لزوم ترمیم فوری سیلبندهای کرمان
سایت کرمان امروز نوشت: «سیلابهای اخیر کرمان که با بارش بیش از ۲۵۰ میلیمتر در پنج روز همراه بود، نشان داد زیرساختهای کنونی مانند سیلبندها در برابر بحرانهای شدید آسیبپذیرند. ترمیم فوری این سازهها ضروری است، اما کافی نیست.
برای جلوگیری از خسارات آینده، باید بهجای بازسازی صرف، به «بازسازی بهتر» با استانداردهای بالاتر، احیای محیط زیست و برنامهریزی جامع روی آورد. تابآوری نیازمند سرمایهگذاری هوشمندانه پیش از وقوع حادثه است و…
بارندگیهای شدید و بیسابقه پنج روز منتهی به ۲۹ آذر ۱۴۰۲ در جنوب استان کرمان، علاوه بر ایجاد خسارتهای گسترده، زنگ خطری جدی برای تمامی مناطق مستعد سیل در کشور بود. آمارهای ارائهشده توسط مدیرکل مدیریت بحران استان کرمان گویای عمق فاجعه است: ثبت بیش از ۲۵۰ میلیمتر بارش در شهرستان فاریاب در حالی که میانگین سالانه استان در سالهای پربارش حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ میلیمتر است، نشاندهنده یک رویداد اقلیمی حاد و شدید است.
هرچند به لطف اقدامات پیشگیرانه و اطلاعرسانی بهموقع، این رخداد طبیعی خوشبختانه تلفات جانی در پی نداشت، اما آسیبهای واردشده به زیرساختها، به ویژه سیلبندها، هشداری است که نمیتوان آن را نادیده گرفت. این واقعه به وضوح نشان میدهد که پس از هر بحران، فرصتی طلایی برای مقاومسازی و آمادگی در برابر بحران بعدی وجود دارد و اگر از این فرصت به درستی استفاده نشود، دیر یا زود با فجایع بزرگتری مواجه خواهیم شد.
نقطه آسیبپذیری حیاتی
گزارش مدیرکل مدیریت بحران کرمان از شسته شدن و از دست رفتن کارایی تمام سیلبندهای جنوب استان، یکی از نگرانکنندهترین بخشهای این رویداد است. سیلبندها به عنوان اولین خط دفاعی در برابر طغیان آب، نقش کلیدی در حفاظت از زمینهای کشاورزی، جادهها، اماکن مسکونی و جان انسانها ایفا میکنند. تخریب این سازهها به معنای بیحفاظ ماندن مناطق وسیعی در برابر حتی بارندگیهای معمولیتر آینده است. این امر به وضوح بر ضرورت بازنگری در استانداردهای طراحی، کیفیت اجرا و ظرفیت این سازهها با توجه به دادههای جدید اقلیمی و احتمال تکرار بارشهای فوقالعاده سنگین تأکید دارد.
فراتر از ترمیم فوری؛ نگاهی راهبردی به بازسازی
درخواست مدیرکل مدیریت بحران برای تخصیص اعتبار فوری به منظور تعمیر و بازسازی سیلبندهای تخریبشده، اقدامی ضروری و فوری برای جلوگیری از فاجعه در روزهای آینده است. با این حال، این ترمیمها باید سرآغاز یک برنامه جامعتر باشد. بازسازی پس از سیل، نباید صرفاً بازگرداندن شرایط به وضعیت پیشین باشد، زیرا همان وضعیت پیشین نتوانسته در برابر بحران مقاومت کند. بلکه باید با نگاهی آیندهنگر و درسآموخته از این تجربه، به سوی «بازسازی بهتر» حرکت کرد. این مفهوم به معنای:
۱.ارتقای استانداردهای فنی: طراحی و ساخت سیلبندها، پلها و دیگر زیرساختهای آبی باید با در نظر گرفتن شدیدترین سناریوهای ممکن بارشی در منطقه و با استفاده از مصالح و روشهای مدرن انجام گیرد.
۲.احیای ظرفیت طبیعی زمین: توجه همزمان به احیای پوشش گیاهی مراتع و جنگلهای بالادست، که نقش اساسی در جذب و کاهش روانآب دارند، باید در دستور کار جدی قرار گیرد. عملیات آبخیزداری و آبخوانداری میتواند حجم عظیمی از آب را در خود ذخیره و از سرعت تخریب آن بکاهد.
۳.مدیریت یکپارچه حوضههای آبریز: برنامهریزی برای مقابله با سیلاب باید در مقیاس حوضههای آبریز و با همکاری تمام استانهای ذینفع انجام شود. اقدامات در بخشهای بالادست مستقیماً بر مناطق پاییندست تأثیر میگذارد.
۴.برنامهریزی کاربری اراضی: باید از ساختوساز در حریم رودخانهها و مسیلها به طور جدی جلوگیری کرد و برای سکونتگاههای واقع در مناطق پرخطر، تمهیدات ایمنی ویژه یا در موارد ضروری، برنامههای جابجایی تدوین شود.
نقش پیشآگاهی و سرمایهگذاری پیشگیرانه
موفقیت در جلوگیری از تلفات جانی در این رویداد،مدیون اطلاعرسانی بهموقع و اعلام وضعیت قرمز بود. این امر اهمیت توسعه و تقویت سامانههای پیشآگاهی و هشدار سریع سیل را بیش از پیش نشان میدهد. سرمایهگذاری در این سامانهها و آموزش مستمر جامعه برای واکنش مناسب به هشدارها، یکی از مقرونبهصرفهترین اقدامات برای کاهش خسارات است.
سخن آخر
سیلابهای اخیر کرمان اگرچه تلخ و پرخسارت بود،اما تجربهای ارزشمند برای کل کشور محسوب میشود. این رویداد به روشنی ثابت کرد که تابآوری در برابر بلایای طبیعی، نیازمند سرمایهگذاری مستمر و هوشمندانه پیش از وقوع حادثه است. تخصیص اعتبارات فوری برای ترمیم خرابیهای کنونی، اگرچه حیاتی است، اما کافی نیست.
باید این اعتبارات بهانهای شود برای شروع یک حرکت ملی منسجم، با مشارکت دستگاههای اجرایی، متخصصان و جوامع محلی، تا با بازسازی بهتر زیرساختها، تقویت محیط زیست و ارتقای آگاهی عمومی، چرخه معیوب «خسارت-ترمیم موقت-خسارت مجدد» شکسته شود.
تنها در این صورت میتوان امیدوار بود که در مواجهه با بحرانهای اجتنابناپذیر آینده، نه تنها جان و مال مردم بیشتر حفظ شود، بلکه سرعت بهبود و بازگشت به شرایط عادی نیز به شکل چشمگیری افزایش یابد. تاریخ بلایای طبیعی در ایران مملو از تکرار برخی حوادث خطرناک است؛ زمان آن فرا رسیده که با عزمی جدی، این چرخه را متوقف کنیم.»
انتهای پیام
