزل اجتماع كرده‌ بودند و برنامه‌اي هماهنگ با رفت و آمد و استقرار و سر و صدا داشتند كه در گذشته نديده بودم؛ البته نفهميدم كه چه مي‌كنند!

كميته‌اي در كنگره آمريكا، از دولت آمريكا انتقاد كرده كه چرا به اندازه كافي، فشار عليه ايران ندارد و خواسته كه در مسأله [انفجار] الخُبَر، پيگيري بيشتري كنند و فشار بيشتری وارد كنند. گفته مي‌شود، در سفر [بیل کلینتون]، ریيس‌جمهور آمريكا به برلين و مسكو هم مسأله ايران در دستور مذاكرات است؛ در برلين به عنوان تعريف دولت مُدرن در عصر ما و در مسكو به عنوان ادعاي كمك روسيه به تسليحات هسته‌اي و موشكي ايران.

دوشنبه 16 خرداد  1379   |  2 ربيع‌الاول 1421                     5 ژوئن  2000

آقاي [احد] محمدي، مديرعامل [سازمان] كشتيراني جمهوري اسلامي ايران آمد. گزارشي از وضع شركت داد؛ با 120 فروند كشتي و هفت هزار پرسنل و سود 10 درصد. از مشكلات مديريت در وضع حاضر گفت‌كه پس از محاكمه آقاي [غلامحسین] كرباسچي، [شهردار سابق تهران]، مديرها محتاط شده‌اند و بخشي از كارهاي لازم، به خاطر احتياط، بر زمين مي‌ماند و رقباي خارجي جلو مي‌افتند. خواستار اقدامي براي بازگرداندن شجاعت اقدام به مديران شد؛ شبيه زمان سازندگي. گفت، در جلسه‌اي در نروژ، مديران شركت‌هاي نروژي، از خطبه اخير جمعه شما اظهار تعجب مي‌كرده‌اند و برايشان مهم بوده است.

مهندس [حبیب‌الله] بوربور، معاون مدرسه‌سازي آموزش و پرورش، همراه مهندس اميني آمدند. گزارشي از وضع مدارس كشور و كمبود 200 هزار كلاس و رشد مدرسه‌سازي افراد خيّر دادند و خواستند كه همايش سالانه‌شان را افتتاح كنم. گفتند، تشويق خانم‌ها از سوي شما براي مدرسه‌سازي، باعث رشد چشمگير مدرسه‌سازها شده و از تأثير پيشنهاد و تهيه فيلم جاويد از سوي من، براي تشويق افراد خيّر گفتند.[16]

تيمسار [احمد] دادبين، فرمانده سابق نيروي زميني ارتش آمد. از نحوه فرماندهي تيمسار [علی] شهبازي، [رییس گروه مشاوران نظامی فرماندهی کل نیروهای مسلح] و تيمسار [مصطفی] ترابي، [رییس ستاد مشترک ارتش]،  انتقاد داشت و از نصب تيمسار [محمد] سليمي، [فرمانده‌کل ارتش] هم راضي نيست.

عصر آقاي [علی] لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما] آمد و گفت، علماي قم، منجمله آقايان [حسین] وحيد [خراسانی]، [ناصر] مكارم [شیرازی]، [لطف‌الله] صافي [گلپایگانی] و ميرزاجوادآقا تبريزي، به آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] و آقاي [مهدی] كروبي، [رییس مجلس شورای اسلامی]، پيغام داده‌اند كه اگر فردي سُنّي را در هيأت ریيسه مجلس بگذارند، آنها عليه اين كار بيانيه مي‌دهند و مبارزه مي‌كنند و مصوبات مجلس را بي‌اعتبار اعلان مي‌كنند. از كُندشدن قوه قضایيه، در تعقيب افراد شبهه‌گر، اظهارنگراني‌كرد وگفت، انصراف شما از نمايندگي، باعث دلسردشدن خيلي‌ها شد و دوم خردادي‌ها را نيز خوشحال كرده است.

[آقای حبیب‌الله بی‌طرف]، وزير نيرو و معاونش، آقاي مهندس [رسول] زرگر آمدند. گزارشي از پيشرفت كار ساخت سدها و نيروگاه‌ها و گزارش كاملي از وضع انتقال آب حوزه سيروان به حوزه كرخه و دشت ذهاب دادند؛ كار مهمي است كه از زمان مسئوليت من با اعتبارات ويژه شروع شده است.

در رسانه‌هاي جهاني، اظهارات فردي فراري‌كه خود را احمد بهبهاني معرفي‌كرده، عليه ايران، انعكاس وسيعي پيدا كرده و وزارت اطلاعات اعلان كرده، اصلاً كسي به اين نام، در وزارت اطلاعات سابقه ندارد؛ او گفته است، از مديران اطلاعات بوده است.

سه‌شنبه 17 خرداد  1379   |  3 ربيع‌الاول 1421                   6 ژوئن  2000

آقاي عليرضا نوري، [نماینده تهران]، برادر آقاي عبدالله نوري آمد. از وضع و حال آقاي نوري گفت كه به‌خاطر آرتروز گردن، در بيمارستان تجريش بستري شده است. اميد دارند كه نسبت به محكوميت ايشان، تجديد نظري بشود و از اختلاف بين جبهه مشاركت [ایران اسلامی] و مجمع روحانيون [مبارز] گفت.

آقاي [محمدحسین] مقيمي، استاندار كرمانشاه آمد. اوضاع استان را گفت و اينكه عبور زائران كربلا، باعث رونق قصرشيرين شده است و از اهميت طرح انتقال آب حوزه سيروان به حوزه كرخه و ذهاب‌گفت و خواست‌كه دانشگاه آزاد اسلامي را در استان، براي جذب بيكاران، توسعه بدهد

[آقایان امیر تهرانی، احمدی، شیدایی و جمال شفیعی]، معاونان فرهنگي و پارلماني وزارت اطلاعات آمدند.گزارشي از وضع افكار دانشجويان و عوامل اعتراض در دانشگاه و راهكارهاي علاج دادند و از شرارت‌هاي گروه [حشمت‌الله] طبرزدي گفتند و از عدم همكاري قوه قضایيه گله داشتندكه متقابلاً هم گفته مي‌شود.

عصر آقاي [علی] لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما]، نظراتي در مورد توطئه جديد تبليغاتي عليه ايران، در خصوص مسایل [انفجار هواپیما در] لاكربي، [انفجار پایگاه آمریکایی‌ها در] الخُبَر [عربستان سعودی] و [انفجار مرکز یهودیان در بوینس‌آیرس] آرژانتين گفت.

آقاي اصغري و همكارانش، از مؤسسه خيريه شهيد بهشتي آمدند و گزارشي از خدمات امدادي‌شان به فقرا دادند و براي ساخت مدرسه‌اي در منطقه هفت‌چنار استمداد كردند. آقاي [علی] فتح‌الله‌زاده، ریيس باشگاه استقلال آمد و از اهميت باشگاه‌هاي استقلال و پيروزي و طرفداران اين دو تيم و امكان بهره‌گيري از اين عواطف در حل مشكلات اجتماعي گفت. آقاي [حسین] مرعشي، [نماینده کرمان] نيز آمد. از دسته‌بندي‌هاي مجلس و اختلاف بين مشاركت و روحانيون گفت.

شب میهمان رهبري بودم. دربارة مجلس و دانشگاه و مطبوعات و توطئه اخير تبليغاتي در مورد لاكربي صحبت شد. ايشان خبر دادند كه ديروز در مراسم سخنراني آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] در مشهد، هنگام خيرمقدم گفتن آقاي [عباس واعظ] طبسي، [نماینده ولی‌فقیه در خراسان]، جمعي از جوانان عليه آقاي طبسي شعار مي‌داده‌اند. در طول مراسم،كف زدن و سوت‌كشيدن در صحن امام رضا(ع) زياد بوده و بعد از مراسم هم جمع زيادي به راه افتاده‌اند و در خيابان‌ها عليه آقاي طبسي شعار داده‌اند و شعارهاي كلي عليه نظام هم بوده است.

چهار‌شنبه 18 خرداد  1379   |  4 ربيع‌الاول 1421                  7 ژوئن  2000

جمعي از مديران و حقوقدانان دفاتر حمايت حقوقي و قضايي از ايثارگران آمدند. سردار [سیدمحمد] حجازي، فرمانده بسيج گزارش داد. بيش از 180 دفتر در سراسر كشور براي وكالت و مشاوره مجاني در محاكم داير است. در زمان جنگ، با تصويب شوراي عالي پشتيباني جنگ، اين نهاد به وجود آمده و تاكنون در 300 هزار پرونده، به ايثارگران كمك مجاني كرده است. من هم در حقانيت اين تصميم صحبت كردم و از خدمات دفاتر تشكر كردم و از اهميت بسيج گفتم.[17]

آقاي [عبدالحسین] وهاجي، معاون وزارت بازرگاني آمد. گزارشي از وضع تجارت خارجي داد كه متأسفانه در ماه اول سال، صادرات اُفت جدي داشته و واردات اضافه شده؛ با اينكه آقاي خاتمي، [رییس‌جمهور]، در ماه‌هاي اخير، وعده جهش صادرات غيرنفتي را داده است. گزارش ساخت مسجدي در ولنجك را داد كه براي تهيه زمين و ساختمان كمك‌كرده‌ام و خواست كه براي افتتاح شركت‌كنم.

آقاي [عباسعلی] عليزاده، ریيس دادگستري تهران آمد و جريان جلسه‌اش با آقاي خاتمي را گفت كه ايشان به تُندي صحبت كرده در مورد تعطيلي مطبوعات و پرونده انتخابات و مسأله فرشاد ابراهيمي و آقاي عليزاده هم جواب محكم داده است؛ گفت، ابراهيمي با تحريك سران دوم خردادي، آن نوار دروغ را پُركرده بوده و اينك اعتراف به كذب بودن و تحريك شدن نموده است. وزارت اطلاعات اصرار دارد كه او را در اختيار داشته باشد، ولي اطلاعات ناجا [= نیروی انتظامی] را هم شريك بررسي كرده‌اند.[18]

عصر آقايان [احد] باقرزاده، [معاون وزیر دادگستری و رییس سازمان تعزیرات حکومتی] و رمضاني از تعزيرات آمدند و از برگشت تعزيرات به قوه قضایيه اظهار نگراني كردند؛ با توجه به نياز دولت و كارآيي خوب. آقاي [حسین] محلوجي، [وزیر سابق معادن و فلزات]، تلفني از رفتار دادگاه با مديران تحت امر او، در مورد كمك به ورزش گله شديد نمود و گفت، چند نفر را بازداشت كرده‌اند و براي خود او هم قرار50 ميليون تومان صادر كرده‌اند.

سر و صداي احمد بهبهاني هنوز ادامه دارد، ولي مراكز جهاني، متوجه دروغگويي‌هاي او شده‌اند. در بلژيك، باز فردي اعلان كرده كه از رهبري و ریيس‌جمهور و من، به دادگاه شكايت كرده است.

