بحث‌های حول فیلم جدید از جلسه‌ی سال 68 مجلس خبرگان

روز دوشنبه فیلم چند دقیقه از جلسه‌ی سال 1368 مجلس خبرگان برای انتخاب رهبر در فضای مجازی منتشر شد که منتشر کننده‌ی آن، یک روزنامه نگار ایرانی مقیم آمریکا، می‌گوید کسی از داخل ایران آن را برایش فرستاده است.

به گزارش انصاف نیوز، «شاهد علوی» که این فیلم را منتشر کرده، به بی بی سی گفته که شخص فرستنده آن را از آرشیو صداسیما به دست آورده و تاکید داشته که هر چه زودتر منتشر شود. ادعاهای آقای علوی در این باره قابل تایید یا رد نیست.

سه تحلیل اصولگرایان

«امیدحسینی»، فعال رسانه‌ای اصولگرا درباره‌ی این فیلم در یادداشتی تلگرامی نوشت:

اخیرا فیلم جدیدی منتشر شده از جلسه مجلس خبرگان بعد از ارتحال امام خمینی و مراحل انتخاب آقای خامنه‌ای به عنوان رهبری نظام. ظاهرا هدف فرد منتشر کننده این است که بگوید آقای خامنه‌ای فرد مناسبی برای رهبری نبوده. (چون خود ایشان در آن جلسه به این مساله اشاره می‌کنند و می‌گویند من مناسب نیستم!) و یا اینکه انتخاب ایشان موقتی بوده (چون آقای هاشمی به موقتی بودن اشاره می‌کنند)

این حرف را البته در سالهای اخیر افرادی از درون سازمان روحانیت هم مطرح کرده‌اند. ادعای این افراد این است که آقای خامنه‌ای از نظر فقهی در سطح رهبری نظام نبوده! حالا فردی که اساسا دغدغه حکومت روحانیون را ندارد، با انتشار این فیلم، همان منطق منتقدان حوزوی را تکرار می‌کند.

جدای از همه نقدهای درست و نادرستی که درباره جمهوری اسلامی و رهبران انقلاب مطرح می‌شود، من اساسا دغدغه این افراد را درک نمی‌کنم. شاید اگر هر نقدی را از جنبه کارآمدی و پاسخگویی و مسایل انسانی به نظام وارد می‌کردند، بهتر می‌توانستند آنرا به چالش بکشند، اما توسل به اظهارات متواضعانه خود رهبری (مبنی بر این که من شرایط رهبری را ندارم) واقعا خنده‌دار است. اینان سواد فقهی و حوزوی را آنچنان پیچیده و پررنگ و برجسته می‌کنند که انگار نه انگار همین حوزه در برابر بسیاری از مسایل روز دنیا و معضلات جامعه، هیچ پاسخ قانع کننده‌ای ندارد. با این حال، جایگاه خود را آنقدر مهم و غیرقابل دسترس می‌دانند که عملا سایر علوم و تجربیات بشری را چندان به حساب نمی‌آورند. شاید به همین علت است که مهمترین شرط برای رهبری را صرفا آگاهی و اجتهاد در امور فقهی و حوزوی می‌دانند.

بدون تعارف باید پرسید فرضا علمای اعلم بعد از امام به عنوان رهبر جدید انتخاب می‌شدند، بعدش قرار بود چه اتفاقی بیفتد؟ (اصلا مگر قرار بود مجتهد اعلم انتخاب شود یا رهبر سیاسی یک حکومت؟) و آیا مرجع اعلم آن روزگار، با همه احترام به جایگاه و شخصیت و سواد حوزوی ایشان، در مسایل سیاسی هم اعلم بود؟! اعلم که هیچ، اساسا در مسایل روز دنیا صاحب‌نظر بود؟ پاسخ به این سوال چندان سخت نیست.

ما چه این سیستم حکومتی را قبول داشته باشیم چه نه، به هرحال جمهوری اسلامی یک واقعیت است. حالا گاهی بحث بر سر کلیت این حکومت است. (مثلا اینکه آیا حکومت دینی می‌تواند در زمانه حاضر پاسخگوی نیازهای مردم باشد یا نه؟) اما زمانی بحث بر سر این است که در جمهوری اسلامی، چه کسی و چگونه حکومت کند؟

با توجه به دینی بودن حکومت و نقش پررنگ حوزه و روحانیت، عده‌ای بر مسایل و دغدغه‌های خاص حوزویان و علمای دین تاکید دارند. مثل مرجعیت و اعلمیت و این قبیل مسایل. اما برخی هم با توجه به مقتضیات زمان و شرایط دنیای مدرن و پیچیدگی روابط بین‌الملل، حکومتداری را به فهم و درک سیاست مرتبط می‌دانند.

حال بر این اساس و با این فرض که قرار است فعلا با این سیستم در جهان پیچیده سیاست زندگی کنیم، آیا اعلمیت فقهی آقایان اصلا می‌توانست حتی یک روز هم مملکت را اداره کند؟!

البته آقای خامنه‌ای این را همان روز متوجه شده بودند. اتفاقا بخش اصلی فیلم مذکور اشاره به سواد فقهی ایشان نیست، بخش مهم و قابل‌تامل این است که خود ایشان می‌دانستند با چه گروهی مواجهند. با روحانیونی که برای خودشان در همه مسایل بشری حق اجتهاد قائل هستند و حالا با ائتلاف جالب و عجیب مخالفان حوزه و حوزویان مخالف!

