رای اعتراضی از نگاهی دیگر | رای سفید رای به تندروهاست

آسیه توحیدنژاد، انصاف نیوز: رای اعتراضی ایده‌ای بود که از سوی حسن روحانی در روزهای اخیر مطرح شده‌است. چند تحلیلگر و فعال سیاسی در گفت‌وگو با انصاف نیوز دیدگاه‌های خود را درباره‌ی این ایده و چگونگی تحقق آن مطرح کرده‌اند.

محمد مهاجری، فعال رسانه‌ای می‌گوید چه کسانی که رای اعتراضی می‌دهند و چه کسانی که انتخابات را تحریم کرده‌اند معترض شناخته می‌شوند. او هر نوع رای اعتراضی را از رای ندادن و رای دادن به اشخاص را بهتر از رای باطله می‌داند.

مهاجری: رای سفید بهتر از رای ندادن است

آقای مهاجری در گفت‌وگو با انصاف نیوز در مورد رای اعتراضی و منظور حسن روحانی چنین می‌گوید: من فکر می‌کنم منظور روحانی این است که افراد شرکت کنند اما رای سفید بدهند. به این ترتیب هم در انتخابات حضور پیدا کرده‌اند و هم به نوعی اعتراض به رد صلاحیت‌ها و نحوه‌ی برگزاری انتخابات را ابراز کرده‌اند.

او با اشاره به انتخابات ۱۴۰۰ گفت: در سال 1400 که 48 درصد در انتخابات شرکت کرده بودند 13 درصد مردم رای باطله دادند. آن 13 درصد رای باطله هم در واقع رای اعتراضی بود یعنی کسانی بودند که در انتخابات شرکت کردند اما رایشان را مخدوش می‌کنند یا رای سفید می‌دهند.

رای به دلیل شغل دولتی نگرانی بی‌جایی‌ست اما وجود دارد

مهاجری در ادامه می‌گوید: ممکن است افرادی باشند که از روی محافظه‌کاری در انتخابات شرکت کنند. البته این نگرانی بی‌جایی‌ست اما بالاخره وجود دارد. مثلا بعضی افراد چون کارمند دولت هستند یا برای اینکه اسمشان کنار افراد تحریم‌کننده‌ی انتخابات نباشد رای می‌دهند. چنین افرادی همیشه داشته‌ایم منتهی در 1400 آرا باطله خیلی پررنگ بود به طوری که در آن انتخابات رقیب آقای رئیسی آرا باطله بود.

این فعال رسانه‌ای در پاسخ به سوالی درباره‌ی دریافت شدن پیام رای اعتراضی در سال ۱۴۰۰ از سوی تصمیم‌گیران گفت: آنقدر از پیروزی آقای رئیسی غرق شور و شعف بودند که پیامی دریافت نشد. به نظرم هم افرادی که در انتخابات مشارکت نمی‌کنند و قصد کاهش میزان مشارکت را دارند و هم افرادی که مشارکت می‌کنند اما رای اعتراضی می‌دهند هر دو به عنوان معترض شناخته می‌شوند. 

مهاجری درباره‌ی ایده‌ی خودش برای تحقق رای اعتراضی گفت: از آنجایی که خیلی با این ایده همراه نیستم بنابراین ایده‌ی خاصی هم ندارم. من همچنان فکر می‌کنم شرکت کردن در انتخابات ولو با رای سفید به مراتب بهتر از شرکت نکردن و رای ندادن است. چون اگرچه با رای اعتراضی افراد در آینده خود مشارکت نمی‌کنند و نماینده‌ای را انتخاب نمی‌کنند اما از این جهت که این پیام را به سیستم می‌رسانند که به این نظام معتقدند اما به همین نظام بابت حکمرانی نادرست انتقاد دارند.

حداقل یک کاندیدا را که می‌توانید پیدا کنید

او در پاسخ به این سوال که چرا موافق ایده‌ی رای اعتراضی نیست، گفت: هر فردی وقتی در انتخابات شرکت می‌کند باید رای هم بدهد دیگر! بالاخره افراد در شهری مثل تهران حداقل یک نفر را می‌توانند انتخاب کنند که به فکر و سلیقه‌ی آنها نزدیک‌تر باشد. البته مثلا در حوزه‌ی انتخابیه آقای رئیسی در انتخابات مجلس خبرگان که فقط ایشان کاندیدا هستند و رقابتی وجود ندارد رای سفید دادن معنادار است.