پنج‌شنبه 19 خرداد  1379   |  5 ربيع‌الاول 1421                  8 ژوئن  2000

در خانه بودم. براي نمازجمعه فردا و دربارة كشورهاي تركمنستان، قرقيزستان و آذربايجان- براي ملاقات‌هاي فردا – مطالعه كردم و نيز در مورد اصلاح نمايه‌هاي تفسير راهنما.

با معرفي [احمد] بهبهاني توسط وزارت اطلاعات كه اخيراً با دروغ‌هايش، موج تبليغاتی عليه ايران راه انداخته است، شرمندگي براي مراكز خبري غربي پيش آمده است. اين شخص، سارق مسلح فراري بوده كه سال‌ها در عراق بوده و عراق به عنوان زنداني ايراني، او را تحويل داده و پس از محاكمه به 10 سال حبس محكوم شده و در جريان مرخصي اخير، باز فرار كرده و به تركيه رفته و اسمش شهرام است و خود را احمد معرفي كرده است.

در جزاير سليمان هم وضعي شبيه جزيره فيجي پيش‌آمده؛ با شورش مسلح جمعي. اسرایيل، لبنان را تهديد به بازگشت كرده است. جمعي از خاخام‌هاي فرقه «نتوری‌كارتا»[19]  (ناظر شهر) يهودي به ايران آمده‌اند؛ اينها ضدصهيونيست‌ها هستند و مخالف دولت اسرایيل و معتقدند، يهودي‌ها به خاطر گناهان خود، محكوم به تبعيد تا ظهور منجي عالم هستند و نبايد دولت و كشور داشته باشند؛ گرچه اينها در آمريكا هستند، ولي مركزي هم در اسرایيل دارند. اسرایيل از سفر اينها به ايران ناراحت است.

جمعه 20 خرداد  1379   |  6 ربيع‌الاول 1421                     9 ژوئن  2000

تا ساعت یازده و نیم، در خانه مطالعه مي‌كردم. براي اقامه نمازجمعه به دانشگاه تهران رفتم. خطبه‌اي در بحث اخلاق و خطبه‌‌اي در مناسبت‌هاي هفته ايراد كردم. به شبكه مافيايي امپرياليسم خبري تاختم.[20] براي ناهار و استراحت به دفترم رفتم. به خاطر برنامه‌هاي عصر، برخلاف روال‌هاي جمعه‌هاي ديگر، به منزل نيامدم.

ساعت شش و نیم بعد از ظهر، [آقای عسگر آقایف]، ریيس‌جمهور قرقيزستان و همراهان آمدند. دربارة همكاري‌ها و نقش من در پايه‌گذاري روابط و دعوت آنها به [سازمان همکاری‌های اقتصادی] اكو و اهميت كار من در [دستور] ساخت راه آهن مشهد سرخس صحبت كردند. احياي جاده ابريشم و صلح تاجيكستان را با تأكيد مطرح كرد و گفت، مي‌خواهند راه آهن خود را به كاشغر چين برسانند. دعوت كرد كه به كشورش بروم.

سپس آقاي [صفرمراد] نيازاُف، ریيس‌جمهور تركمنستان آمد. صحبت‌ها دوستانه و يادآوري همكاري‌هاي گذشته و نقش من بود. دربارة خريد گاز و لوله گاز و رژيم حقوقي درياي خزر و مسایل زياد ديگري بحث شد.گفت، روابط‌مان با [ولادیمیر] پوتين، [رییس‌جمهور روسیه]، بهتر از [بوریس] يلتسين است. از رشد محصول گندم و پنبه گفت، و از ترك سيگار. براي مراسم سالگرد استقلال‌شان، دعوت‌كرد.

دكتر [محمدرضا] عارف، [وزیر پُست و تلگراف و تلفن] هم كه وزير همراه آقاي عسگرآقايف است، آمد و راجع به برنامه‌هاي مخابرات گفت و نيز احتمال رفتن به سازمان برنامه و بودجه.

شنبه 21 خرداد  1379   |  7 ربيع‌الاول 1421                      10 ژوئن  2000

مجمع [تشخیص مصلحت نظام] جلسه داشت. سياست‌هاي كلي قضايي مطرح بود و يك بند تصويب شد. ضمن بحث،‌ آقاي [محمد محمدی] ري‌شهري، [وزیر اسبق اطلاعات]، مسأله سوءرفتار با متهمان قتل‌هاي زنجيره‌اي را پيش كشيد كه بحث داغ شد و من آن را متوقف كردم؛ چون آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] و گروه سه نفره منتخب ايشان، [آقایان علی یونسی، علی ربیعی و حمید سرمدی] نبودند كه از خود دفاع كنند؛ به جلسه ديگري موكول شد. بعد از جلسه، آقاي [سیدمحمود] هاشمي شاهرودي، [رییس قوه قضاییه] گفت، قصد سفر رسمي به استان كرمان دارد و از من خواست، به افراد مؤثر آنجا بگويم كه براي خوب برگزارشدن سفر كمك كنند.

ظهر آقايان [عباس واعظ] طبسي، [محمد] يزدي، [علی‌اکبر] ناطق [نوری] و [قربانعلی] دُرّي [نجف‌آبادی] و [محمدعلی] موحدي [کرمانی]، میهمانم بودند. آقاي طبسي، انتقاد تُندي داشت و رفتار آقاي خاتمي، [رییس‌جمهور] در سفر به مشهد و عمل آنها را برخلاف قرار صورتجلسه دانست كه قرار بوده، فقط آقاي طبسي خيرمقدم بگويد و آنها آقايان [محمد] عبايي [خراسانی] و [محسن مهرعلیزاده]، استاندار را هم اضافه كرده بودند و نيز سازماندهي كرده‌اند كه جلوی تريبون، هنگام صحبت آقاي طبسي، به ايشان اهانت شود و نيز در جوار حرم امام [رضا] (ع)، سوت و كف و رقص داشته‌اند و سپس غيرقانوني در خيابان تظاهرات كرده‌اند و به آقاي طبسي و نظام اهانت كرده‌اند و آقاي طبسي هم در صحبت‌هايش به آنها اعتراضي نكرده است. آقاي طبسي عقيده دارد كه آقاي خاتمي يا راضي به اين كارهاست و يا تحت فشار اطرافيانش، نمي‌تواند موضع در مقابل اينها بگيرد. دربارة رياست‌جمهوري آينده هم بحث شد. تلويحاً حمايت‌هاي رهبري از آقاي خاتمي، مورد انتقاد بود.

عصر آقاي [حیدر] علي‌اُف، ریيس‌جمهور آذربايجان آمد. از وضع مرزي با ارمنستان خيلي ناراحت است. گفت، يك ميليون آواره دارند و 20 درصد اراضی كشورش در اشغال ارمنستان است و كسي از او حمايت نمي‌كند و ارمنستان به پيشنهادهاي صلح، جواب مساعد نمي‌دهد. دعوت كرد به آذربايجان بروم. پير و فرسوده شده است. از حمايت‌هاي من در زماني كه در نخجوان بود و اوايل رياست‌جمهوري‌اش، قدرداني كرد.

خبر رسيد كه آقاي حافظ اسد، [رییس‌جمهور سوریه]، امروز با سكته قلبي فوت‌كرده است.[21]  [آقای امیل لحود]، ریيس‌جمهور لبنان گفته، در حالي‌كه مشغول مذاكره تلفني بودند، ناگهان صدايش قطع شده و افتاده و مُرده و آخرين جمله‌اش اين بوده كه «بايد فكري براي نسل آينده بشود». تسليت به [فرزندش] آقای بشار اسد فرستادم.

يكشنبه 22 خرداد  1379   |  8 ربيع‌الاول 1421                    11 ژوئن  2000

براي مراسم بهره‌برداري از طرح‌هاي جهاد سازندگي، از منزل به مؤسسه رازي حصارك رفتيم. [آقای محمد سعیدی‌کیا]، وزير جهاد [سازندگی] در گزارش گفت، سه هزار و 900 طرح و پروژه، امروز به بهره‌برداري مي‌رسد كه اغلب آنها از زمان مسئوليت من است، با 80 ميليارد تومان هزينه. از طرح «سرم‌ تراپي» واكسن‌‌هاي ثلات بازديدكرديم. كارخانه مُدرني است و براي توليد واكسن كزاز و ديفتري و سياه سرفه، با فرمانتورهايي كه سال‌ها پيش، هلند به ايران هديه كرده است. سالانه 72 ميليون دوز واكسن توليد مي‌كند و استاندارد خوبي دارد كه سازمان بهداشت جهاني، با صدور آن موافقت كرده است. در جمع پرسنل و مديران، پس از استماع گزارش [آقای سعیدی‌کیا]، وزير و [آقای محمدتقی امان‌پور]، معاون تحقيقات، لوح تقدير 35 نفر را دادم و سخنراني مفصلي در ارزش و مقدمات [تأسیس] جهاد سازندگی نمودم.[22] به دفترم رفتم و تا عصر كارها را انجام دادم.

آقاي [مرتضی] الويري، [شهردار تهران] آمد. مواردي از اختلافات خود با شوراي شهر تهران را گفت و از مشكلات اقتصادي‌كشور و ركود سازندگي اظهار نگراني‌كرد و گفت، فعلاً شوراها به نفع كشور عمل نمي‌كنند، مگر اينكه در آينده، شرايط مناسبي درست شود.

سرشب، براي امضاي دفتر يادبود مرحوم حافظ اسد، به سفارت سوريه رفتم؛ متن ستايش‌آميزي هم نوشتم.[23] دكتر [حسن] حبيبي، [معاون اول رییس‌جمهور] هم رسيد. عفت هم پيام تسليت به همسر اسد داده است. مسایل مربوط به فوت حافظ اسد، امروز اخبار ديگر دنيا را تحت‌الشعاع گرفته بود. معمولاً بيانيه‌ها و اظهارنظرها، ستايش‌آميز است و كار جانشيني در سوريه هم در جهت سركار آوردن فرزندش بشار اسد، پيش مي‌رود.

دوشنبه 23 خرداد  1379   |  9 ربيع‌الاول 1421                  12 ژوئن  2000

آقاي [محمد] رجبي [دوانی]، رايزن [فرهنگی ایران] در آلمان آمد. پيشنهادهایی داشت و تذكراتي؛ منجمله اينكه دوم‌خردادي‌ها در مجلس، اقدام به اصلاح قانون اخير بيمه كارگران كارگاه‌هاي كوچك خواهند كرد. خوب است، جايي مثل مجمع [تشخیص مصلحت نظام]، اين اقدام را انجام دهد؛ براي گرفتن فرصت از آنها. گفتم، در قلمرو كار مجمع نيست. پيشنهادكردكه سازماني نظير خانه‌كارگر كه به شما وفادار است، براي كارمندان و كشاورزان هم تأسيس شود.

آقاي [عباسعلی] وكيلي، ریيس ستاد [رسیدگی به امور] آزادگان آمد. از فوت آقاي [سیدعلی‌اکبر] ابوترابي[24]، [نماینده ولی‌فقیه در امور آزادگان] متأثر بود و گفت، متأسفانه خود او راننده بوده و تقصير هم از اوست. پدرش و خودش فوت‌كردند و راننده و همراهش مجروح شدند. درخواست‌كرد، به رهبري بگويم كه نمايندگي رهبري در ستاد را به خود او واگذار كنند. براي كارها مشورت‌كرد.

