تحلیل ۲۰۸ تحول‌خواه بلوچ از انتخابات ریاست جمهوری
سرویس سیاسی، انصاف نیوز: بیش از 200 نفر از تحول‌خواهان بلوچ در نامه‌ای مفصل به منتخب ملت ایران، ضمن تحلیل شرایط انتخابات اخیر ریاست جمهوری، پیشنهاداتی برای احیای سرمایه اجتماعی و ترمیم شکاف دولت ملت در سیستان و بلوچستان خطاب به دکتر مسعود پزشکیان ارائه کرده‌اند. متن این نامه که در اختیار انصاف نیوز قرار گرفته، به این شرح است:
آقای دکتر مسعود پزشکیان! با سلام و احترام؛ ما جمعی از فعالان مدنی، فعالان سیاسی، پژوهشگران، اعضا هیات علمی، متخصصان، کارشناسان و فعالان بخش خصوصی بلوچ که همراه با سایر هموطنان‌مان دل در گروی تحقق توسعه، رفاه، آزادی و عدالت در سرزمین‌مان ایران داریم از اهتمام ویژه‌ای که در گفتمان سیاسی‌تان در ایام انتخابات به مسائل اقوام و مذاهب داشتید، صمیمانه سپاس‌گزاریم و مردم این مناطق هم با رای بالایی که به جناب‌عالی دادند به آن اعتماد کردند و منتظر هستند تا در فرایندی تدریجی و منطقی در شاخص‌های رفاه اجتماعی و نیز مشارکت‌شان در قدرت سیاسی تغییرات معناداری در دولت‌تان محقق شود. قبل از این‌که به طرح برنامه‌های پیشنهادی که هدف‌شان بهبود وضعیت زندگی مردم سیستان‌وبلوچستان و نواحی همجوار است، که به تبع منجر به تقویت هویت‌ملی ایرانی خواهد شد، بپردازیم، نگاهی کلی به چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در کشور و نیز استان و همچنین مسائل بنیادی مردم سیستان و بلوچستان و نیز بلوچان ایرانی خواهیم انداخت.
الف. فضای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در کشور و استان
- چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در حالی برگزار شد که فضای عمومی جامعه ایرانی نسبت به صندوق رای و گشایش سیاسی، امیدهای خود را تا حدود زیادی از دست داده بود. در استان سیستان و بلوچستان فضا از آن هم دشوارتر بود. متراکم‌تر شدن محرومیت‌های ساختاری در نتیجه تبعیض‌های قومی، مذهبی و منطقه‌ای که اکثریت جامعه سال‌ها از آن رنج می‌برد، حتی همراهی با اصول‌گرایان برای اولین‌بار در انتخابات ریاست جمهوری 1400، تجربه‌ای از محرومیت مضاعف شد و دولت در استان و نیز کشور از وجود نخبگان بلوچ بیگانه‌تر از هر زمانی شد، [این شرایط] منجر به نوعی ناامیدی شده بود. کشته‌شدگان مرزی، شلیک به سوخت‌بران، اعدام‌های بی‌شمار و جاده‌های مرگ‌بار و پایین بودن عمده شاخص‌های توسعه استان به نسبت کشور، از یک‌جانب و اتفاقات جمعه خونین ۸ مهر زاهدان از جانبی دیگر، مجالی برای مشارکت در انتخاباتی دیگر را بیش از پیش دشوار کرده بود اما با حضور جناب‌عالی و ارزیابی جمعی نخبگان سیاسی استان، تحرکی جدید به امید تغییر شکل گرفت.
- انتخابات و باز شدن نسبی فضا برای فعالیت سیاسی؛ در استان سیستان و بلوچستان مثل دیگر مناطق کشور، ایام تبلیغات انتخاباتی فرصتی برای کنش‌گری سیاسی بود. نشست‌هایی که در ستادهای انتخاباتی برگزار می‌شد، مباحث داغی که در شبکه‌های اجتماعی و نیز فضاهای خانوادگی شکل گرفت، جلساتی که در دانشگاه‌ها برگزار می‌شد، مباحثی که در فضاهای عمومی شهری و نیاز خیابان‌ها درگرفت این فرصت را در اختیار مردم قرار داد که مقداری جو امنیتی استان تعدیل شود و کنش سیاسی مقداری بروز و ظهور یابد.