لاجوردی: رای سفید رای به تندروهاست

بامداد لاجوردی، تحلیلگر سیاسی در مورد سابقه‌ی رای اعتراضی در ایران می‌گوید: رای اعتراضی پدیده‌ی جدیدی نیست. در دوره‌های مختلف انتخابات به اشکال گوناگونی رای اعتراضی وجود داشته است. وقتی آقای روحانی چنین حرفی زد اولین چیزی که به ذهنم رسید اعتراض مدرس بود با این تعبیر که «خودم که به خودم رای دادم».

او با بیان اینکه تحلیل‌های مختلفی می‌توان نسبت به آن صحبت مدرس داشت، گفت: یکی از آن تحلیل‌ها این است که مدرس با وجود آنکه می‌دانست اکثریت مجلس را ندارد اما باز هم به خودش رای داده و البته آن رای هم خوانده نشد. رای او مشخصا رای اعتراضی بود و این نوع اعتراض هم ماهیت آن انتخابات را نشان می‌داد. شاید ما تحت تاثیر همین نوع قصه‌ها درباره‌ی سیاست و انتخابات واقع‌گرایی و عمل‌گرایی را کنار گذاشته‌ایم و به دنبال حرکات نمادین در عرصه‌ی سیاست هستیم. در حالی که عرصه‌ی سیاست عرصه‌ای مبتنی بر واقع‌گرایی است.

با قهر با انتخابات تندروها در حال تصاحب کرسی‌های قدرت هستند

لاجوردی در گفت‌وگو با انصاف نیوز درباره‌ی قهر از انتخابات گفت: ممکن است ما با قهر کردن و کنار کشیدن و بی اعتنایی عرصه‌ی انتخابات را به شکل نمادین واگذار کنیم اما جریان تمامیت‌خواه به طور جدی در حال تصاحب تمامی کرسی‌های قدرت است. آن‌ها بعد از نشستن روی کرسی‌ها آن‌ها را از ماهیت و کارکرد اصلی خود تهی می‌کنند و قدرت خود را گسترش می‌دهند. ساده‌ترین مثال انتخابات مجلس است.

این دانش‌آموخته‌ی جامعه‌شناسی و فعال سابق دانشجویی گفت: اگر از مجلس هفتم شروع به بررسی کنیم که با قهر کردن چه اتفاقاتی افتاده می‌بینیم که جامعه مدنی با قهر کردن‌های خود کرسی‌های مجلس را به تدریج از دست داده است و تمامیت‌خواهان یا تندروها این کرسی‌ها را تصاحب کرده‌اند. در نهایت آنچه اتفاق افتاده این است که هم به قدرت نرسیده‌ایم و هم مجلس از جایگاهی که بتواند تصمیم‌گیری‌های کلیدی داشته باشد و در برهه‌های حساس نظر خود را اعلام و بر روی آن پافشاری کند فرو افتاده است. دیگر چهره‌های بزرگ به مجلس راه پیدا نمی‌کنند.

کارهای نمادین تاثیری هم در عالَم سیاست ندارند

لاجوردی گفت: اگر قرار است انتخابات را بهانه‌ی مبارزه کنیم باید با رویکردی واقع‌گرایانه این کار را انجام دهیم. کارهای نمادین به مرور فراموش می‌شوند و تاثیری هم در عالَم سیاست ندارند. پیش از یافتن راه جایگزین ابتدا باید به این نکته پی ببریم که آن قهر کردن‌های نمادین بی تاثیر است. پس از اینکه در این باره به توافقی رسیدیم می‌توان در این باره بحث کرد که حالا چه می‌توان کرد. دیدگاهم صرفا متوجه این انتخابات نیست و برای اینکه این مسئله را به شکل ریشه‌ای حل کنیم این بحث را مطرح می‌کنم.

او در ادامه می‌گوید: مردم در دوره‌های مختلف به اشکال گوناگونی رای اعتراضی داده‌اند. رای سال 92 به آقای روحانی از سوی بخشی از جامعه رای اعتراضی بود. در آن سال یکی از پوستر‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد یک انگشت جوهری با چسب زخم بود که نمادی از این بود که با وجود دلشکستگی از انتخابات 88 در سال 92 در انتخابات شرکت کرده‌ایم.

لاجوردی با بیان اینکه دوره‌ی قبلی انتخابات مجلس خبرگان هم رای اعتراضی بود، گفت: بسیاری از اصلاح‌طلبان و چهره‌های شاخصی که هویت آنها به اصلاح‌طلبی گره خورده بود به افرادی مثل دری نجف آبادی رای دادند برای اینکه به گروه مقابل اعتراض داشتند و می‌خواستند آن‌ها در مجلس خبرگان نباشند.