آقاي تقي پسنديده، فرزند مرحوم [سیدمرتضی] پسنديده، برادر امام [خمینی] آمد. براي تهيه مسكن استمداد كرد و از برادرش رضا گفت و يادآوري كرد كه قبل از پيروزي انقلاب، نامه‌‌اي از پدرش براي من آورد، جهت اشتغال و من او را به آقاي خانيان معرفي كردم كه در شركت گاز مشغول كار شود و به خاطر آن سابقه، با اميد به نتايج مطلوب، براي حل مشكل مسكن، به من مراجعه كرده است.

مسأله [درگذشت حافظ] اسد، [رییس‌جمهور سوریه] و جانشيني او مورد توجه است و مخالفت‌هايي از سوي اخوان‌المسلمين سوريه و ديگر مخالفان كه عمدتاً در خارج‌اند، شروع شده و احتمالاً با رفعت اسد، برادر تبعيدي حافظ اسد هم مخالفت خواهند كرد. سه روز عزاي عمومي اعلان  شده است.

سه‌شنبه 24 خرداد  1379   | 10 ربيع‌الاول 1421                  13 ژوئن  2000

دكتر [حسن] روحاني، [دبیر شورای عالی امنیت ملی و رییس مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخیص مصلحت نظام] آمد. دربارة اوضاع آينده سوريه بحث كرديم. احتمال عدم ثبات و تغيير عمده در مسایل اسرایيل، جدي است.گفت، به‌خاطر اينكه بعضي از مصوبات شوراي عالي امنيت ملی را رهبري تأييد نمي‌كنند، منجمله مصوبه مربوط به آمريكا و اهل سنت، با پيشنهاد وزارت امورخارجه، دولت تصميم گرفته است، بخشي از موضوعاتي كه در شوراي عالي امنيت ملی تصويب شده، در كميسيوني از دولت، با استفاده از اصل 137، بررسي و تصويب كنند. گفتم، رهبري مطلع‌اند و اهميتي  به آن نمي‌دهند. در مورد مركز تحقيقات استراتژيك هم مذاكره كرديم؛ منجمله در مقررات مالي و اساسنامه.

آقاي مسيح مهاجري، [مشاور رییس‌جمهور و مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی] آمد. در مورد ضعيف‌ عمل‌كردن رهبري در كنترل سياسيون افراطی صحبت كرد و خواست كه موضوع جدي‌تر گرفته شود. ظهر عفت براي ديدن مراسم خاكسپاري حافظ اسد از ماهواره، به دفترم آمد. نظم خوبي داشت، ولي حضور رؤساي كشورها كم بود. بيشتر در سطح وزير و پايين‌تر شركت كرده بودند؛ از ايران، ریيس‌جمهور رفته است.

عصر آقايان [اسدالله] بادامچيان، [احمد] توكلي و [محمدنبی] حبيبي آمدند و گفتند، هنوز فلسفه انصراف من از مجلس را نمي‌فهمند، ولي آقاي بادامچيان گفت، كار بسيار بجایي  بود. گفتم، من علت اصلي انصراف را اعلان نكرده‌ام. آقاي توكلي‌گفت، با رهبري ملاقات داشته و ايشان بعد از ديدن انتخابات هيأت‌ریيسه دایمي، به مجلس بدبين شده‌اند.

جمعي از اعضاي هيأت‌هاي مؤتلفه و خانواده‌ شهداي مؤتلفه آمدند. آقاي [حبیب‌الله] عسگراولادي، [دبیرکل حزب مؤتلفه اسلامی] گزارش داد. من هم در مورد اخلاص نيروهاي مبارز اسلامي در دوران مبارزه و دفاع صحبت كردم و بر ضرورت حفظ اخلاص و پرهيز از خودخواهي تأكيد نمودم.[25]

آقاي [سیدمطهر] كاظمي، نماينده خلخال آمد. نگران رد اعتبارنامه‌اش در مجلس، به خاطر وضع خاص انتخابات خلخال بود. مسایل سوريه در رأس اخبار است و مخالفت رفعت اسد با رياست‌جمهوري بشار، مهم تلقي شده است و در روزنامه‌هاي آمريكا، حق را به او داده‌اند؛ شعار اصلاح‌طلبي او براي غرب جاذبه دارد. امروز ریيس‌جمهور كره جنوبي به كره شمالي رفته ؛ بعد از 45 سال، حركتي براي نزديكي دو كره، پيش‌آمده است.

روي تلكس [خبری ایرنا] اختصاصي آمده كه بعضي نمايندگان مجلس گفته‌اند، از طرف مقامات بالاتر در مجلس، به نمايندگان اخطار شده كه اقدام به تغيير قانون مطبوعات نكنند. اگر درست باشد، لابد رهبري گفته‌اند. قرار بود، فردا طرح دو فوريتي با امضاي 100 نماينده مطرح شود.

چهار‌شنبه 25 خرداد  1379   |  11 ربيع‌الاول 1421             14 ژوئن  2000

ساعت هفت صبح، با اتومبيل به سوي رامسر حركت كرديم. در مسير از شهرك تحقيقاتي كاوش[26]، [واقع در هشتگرد کرج]، به صورت عبوري بازديدكردم. از جاده فرعيِ در دست ساختِ قزوين – اشكِوَر استفاده كرديم. آقاي [جلیل] بشارتي، مسئول دفتر مناطق محروم [نهاد ریاست‌جمهوری]، از قزوين در ماشين من سوار شد؛ براي توضيح. دفتر [مناطق محروم]، مسئول اين جاده است و با دستور من در گذشته، ساخت جاده‌هاي فرعي از مسيرهاي مستعد بين جنوب و شمال پهنه البرز شروع شده است.

در مسير، چند جا توقف كردم و با روستایيان صحبت‌كردم؛ منجمله در بهرام‌آباد، راز‌ميان، هير، ویار و سپارده. معيشت مردم بيشتر از دامداري و كشاورزي است. منطقه محروم و منزوي است. اميد دارند، اين جاده‌ها وضع زندگي را بهتر كند. در انتهاي دره هير و ويار، كنار چشمه‌اي و زير درخت بيدي، براي نماز و ناهار توقف كرديم. در اين منطقه، بوته‌هاي گل‌كرده و زيباي ريواس و درخت‌های اُرس و گياه‌هاي ديگر زيبا، زياد است.

از خط‌الرأس البرز، وارد منطقه اشكور شديم كه قسمتي مربوط به گيلان و قسمتي مربوط به مازندران است. ساخت جاده، اين منطقه محروم و خوش آب و هوا را از انزوا درآورده  و مي‌تواند، تبديل به منطقه‌اي پُررونق شود.

ساعت پنج به رامسر رسيديم. تا شب به استراحت، مطالعه، خواندن اخبار و قدم‌زدن در ساحل گذشت.اين روزها، اينجا باران خوبي آمده و امشب هم نم‌نم مي‌بارد. برخلاف سفرهاي قبلي، كسي از اعضای خانواده همراه نيست. فاطي و ياسر و خانواده‌هايشان به مكه رفته‌اند. فائزه به اردن رفته و محسن و مهدي و عفت، بناست بيايند.

در خبرها، موفقيت‌آميز بودن مذاكرات كره شمالي و كره جنوبي، مهم است و انتقادات زياد به [ژاک] شيراك، ریيس‌جمهور فرانسه، به خاطر سفر به سوريه، براي احترام به حافظ اسد. در مسایل داخلي، مطرح نشدن طرح اصلاح قانون مطبوعات در جلسه امروز مجلس و بي‌جواب ماندن سئوالات فراوان خبرنگاران، مهم است.

چند روزي است كه گفته مي‌شد، يك كامپيوتر حاوي اسناد مهم مربوط به سلاح هسته‌اي از مركز لُس‌آلاموس آمريكا، مفقود شده است و پیدا کرده‌اند. امروز [بیل کلینتون]، ریيس‌جمهور آمريكا، اين خبر را تأييدكرد و گفت، مسأله جدي و مهم است؛ گويا شش نفر از كاركنان مركز هم بازداشت شده‌اند. بخشي از اسناد، مربوط به نحوة انهدام موشك‌هاي هسته‌اي آمريكا و روسيه است.

پنج‌شنبه 26 خرداد  1379   |  12 ربيع‌الاول 1421                15 ژوئن  2000

تا ساعت چهار بعد از ظهر، در مقر در رامسر بوديم. به خاطر سردي هوا از دريا استفاده نكرديم. دريا نسبت به دو سال گذشته، پايين‌رفته و مقداري از ساحل كه زير آب بود، بيرون آمده و در نقاطي، مجدداً گياهان رویيده است. با محسن، در مورد مسایل مديريتي و مالي مجمع تشخيص [مصلحت نظام] مذاكره كرديم. بعد از ظهر، عفت، مونا، حسن، اميد و آقارضا مرعشي آمدند.

عصر براي مراسم اختتاميه جشنواره توليدات استان‌هاي صداوسيما، به زيباكنار رفتيم. پس از رسيدن به لنگرود، ازطريق چمخاله رفتيم؛ براي اولين‌بار، اين مسير را رفتم. در كياشهر، مردم با دسته سينه‌زني، در مراسم عزاداري يكي از افراد شهر، مراسم داشتند. زماني معطل شديم؛ ما را نشناختند.

در زيباكنار، آقايان [علی] لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما] و استاندار و مديران، استقبال و چند گروه از هنرمندان استان‌هاي‌كشور، هنرنمايي كردند و جمعي از كودكان، با خواندن سرود و گل‌افشاني، خيرمقدم گفتند. سپس در جلسه مديران، مراسم اختتاميه برگزار شد؛ با خيرمقدم آقايان لاريجاني و [عزت‌الله] ضرغامي، [معاون پارلمانی و امور استان‌ها] و با خواندن آرای داوران، دربارة كارهاي مراكز استان، از قبيل تحقيقات و خبر و فيلم و نمايش قطعه‌اي جالب از زندگي خانوادگي يك جانباز- به نام آقاي شاهمرادي- و سرودخواني گروه هنری از مرکز  بوشهر. جوايز آنها را دادم و دربارة اهميت و نقش صداوسيما سخنراني كردم و مراعات سه اصل ميل، نياز و مصلحت مردم در برنامه‌هاي صداوسيما را مطرح كردم.[27]  شام میهمان‌شان بوديم. عفت و محسن هم بودند.

[آقای علی صوفی]، استاندار [گیلان]، از امور استان گفت و مذاكره با روسيه دربارة مسير جنوب و شمال كه با استفاده از بنادر انزلي يا اميرآباد يا هر دو، از ايران مي‌گذرد. آقاي لاريجاني، به طور خصوصي گفت، آيت‌الله خامنه‌اي، توسط آقاي [سیدعلی‌اصغر] حجازي به آقايان [مهدی] كروبي، [رییس مجلس] و بهزاد نبوي،گفته‌اند كه نبايد مجلس، اصلاحيه قانون مطبوعات را به اين صورت مطرح كند؛ چون بازي سياسي است و نه اصلاح قانون. آنها هم به‌ ناچار متوقف‌كرده‌ و نخواسته‌اند بگويند، رهبري جلوگيري كرده‌اند.

