«۱۳ زبان و گویش ایرانی در معرض نابودی است»

دبیر شورای فرهنگ عمومی درباره مسائل مرتبط با میراث فرهنگی ناملموس از جمله نابودی ۱۳ زبان و گویش ایرانی، اهمیت توسعه گردشگری غذا، حفظ برخی دانش‌های بومی و محلی و… توضیحاتی ارائه کرد.

به گزارش سایت گیل خبر، به نقل ایسنا، «سیدمجید امامی با تاکید بر اینکه زیست‌بوم گرایی و توجه به میراث ناملموس یکی از نهاده‌های مولد اقتصاد فرهنگ‌بنیان و جهش تولید بر بستر مشارکت مردم است، گفت: البته در این زمینه باید دولتمردان هم کمک کنند که این فرهنگ رشد کند.
او افزود: میراث گاهی یک عادت، سنت، رویه و رفتار است که می‌تواند منبع حیات و توسعه باشد به شکلی که پاسداشت، حفاظت، گسترش و بهره‌گیری از آنها هوشمندانه‌ترین مسیر برای هدایت فرهنگی جوامع است.

امامی با اشاره به توجه جهان به موضوع میراث ناملموس،‌ اظهار کرد: «کنوانسیون پاسداشت میراث ناملموس» بیش از ۳۰ سال است که توسط بیش از ۱۸۰ کشور پذیرفته شده و علی‌رغم اینکه سال‌ها فرایند ثبت‌مان متوقف بود، اما اکنون جمهوری اسلامی ایران رتبه‌ پنجم جهان را در ثبت میراث ناملموس، یعنی همین آیین‌ها و سنت‌ها دارد. به عنوان مثال ثبت افطار و سنت‌های ماه رمضان در اجلاس گذشته انجام شد که در روزهای اخیر شاهد برگزاری مناسبت‌هایی وابسته به آن بودیم.

او به اهمیت توسعه گردشگری غذا اشاره کرد و گفت: حتما باید به این سمت برویم که تورهای ویژه‌ ماه رمضان برای مواجهه‌ مردم جهان و سیاحان مختلف با آیین‌های مختلف ماه رمضان و گردشگری غذا داشته باشیم. ما در ایران بالغ بر ۵۰ یا ۶۰ نوع حلیم، آش و سوپ داریم که اتفاقا بیشتر در افطار مصرف می‌شود. از طرفی با این حرکت می‌توانیم فرهنگ افطاری دادن را هم تقویت کنیم. متاسفانه در ثبت غذاها نسبت به ثبت آیین‌ها کمتر توفیق داشتیم و باید در این زمینه بیشتر فعالیت کنیم.

میراث ناملموس برای خاطره‌بازی نیست!

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با تاکید بر اینکه میراث ناملموس یک دکور یا یک عکس در کتابخانه‌ها برای خاطره‌بازی نیست، بیان کرد: میراث ناملموس بخش‌های مختلفی را دربر می‌گیرد؛ به عنوان مثال در پرونده‌ «مهارت ساخت و نواختن عود» با موسیقی مواجه هستیم یا مثلا در مورد غذا، از ایران نان لواش ثبت میراث ناملموس شده است و به طور کلی میراث ناملموس دربرگیرنده ابعاد مختلفی است که می‌توانند آفریننده اقتصاد و تمدنی در مسیر پیشرفت کشور باشند.

اهمیت توجه به «اقتصاد فرهنگ»

او با اشاره به قید «مشارکت مردم» در شعار سال ۱۴۰۳، گفت: متاسفانه نگاه خطی و لیبرال به توسعه که هنوز هم در نظام برنامه‌ریزی کشور ما وجود دارد به این موضوع توجه نمی‌کند که تنوع فرهنگی اتفاقا منبع تولید واقعی و رفاه است. نظام توسعه می‌رود در جایی کشت و صنعت راه می‌اندازد و رویه‌ هزاران سال زندگی تمدنی مردم را تغییر می‌دهد یا مثلا در جایی شهرک صنعتی احداث می‌کند که هزاران سال زنان و مردان آنجا با شیوه مخصوص خود و با شکلگیری برخی زنجیره‌ها زندگی خود را اداره می‌کردند با این وجود لازم است که ما هم از این بستر حمایت کنیم.

