روح مساجد را احیا کنید | ابوالفضل نجیب

ابوالفضل نجیب، روزنامه‌نگار، در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

اجازه بدهید لب کلام این یادداشت را در همین ابتدا با این ارزیابی که سیاست گذاری های موجود حداقل در حوزه فرهنگی بر ریل لجبازی و از نوع کودکانه آن بنا شده شروع کنم. تاکید بر کودکانه بودن جنس این لجبازی ناظر بر دستاوردهای میدانی و آکادمیک نوعیت روانشناسی کودکانه است. تاکید و بهانه ام برای اثبات این رویه و روحیه از جمله رویکرد به مسجد سازی و به تاکید جناب زاکانی از نوع فاخر آن در پارک ها و عجالتن با تعمد و تمرکز در پارک قیطریه است که فی المجلس انتخاب این مکان به خودی خود جای تامل و پرسش های فراوان دارد. حداقل از این جهت که به اذعان و تاکید و اشاره و مشاهدات میدانی که اساسن در این مناطق شاید تنها چیزی که کمبود آن احساس نمی شود همین فقره مسجدسازی و آن هم از نوع فاخر است.

به یقین اصرار زاکانی بر فاخر بودن این مسجد و مساجد با موقعیت طبقاتی و بخوانید حال و هوای طبقاتی فاخرسازان و فاخرنشینان در این منطقه ارتباط تماتیک و لابد زیباشناسانه هم دارد. تصور زاکانی بر این است که بنای هر مسجدی می باید در خور آن مناطق و پایگاه طبقاتی ساکنین آن باشد. ناخودآگاه یاد آن اشتباه لپی زاکانی در نقل معروف از آقای خمینی افتادم که کاخ و کوخ را جابجا نقل کردند. این که به زعم زاکانی مخالف اشرافیت گرایی و مهتم به اشرافیت زدایی در زندگی مدیران و دولتمردان، ساخت مساجد فاخر آیا ارتباطی با روحیه و نگاه اشرافیت زدگی به دین و نشانه ها و نمادهای آن دارد یا خیر، الله اعلم. از این رابطه های افلاطونی که بگذریم می رسیم به واقعیت های تلخ زمین سخت زیر پا.

این که ریل گذاری سیاست های فرهنگی امثال زاکانی را به کودکانه تعبیر می کنم، دست‌کم در حوزه میدانی ناظر بر ده‌ها فکت و آمار و ارقامی است که برخی مسئولین و متولیان حوزه دین بر آن اشراف و تاکید دارند. آمارهای ارائه شده از جمله بسته و تعطیل بودن هفتاد درصد مساجد ایران را نه صدای آمریکا و اینترنشنال و معاندین و براندازان و مخالفان دین، که همین متولیان مساجدی می دهند که بابت تحقیقات میدانی شان و بلکه دغدغه و دردمندی دینی هم ارتزاق می کنند و هم نوستالوژی مساجدی را دارند که مردم وقت نماز صحن و حیاط و راهروهای اندرونی و بیرونی آن را پر می کردند. آن مساجد نه تنها فاخر نبودند که اغلب فاقد کمترین امکانات از جمله آب گرم و سایر تسهیلات امروزی بودند. آن مساجد از جیب افراد خیر و یا اهتمام عموم و بر اساس نیاز و ضرورتی که اهالی یک محل احساس می کردند ساخته می شد. ایده حاکم بر ساخت مساجد نه کمیت گرایی و شمار و فاخر بودن که نیاز واقعی هر منطقه بود. چه بسا با تعدد ساخت مساجد به این دلیل منطقی مخالف بودند که مانع همگرایی و اسباب انشقاق و پراکندگی می شد. فهم مردم عادی در پیش از انقلاب از ماهیت و کارکرد اجتماعی و معنوی مسجد چنین بود. مقایسه کنید با فهم دولتمردانی که کمیت گرایی در ساخت مسجد را فخر دین و مسلمانی می دانند، آن هم برای مردمی که به نان شب خود محتاج هستند.

با این حال وقتی بخش اندک عقلانی همین دولتمردان بر غریب بودن مساجد، و آن هم در مناطق مذهبی، و فراتر حتی بر نمازگریزی و دین گریزی و دین ستیزی تاکید دارند، اقدام به توسعه مساجد و آن هم در پارک ها جز به لجاجت کودکانه نمی توان تعبیر کرد. واکنش اخیر کوشکی به افزایش روزه خواری در ماه رمضان صریح ترین اعتراف به جایگاه دین در ضمیر جامعه است. ایضن می شود تلاش به برگزاری تجمعات دینی از جنس آنچه در ورزشگاه آزادی برگزار شد، نوع دیگری از لجاجت به چنین وضعیتی تلقی کرد. تبلیغات حول این تجمع به خودی خود و فارغ از شوقمندی کودکانه مجریان و برگزارکنندگان آن گویای شکستی است که در تصور متولیان می شود با صرف هزینه های میلیاردی و سیل تبلیغات رسانه ای و میدانی ترمیم کرد.

این که مسئولان چه حجم از منابع ملی را صرف امر توسعه و تبلیغ و ترویج فرهنگ دینی کرده، به عقل حقیر که نمی رسد، الله اعلم، اما ارزیابی خروجی این همه سرمایه که نیازی به عقل و شعور بالایی ندارد. مگر این که متولیان ریل گذاران سیاست های فرهنگی و  دینی مدعی قصور در کمیت هزینه های صورت گرفته باشند. این در حالی است که به اذعان وزیر آموزش و پرورش بیشتر از 60 درصد مدارس تهران در معرض فرونشست و نیاز به بازسازی دارند، اتوبوس های شهری علاوه بر کمبود، مابقی هم از رده خارج هستند، هوای آلوده سالانه دهها هزار نفر را به کام مرگ می برد، و می شود این سیاهه از نیازهای عام المنفعه و حق و حقوق بدیهی و طبیعی مردم را ادامه داد.

این که در چنین شرایطی ساخت مسجد در شمالی ترین پارک شهر را به ادعای کوثری تیری تعبیر کنیم روانه قلب دشمنان، آیا تعبیر و تعریفی جز لجاجت و لجبازی می توان بر آن گذاشت. در این که ساختن مسجد یک فریضه است، تردیدی نیست. اما ساخت مسجد را بنا به عرف و سنت به خیرین و مردم کوچه و خیابان واگذار، به اموری که باید اهتمام کنید. و مهمتر این که بیش از این میان مردم و دین و نمادهای دینی شکاف ایجاد نکنید. مسجد تنها روی هم گذاشتن مصالح و زینت دادن مهراب و سردر و گنبد و گلدسته و… نیست، روح مساجد را احیا کنید، مهمی که فقط با نمازگزار مخلص حاصل می شود.

انتهای پیام