آسيب‌شناسی مناظره‌های سياسی به بهانه يك مناظره تلويزيونی
«علي شكوهي» روزنامه نگار که معمولا به صورت روزانه در روزنامه ی اعتماد (به مدیر مسوولی الیاس حضرتی، عضو فراکسیون امید مجلس) یادداشتی می نویسد، در یادداشتی تلگرامی ضمن تاکید بر این که «اين نوشته امروز به ملاحظاتي در روزنامه اعتماد منتشر نشد!»، نوشت:
✅ از حدود 7 سال پيش كه حوادث تلخي در كشور رخ داد، صدا و سيما حال و روز ديگري پيدا كرد. قبل از انتخابات سال 88 شاهد بوديم كه اين رسانه از وجهه «ملي» بودن خارج شد و رنگ «جناحي» گرفت و نتوانست بي‌طرفي خود را در جريان انتخابات حفظ كند.
بعد از انتخابات هم به عنوان بخشي از سازوكار نظام براي جمع و جور كردن اعتراضات عمل مي‌كرد و طبعا انتظار نمي‌رفت كه مديران صدا و سيما از خودشان استقلال داشته باشند زيرا در سطح نهادهاي امنيتي تصميم گرفته مي‌شد و آنان اجرا مي‌كردند.
مثلا تصميم بر اين بود كه اعترافات فراهم آمده از بازداشتي‌ها در صدا و سيما پخش شود و اين كار هم شد. البته شايد صدا و سيما در اين مسير زياده‌روي كرده باشد و مثلا در بين دو نيمه يك بازي فوتبال هم اين اعترافات را پخش كرده باشد اما تصميم‌گيرندگان اصلي، مديران اين رسانه نبودند.
بعدها هم كه با نظر رهبري و با توجه به خلاف شرع بودن پخش اين اعترافات عليه افراد، جلوي اين كار گرفته شد باز هم مديران صدا و سيما در اين زمينه نقش اصلي را نداشتند. شايد هنوز هم مسائلي هست كه تصميم‌گيري درباره آن از اختيارات مديران صدا و سيما خارج است.
✅ قبل از سال 88 مناظره سياسي در صدا و سيما زيادتر برگزار مي‌شد و اوج آن همان مناظرات انتخاباتي ميان نامزدها بود كه بدعاقبت شد و اعتراضات فراواني را برانگيخت.
در همان زمان گفتند براي برگزاري مناظره در صدا و سيما بايد موازيني تهيه و چهارچوبي رعايت شود تا هم مناظره با حضور افراد صاحب‌نظر و كارشناس صورت بگيرد و هم از نظر موضوعات انتخابي جذابيت داشته باشد و هم در حين مناظره به ديگراني كه در آن جلسه نيستند، ظلمي صورت نگيرد و در نهايت به شكلي باشد كه آزادي بيان و نقد كارشناسانه مسائل رعايت شود و نوعي تمرين دمكراسي و صورتي از كرسي‌هاي آزادانديشي باشد.
در عمل اين اتفاق نيفتاد يعني مدتي شاهد مناظره بوديم اما بتدريج فروكش كرد و كار صدا و سيما شد دعوت از افراد خاص و طرح يك‌جانبه مسائل و مونولوگ به جاي ديالوگ!
ظاهرا بعد از مناظره جواد اطاعت و زاكاني بود كه يكباره نظر صدا و سيما در باره اساس مناظره تغيير كرد و بعد از آن ميزگرد جايگزين مناظره شد.
✅ يكي دو شب قبل مناظره‌اي ميان مديرمسئول دو روزنامه در شبكه 3 سيما پخش شد كه ركود در برنامه‌هاي سياسي صدا و سيما را بعد از مدت‌ها شكست و گامي به سوي چندصدايي برداشت. در اين باره چند نكته قابل تامل است:
✅ اول- صدا و سيما اگر واقعا قصد برگزاري مناظره دارد و هدفش ترسيم يك كاريكاتور از مناظره سياسي نيست بايد فضاي موجود را بازتر كند و به كساني اجازه حضور در صدا و سيما را بدهد كه حرف‌هاي زيادي براي گفتن دارند و برخي از جريان‌هاي فكري و سياسي و رسانه‌اي درون كشور را نمايندگي مي‌كنند.