ساعت ده و نیم شب به سوي رامسر حركت كرديم؛ ساعت دوازده رسيديم. در مسير، با محسن، دربارة مسایل جاري مذاكره كرديم.

جمعه 27 خرداد  1379   |  13 ربيع‌الاول 1421                  16 ژوئن  2000

تمام روز در مقر بوديم و تمامي وقت، صرف مطالعه بولتن‌ها وكتاب و اصلاح بخش چهارم مصاحبه با مجله «حكومت اسلامي» شد. محسن به تهران مراجعت كرد.گزارش‌های ويژه خبري را – مطابق معمول سفرها- از طريق تلفن، روي كامپيوتر مي‌خوانم.

[ولادیمیر پوتین]، ریيس‌جمهور روسيه، در برلين به آمريكا اخطار كرده كه طرح تأسيس سپر دفاع در مقابل موشك – جنگ ستارگان- دنيا را در بحران و جنگ سرد فرو مي‌برد. اتحاديه اروپا هم قبلاً مخالفت خود را با اين اقدام آمريكا اعلان كرده و عملاً روسيه و اتحاديه اروپا، به موضع مشتركي در برابر سياست دفاعي آمريكا رسيده‌اند.

شنبه 28 خرداد  1379   |  14 ربيع‌الاول 1421                   17 ژوئن  2000

ساعت شش و نیم صبح به سوي تهران حركت كرديم. در مسير، سري به تونل كندوان زديم كه در دست بازسازي و توسعه است؛ از زمان مسئوليت من شروع شده و چند ماهي است كه به مشكل برخورده است. از دو طرف پيش رفته‌اند و در وسط، مواجه با گسل شده‌اند و ريزش شديد دارند[28]. از هر دو كارگاه بازديد كردم. اميدهايي براي رفع اشكال پيش‌آمده، ولي نگراني همچنان باقي است. كارگاه سپاه، از كارگاه وزارت راه و ترابری، اميدوارتر است. كاركنان از تعويق سه ماه حقوق‌شان، شكايت داشتند.

ساعت یازده به منزل رسيدم. عفت هم ساعت سه بعد از ظهر رسيد. فاطي از مكه تلفن كرد و گفت، پيشنهاد شده عقد [دخترش] سارا را در حرم ببندند و نظرخواهي‌كرد.

عصر براي افتتاح سيزدهمين كنفرانس وحدت، به ساختمان كنفرانس‌هاي بين‌المللي رفتم. آقاي [محمد] واعظ‌زاده [خراسانی، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]،

خيرمقدم گفت. آقاي واعظ‌زاده، در گزارش خود، كار مهم كنفرانس را تنظيم و انتشار سخنراني‌هاي افتتاحيه من معرفي‌كرد. صحبت مفصلي در مورد مباني وحدت و الگوبودن علي(ع) در همكاري با خلافت‌‌هایي كه قبول‌شان نداشته است؛ نمونه‌هاي زيادي از همكاري ايشان گفتم. از سياست تفرقه‌افكني استكبار و اختلافات كشورهاي اسلامي انتقادكردم.[29] تا آخر شب، در خانه بولتن‌ها و اخبار را مطالعه كردم.

يكشنبه 29 خرداد  1379   |  15 ربيع‌الاول 1421                  18 ژوئن  2000

براي افتتاح همايش خيّرين مدرسه‌ساز، به اردوگاه منظريه رفتم. ابتدا از نمايشگاه بازديد كرديم. در اجلاس، سرود و گزارش و خيرمقدم آقاي [حسین] مظفر، وزير آموزش و پرورش و سرود گروه سرود بندر خمير و سپس صحبت من، دربارة ارزش و ثواب مدرسه‌سازي[30] و چند قطعه فيلم با نظر مراجع در خصوص مدرسه‌سازي، پخش شد.

ساعت یازده و نیم به دفترم رسيدم. تا ساعت پنج بعد از ظهر به كارهايم پرداختم. عصر جمعي از مؤسسان اردوي ولايت آمدند. اكثرشان طلبه جانبازند و براي بهتركردن برنامه و گرفتن كمك مالي، استمداد كردند. تيمسار [محمد] سليمي، فرمانده جديد ارتش آمد؛ براي دريافت نظرات من و مشكلات در مورد كسر بودجه و مشكل معاش پرسنل و عدم تفاهم با آقايان [سیدحسن] فيروزآبادي، [رییس ستاد کل نیروهای مسلح] و تيمسار [مصطفی] ترابي، [رییس ستاد مشترک ارتش]، از لحاظ سليقه و نيز به‌كارگيري نيروهاي قديمي.

در گزارش‌ها، تصويب يك فوريت طرح اصلاح قانون مطبوعات در مجلس، علي‌رغم خبر آقاي [علی] لاريجاني مبني بر منع رهبري، مورد توجه است و نیز اختلاف لبنان با [آقای کوفی عنان]، دبيركل سازمان ملل كه گفته است، اسرایيل عقب‌نشيني كامل از جنوب لبنان كرده، ولي حزب‌الله و دولت لبنان قبول ندارند و روسيه هم در شوراي امنيت، به حمايت از لبنان برخاسته است.

دوشنبه 30 خرداد  1379   |  16 ربيع‌الاول 1421                19 ژوئن  2000

با معاونان مركز تحقيقات استراتژيك [مجمع تشخیص مصلحت نظام] جلسه بود. گزارشي از پروژه‌هاي تحقيقاتي دادند. با دكتر [حسن] روحاني، دربارة مسایل جاري صحبت كرديم؛ منجمله تخلف مجلسي‌ها از دستور رهبري دربارة اصلاح قانون مطبوعات. در جلسه معاونان مركز تحقيقات، بحث نمايندگي من و حكم قانون، بحث و گفته شد، اولاً قانون در مورد استعفاي قبل از تصويب اعتبارنامه ساكت است و ثانياً چون شوراي نگهبان، انتخابات تهران را با هشت رأي از 10 رأي باطل كرده و با دخالت رهبري و استفاده از حق ولايت مطلقه، وضع عوض شده، اين شبهه وجود دارد كه اصلاً اعتبار نمايندگي وكلاي تهران، متكي به قانون عادي نباشد و اگر بخواهند استعفا بدهند، بايد با رهبري به تفاهم برسند كه من رسيده‌ام. گفته شد كه در اعلان انصراف، اعلان عفو افرادي كه اظهارات نادرست و خلاف كرده بودند، كار خوبي بوده و تأثير جدي در جامعه داشته است؛ قبلاً هم در جلسه ملاقات با اعضاي هيأت مؤتلفه، آقاي [حبیب‌الله] عسگراولادي، همين مطلب را با تأكيد بيشتر گفته بودند.

عصر حاج آقا مهدي حایري آمد. توضيحاتي دربارة كارهاي خير خود و دانشگاه آزاد تحت مديريت‌اش داد. از مخالفت دكتر [عبدالله] جاسبي، [رییس دانشگاه آزاد اسلامی]، با برنامه‌هاي جنبي آموزشي‌اش گله كرد و استمداد نمود. معاونان وزارت اطلاعات آمدند. از عدم توجه قوه قضایيه به شكايت متهمان قتل‌هاي زنجيره‌اي در مورد نحوه بازجویي‌ها ناراحت‌اند و تقاضا داشتند كه مسأله در مجمع تشخيص مصلحت نظام، رسيدگي شود.

شوراي امنيت سازمان ملل متحد، ديشب خروج نيروهاي اسرایيل از جنوب لبنان را تأييد كرده كه باعث انتقاد شديد دولت لبنان شده و بيانيه را مشتمل بر تناقض خوانده است.

سه‌شنبه 31 خرداد  1379   |  17 ربيع‌الاول 1421               20 ژوئن  2000

براي مراسم عيد ميلاد پيغمبر(ص) و امام صادق(ع)، به دفتر رهبري رفتيم. مطابق معمول يك ربع قبل از جلسه رسمي، در دفتر نشست جمعي از شخصيت‌هاي كشور بود كه پس از اعلان آمادگي جلسه به حسينيه رفتيم. قرآن و شعار و عرض تبريك ریيس‌جمهور و صحبت‌هاي كوتاه رهبري، جمعاً نيم ساعت طول كشيد.

در فواصل و پس از جلسه، با بعضي از حضار مذاكراتي داشتم. آقاي [سیدمحمود] هاشمي شاهرودي، [رییس قوه قضاییه]، از سفر خود به كرمان و مخصوصاً رفسنجان، ابراز رضايت كرد. آقاي [احمد] جنتي، [دبیر شورای نگهبان]، از سفر خود به مصر گفت كه اجلاسي شبيه اجلاس هفته وحدت ما دارند، ولي با شخصيت‌هاي رسمي و نظم بهتر و گفت، به خاطر مواجه نشدن با آقاي حُسني‌مبارك، [رییس‌جمهور مصر]، براي جلسه اختتاميه نمانده است.

آقاي [مهدی] كروبي، [رییس مجلس]، از وضع مجلس ابراز نگراني كرد و گفت، با مجلس‌هاي گذشته، تفاوت عمده دارد و فضاي تُند غيرقابل‌كنترلي دارد و نمونه آن همين تخلف صريح از دستور رهبري است. رهبري از طريق ايشان و آقاي بهزاد نبوي، به نمايندگان پيغام داده بودند كه از طرح اصلاح قانون مطبوعات منصرف شوند، ولي نمايندگان نپذيرفته‌اند و گفته‌اند دوفوريتي را تبديل به يك فوريت مي‌كنند كه رهبري گفته‌اند، فرقي ندارد. آقاي كروبي گفت كه خودش به فوريت رأي نداده و مورد اعتراض بعضي از نمايندگان قرار گرفته. آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] گفت، با بعضي از آنها دعوا كرده، ولي فايده‌اي نداشته است. آقاي خاتمي، برنامه سفرش به چين را توضيح داد و گفت، كپسول آرام‌بخش را قطع كرده‌ام.

آقاي [محمدتقی] مؤيد، [سفير ايران در يونان] در صحبت‌هايش گفت، بهتر است رهبري، آقاي خاتمي را جذب كنند. همان‌گونه كه در مورد آقاي [حسین] مظفر، وزير آموزش و پرورش عمل كردند. مثلاً ايشان را هم جزو ائمه جمعه تهران قرار بدهند و امتيازات ديگري از اين نوع. گفتم، رهبري با اينكه از اول تمايلي به آقاي خاتمي نداشتند، كم‌كم روابط‌شان خوب شده و چند مورد، خطر عمده را از آقاي خاتمي رفع كرده‌اند؛ يكي در مورد حوادث كوي دانشگاه كه پس از حضور وسيع مردم در صحنه، خطر جدي براي دولت آقاي خاتمي پيش آمد. دوم، در قضيه نشريه موج كه نزديك بود، مردم با كفن به خيابان‌ها بريزند. سوم، در انتخابات تهران كه شوراي نگهبان، انتخابات را باطل كرد، رهبري با استفاده اختيارات ولايي آن را برگرداندند.