او بر این باور است که این نوع رای اعتراضیِ عملگرایانه منطقی‌تر است تا ایده‌هایی مثل رای سفید دادن، و گفت: با رای سفید هم آن فرد تندرو وارد عرصه‌ی قدرت خواهد شد و تصمیم‌گیری می‌کند. رئیس جمهوری که رقیب او رای سفید بوده تصمیم‌گیری می‌کند و کسی هم نمی‌گوید چون جایگاه دوم انتخابات رای باطله بوده ابراهیم رئیسی نمی‌تواند تصمیم‌گیری کند و از اختیارات قانونی خود استفاده می‌کند.

بالایی: عدم مشارکت در انتخابات خواست تندروهاست

مازیار بالایی، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی گفت: در وهله اول باید به یک نکته توجه کنیم آن هم این است که این تحلیل که تندروهایی که سر کار هستند به دنبال مشارکت بالا هستند را باید کنار بگذاریم. این تحلیل و این نظر که چون اینها مشارکت بالا می‌خواهند پس مشارکت نکنیم کاملا غلط است.

آقای بالایی ادامه می‌دهد: اتفاقا مشارکت پایین برای تندورها مطلوب‌تر است و باید از این زاویه این بازی را به هم زد. در نتیجه عدم مشارکت در انتخابات خواست و باب میل تندروهاست.

عضو جبهه‌ی اصلاحات ایران در گفت‌وگو با انصاف نیوز گفت: برای پاسخ به اینکه رای اعتراضی چطور می‌تواند نمود پیدا کند و محقق شود آن را می‌شود به سه طبقه و دسته تقسیم کرد.

او در توضیح این دسته‌بندی گفت: طبقه‌ی اول اینکه بالاخره در بعضی از حوزه‌ها کاندیداهای اصلاح‌طلب و میانه‌رو حضور دارند طبقه‌ی اول تقویت این‌‌هاست. در طبقه‌ی دوم جایی است که نمایندگان فعلی در آن حوزه‌ها حضور دارند و بعضی کارهای نادرست را در این دوره‌ی مجلس انجام داده‌اند مثلا به لایحه‌ی حجاب یا طرح صیانت و… رای مثبت داده‌اند که اینها هم قابل استخراج است.

بالایی در ادامه گفت: در این بخش باید فعالانه حضور داشته باشیم تا این‌ افراد دوباره رای نیاورند. آنها می‌باید بدانند که آنچه به آن در مجلس رای مثبت داده‌اند و زندگی مردم را محدود کرده‌اند و برخلاف خواست عموم جامعه است تبعات این چنینی هم برایشان دارد. در این بخش می‌بایست به کاندیداهای مقابل اینها رای دهیم.

او در توضیح دسته‌ی سوم گفت: در طبقه‌ی سومی هیچکدام از این دو حالت نیست. انتخابات مجلس نصابی دارد یعنی درصدی از آرا را باید کسب کنند تا در دور اول به مجلس بروند. البته احتمالا حوزه‌های کمی به این شکل باشد. آنجاست که می‌شود بازی را با یک رای سفید یا مخدوش به هم زد که حداقل در دور اول اینها به مجلس راه نیابند.

بالایی درباره‌ی ایده‌ی رای اعتراضی حسن روحانی گفت: فکر می‌کنم آقای روحانی هم چنین ایده‌ای دارد. چون او هم به خوبی می‌داند رد صلاحیت خودش هم یک پیغام مشخص بود که دنبال مشارکت بالا نیستند. به دلیل آنکه اگر آقای روحانی می‌آمد حتی اگر رای نمی‌آورد هم بالاخره یک تعدادی را می‌توانست به پای صندوق بکشد اما نخواستند چنین اتفاقی رخ دهد.

حسین سخنور: رای اعتراضی هم گویای اعتراض تحریمی‌هاست

حسین سخنور، نویسنده و روزنامه‌نگار گفت: تحریم کنندگان انتخابات بزرگترین کارکرد تحریم‌شان را در این می‌بینند که اعتراض خود را به گوش صاحبان قدرت برسانند حال آنکه رای اعتراضی نیز می‌تواند چنین کند. رای اعتراضی علاوه بر این مزیت دیگری هم دارد و آن هم این است که می‌توانید از کسانی که احتمالا شرایط را بهبود خواهند بخشید حمایت کنید.

تحریم انتخابات هم اعتراض است اما این اعتراض فایده‌ای هم داشته؟!