- رای بالای استان سیستان و بلوچستان، بخصوص بخش بلوچستان آن به جناب‌عالی؛ علی‌رغم چالش‌های متعددی که برای ستادها و نیز برخی از فعالین آن‌ها در فصل انتخابات به‌وجود آمد که در مواردی کماکان ادامه دارد اما با تبدیل شدن هر خانه به یک ستاد و آگاهی بالای عموم مردم استان سیستان و بلوچستان، جناب‌عالی در هر دو دور با فاصله زیادی از رقیب پیش افتادید و در دور دوم در استان رتبه ۵ تفاضل آرا مثبت در سطح کشور را کسب کردید که نشانی از فهم سیاسی و نیز تحول‌خواهی مردم شریف سیستان و بلوچستان است. این رای سرمایه سیاسی ارزشمندی برای پیش‌تازی استان در اجرای برنامه‌های تحول‌گرای دولت شما می‌تواند باشد.
- نگرانی مردم از نادیده انگاشته‌شدن معنای رای‌شان؛ مثل هر انتخابات دیگری اینک این نگرانی به‌صورت جدی در میان مردم استان و نیز فعالان انتخاباتی کمپین جناب‌عالی بوجود آمده است که مدعیانی از مجاهدان روز شنبه پیدا شده‌اند که دنبال مصادره آرای آن‌ها به نفع منافع فردی و محفلی خودشان هستند که در طی همه دهه‌های گذشته خللی در آن‌ها وارد نشده است! این جماعت اهتمامی به منافع عموم و نیز بهبود شرایط عمومی جامعه ندارند و بیشتر منافع شخصی و نیز گروهی خودشان را دنبال می‌کنند. بنابراین برای جلوگیری از انحرافات احتمالی و نیز ناامید شدن مردم شایسته است به ستادهای انتخاباتی و نیز چهره‌های مردمی غیرستادی که از برنامه‌های تحول‌گرایانه جناب‌عالی صادقانه حمایت کردند جایگاهی محوری در معرفی چهره‌های توانمند جهت انتصاب در دولت در سطوح کشوری و نیز استانی داده شود تا کسانی در مصدر کار قرار گیرند که دنبال تحول شرایط باشند نه بازتولید مناسبات تبعیض‌آمیز گذشته در فرمی جدید.
- مرجعیت اجتماعی روشنفکران و دانشگاهیان بلوچ در کمپین انتخاباتی جناب‌عالی در استان سیستان و بلوچستان؛ یکی از مشخصه‌های قابل تامل چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تحولاتی است که در مرجعیت سیاسی نیروهای اجتماعی در جهت‌دهی رفتار انتخاباتی مردم به وجود آورد. به‌طوری که جمعی از دانشگاهیان و روشنفکران بلوچ به وعده‌هایی که در گفتمان‌تان برای تغییر سیاسی و رفع تبعیض‌های قومی و مذهبی در کشور مطرح فرمودید اعتماد کردند و نقشی تاریخی در بسیج رای مردم و امیدوار کردن آن‌ها برای تغییر از طریق صندوق رای داشتند. البته این امر منافاتی با آگاهی‌های سیاسی و تاریخی عموم مردم بلوچ در حمایت از جریان‌های دموکراسی خواه در کشور ندارد که بر آمده از تجارب واقعی زندگی‌شان است.
ب. مسائل مردم بلوچ در سیستان و بلوچستان و کشور
مسائل اقوام در ایران یکی از موضوعات جدی است که حل آن بر پایه‌ی قانون اساسی و منشور جهانی حقوق بشر، می‌تواند گامی بلند در جهت تعمیق هر چه بیشتر هویت ملی و بالا رفتن مولفه‌های امنیت ملی باشد. در این مجال مختصر نگاهی به مهم‌ترین مسائل مردم بلوچ در استان سیستان و بلوچستان و نیز کشور خواهیم انداخت:
- زندگی در فقر و فقدان حداقل شاخص‌های رفاه اجتماعی برای توده‌های وسیعی از مردم استان.