ظهر جمعي از بچه‌ها جمع بودند. عصر بستگان آمدند. آقاي حسين مرعشي، [نماینده کرمان] هم گفت، مجلس تُند و غيرقابل‌كنترل است و نمونه‌اش همين قانون مطبوعات و اعتبارنامه آقاي [غلامعلی] حدادعادل، [نماینده تهران] است كه علي‌رغم توصيه آقاي خاتمي و ديگران، در شعبه رد شده؛ ولي دكتر [حسن] حبيبي، [معاون اول رییس‌جمهور]، احتمال داده، توصيه آقاي خاتمي جدي نبوده، چون ریيس شعبه آقاي [محمدرضا] تابش، [نماینده اردکان]، خويشاوند آقاي خاتمي است. آقاي مرعشي اضافه كرد كه اختلاف بين دوم خردادي‌ها در مجلس زياد شده و توقعات سُني‌ها و كُردها و افراد ديگر براي داشتن موقعيتي در كميسيون‌هاي مهم، یا هيأت ریيسه برآورده‌ نشده و آنها زده شده‌اند و به‌ علاوه  مجمع روحانيون و مشاركتي‌ها اختلاف نظر دارند و رأي ندادن آقاي كروبي به فوريت اصلاحيه قانون مطبوعات، نمودي از آن است و به اختلافات دامن مي‌زند.

به شهرك شهيد محلاتي، براي شروع ساخت مسجد محله رفتم. امام‌جماعت، آقاي [منصور] غفوري، خيرمقدم گفت و من صحبت كردم.[31] تاريخچه ساخت شهرك را گفتم كه خود من در سال 1366، زمین آن را به فرمان امام، از بنياد مستضعفان گرفتم و كار ساختماني شروع شد و امروز تعداد واحدهاي مسكوني، به حدود پنج هزار واحد رسيده و ساخت ادامه دارد و به نيروهاي جبهه رفته، با امتياز واگذار مي‌شود؛ جلسه خوبي بود.

آمريكا اعلان كرده كه تعبير كشورهاي «ياغي» را كه به هفت كشور داده بود، اصلاح كرده و ديگر به آنها ياغي نمي‌گويد و تعبير ديگري به كار مي‌برد؛ از جمله ايران و نيز اعلان كردند كه به نحوی مهاركره شمالي را كم كرده، به خاطر تفاهم با كره جنوبي. در جزاير مُلوك اندونزي[32]، جنگ داخلي از سر گرفته شده و بيش از 100 كشته و همين حدود زخمي داشته است. در بندر دوور انگليس، جسد 51  نفر در يك كاميون كشف شده كه راننده‌اي به طور غيرقانوني، آنها را وارد انگليس كرده بوده و در داخل كانتينر، خفه شده‌اند. متعاقب آن اعلان شد كه شش نفر مهاجر غيرقانوني ايراني هم در كانتينر يك تريلي ديگر پيدا شده‌اند. معلوم شده، مهاجران غيرقانوني، از اين وسيله براي رفتن به كشورهاي غربي استفاده مي‌كنند.

شب، همشيره‌ها – فاطمه و طبيه- و جمعي از بستگان آمدند. همشيره از سفر كربلا برگشته‌اند و پيراهن و مُهر و تربت، سوغاتي آورده‌اند. همشيره طيبه، مقداري فرآورده لبني از نوق آورده. گفت، بيست گوسفند در خانه نگه‌داري و از شير آنها استفاده مي‌كند.

---

[1] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «. هر ملتى به تناسب آمال، آرزوها، عقايد و افكارش، مقدسات و روزهاى مقدسى را در تاريخ خود دارد؛ ما هم فراوان داريم. يكى از آن روزها، سوم خرداد است كه خرمشهر را پس گرفتيم. خونين شهر را به خرمشهر تبديل و توطئه بسيار مهم و خطرناكى را از كشور دور كرديم. براى كسانى كه با تاريخ آشنا هستند، خيلى روشن است، كه فتح خرمشهر چه نقش عظيمى در مأيوس كردن دشمنان اسلام و ايران و چه نقش سازنده‌اى براى روحيه و اميدوارى حركت انقلابى مردم ما داشت. اگر چه خرمشهر يك شهر است، اما آن روز به يك محور براى پيروزى حق بر باطل تبديل شده بود. عراقي‌ها جاهاى ديگرى از ايران را در دست داشتند، اما بهÃ Äاشغال خرمشهر مى‌نازيدند و شرط‌بندى كرده و در فكر بودند كه با خيال‌بافى‌هاى تاريخى براى حس ناسيوناليستى اعراب، اين شهر را از دست ايران بيرون بياورند و به عنوان سمبل خوزستان عربى و جداكردن اين قطعه بسيار عزيز، ارزشمند و گرانقدر از پيكره انقلاب و اسلام، يك كار بسيار مهمى را در شكست انقلاب انجام داده باشند.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[2] – در ژوئیه ۱۹۹۹ (تیر 1378)، ایهود باراک، نخست‌وزیر اسراییل شد و قول داد، کشورش تا ژوئیه ۲۰۰۰ به‌طور یک‌جانبه از مرزهای بین‌المللی خارج شود. قبل از اقدامات وی، بسیاری معتقد بودند که اسراییل تنها با رسیدن به توافق با سوریه، از جنوب لبنان خارج خواهد شد. در ژانویه ۲۰۰۰ (دی 1378)، سرهنگ عقل هاشم، فرمانده تیپ غربی ارتش جنوب لبنان، در خانه‌اش در حریم امنیتی ترور شد. هاشم، کاندیدای اصلی جانشینی آنتوان لحد بود. پس از این ترور، تردیدهایی در مورد رهبری ارتش جنوب لبنان (SLA) به وجود آمد. تعقیب و ترور هاشم، گام به گام مستند شد و فیلم‌ها را از کانال تلویزیونی حزب‌الله – شبکه المنار- پخش کردند. این عملیات و نحوه ارایه آن در رسانه‌ها، ضربه مهمی به روحیه در ارتش جنوب لبنان وارد نمود. در بهار سال ۲۰۰۰، با آزار و اذیت مداوم پاسگاه‌های ارتش اسراییل در سرزمین‌های اشغالی لبنان، عملیات حزب‌الله افزایش چشمگیری یافت. همزمان با آماده‌سازی برای طرح اصلی خروج، نیروهای اسراییلی شروع به کنارگذاشتن چندین موقعیت در حریم امنیتی جنوب لبنان کردند. سرانجام در ۲۴ مه، (4 خرداد 1379) اسراییل اعلام نمود که همه نیروهای خود را از جنوب لبنان خارج خواهد کرد.

تمام نیروهای اسراییلی، بیش از شش هفته قبل از آخرین مهلت اعلام شده، از لبنان خارج شدند. عقب‌نشینی اسراییل، منجر به فروپاشی ارتش جنوب لبنان و پیشروی سریع نیروهای حزب‌الله به منطقه شد. با عقب‌نشینی نیروهای دفاعی اسراییل، هزاران نفر از شیعیان لبنانی، برای بازپس‌گیری املاک خود به جنوب حمله کردند. این عقب‌نشینی، یک پیروزی مهم برای حزب‌الله شد و محبوبیت آن را در لبنان بالا برد. از آنجا که دولت لبنان – مورد حمایت سوریه – از تعیین مرز خود با اسراییل امتناع ورزید، اسراییل با نقشه‌نویسان سازمان ملل همکاری‌کرد تا گواهی‌کنندکه اسراییل از تمام خاک اشغالی لبنان خارج شده. در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۰ (27 خرداد 1379)، شورای امنیت سازمان ملل به این نتیجه رسید که اسراییل طبق قطعنامه ۴۲۵ شورای امنیت، نیروهای خود را از تمام لبنان خارج کرده‌است. اسراییل این اقدام را عقب‌نشینی تاکتیکی قلمداد کرد. با پایان دادن به اشغال، کابینه باراک تصورکرد که این باعث بهبود چهره جهانی خود نیز می‌شود. ایهود باراک استدلال می‌کردکه اگر اسراییلی‌ها، بدون توافق صلح یک‌طرفه عقب‌نشینی نمی‌کردند، حزب‌الله در مبارزه با اشغالگر خارجی، از مشروعیت بین‌المللی برخوردار می‌شد.

[3] – رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[4] – آقای سیدانور هاشمی، نوه سیدعبدالکریم است. «سیدعبدالکریم علوی‌حسینی» که در کشور عراق و در روستای کانی‌تو و بیلنگه به دنیا آمده، به دستور سیدسراج‌الدین اول (از مشایخ نقشبندی) به کردستان ایران آمد و ضمن استقرار در روستای زنبیل، خانقاهی درآنجا بنیاد نهاد و مشغول ارشاد شد. بعد از وفات عبدالکریم، فرزندش عبدالحکیم بر مسند نشست و بعد از فوت عبدالحکیم، پسر بزرگش سیدمحمد نورانی، جانشین او شد. وی هم دارای چهار پسر به نام‌های سیدعلی‌شاه، سیداسعد، سید انور و سیدعمر بود. بعد از وفات وی، علی‌شاه جانشین تعیین شد، اما وی در سن جوانی وفات نمود. سپس سیدانور هاشمی زنبیلی، بر مسند ارشاد نشست. خانقاه شيخ زنبيل و شيوخ آن مورد احترامÃ Äو توجه خاص مردم منطقه هستند. مريدان اين خانقاه از مناطق مختلف، به ویژه مناطق کردنشین براي زيارت و دعا و طلب مغفرت در طول سال به اين خانقاه مراجعه و در آيين‌هاي خاص آن شركت مي‌كنند. این خانقاه، در روستای زنبیل مابین روستای ترجان شهرستان سقز و شهر بوکان قرارگرفته‌ است.

[5] – ایستگاه فضایی آزادی (Space Station Freedom)، پروژه‌ای از سوی ناسا برای ساخت ایستگاه فضایی مداری در مدار زمین در دهه ۱۹۸۰ بود. این پروژه اگرچه توسط رییس‌جمهور وقت آمریکا، رونالد ریگان، تصویب و گزارش آن در سال ۱۹۸۴ اعلام شد، اما آزادی هرگز به آن شکلی که در ابتدا طراحی شده بود ساخته و تکمیل نشد و پس از چندین بار تقلیل و دگرگونی پروژه، در نهایت به پروژه ایستگاه فضایی بین‌المللی تبدیل شد. ایستگاه فضایی آزادی یک پروژه مشترک چند ملیتی بود که شامل چهار آژانس فضایی شرکت کننده: NASA (آمریکا)، NASDA (ژاپن)، ESA (اروپا) و CSA (کانادا) بود.

[6] – اصل‌كامله‌الوداد (most favored nation) در سازمان جهاني تجارت، یعنی وقتی یکی از دولت‌های طرف قرارداد، بعداً امتیازی به کشور‌ی ثالث داده و یا از تعرفه‌های خود بکاهد، طرف‌ دیگر قرارداد، خود‌به‌خود از آن بهره‌مند خواهدشد. این اصل، در حقوق‌ بین‌الملل‌ عمومی، برای رفتار‌ متقابل و مساوی بین نمایندگان‌ سیاسی دولت‌های طرف‌ قرارداد وضع شده است؛ یعنی دولت‌ها از هم انتظار دارند، نوع رفتاری که با آنها می‌شود، از رفتاری که خود آن‌ دولت با همان‌ دولت‌ مقابل که شریک معاهده است یا دولت‌ ثالث، بدتر نباشد؛ مساوی یا بهتر باشد.