✅ دوم- رسانه ملي اگر مي‌خواهد «ملي» عمل كند بايد به اين وضعيت بسته و حسابگرانه حاكم خاتمه دهد. متاسفانه مسئولان صدا و سيما در انتخاب طرفين مناظره و موضوع مورد بحث به گونه‌اي تدبير مي‌كنند كه نظر و ديدگاه آنان برنده نهايي هر گونه مواجهه فكري و سياسي باشد.
به همين دليل در انتخاب طرف مناظره از جبهه سياسي مخالف خود، كمتر به سراغ افراد صاحب‌نظر و حرف‌بزن و اهل مناظره مي‌روند و تعمدا كساني را برمي‌گزينند كه از قبل به باخت احتمالي وي باور داشته باشند يا مطمئن باشند كه خيلي توانمندتر از فرد همفكر آنان نيست.
✅ سوم- يكي از تمهيدات مسئولان صدا و سيما در هنگام برگزاري مناظره آن است كه براي مخالفان فكري و سياسي خود، از همان ابتدا محدوديت ايجاد مي‌كنند و اظهارنظر درباره برخي مسائل و نام بردن از برخي از افراد را پيشاپيش ممنوع مي‌كنند.
در اين وضعيت بخش زيادي از حرف‌هاي اصلي و مهم يك جريان سياسي كنار گذاشته مي‌شود و اين در حالي است كه به طرف همفكر خود در مناظره، اجازه طرح تندترين انتقادها و اتهامات داده مي‌شود.
در اين وضعيت طبعا حرف‌هاي زيادي بدون جواب مي‌ماند و به افراد زيادي اتهام وارد مي‌شود و فرصت دفاع هم در اختيار كسي قرار نمي‌گيرد.
✅ چهارم- معمولا مناظره‌ها حول يك موضوع خاص شروع مي‌شود اما خيلي طول نمي‌كشد كه هر كدام از طرفين به سراغ مسائل ديگر مي‌روند و اصل ماجرا مغفول مي‌ماند.
مدعي نيستيم كه آن مسائل كاملا بي‌ارتباط با مسئله اصلي هستند ولي طبيعي است كه هدايت‌كننده ميزگرد بايد مباحث را به شكلي به پيش ببرد كه امكان حاشيه رفتن كم شود و همه جوانب موضوع اصلي مورد بررسي دقيق قرار بگيرد.
مثلا درباره موضوع همين مناظره اخير (نامه‌نگاري 30 تن از ناراضيان ايراني مقيم خارج كشور به ترامپ براي تشديد تحريم‌ها) بسيار محدود سخن گفته شد و باز دو طرف درباره مسائلي سخن گفتند كه اين روزها بر سر آنها مناقشه و منازعه سياسي وجود دارد.
خوب است هر كدام از آن موارد مطروحه، موضوع مناظره‌هاي مستقل باشند و از صاحبنظران ديگري براي روشن شدن جوانب آن مسائل دعوت كرد اما در هر مناظره بايد روي موضوع اصلي تمركز شود.
✅ پنجم- نكته آخر اين كه صدا و سيما در صدد است اعتبار از دست رفته خود را احيا كند و محل رجوع مردم شود. صدا و سيما در حيطه ورزش، سرگرمي، مباحث مذهبي، فيلم و سريال، گزارش‌هاي اجتماعي، برنامه‌هاي زنده صبحگاهي و موارد مشابه توفيق نسبي هم داشته است اما سرنوشت اين موضوع در حوزه خبر و سياسي تعيين مي‌شود.
اگر مديران صدا و سيما بخواهند مردم به آنان اعتماد كنند بايد در رويه سياسي خود از جمله در پخش خبر و برنامه-هاي سياسي تجديدنظر اساسي كنند كه احياي مناظره‌هاي جدي سياسي يكي از اين موارد است.
انتهای پیام