- تبعیض و خاص‌گرایی در جذب نیروی انسانی در سطوح استانی و نیز کشوری.
- به‌کار نگرفتن نیروهای متخصص بلوچ در بخش‌های ستادی وزارت‌خانه‌ها، سازمان‌ها و ادارات کل کشوری و استانی.
- به‌کار نگرفتن نیروهای بلوچ در نیروهای انتظامی، نظامی، امنیتی و حراستی به‌صورت رسمی و به‌خصوص در رده‌های ارشد و مدیریتی.
- تبعات منفی انسداد مرز و ناکارآمدی سیاست‌های مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر و نقش آن‌ها در تشدید فقر مردم استان.
- محرومیت مردم از منافع طرح‌های کلان توسعه منطقه‌ای درمناطق بلوچ‌نشین به علت غلبه نگاه امنیتی و عدم لحاظ ِپیوست‌های اجتماعی در طرح‌ریزی و نیز اجرای آن‌ها.
- پایین بودن شاخص‌های عمرانی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و… در مناطق بلوچ‌نشین.
- وضعیت بحرانی مسائل اجتماعی همچون حاشیه‌نشینی، فقر و بی‌کاری، افت تحصیلی، بازماندگی از تحصیل و سوءتغذیه.
- بی‌توجهی به وضعیت زبان و ادبیات بلوچی در آموزش عالی و نیز مدارس استان.
- نگاه امنیتی به روند قانونی صدور شناسنامه برای ده‌ها هزار نفر از بلوچ‌های ایرانی، که در گذشته در مناطق عشایری و روستاهای دور افتاده زندگی می‌کرده اند و الان شناسنامه ندارند و از حداقل حقوق مدنی و شهروندی‌شان محروم هستند.
- مشکلات بنیادی در حوزه آموزش، به‌طوری که سیستان و بلوچستان به دلیل کمبود فضاهای آموزشی و نیز پایین بودن کیفیت آموزش و کمبود معلم بیشترین بازمانده‌ها از تحصیل و نیز افت تحصیلی را در کشور دارد.
- نگرانی عمومی از طرح غیرکارشناسی تقسیم استان که طرحی ضدامنیتی، تضعیف‌کننده توان کارشناسی بوروکراسی اداری، افزایش‌دهنده بودجه جاری و برهم زننده بافت اجتماعی استان ارزیابی می‌شود.
- در معرض آسیب جدی قرار گرفتن محیط زیست ساحلی در اثر استقرار صنایع آلاینده و نیز نگرانی مردم از این‌که سواحل مکران در آینده مانند عسلویه و دیگر مناطق آلوده کشور از نظر زیست محیطی دچار مخاطره جدی شوند.
- نگرانی اکثریت جمعیت استان سیستان و بلوچستان، که اهل سنت هستند، از مداخلات سلیقه‌ای و غیر قانونی برخی دستگاه‌ها در امور مذهبی‌شان.
- تشدید شکاف میان مردم بلوچ و حاکمیت پس از جمعه خونین زاهدان و بی‌اطلاعی جامعه از روندهای قضایی احتمالی که در جریان است.
- تبعیضات ویژه‌ای که در منطقه سیستانِ استان علیه بلوچ‌ها به‌صورت سلیقه‌ای و در اثر رسوخ برخی قوم‌گرایان در نهاد دولت اِعمال می‌شود؛ به‌طوریکه شاهد کمترین مدیر بلوچ متناسب با جمعیت بلوچ‌ها در این منطقه هستیم.
- قوم‌گرایی پنهان در پوشش دفاع از ارزش‌های مذهبی رسمی و حاکمیتی که در برخی از مهم‌ترین دستگاه‌های دولتی و نیز حاکمیتی استان رسوخ کرده است.
- بی‌توجهی سازمان‌یافته نسبت به مطالعات باستان‌شناختی و مردم‌شناختی نسبت به پیشینه‌ی تاریخی، تمدنی و هویتی مناطق بلوچ‌نشین در استان‌های خراسان، کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان.