[7] – متن نامه انصراف آقای هاشمی از حضور در مجلس ششم، به این شرح است: «بسم الله‌الرحمن‌الرحیم، مردم شریف و بزرگوار تهران، همان‌طورکه مطلع هستید، اینجانب برخلاف تصمـیم قبلی و تمایل شخصـی و قلبی‌ام، حسـب وظیفه شرعی و رسالتی انقلابی و میهنی و درپی اصرار و تأکید چهره‌های محترم و شخصیت‌های صاحبنظر نظام، در انتخابات مجلس‌شورای اسلامی شرکت‌نمودم، اما حجم سنگینی از تبلیغات‌منفی و خلاف، پیش از برگزاری انتخابات و در دوره تبلیغات و به هنگام رأی‌گیری و شمارش‌آرا، بر صحنه میدان رقابت‌های انتخاباتی عارض‌گشــت و حتی دشمنان خارجــی و داخلی انقلاب، سمپاشی‌هایی علیه اصل نظام و دستاوردهای انقلاب و دفاع مقدس و سازندگی نمودند و در جریان انتخابات و حتی پس از اعلام نتایج، فضای شبهه‌ناک و ابهام‌آلودی به وجود آمد. خوشبختانه تدبیر مقام معظم‌ رهبری، مانع بروز مشکلات سیاسی و اجتماعی شد. علیرغم اصرار و درخواست اینجانب از مسئولان اجـرایی و نظارتی مبنـی بر رفع هرگونه ابهام وکشف تمام حقیقت و تلاش‌های شورای نگهبـان و وزارت کشور، هنـوز ابهامات و شبهاتی در نتایج انتخـابات تهـران باقی اسـت که می‌تواند دسـتاویز دشمنان ملت و مخـدوش‌کننده وحـدت نیروهای معـتقد به نظام اسلامی گردد. اکنون، باتوجه به شرایط جاری، انجام وظیفه به صورت مطلوب و تلاش بـرای وفاق ملی و تقویت سازندگی را که از اهداف مهم و عمده حضورم در صحنه بود، حداقل مشکل می‌بینم. با کسب اجازه و عذرخواهی از مردم شریف و موکلان عزیز تهرانی، از سمـت نمایندگیÃ Äمجلس شورای اسلامی، اعلام انصراف می‌نمایم.

وظیفه خود می‌دانم نسبت به اعتماد همه کسانی کـه علــــی‌رغم تبلیغات فراوان ناروا به اینجانب رأی داده‌اند، ابراز تشکر نمایم و به آرای کسانـی که به هر دلیل منتخب‌شان من نبوده‌ام، به دیده احترام بنگرم. همچنین نسبت به افراد و گروه‌های معدودی که به اشتباه یا خدای ناخواسته باکینه‌توزی و عـداوت، به ناحق مرتکب تهمت، غیبت یا انتقاد ناسالمی در مــورد اینجـانب شده‌اند، گذشت نموده و از درگاه خداوند متعال برای خود و همگان طلب بخشش و تنبه نمایم. امیدوارم ، با تلاش و هشیاری همه نمایندگان محترم، نهاد قانون‌گذاری مجلس ششم، سنگر عزت، اقتدار و همدلی نیروهای وفادار به نظام و انقلاب و تقــویت همکاری قوای سه‌گانه و نهادها و ارگان‌های کشور باشد و اینجـــانب در هر عرصه‌ای که مصالح و منافع نظام اسلامی حکم نماید، به انجــام وظیفه خواهم پرداخت. اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، 6/3/1379.»

[8] – کشتزارهای شبعا، نوار باریکی به پهنای متوسط ۲٫۵ کیلومتر و طول ۱۴ کیلومتر با مساحت تقریبی ۲۵ کیلومترمربع در مرز اسراییل، سوریه و لبنان است. به گواهی سازمان ملل، مالکیت این ناحیه به سوریه تعلق دارد، اما از زمان جنگ شش روزه به اشغال اسراییل درآمد.

[9] – برج میلاد، برج مخابراتی ۴۳۵ متری در شمال غربی شهر تهران است که بلندترین برج ایران، ششمین برج بلند مخابراتی جهان و نوزدهمین سازه بلند جهان می‌باشد. طرح ساخت یک برج و تالار نمادین برای شهر تهران در سال 1370 ارایه و در پایان سال ۱۳۷۲، محل کنونی از میان ۱۷ نقطه پیشنهادی برگزیده شد. طراح و معمار برج میلاد، دکتر محمدرضا حافظی، استاد دانشگاه شهید بهشتی است. ساخت این برج یازده سال به طول انجامید و اکنون یکی از جاذبه‌های شهر تهران است، ولی متأسفانه از آن استفاده مخابراتی نمی‌شود. آقای محسن هاشمی معتقد است، با توجه به وجود کوه‌های چند هزار متری در شمال تهران و نیز توسعه ماهواره‌ها، احتیاجی به احداث برج مخابراتی نبود و برج میلاد، صرفاً یک ساختمان نمادین است.

[10] – نمایندگان حزب مشارکت قصد داشتند، آقای محمدرضا خاتمی را که بالاترین رأی تهران را در انتخابات به دست آورده بود، به عنوان رییس مجلس تعیین کنند، اما نتوانستند اجماع اصلاح‌طلبان را با خود همراه کنند و با ورود جدی آقای سیدمحمد خاتمی، رییس‌جمهور، به این موضوع و دستور اکید به نمایندگان دوم‌خردادی، زمینه برای انتخاب آقای مهدی کروبی که مورد حمایت مجمع روحانیون مبارز بود، فراهم شد. آقای کروبی، بدون وجود رقیب، با کسب 193رأی از 245 رأی مأخوذه – حدود 70 درصد آرا – به عنوان رییس مجلس انتخاب شد. بیشترین آرای ممتنع در انتخاب رییس مجلس در ادوار مختلف، با 52 رأی، متعلق به همین دوره است.

[11] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «صداقت خيلى اهميت دارد. بايد تمرين صداقت كرد. اگر درگرفتن و انتقال مطالب صادق نباشيد، هم خودتان ضرر مى‌كنيد و هم جامعه ضرر مي‌كند. افراد گمراه مى‌شوند. هيچ چيز بدتر از گمراه كردن مردم نيست. سعى كنيد واقعاً صادق باشيد. گاهى اوقات انسان اشتباه مى‌كند. همه ما اشتباه مى‌كنيم. چيزى را بد مى‌فهميم و بد مى‌نويسيم. انسان در اين حالت، زياد مقصر نيست. اگر صادق باشيم، اشتباه هم كم مى‌شود. سعى كنيد با تحقيق و صحيح عمل كنيد. تحقيق براى شما، اعتبار نشريه و جامعه مفيد است. همان‌طوركه عدم صداقت صدمه مى‌زند. مسأله سوم، شجاعت و صراحت دركار است. شما جوان و دانشجو هستيد و در اين سن آلودگى و گرفتارى كمى داريد. ذهن‌تان معمولاً صاف و سالم است. دل‌تان مى‌خواهد با حق هماهنگ باشيد. در انعكاس مطالب، بايد شجاع باشيد. چيزى كه تشخيص مى‌دهيد، بنويسيد و بگوييد. اگر معلوم شد شجاعت‌تان بر حق نبود، خودتان انتقادپذير باشيد. انصاف را مراعات‌كنيد.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[12] – بنیاد امور بیماری‌های خاص، به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی، فعالیت خود را از اردیبهشت ۱۳۷۵ با حمایت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، با همت خانم فاطمه هاشمی و با همیاری جمعی از خیّرین تأسیس شد. فعالیت بنیاد در سه محور پیشگیری، درمان و آموزش برای بیماران خاص (دیالیز، تالاسمی و هموفیلی) و بیماران صعب العلاج (سرطان، ام اس، پیوندکلیه، دیابت و ای بی) انجام شده‌است. بنیاد امور بیماری‌های خاص در جهت ارتقای سطح کیفی خدمات‌رسانی به بیماران، اقدام به ساخت و تجهیز مراکز درمانی در سراسر کشور نموده است، تا بیماران بتوانند تمام نیازهای کلینیکی، پاراکلینیکی و سرپایی خود را از یک مجموعه دریافت کنند.

[13] – رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، مصاحبه‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[14] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «امروز بايد دولت، مجلس، قوه قضایيه، همه‌ ارگان‌هاى دولتى، كشورى و لشكرى، روحانيت، مردم، دانشگاه‌ها وهمه با هم همدل و هم صدا و همراه باشند. امروز تفرقه، بسيار خطرناك است. گناه كبيره است. خيانت به خون شهداست. خيانت به جهاد جانبازان، آزادگان و مفقودان است. در قرن اخير اين همه شهيد داديم و به اينجا رسيديم. خون آنها ما را دعوت به وحدت و همدلى مى‌كند. الحمدلله عوامل تفرقه در نيروهاى اصلى كم است. ریيس‌جمهور ما يك روحانى متعهد هستند. اكثريت مجلس نيروهاى متعهد هستند. قوه قضایيه عمدتاً متشكل از علما، فقها و روحانيون متعهد است. نيروهاى امنيتى و نظامى و انتظامى ما بيشتر افرادى هستند كه در جبهه‌ها رشد كردند.

مردم ما هوشيار، در صحنه و پا در ركاب هستند. هر جا كه از آنها خواسته شد و رهبرى از آنان دعوت كردند، در صحنه بودند. رهبرى آگاه، آزادانديش، شجاع، متقى و مجتهد، همه‌ اين جريان‌ها را با هم هماهنگ مى‌كنند. دشمنان بی‌جهت به نغمه‌هاى ناجورى كه گاهى در گوشه‌اى شنيده مى‌شود، دلخوش كرده‌اند. به آينده‌اى بهتر اميدواريم. با استفاده از تجربه تاريخ، امكاناتى كه انقلاب براى ما خلق كرد و با شرايطى كه امروز در جامعه ما حاكم است، به پيش مى‌رويم. البته بايد هوشيار، مواظب، پادر ركاب و آماده برخورد با خطرات احتمالى باشيم؛ چون دشمنان ما به اين آسانى دست از پيكار خود بر نمى‌دارند. » رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[15] – وزارت اطلاعات در اطلاعیه‌ای، هویت واقعی این فرد که خود را از مقامات ارشد این وزارتخانه قلمداد کرده، افشا کرد. این اطلاعیه در پی اعلام نظر وزیر اطلاعات در تاریخ 16 خردادماه درخصوص اظهارات فردی به نام «احمد بهبهانی»، جهت روشنگری افکار عمومی صادر شد. در این اطلاعیه آمده است: «هویت واقعی فرد مذکور، «شهرام بلادی بهبهانی»، فرزند صادق متولد 1347 است. نامبرده اواخر سال 1370 در پی انجام سرقت مسلحانه تحت تعقیب قرار گرفت که برای فرار از قانون، به اتفاق یکی از همدستان خود ،به شکل غیرقانونی از ایران خارج و به عراق متواری شد. وی بعد از پناهندگی به عراق، به منافقین پیوست و به مدت هفت سال، آموزش‌های مختلف جاسوسی را فراگرفت و در تاریخ 12 فروردین 1377، تحت نظر صلیب سرخ جهانی به عنوان یک زندانی ایرانی، رسماً تحویل جمهوری اسلامی گردید. به دنبال تحقیقات گسترده از همان آغاز، نامبرده به جرایم ارتکابی از جمله همکاری با منافقین اعتراف و پس از طی مراحل قضایی به 10 سال زندان محکوم گردید. وی اخیراً با استفاده از مرخصی موقت از زندان خارج واز طریق غیرقانونی به ترکیه گریخته است. اسناد و مدارک موجود به زودی در اختیار رسانه‌های ارتباط جمعی قرار خواهد گرفت.»