او بخشی از میراث ناملموس را دانش‌های سنتی معرفی کرد و ادامه داد: اکنون یکی از مواریث سنتی ایران که ثبت جهانی شده، دانش لنج‌سازی است، اما متاسفانه دارد از دست می‌رود. بر اساس «کنوانسیون پاسداشت میراث ناملموس» ما موظفیم هر کاری می‌توانیم برای حفظ این میراث انجام دهیم. لنج سازی یک دانش سنتی بی‌نظیر است که هزاران سال است ایرانیان از آن بهره‌ می‌گیرند. اکنون نیز با وجود اینکه دانش مدرن کشتی‌سازی آمده، اما به دلایلی لنج‌سازی هنوز می‌تواند مورد اقبال باشد.

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با اشاره به اینکه هنوز بسیاری از مردم دنیا دوست دارند حتی یک بار در عمرشان با یک لنج سنتی سفر کنند، گفت: این بازگشت به سنت‌ها یک روند جهانی دارد.

او تاکید کرد: چرا باید در استان‌های جنوبی فقیر داشته باشیم در حالی که میراث لنج‌سازی وجود دارد؟ مردم دارند لنج‌سازی را فراموش می‌کنند. استادکارهای لنج سازی هم این روزها ۸۰ یا ۹۰ ساله شده‌اند. میراث ناملموس یکی از نهاده‌های مولد اقتصاد فرهنگ‌بنیان و جهش تولید بر بستر مردم است.

امامی علت بقای نوروز را وجود اقتصاد نوروز دانست و بیان کرد: در فرهنگ نوروز طهارت، صله رحم، نو شدن، انس با طبیعت، آشتی با طبیعت، ما چه می‌خواهیم از نظام فرهنگی‌مان؟ توسعه آیین‌های ایرانی و اسلامی مانند نوروز از برنامه‌های مهم دولت است تا بر بستر آن، نشاط اجتماعی گسترش یابد. نوروز ثبت جهانی و جزء تقویم آیینی سازمان یونسکو است و ۱۲ کشور محور نوروز هستند. ثبت و تقویت میراث ناملموس با توسعه، پیشرفت اقتصادی و معیشت مردم بیگانه نیست، فقط باید در بخش نظام برنامه ریزی توسعه کشور، چشم‌ها را شست و شکل دیگر نگاه کرد.

امامی به ثبت ۷ روز محصول در تقویم رسمی کشور اشاره و اظهار کرد: روزهای انار،‌ گندم و نان، گل محمدی و گلاب، عسل، زعفران، زیتون و خرما به تقویم اضافه شده است که اگر بخش فرهنگی آن را درک کنیم و به درستی مورد توجه نظام توسعه قرار گیرد، مردم می‌تواننند تولید را محقق کنند و دیگر لازم نیست برای ایجاد شغل، مرتب دست به دهان دولتمردان باشند.

لزوم توجه به نهاده‌های فرهنگی – اقتصادی

او توجه به محصولات و نام‌گذاری برخی روزهای تقویم به نام آنها را بخشی از توجه به اقتصاد فرهنگی دانست و ادامه داد: انشاالله ۳۱ اردیبهشت ماه یک رویداد دانش بنیان در خصوص شرکت‌های دانش بنیان و فرهنگ بنیان حوزه‌ی گلاب و عطر برگزار می‌شود تا به این نهاده‌ فرهنگی – اقتصادی توجه بیشتری شود.

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور افزود: می‌دانیم که در صنعت اسانس درحال خام فروشی هستیم. اسانس تولیدی ما از کارخانه‌های قمصر و کاشان به فرانسه می‌رود در حالی که با توجه به این بخش و حتی رونق تولید خانگی و تولید دانش بنیان می‌توان از این فضا دور شد.

او ادامه داد: عددهای دوستان ما در ستاد مرکزی مقابله با قاچاق کالا و ارز نشان دهنده ورود چند میلیون دلار عطر و ادکلن قاچاق به کشور است. ما درحالی نفت می‌فروشیم و خوشبو کننده‌ وارد می‌کنیم که ماده موثره آن را خودمان از بیش از ۱۶ گل معطر ایرانی تولید و صادر می‌کنیم. در واقع شرکت‌های فرانسوری از کارگاه‌های تولید اسانس پیش خرید می‌کنند تا با محصول خام فرآورده تولید کنند.

امامی تاکید کرد: باید به سمت شهرک‌های صنایع خلاق برویم که زیرساخت آنها در حال فراهم شدن است. اخیرا شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه‌ خیلی خوبی در این زمینه داشت که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری جهاد دانشگاهی در حال نگارش آیین نامه‌ آن است. امیدوارم شهر جهانی صنایع خلاق ایران، پردیس‌های مختلفی داشته باشد.