ج. مطالبات و برنامه‌های پیشنهادی برای بهبود وضعیت استان سیستان و بلوچستان و نیز بلوچان ایرانی
- بازنگری در الگوی اداره مناطق سنی‌مذهب در شورای عالی امنیت ملی در جهت گذر از رویکرد حکم‌رانی نظامی – امنیتی به رویکرد توسعه‌ای، به‌ویژه در خصوص استان سیستان و بلوچستان.
- ارتقا جایگاه اقتصادی و منزلتی استان سیستان و بلوچستان در کشور از طریق افزایش سهم استان در اقتصاد ملی با لحاظ کردن توسعه اجتماع‌محور و درون‌گرا.
- طراحی و اجرای برنامه رفاه اجتماعی متناسب با ساختار ویژه فقر در استان سیستان و بلوچستان جهت کاهش فقر مطلق در سیستان و نیز بلوچستان.
- بهره‌گیری از ظرفیت بزرگی استان برای توسعه آن و نیز سرایت فرصت‌ها به استان‌های همجوار از طریق چابک‌سازی اداری، تمرکززدایی مدیریتی و افزایش اختیارات شهرستان‌های استان و نیز و بهره‌گیری از سازوکارهای دولت الکترونیک.
- ارتقاء زیرساخت‌های اتوبانی و آزادراهی استان، زیرساخت‌های تجارت منطقه‌ای و بین المللی، تقویت شهرک‌های صنعتی شهرستان‌ها، گسترش مناطق ویژه اقتصادی در کوهک و میرجاوه.
- اصلاح ساختار تماما انحصاری هسته‌های گزینش و حراست و استفاده از نیروهای شایسته بلوچ.
- استفاده از نیروهای شایسته و متخصص بلوچ با رویکرد تبعیض مثبت در دستگاه‌های اجرایی و سیاسی کشور در پست‌هایی چون وزیر ، معاون وزیر، سفیر، استاندار، مدیران کل وزارتی، مدیریت‌های عالی استان‌ها، شورای نگهبان، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی و مجمع تشخیص مصلحت نظام کشور.
- اجرای اصول ۱۲ و ۱۵ قانون اساسی و تدریس زبان و ادبیات بلوچی در مدارس و تاسیس رشته کارشناسی زبان و ادبیات بلوچی در دانشگاه‌های مناطق بلوچ‌نشین کشور؛ زیرا رشد و ارتقاءزبان بلوچی به غنای زبان فارسی می‌افزاید و بسیاری از ویژگی‌های زبان فارسی قدیم و زبان‌های ایرانی در زبان بلوچی حفظ شده است.
- اصلاح روندهای تولیدکننده تبعیض در دستگاه‌های امنیتی و حراستی کشور در جهت بهره‌گیری از نیروهای بلوچ.
- توجه خاص و جبرانی برای مطالعه، شناسایی، حفظ و مرمت و ثبت میراث فرهنگی – تمدنی مناطق بلوچ‌نشین.
- اعمال سیاست‌های جدی و اجتماعی و حمایتی در جهت مهار مسائل حاد اجتماعی همچون فقر، بی‌کاری، حاشیه‌نشینی، بازماندگی از تحصیل، افت تحصیلی، سوءتغذیه و… .
- بازاندیشی بنیادی کارشناسی در خصوص آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی طرح مسدود کردن مرزهای شرقی برای کسب و کار مردم و سیاست‌های مبارزه با قاچاق مواد مخدر.
- اجرای طرح کلان توسعه اقتصادی – اجتماعی در مناطق بلوچ‌نشین با رویکرد تبعیض مثبت به منظور مقابله با عقب‌ماندگی‌های تاریخی در سیاست‌های آمایش سرزمین.
- جلوگیری از طرح ناعادلانه‌ی انتقال آب رودخانه هلیل‌رود (جیرفت)، به شمال استان کرمان که از طرف کارشناسان مستقل طرحی غیرکارشناسی و مخرب محیط زیست ارزیابی می‌شود.