[16] – یکی از سیاست‌های اصولی آقای هاشمی در دوران سازندگی و پیش از آن، تلاش برای استفاده از ظرفیت بیکران افراد توانگر در رفع مشکلات و معضلات اجتماعی بوده است که یکی از نمونه‌های موفق آن در کشور، سازماندهی مناسب برای جذب مشارکت خیرین در امر ساخت و توسعه فضاهای آموزشی می‌باشد. ایشان در خطبه‌های نمازجمعه از مردم دعوت کرد، به عنوان باقیات‌الصالحات، به نهضت مدرسه‌سازی بپیوندند. زنان که در خیرات و مبرات همواره پیشتاز بوده‌اند، مورد خطاب خاص آیت‌الله هاشمی بودند. طی دو دهه فعالیت خود، سهم خیرین در ساخت کل مدارس کشور حدود 30 درصد بوده و از مجموع 530 هزار کلاس درس موجود در کشور، بالغ بر 107 هزار کلاس درس به همت خیرین مدرسه ساز ساخته شده است.

[17] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «حمايت حقوقى و قضايى از ايثارگران، تصميم بجايى بود. مواردى بودكه چون من فرماندهى جنگ را به عهده داشتم، به ما مى‌گفتند. نيروهاى ما در عراق اسير بودند، هيچ ارتباطى با كشور نداشتند، در اينجا آدم‌هاى شرور به خانواده‌هاى آنها به نحوى ظلم و از غيبت آنها سوءاستفاده مى‌كردند. مجموعه اينها باعث شد كه اين تصميم گرفته شود. بعداً به مجلس رفت و شكل رسمى‌ترى پيدا كرد و بحمدلله تصميم عادلانه‌اى گرفته شد. امروز كه شنيدم، نزديك 200 دفتر با جمعيت زيادى از حقوقدان‌هاى متعهد، اين وظيفه را انجام مى‌دهند، حقیقتاً خوشحال شدم. الان جنگ نيست، ولى نيروهاى بسيجى، حق عظيمى برگردن ما دارند. به علاوه مصالح انقلاب ايجاب مى‌كند كه ما از كسانى كه توقع داريم از هويت اسلامى، تاريخ، انقلاب، ميهن و همه چيز ما دفاع كنند و مى‌كنند و خالصانه‌ترين سربازان انقلاب هستند، با صبر و قناعت و بى‌توقع و مزد در خدمت نظام بودند، حمايت كنيم. دولت و نظام وظيفه داشت و دارد كه از منافع و حقوق اينها دفاع كند.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[18] – آقای امیرفرشاد ابراهیمی، در تیرماه سال ۱۳۷۸ که نیروهای انصار حزب‌الله، در حادثه کوی دانشگاه  به خوابگاه دانشجویان دانشگاه تهران حمله‌کردند، دانشجوی دانشگاه تهران بوده و در آن زمان، یکی از اعضای اصلی انصار حزب‌الله محسوب می‌شد و در اعتراض به این حمله، با ارسال نامه‌ای به مطبوعات و خبرگزاری‌ها، از عضویت در انصار حزب‌الله استعفا داد و با حضور در میان دانشجویان مجروح و آسیب‌دیده، به افشاگری پیرامون انصار حزب‌اللهÃ Äو وابستگی‌هایشان به جناح‌های سیاسی پرداخت. در بیانیه معروف شورای عالی امنیت ملی، او به عنوان یکی از عوامل آشوب‌ها معرفی شد و پس از تحمل هشت ماه بازداشت، ‌ با پیگیری‌های ریاست‌جمهوری به صورت موقت آزاد شد. پس از آزادی، خانم شیرین عبادی و آقای محسن رهامی، وکلای دانشجویان آسیب‌دیده کوی دانشگاه، وکالت او را نیز پذیرفتند.

این دو وکیل در خلال رسیدگی به شکایت وی، از اظهاراتش نوار ویدیویی تهیه نمودند که بعدها همان نوار، مقدمات بازداشت دوباره وی را فراهم کرد و سرآغاز پرونده‌ای گردید که با نام «نوارسازان» مشهور شد. آقای ابراهیمی در این نوار، به گذشته‌های خود و ارتباط انصار حزب‌الله با برخی مقامات اعتراف کرد. وی به همین علت به مدت دو سال زندانی شد و ۱۸ ماه آن را در انفرادی گذراند. همچنین، دو وکیل دعاوی که اعترافات او را ضبط کرده بودند نیز به زندان افتادند. در اعترافات وی آشکار شد که به علت روابط ویژه گروه‌های فشار با مراکز قدرت، آنها از تعقیب قضایی و مجازات مصون هستند و از امکاناتی برخوردارند که به اشاره مقامات بالاتر از سوی نهادهای حکومتی در اختیارشان قرار می‌گیرد.

[19] – «اطوری‌قرتا» یا «نتوری‌کارتا» به معنی «پاسداران شهر»، نام یک اقلیت یهودی ضدصهیونیسم است که در سال ۱۹۳۵ میلادی تشکیل یافت. از این‌گروه با نام سازمان اتحاد یهودیان ضدصهیونیسم هم یاد می‌شود. این‌گروه، خواستار نابودی دولت اسراییل است و معتقد است، براساس تلمود یا کتاب قوانین یهودیت، تشکیل دولت یهود تا پیش از ظهور ماشیاخ یا «منجی جهان»، ممنوع و نامشروع است. از دید چندهزار یهودی ارتودکسی‌که عضو این گروه هستند، صهیونیسم «سمی» است که «یهودیان واقعی» را تهدید می‌کند.

[20] – در بخشی از خطبه اول آمده است: «مافياى تبليغات كه امروز در اختيار غربي‌هاست، در دنيا سابقه نداشته و بشريت گرفتار اين شبكه تار عنكبوتى و خطرناك نبوده است. البته اگر می‌توانستيم در اين شبكه، مطالب حق و درست بريزيم، می‌توانست مفيد باشد، ولى متأسفانه نيست. شبكه‌هايى درست كردند. از روزنامه‌ها، مجلات، فيلم‌ها، تئاترها، نمايشنامه‌ها، داستان‌ها و اخیراً راديو، تلويزيون، ماهواره و اينترنت استفاده می‌‌كنند.

در هر كشورى، آدم‌هاى مناسب افكار خودشان را پيدا و با اين شبكه مرتبط می‌كنند؛ با پشتيبانى از يك حكومت، گرفتن ده‌ها امتياز پُرسود، شكستن يك حكومت، به دست آوردن بسيارى از منابع شبكه‌اى در دنيا درست كردند و حكومت‌هاى محلى، احزاب و گروه‌ها، آنهايى كه می‌خواهند كار بكنند – ابتدا شايد با حُسن نيت – براى اينكه از اين شبكه استفاده كنند، به نحوى با اينها مرتبط می‌شوند كه از امكانات اينها استفاده كنند. فردا می‌بينند كه در دام اينها افتادند. مافياى خطرناكى است كه در هر جاى دنيا می‌توانند دخالت و اهداف خاص خودشان را اجرا كنند. به جاى همديگر را طردكردن و به همÃ Äپريدن و دروغ گفتن و خوراك دادن به مافياى تارعنكبوتى امپراتورى خبرى غرب، بياييد با هم همكارى كنيم كه سازندگى براى کشور مفيد است.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، خطبه‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[21] – آقای حافظ اسد (۱۹۳۰–۲۰۰۰)، سیاستمدار و ژنرال سوری، از رهبران برجسته حزب بعث سوریه، فرمانده پیشین نیروی هوایی ارتش سوریه و نیز به مدت ۳۰ سال، رییس‌جمهور و فرمانده کل قوای مسلح کشور سوریه بود. در سال ۱۹۷۰ میلادی، ارتش حزب بعث سوریه، به همراه نیروهایی از ارتش رسمی سوریه که تحت فرماندهی آقای اسد بودند، علیه مابقیِ ارتش کشور کودتا کردند و حافظ اسد از این طریق به ریاست حکومت رسید. طبق قوانینی که او وضع کرد، مجلس خلق سوریه و دولت، به ‌طور انحصاری در اختیار حزب بعث قرار گرفت و ارتش، سازمان‌هایÃ Äاطلاعاتی‌امنیتی و حزب بعث، از شخص رییس‌جمهور پیروی می‌کردند. پس از درگذشت حافظ اسد، حزب بعث سوریه جلسه‌ای تشکیل داد و فرزند او آقای بشار اسد را به عنوان رییس‌جمهور بعدی انتخاب کرد.

[22] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «عنصر اصلى كه جهاد سازندگی را موفق كرد، نيروهاى انسانى هستند. از قبل طرح، الگو، تجربه و برنامه‌اى نداشتيم. مسايل در ذهن افراد بود كه جمع شد، ولى وقتى انسان‌هاى مخلص پيش قدم شدند، انسان‌هاى مخلص ديگرى را به تدريج جذب كردند. عنصر اصلى جهاد، نيروى انسانى است كه از اين جهت قوى هستيم. سرّ موفقيت جهاد را بايد در اين مسأله جستجو كرد. عنصر ديگرى كه اين روزها خيلى كارايى دارد، تحقيقات است كه سرمايه بسيار مهمى براى عميق‌تر شدن و بهتر شدن كارهاست. مى‌دانيد كه الان دنيا با بال تحقيق پرواز مى‌كند. اگر يك روز موتور تحقيق خاموش شود، دنيا چند روز توقف مى‌كند. هر كشورى كه محقق و تحقيقات بيشترى دارد و موضوعات اساسى را براى تحقيق انتخاب كرده است، پيشتاز و پيش رو است. خوشبختانه جهاد به اين مسأله توجه كرده است.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[23] – در پی درگذشت رییس‌جمهور سوریه، آقای هاشمی با حضور در سفارت این کشور در تهران، در دفتر یادبود، چنین نوشت: «انا لله وانا الیه راجعون. از خداوند متعال برای مردم و مسئولان کشور برادر سوریه، و به خصوص برای خاندان حافظ اسد، صبر و اجر و مقاومت درخواست می‌نمایم. سوریه و جهان سوم و امت عرب، فرماندهی آگاه و شجاع را از دست داد و جبهه مقاومت در عزای رحلت مرحوم حافظ اسد، داغدار شد. امیدوارم ملت رشید سوریه، بتوانند جای خالی رهبر فداکار و قهرمان‌شان را پُرکنند و خط مقدم جهاد و دفاع را کماکان مستحکم و استوار نگه دارند و فرزند برومندش آقای دکتر بشار اسد، حامل روح شجاع و مقام پدر باشد. اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام. 23/3/1379»

[24] – آقای سیدعلی‌اکبر ابوترابی‌فرد (۱۳۱۸ – ۱۳۷۹)، نماینده ولی‌فقیه در امور آزادگان، نماینده تهران در مجلس چهارم و پنجم و از اعضای مؤسس جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی بود. وی در دوران دفاع مقدس، در کنار شهید چمران حضور داشت و در نهایت به اسارت درآمد. او نقش عمده‌ای در اردوگاه‌های اسرای ایرانی در عراق داشت و نماینده اسرای ایرانی در اردوگاه‌های عراق بود. درکتاب «من زنده‌ام»، بخشی از خدمات او بیان شده‌است. آقایÃ  Äابوترابی، سرانجام در دوازدهم خرداد ۱۳۷۹ در مسیر زیارت حرم حضرت امام رضا (ع)، به همراه پدرش آیت‌اللَّه سیدعباس ابوترابی‌فرد، بر اثر سانحه رانندگی در ۶۱ سالگی درگذشت و پیکر هر دو در صحن آزادی حرم رضوی به خاک سپرده شد.

