پوزش‌‏خواهى و حلالیت‌طلبی قبل و بعد از مرگ

حجت الاسلام احمد حيدرى‏ در یادداشتی که در اختیار انصاف نیوز قرار داده است، نوشت:

ما انسان‏ها هيچ كدام -جز معصومان(ع) و اندكى انسان‏هاى وارسته- از خطا، اشتباه، ظلم و حق‏كشى در امان نيستيم. هر كدام از ما نسبت به همسر، فرزندان، پدر و مادر، خویشاوندان، همسایگان، همکاران، اطرافيان و … آگاهانه يا ناآگاهانه زورگويى و ظلم مى‏‌كنيم و در انجام وظيفه‌‏اى كه نسبت به آنان داريم، قصور يا تقصير مى‏‌ورزيم لذا سزاوار است:

🔹 1. هميشه خود را نسبت به انجام وظيفه بندگى پروردگار و انجام وظيفه ايمانى و انسانى نسبت به بندگان خدا به ويژه اعضاى خانواده(كه وظيفه در برابر آنان بسيار سنگين است) مقصر بشماریم و بدهكار بدانیم.

🔹 2. اگر خود را نسبت به اطرافيان بدهكار دانستيم و جلب رضاى بندگان خدا را موجب جلب رضاى پروردگار ديديم، تكبّر و گردن‏كشى از ما دور گشته، عذرخواهى و پوزش‏طلبى بر ما آسان مى‏‌گردد. وقتى همسر-زن يا شوهر-، فرزندان، همسایگان، همکاران، اطرافيان و … با پوزش‏خواهى ما روبه‌‏رو مى‏‌شوند، كدورت‏هايى كه از ما به دل گرفته‏‌اند، پاك مى‏‌گردد و شكوفه‏‌هاى محبت نسبت به ما در قلب‏شان شكوفا مى‏‌شود و محيط کار و خانواده رنگ و بوى بهشت مى‏‌گيرد، چنان كه قرآن نسبت به بهشتيان می‌فرماید: «وَنَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْوَانًا عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ»(حجر/47) و آنچه از دشمنی و کینه در سینه‌‎هایشان بوده، برکنده‌ایم که برادروار بر تخت‌هایی روبروی یکدیگرند.

🔹 3. عذرخواهى و پوزش‌‏طلبى كارى خلاف ميل آدمى و مشكل است. متأسفانه برترى‏‌طلبى، تکبّر و غرور بسيارى از افراد، به آنان اجازه پوزش‌‏طلبى را نمى‏‌دهد. باید این غرور را بشکنیم و قبل از این که فرصت از دست برود، به حلالیت طلبی از دیگران اقدام کنیم و در این زمینه به رسول خدا اقتدا کنیم. مطابق روایتی که شیخ صدوق در امالی(635-634) نقل کرده‌، پیامبر در آخر عمر اعلام فرمود: «خداوند حکم کرده و قسم خورد هیچ ظالمی را بدون گرفتن حق مظلوم، اجازه عبور ندهد» لذا از مردم خواست اگر کسی بر او حقی دارد، بیاید بستاند و قصاص کند که او را توان قصاص و بازپرداخت در قیامت نیست. مردی برخاست و گفت در روز بازگشت از طائف خواستید با ترکه‎ بر بدن مرکب بزنید و خواسته یا ناخواسته بر بدن برهنه من اصابت کرد. رسول خدا دستور داد آن ترکه را به دست او دادند و لباس خود را کنار زد تا قصاص کند و … . وقتی رسول خدا این گونه نسبت به حلالیت طلبی مقیّد است، سزاوار است ما هم به او اقتدا کرده و قبل از این که فرصت از دست برود، در ادای حقوق بندگان خدا تلاش کرده و حداقل از آنان طلب حلالیت کنیم.

🔹 4. حلالیت‌طلبی هم باید واقعی باشد مثلا حلالیت‌طلبی واقعی قاتل این است که نزد اولیای مقتول به قتل اعتراف کرده و خود را در اختیار آنان قرار دهد تا قصاص کنند یا با فدیه یا به منت آزاد کنند. حلالیت طلبی صوری و ظاهری، کلاه گذاشتن سر خود و خدا است! فردی خدمت امام صادق رسید و عرض کرد وارث پدری است که از خادمان بنی‌امیه و غاصبان حق اهل بیت بوده لذا ارثی که به او رسیده، شبهه دارد و فقط با اذن شما حلال می‌گردد. امام به صراحت از حلال کردن خودداری ورزید. با شنیدن سخن امام، چنان وحشتی از خدا و جوابگویی روز جزا به او مستولی شد که نزدیک بود دیوانه شود. امام که شاهد وضع روحی بسیار پریشان او بود، فرمود: حق ما بر “تو و همه کسانی که از تصرف ظالمانه در حقوق ما[حق الناس] به مانند تو پشیمان و نادم‌اند”، حلال باد. بعد از او، فرد دیگری آمد و خود را مانند فرد اول شمرد و حلالیت طلبید. امام فرمود: «ما حق نداریم آنچه را خدا حرام کرده، حلال و آنچه را حلال کرده، حرام کنیم». آن فرد هم بی‌‎اعتنا خارج شد. این حلالیت طلبی صوری و غیر واقعی چنان امام را به خشم آورد و روح امام را معطوف به خود کرد که آن روز، هر کس به دیدار ایشان شرفیاب می‌شد، امام ابتدا به ساکن می‌فرمود: «تعجب نمی‌کنید از فلانی که حقوق ما را در زمان بنی امیه ضایع کرده و حالا انتظار دارد او را حلال کنیم؟ مگر به دست ما است؟(کافی، ج1، ص545).

🔹 5. غالب ما موفق به حلالیت طلبی واقعی از دیگران قبل از مرگ نمی‌‎شویم و خانواده و دیگران هم بعد از مرگ ما، به فضیلت شماری همت دارند حال آن که پسندیده‌تر آن است که به دعا و طلب رحمت و مغفرت برای ما همت کرده و از یگران هم بخواهند ما را حلال و برایمان طلب رحمت کنند. حضرت زهرا بعد از وفات پدر، خطاب به زنان بنی‌هاشم فرمود: «اتْرُكْنَ التَّعْدَادَ وَ عَلَيْكُنَّ بِالدُّعَاء»(کافی، ج3، ص217، ح6) از فضیلت شماری دست بکشید و دعا کنید. در نماز میت هم مستحب است برای میت طلب مغفرت کنیم و بگوییم: «اگر نیکوکار بوده، بر نیکویی‌اش بیفزا و اگر گناهکار بوده، از او درگذر». امید که در حلالیت طلبی واقعی کوتاهی نکنیم.

انتهای پیام