- در طرح های انتقال آب از دریای عمان به کرمان، اصفهان و خراسان، اولویت به مردم ساحلی و شهرهای خود استان سیستان و بلوچستان، شرق هرمزگان و جنوب کرمان داده شود.
- اهتمام برای تامین فضای آموزشی و اقدام برای استخدام کادر آموزشی با اولویت به نیروهای بومی در هر منطقه که ماندگاری خدمت در آن منطقه را تضمین می‌کند.
- گسترش زیرساخت‌های بهداشتی و بیمارستانی استان.
- در مقابل طرح پرهزینه تقسیم استان که مورد مخالف شدید اکثریت مردم استان است به‌جای آن باید ادارات کل در جنوب استان مستقر شده و تقسیم اختیارات از مرکز به شهرستان‌ها صورت گیرد.
- هئیتی از کارشناسان سازمان محیط زیست و نمایندگان مردم و نهادهای مستقل محیط زیست تشکیل و مشکلات زیست‌محیطی طرح‌های توسعه سواحل مکران و صنایع آن مطابق استانداردهای جهانی بررسی و تعیین تکلیف شود.
- حقوق و استقلال مراکز و مدارس دینی اهل سنت رعایت شود و در امورات شرعی و فقهی آن‌ها دخالت صورت نگیرد.
- با تقویت حقوق شهروندی در استان سیستان و بلوچستان هم‌دلی قومی، مذهبی و زبانی تقویت شود.
- بهره‌گیری شایسته از ظرفیت‌های حقوقی کشور جهت برخورد قانونی با عوامل جمعه خونین زاهدان و تلاش اجتماعی و سیاسی جهت جلوگیری از تبدیل شدن آن به زخمی تاریخی در حافظه جمعی مردم بلوچ در جهت تقویت هویت ملی ایرانی و عدالت‌گرایی.
- جهت گسترش توسعه سیاسی و ارزش‌های مدرن در استان سیستان و بلوچستان به نیروهای دانشگاهی و روشنفکر بلوچ و سیستانی امکان فعالیت سیاسی رسمی در قالب احزاب و تشکل‌های مدنی غیردولتی به‌صورت بهتری داده شود.
- روند اعطای شناسنامه به افراد بومی و ساکن در استان تسهیل و تسریع شود.
د – چالش‌های توسعه سواحل مکران و پیشنهاد راهکارها:
اما در خصوص طرح توسعه سواحل مکران که اینک به‌عنوان پایتخت دوم کشور مطرح است باید اذعان کرد بدون در نظر گرفتن مسائل ساکنین آن و اجرای برنامه‌های حمایتی ویژه، نه تنها توسعه آن مطلوب نخواهد بود، چه بسا برای بومیان مشکل‌ساز خواهد شد و گرایشات گریز از مرکز را گسترش دهد. زیرا در این طرح تاکنون، هیچ چارچوبی اجتماعی دقیقی جهت تقویت جامعه بومی برای امکان مشارکت یافتن در این روند توسعه تعریف نشده است. آن‌چه که تا به‌حال اتفاق افتاده از یک طرف، زمین‌های آبا و اجدادی مردم به شرکت‌های نامشخص به‌نام سرمایه‌گذاری واگذار شده است که این امر در ادامه، زمین زیر پای ساکنین تاریخی منطقه را خالی می‌کند. از طرفی، سکان‌دار این طرح عمدتا نهادهای نظامی هستند. در صورتی که ورود بلوچ‌های اهل سنت در نهادهای نظامی به‌کلی منتفی است همین امر به‌خودی خود بلوچ‌ها را از بخش بزرگی از توسعه دور نگه می‌دارد. علاوه بر آن در هیچ‌یک از نهادهای تصمیم‌گیر مرتبط با طرح مذکور، خود ساکنین حضور جدی در برنامه‌ریزی و نیز اجرا ندارند. بنابراین برای آن‌که این توسعه از جامعیت کافی برخوردار باشد و به تقویت ساکنین بیانجامد پیشنها می‌شود اقدامات ذیل را می‌بایست مد نظر قرار داد:
- با انجام گرفتن بازنگری در طرح توسعه سواحل مکران، برای چند سالی اولویت به جای صنایع بزرگ به طرح‌های توسعه اجتماع‌محور که ظرفیت ساختاری بیشتری برای مشارکت مردم بومی دارند داده شود.