آقای سخنور برداشتش از ایده‌ی رای اعتراضی را اینطور توضیح داد: برداشت من این بوده که جریان معترض بتواند اعتراضش را از طریق رای اعتراضی به هر کسی که باعث و بانی شرایط مورد اعتراض اوست بیان کند. طبیعتا اعتراض زمان انتخابات در دو مدل ممکن می‌شود؛ یک اینکه شما اساسا شرکت نکنید و دیگر اینکه شرکت کنید.

او ادامه داد: با شرکت در انتخابات عنوان رای اعتراضی شکل می‌گیرد و مهم می‌شود. مدل شرکت نکردن هم به نوعی اعتراض است و ما نمی‌خواهیم این جریان را هم نفی یا انکار کنیم. اما باید بررسی و تحلیلی صورت بگیرد که رای ندادن اعتراضی در تمام این دوره‌ها چه نتیجه‌ای داشته است؟! حتی باید به تفکیک بررسی شود که در انتخابات مجلس و در انتخابات ریاست جمهوری چه تاثیری داشته است؟!

رای اعتراضی هم گویای اعتراض تحریمی‌هاست و هم حمایت از بهبودخواهان است

سخنور در گفت‌وگو با انصاف نیوز گفت: این بحث مفصلی‌ست اما درباره‌ی رای اعتراضی‌ای که رئیس جمهوری سابق مطرح کرده است؛ به نظر من اگر تحریمی‌ها ادعای اصلی‌شان این است که می‌خواهند اعتراضشان را به حاکمیت منتقل کنند و مهم‌ترین کارکرد شرکت نکردن خود را انتقال این اعتراض می‌دانند خب حالا فکر کنند که یک نوع رای گیری‌ای باشد که آن هم همین کارکرد را داشته باشد. آن تکلیفش چیست؟! اگر نوعی رای دادن باشد که همان هدف تحریمی‌ها را دنبال کند (با فرض اثبات این مدعا) چطور؟!

او در ادامه گفت: رای اعتراضی مزیت دومی هم دارد که در حالت تحریم اعتراضی آن را نداریم. مزیت دوم این است که شما در این رای اعتراضی علاوه بر گفتن مسائل و مشکلات به مسببین وضع موجود از کاندیداهایی که می‌توانند وضع موجود را بهبود بخشند نیز حمایت و آن‌ها را وارد مجلس می‌کنید. یعنی یک گام جلوتر است.

دو ایده‌ی فانتزی و جدی در مورد رای اعتراضی

سخنور در مورد ایده‌های مختلف رای اعتراضی نیز گفت: در رابطه با رای اعتراضی دو ایده در فضای مجازی شنیده‌ام. یکی را فانتزی (از روی خیال و توهم) می‌دانم و دیگری را اجرایی‌تر. مورد فانتزی این بود که مثلا بی‌حجاب پای صندوق رای برویم که مختص 50 درصد جامعه هم هست و رای سفید بدهیم یا مثلا در آن بنویسیم نه به حجاب اجباری و این قبیل شعارها.

او درباره‌ی ایده‌ی دیگر رای اعتراضی گفت: راه دیگر که آن را سیاسی‌تر هم می‌دانم این است که حداقل در حوزه‌هایی که امکانش وجود دارد از آن جریانی که فکر می‌کنیم موافق وضع موجود یا بانی آن نیست و خودش هم معترض آن است حمایت کنیم. من مطمئنم اگر آن فرد یا لیست رای بیاورد و بتواند موفقیتی ولو نسبی در مجلس کسب کند حاکمیت هم می‌فهمد که رای به فلان شخص که اصلا با همین شعار اعتراض به وضع موجود آمده اعتراضی‌ست و تایید سیاست‌های حاکمیت نیست.

این تحلیلگر ادامه داد: این را به این جهت می‌گویم که بعضی ها دغدغه‌شان همین است که اگر رای بدهیم به وضع موجود صحه گذاشته‌ایم. مثلا اگر کسی مانند علی مطهری در تهران رای بیاورد فکر نمی‌کنم هیچ تحلیلگری حتی خوش‌باورترین و وابسته‌ترینشان بتواند رای آوردن مطهری را تایید وضع موجود بداند. نظام هم این را به معنی تایید وضع موجود نخواهد دانست. البته حتما خواهند گفت حتی در لیست مطهری هم این رای، رای به نظام است. اما من برای این قسم حرف‌ها اعتباری قائل نیستم. خودشان می‌دانند و می‌دانیم که به آن معنا نیست.

انتهای پیام