ثبت ۱۴ شهر ایران در شبکه شهرهای خلاق

او با اشاره به اینکه بالغ بر ۱۴ شهر ایران در شبکه شهرهای خلاق ثبت شدند، گفت: شهرهای خلاق یعنی شهرهایی که ذات‌شان مولد فرهنگ است. دو شهر کرمانشاه و رشت در این زمینه ثبت شده‌اند.

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور با اشاره به اینکه سال گذشته حدود ۲۰۰ غذای گیلانی با پرونده ثبت ملی شد، اظهار کرد: باید بتوانیم در رونق گردشگری از آنها استفاده کنیم. غذاهای ایرانی متناسب با انواع طبع‌ و شرایط اقلیمی طراحی شده است و باید بر پرونده آنها به شکل جدی کار کرد که در این دوره به جدیت دنبال این موضوع هستیم. البته در بحث ثبت جهانی باید بپذیریم که سهمیه داریم یعنی نمی‌توان بیشتر از سهمیه چیزی ثبت کرد.

او ادامه داد: برنامه‌ ملی ترویج غذای خانوادگی را آماده کرده‌ایم که نیازمند برگزاری جشنواره‌های غذا است. سال قبل قصد برگزاری چنین جشنواره‌ای را داشتیم که البته مشکلات مالی اجازه اجرا نداد. مردم با اطلاعیه و نوشته با غذاهای سنتی خود آشتی نمی‌کنند، باید بیایند در گردهمایی‌های مرتبط شرکت کنند.

امامی به برگزاری رویداد ملی نان در کرمان اشاره کرد و گفت: از بیش از ۲۰ استان ایران انواع نان و شیرینی تهیه و جشن نان برگزار شد تا به سمت استفاده از نان سالم برویم.

۱۳ زبان و گویش ایرانی در معرض نابودی

او که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می‌کرد درباره اقداماتی که در زمینه حفظ لهجه‌ها و گویش‌های محلی انجام شده است،‌ توضیح داد: لهجه جزو مسائل ملی و جهانی است. مسئله زبان‌های در حال زوال در جهان مطرح است و سازمان یونسکو اطلسی بر اساس خود اظهاری کشورها، از زبان‌ها و گویش‌های در حال زوال منتشر می‌کند. فکر می‌کنم حدود ۱۳ زبان و گویش ایرانی در معرض زوال هستند. در معرض زوال یعنی کسی دیگر به آنها گویش نمی‌کند و نابودی یک زبان و گویش؛ نابودی یک فرهنگ است.

امامی ادامه داد: دوستان‌مان در دایره المعارف بزرگ اسلامی سال‌ها قبل یک کار خوبی را انجام دادند که تقریباً ضبط صوتی آواها، واج‌ها و جزئیات بیش از ۲۶۰ زبان و گویش ایرانی را انجام دادند. من باز این جا به کم‌کاری همه نهادهای مرتبط اقرار می‌کنم. فکر می‌کنم این حمله‌ای که به زبان فارسی شده و در مقابل آن؛ پاسداشت زبان فارسی و جدی گرفتن زبان معیار کار درستی هم هست، ما را از پاسداشت گویش‌ها و زبان‌های متنوع غیرفارسیِ ایران‌زمین غافل کرده و من این انتقاد را به خودمان و همه دارم.

او تاکید کرد: شبکه‌های استانی صداوسیما یکی از موفق‌ترین پروژه‌های ملی و جهانی در نگهداشت زبان‌های محلی را دارند. البته از سوی دیگر آموزش و پرورش و نظام آموزش عالی در مطالعات این موارد کم‌کاری دارد.

امامی در پایان سخنان خود،‌ اظهار کرد: وعده می‌دهم که بیانیه راهبردی تنوع فرهنگی اقوام و زبان‌های ایرانی که یک سند راهبردی است، انشاء‌الله تا قبل از روز جهانی تنوع فرهنگی تا یک خرداد به تصویب می‌رسد و این اولین سند برخاسته از قانون اساسی است. قانون اساسی ما طرفدار تنوع فرهنگی و فرهنگ‌های متنوع مردم ایران است. امیدوارم به عنوان اولین سند مستقل بعد از قانون اساسی در این زمینه راهنمای فعالیت‌ها و الزام بر تلاش مسئولین برای ترویج تنوع‌های فرهنگی ایرانیان خصوصاً زبان باشد و انشاء‌الله دیگر نگوییم در ایران ۱۳ زبان و گویش در حال زوال داریم.»

انتهای پیام