- پیوستگی پروژه‌های توسعه سواحل مکران با ظرفیت‌های اقتصادی کشاورزی و نیز تجاری سیستان و بلوچستان دیده شود تا وضعیت کل استان بهبود یابد.
- مالکیت عرفی زمین‌های ساکنین سواحل مکران به رسمیت شناخته شود و به آن‌ها سند رسمی مالکیت واگذار شود.
- محدودیت و معذوریت ساکنین در حضور نهاد های نظامی، امنیتی و… منطقه برداشته شود.
- در سرمایه‌گذاری و دادن مجوز باید امتیازاتی خاص برای ساکنین در نظر گرفته شود.
- نهادهای آموزشی مطابق با طرح توسعه ایجاد و در جذب دانش‌آموزان و دانشجویان محلی تلاش کنند.
- در شهرها و شهرک‌های مسکونی واگذاری زمین به افراد کم‌بضاعت بومی با نازل‌ترین قیمت با بهره‌گیری از برنامه‌های مالی حمایتی انجام شود تا در آینده از حاشیه‌نشینی محتمل جلوگیری شود.
- در نهادهای حاکمیتی و اجرایی مرتبط با طرح توسعه سواحل مکران، در مسئولیت‌های مهم با اولویت از افراد تحصیل‌کرده و متخصص بومی، استفاده شود.
- در طرح‌ها و پروژه‌های گردشگری نگاهی ویژه به پتانسیل فرهنگی و موقعیت‌های بومی داشته باشند و از افراد خبره استفاده شود.
- به رشد و اعتلای فرهنگ بومی – بلوچی اهتمام جدی شود و در نهادهای پژوهشی ویژه توسعه سواحل مکران این امر با بودجه حاکمیتی ایجاد شود.
- اقتصاد بومی تقویت شود و برای توسعه و بهروز کردن آن نهادهای حاکمیتی برنامه‌ریزی ویژه داشته باشند.
اسامی امضاکنندگان:
انس آرامش، جابر آرامش، عبدالحکیم آزمون، عبدالسلام آسکانی، عبدالله آسکانی، علیمراد آسکانی، صدیق ابرو فراخ، عبدالحمید اربابی، یونس اربابی، عبدالله اشرفیان، احمد افروز، عطا امرا، حامد امیری، حمد امیری، صادق امیری، محمداصغر امیری، محمد امیری، کریم‌بخش امیری، احسان اولیایی، جمشید اولیایی، علی‌اصغرایران‌نژاد، عبدالروف ایراندوست، عبدالقیوم ایراندوست، امیر الله ایرانژاد، سلام ایرانژاد، عبدالوهاب ایرانژاد، محمدذاکر بایستی زهی، خالد بارانزهی، جمال‌الدین بارکزائی، عابدحسین بارکزهی، حمید بارکزهی، ادریس بارکزهی، دادکریم باشنده، سیما باشنده، عبدالستار باشنده، فائزه باشنده، مریم باشنده، فرامرز باور، عبدالرزاق براز، عبدالقادر براهویی، یحیی براهویی، مهرداد برنایون، فریدون برهانزهی، فرامرز بزرگزاده، محمدحسین بزرگزاده، ملک بزرگزاده، ازیر بلوچ، رفیق بلوچ ، عبدالسلام بلوچ زاده، واحد بخش بلوچی، جمال ناصر بلیده، امان الله بلیده، انور بلیده، عبدالقادر بلیدئی، بهزاد بهادری، محمد داود بهادری، عبدالباسط بهرامی، حسین بهرمان، غلام رسول بهروزی، عبدالباسط پاکزاد، عبدالسلام پاکزاد، عبدالواسع پاکزاد، یونس پاکزاد، اکبر پاهنگ، حسین پاینده، عبدالقادر پربار، محمدیاسین پسکوهی، عبدالله پناه، محمد انور پناه، حبیب پیرنژاد، مجید ترانی، امان