[25] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: « در دوران مبارزه، حقیقتاً تمام حركات براى خدا بود. يك جمعيت مخلص، حركتى را براى رضاى خداوند شروع كرد و نتيجه گرفت كه نتيجه آن هم خيلى مهم است. تا زمانى كه بتوانيم آن حالت را در وجود خود حفظ كنيم وانقلاب متكى به اين نيروها و اين نيات باشد، آسيب‌ناپذير است و حتى عميق‌تر و محكم‌تر مى‌شود. وقتى بحث بر سر رياست، پُست، مقام، قدرت و حزب حاكم باشد و افكار مادى و دنيوى باشد – بعضاً خوب است و ضدارزش نيست – انقلاب آسيب‌پذير است. بايد توجه كرد كه انسان چرا بايد دنبال اين چيزها باشد. شايد همه‌ اينها را براى مبارزه مى‌خواهد كه خوب است. يعنى در زندان و صندلى رياست، يك هدف دارد و آن دفاع از اسلام، انقلاب و مردم است؛ تا اين باشد، مسير خوب و رو به پيش است. نگرانى و خطرى كه هميشه وجود دارد، اين است كه نيات كسانى كه دست‌شان به كارهاى كشور بند است، خالص نباشد.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[26] – عملیات احداث شهرك تحقیقات و فناوری كاوش در كيلومتر 65 بزرگراه تهران – قزوين در سال 1370 شروع شده و اراضي آن برای استقرار 14 مركز تحقیقاتی و پژوهشي واگذار گردیده بود که در سال 1384 بر اساس مصوبه هیأت وزیران، مالكيت و حق انتفاع شهرك به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران منتقل گردید. زیرساخت‌های اين شهرک شامل معابر، شبکه آب، برق، مخابرات و فاضلاب اجرا شده است و تعدادی از مراکز تحقیقاتی در آن فعال می باشند. طرح جامع شهرک بازنگری شده و برای جلب و جذب سرمایه گذاری‌های خارجی و داخلی در پنچ گروه فناوری خودرو، نانو الکترونیک، نانو تکنولوژی مواد ، بیوتکنولوژی مواد و نانوتکنولوژی در مصالح ساختمانی برنامه‌ریزی شده است.​

[27] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «از اين سه اصلى كه شما در استراتژى خودتان گنجانيديد، «مصلحت، نياز و ميل»، شايد كليه آنها بيشتر روى ميل مردم باشد. انديشه دينى، بسيار مهم است كه در برنامه‌هايتان مورد توجه باشد. وحدت و وفاق ملى كه رهبرى هم از ما خواستند، اهميت فوق‌العاده‌اى دارد. اينها مسايل مهم زمان ما است. قشر جوان و نوجوان بايد جزو مهم‌ترين مخاطبين شما به حساب بيايند. چون انسان‌هاى كامل و مسن شكل گرفتند و به آسانى منحرف نمى‌شوند، ولى جوان‌هاى ما، مثل موم هستند. قلب‌هاى شفاف جوانان، مثل آينه است. هر چيز كه در مقابل آن قرار بگيرد، تصويرش در آن نقش مى‌بندد و اثر مى‌گذارد. واقعاً بايد تلاش بكنيد تا جوانان را راهنمايى كنيد. آنها حق بزرگى بر گردن ما دارند. جوان كم تجربه است و خيلى آسان در معرض تهاجم بادها و سموم فضا قرار مى‌گيرد. ما بايد از آنها حفاظت كنيم. بايد بهداشت محيط را از لحاظ فرهنگى و فكرى براى آنها فراهم بكنيم. فكر نمى‌كنم غير از صدا و سيما، كسى بتواند اين‌كار را به طور عموم انجام بدهد.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[28] – تونل کندوان، تونلی در جاده چالوس است که شهرستان کرج را به شهرستان چالوس وصل می‌کند. این تونل در ارتفاعات ۲۷۰۰ متری کندوان و در فاصله ۹۰ کیلومتری جنوب چالوس، به طول۱۸۸۳٫۸ متر و ۵/۵ متر عرض و ۶ متر ارتفاع حفر شده‌است. ساخت تونل کندوان در اردیبهشت سال ۱۳۱۴ در دوره رضاشاه آغاز شد و پس از گذشت سه سال، در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۱۷ به بهره‌برداری رسید. پیش از ساخت این تونل، راه میان کرج و چالوس، پنج ماه از سال غیرقابل تردد بود. عملیات تعریض و بازسازی تونل از سال ۱۳۷۴ در دوران سازندگی آغاز شد.

[29] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «درد جامعه اسلامى را با وحدت مى‌توانيم، درمان كنيم. معتقدم، اكثر مشكلات ما، ناشى از تفرقه و تنازعى است كه بين امت اسلامى وجود دارد. البته انسان از يك اجلاس انتظار ندارد، كه همه‌ آن اهداف به دست آيد، ولى تأثير اجلاس در كم كردن اختلاف و توجه دادن امت به ضرورت همكارى را نمى‌توان منكر شد. واقعاً زمان، زمانى است كه امكان تجديد حاكميت سالم بر دنيا وجود دارد. البته قدرت دشمنان ما از لحاظ مادى، الان بيشتر از ما است و آنها دست بالا دارند، ولى اين سرمايه‌هايى ما را ، آنها ندارند. اگر ما زمينه‌هايمان را فراهم كنيم و از اين يك ميليارد و 400 ميليون، حتى نصف آنها را بتوانيم وفادار اين حركت بكنيم و پا در ركاب باشند، قدرت عظيمى را مى‌توانيم درست كنيم.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي ‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[30] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «يكى از الطاف الهى براى ما اين است كه باب انفاق را بر روى ما به عنوان يك راه سعادت باز كرده است. خداوند به ما احتياج ندارد. ما اگر چيزى داشته باشيم، مال خدا است و خداوند براى نيازها هرچه بخواهد و اراده كند، خلق مى‌شود. اين يك تقدير ربوبيتى است كه ما را وارد يك فضاى سازنده و پيشبرد مى‌كند. اينكه بنده بتوانم خدمتى بكنم، حتى خدمات تربيتى و ارشادى، همه اينها را خداوند خيلى بهتر از ما مى‌تواند با اراده انجام بدهد؛ منتها خداوند سيستم و نظام آفرينش را به گونه‌اى طراحى كرده كه ما با اراده و تصميم خودمان بتوانيم، براى رشد و كمال خود استفاده بكنيم. يكى از آنها باب انفاق است. خداوند انفاق را در يك سطح بسيار وسيعى، در اختيار مردم گذاشته كه از امكانات‌شان از جان تا كوچكترين امكان مادى و معنوى، در راه كسب رضاى خداوند و خدمت به خلق خدا از آن استفاده بكنيم. ما هميشه مروج مسجدسازى و حسينيه‌سازى بوديم. اينكه مراجع اعلام مى‌كنند كه ما الان مدرسه را ترجيح مى‌دهيم و حتى از سهم امام هم اجازه مى‌دهند، دليل خوبى است.» رجوع ‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[31] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «بنده در سال 66 كه فرمانده جنگ بودم، خودم را مرهون مجاهدت‌ها، تلاش‌ها، ايثارها و فداكاري‌ها عزيزان رزمنده مى‌ديدم. انبوه انسان‌هاى شريف، فداكار و ارزشمند را مى‌ديدم كه به همه مواهب دنيا پشت پا زدند و بهترين بهار عمر خودشان را در جبهه‌ها و مراكز خطر مى‌گذرانند. اكثر اينها مستضعف بودند. دست‌شان خالى بود و مسكن و سرمايه نداشتند. اما با همتى بزرگ و شجاعتى بى‌نظير آماده فداكارى بودند. من خدمت امام عرض كردم كه ما بايد به اين انسان‌هايى كه اين‌گونه، بدون هيچ توقعى در ميدان‌ها نبرد، جوانى خود را به سر مى‌برند و اندوخته‌اى ندارند، يك خدمت عمومى در سراسر كشور بكنيم. ايشان هم با محبتى كه داشتند، گفتند: «اين حداقل كارى است كه ما مى‌توانيم بكنيم و بايد انجام بدهيم.» يك فكر سراسرى در جهت تأمين نيازهاى مسكن نيروهاى رزمنده شكل گرفت.

با اين صحبت كوتاهى كه به عنوان پيشنهاد من خدمت امام داشتم،كار شروع شد. به سپاه گفتيم كه در سراسر كشور، زمين‌هایى را پيدا كنند و از زمين‌هایى كه سپاه در كنار پادگان‌ها و جاهاى ديگر دارد، براى طرح مسكن براى همه‌ رزمندگان در نظر بگيرند. يك حركت سراسرى شروع شد. من در چند شهرستان هم رفتم. آنجا هم كارشان را شروع كرده بودند. در تهران، مساله زمين مشكل بود. دو سه نقطه در تهران در نظر گرفتيم؛ يكى اينجا بود که در اختيار بنياد مستضعفان بود. به دستور امام اين زمين وسيع كه خيلى وسيع‌تر از اين منطقه‌اى است كه شما ساكن هستيد، براى مسكن و دو، سه كار ديگر در اختيار قرار گرفت. کار سريعاً شروع شد. واقعاً دستاورد عظيمى است.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[32] – جزایر مُلوک (مالوکو، جزایر ادویه)، یکی از جزایر مجمع‌الجزایر اندونزی است که در بخشی از منطقه آبی جنوب شرق آسیا واقع شده‌است. این جزایر در شرق سولاوسی، غرب پاپوآی غربی و شمال تیمور شرقی واقع شده ‌است. بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۲ میلادی، درگیری‌های مذهبی میان مسلمان و مسیحیان ساکن جزایر ملوک شدت گرفت. در سال‌های اخیر، روابط بین این دو گروه مسالمت‌آمیزتر گردیده‌است.

منبع: کتاب خاطرات هاشمی در سال 1379؛ «اصلاحات در بحران»

انتهای پیام