الله تمنده‌رو، عبدالجلیل جعفری، عبدالقادر جمالزهی، داداله جمالی، رحمن جمشیدزهی، عبدالرحمن جهاندیده، عبدالقادر جهانگیری، چاکر چاکرزهی، شریف حسین‌بر، عثمان حسین‌بر، جمشید حسین‌زهی، زبیر حسین‌زهی، محمدامیر حق شناس، حمید حمیدیان، خلیل خداپرست، مجید خسروی، سارا خوشخو، حبیب الله دادخدازهی، الله‌بخش دادکانی، جاسم دادور، محمد دانش پژوه، صمد دانشور، محمود دانشور، نبی‌بخش داودی، محمد طارق درازهی، یعقوب درزاده، اشرف دشتی، امیر دشتی، محمد رفیق دشتی، میرزا دشتی، عبدالوحید دشتی، علی بخش دشتیاری، گهرام دهانی، عبدالقادر دهقان، سیدبهنام دهواری، ابوالحسن دهانی، موسی دهانی، بهروز دهقان، عبدالمالک دهقانی، محمد علی دهقانی، محمدامین دهواری، محمد دهواری، محمد صدیق دهواری، عبدالعزیز دولتی‌بخشان، ابوبکر دولتی‌بخشان، صدیقه دولتی‌بخشان، عبدالله دیده‌ور، محمداسحاق راهب‌ریگی، حسن رحمتی، ذبیح الله رخشانی، اسحق رمشکی، پیرمحمد ریسی، عبدالله ریگی، مبین ریگی، مهدی ریگی، اسماعیل ریگی، عبدالکریم رئیسی، آزاد رئیسی، حامد رئیسی، رحیم رئیسی، علی اکبر رئیسی، محمد بخش رئیسی، مهرداد رئیسی، موسی رئیسی، محمد زارعی، شریف زردکوهی، محمد امین زرین، محمد شریف زومکزهی، محمد صالح زومکزهی، یونس زین‌الدینی، ابراهیم سابکزئی، غلامشاه سپاهی، نادر ستوده، محمود سربازی، رستم سردارزهی ، سعید سعیدی، حمید سنجرانی، مرتضی سنجرانی پور، امان الله شه‌بخش، عظیم شه‌بخش، حامد شه‌بیک‌زایی، عبدالوهاب شهلی‌بر، حمیرا شهلی‌بر، مسعود شهرکی، جهانگیر شیبانی، عبدالطیف شیخ‌زاده، عبدالعزیز شیخ زاده، توان الله شیرانی، مرتضی شیرانی، غلام محمد شیرزایی، محمدحسن شیهکی، مجیب‌الرحمن صالحی، ارشد صدیقی، عبدالصمد صفرزائی، ادهم صلاح زهی، عبدالوهاب صلاحزهی، حمید طوقی، حمید عظیما، عبدالسلام علمی، شریف فتوحی، حسن فروتن، ملک محمد فروتن، پیمان فروزش، نور بخش قادری، عبدالطیف کاروانی، محمود کاوه سرجو، قادر کتری، یاسر کرد، اسدالله کرد، ملک جمشید کرد، کریم‌بخش کردی، محمدرضا کردی، خلیل کریم‌زائی، حبیب کیازاده، رضا کیخا، امید گَوَری، هدایت‌الله محمدزایی، علی محمدلله زهی، محمد امین محمدی، محمد زمان محمودی، عبدالمجید مزارزهی، سامان مصفا، نعیم ملازهی، احمد ملازهی، احمد ملک زاده، اسحاق میربلوچ، نادر میربلوچ زهی، احسان میریان، عمران میریان، نور محمد نادری، بهروز ناروی، داود نارویی، عید محمد ناروئی، سمیر نصیری، عبدالقیوم نعمتی نیا، علیم یارمحمدی.
انتهای پیام
رسما اعلام استقلال کن لطفا عجب …
هر کسی که دنبال سهم خودش از راه قانونی و مدنی باشد اعلام استقلال هست؟؟
اینهمه سال به اسم تجزیه طلب مانع از پیشرفت استانی با اینهمه مرز آبی و خاکی شدید بس نیست…