شبهه قدیمی و فیلم جدید

یادداشت شخصی به نام «فرج اللهی» که «حمید رسایی» آن را در کانال خود به اشتراک گذاشته در پی می‌آید:

امروز فیلم 6 دقیقه‌ای دیده‌نشده‌ای از جلسه‌ی انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر در مجلس خبرگان سال 68 درفضای مجازی منتشر شد. پایان فیلم، لحظات رای گیری درباره رهبری آیت‌الله خامنه‌ای است که مرحوم هاشمی رفسنجانی می‌گوید «آقایانی که با رهبری جناب آقای خامنه‌ای – تا رفراندوم  البته؛ این موقته، دائمی نیست- تا اون موقع موافق هستند قیام بفرمایند.»

با انتشار این فیلم، شبهه‌ها بر موج بی‌اطلاعی نسل جوان سوار شد. اینکه ماجرای این فیلم دیده نشده چیست؟ ماجرای رهبری موقت و رفراندوم چیست؟ و اینکه آیا این فیلم، ناگفته‌ای را بر ملا کرده یا نه؟

ماجرا خیلی ساده است. امام‌خمینی اردیبهشت 68 در نامه‌ای به آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس‌جمهور وقت، دستور بازنگری برخی اصول قانون اساسی درباره 8 موضوع از جمله «رهبری» را صادر می‌کند.  طبق قانون، اصول جدیدی تصویب‌شده در این شورا، باید به رفراندوم عمومی گذاشته شده و پس از آن به تایید رهبری برسد. شورای بازنگری قانون اساسی فعالیت خود را شروع می‌کند، اما یک‌ماه بعد امام فوت می‌کند.

مجلس خبرگان برای تعیین رهبر جدید تشکیل می‌شود. یکی از بحثهای مطرح شده در این جلسه، این است که طبق قانون اساسی مصوب سال 58، «مرجعیت» یکی از شروط رهبری است. اما تعدادی از اعضای خبرگان که عضو شورای بازنگری هستند اعلام می‌کنند که در جریان بررسی مساله «رهبری» در بازنگری قانون اساسی، این مساله مورد بحث قرار گرفته و امام طی نامه‌ای اعلام کرده‌اند مرجعیت را لازمه و شرط رهبری ندانسته و «اجتهاد» را کافی می‌دانند. متن دونامه پرسش و پاسخ مذکور توسط آیت‌الله امینی در مجلس خبرگان قرائت می‌شود.

بر اساس همین نظر امام، نام آیت‌الله خامنه‌ای که از سال 62 با توجه به مجتهدبودن عضو خبرگان است به عنوان گزینه رهبری مطرح می‌شود. اما چون هنوز بازنگری قانون اساسی به پایان نرسیده، تصمیم می‌گیرند تا رفراندوم اصول بازنگری‌شده قانون اساسی، آیت‌الله خامنه‌ای  به عنوان رهبرموقت تعیین شود. و پس از رفراندوم، رای‌گیری مجدد با توجه به قانون جدید انجام شود. این، همان مساله‌ای است که در فیلم تازه منتشرشده توسط مرحوم هاشمی مطرح می‌شود.

برخلاف شبهات این روزها، این مساله آن زمان به هیچ‌وجه مخفی نبوده و اعلام می‌شود. ابتدای مردادماه، هم‌زمان با انتخابات ریاست‌جمهوری، اصلاح قانون اساسی نیز به رفراندوم گذاشته می‌شود و با بیش از 97درصد آراء توسط مردم تایید می‌شود. چند روز پس از انتخابات و رسمیت یافتن قانون جدید و حذف «مرجعیت» از شروط رهبری، خبرگان مجددا تشکیل جلسه می‌دهند و در رای‌گیری مجدد، رهبری آیت‌الله خامنه‌ای با اکثریت قریب به اتفاق آراء به تصویب می‌رسد. صحبتهای آیت الله مشکینی در این باره 16 مردادماه تیتر روزنامه‌های کشور می‌شود.

برداشت «افسران جنگ نرم»

کانال «افسران جوان جنگ نرم» نیز در این باره نوشت:

از رحلت امام خمینی بنیان گذار جمهوری اسلامی و انتخاب حضرت آیت الله خامنه‌ای به عنوان جانشین ایشان در جلسه ویژه خبرگان رهبری در خرداد 68 تا کنون همواره جزئیات مربوط به این جلسه و سخنرانی معروف آیت الله خامنه ای که فقط بخش انتهایی آن منتشر شده بود به صورت نقل قول هایی از حاضرین در جلسه مطرح می‌شد.

اکنون بخشی از فیلم این جلسه، مغرضانه توسط افرادی که دل در گرو این انقلاب ندارند منتشر شده و چه بهتر بود در طول این 28 سال فیلم توسط یاران انقلاب به طور کامل منتشر می‌شد.

به هر حال ضمن استقبال از انتشار همین بخش کوتاه دو نکته در این مورد قابل توجه است:

1️⃣ رای گیری موقت برای رهبری در خرداد 68 تا برگزاری رفراندوم اصلاحیه قانون اساسی

اگرچه طرح این مساله جدید نیست اما متاسفانه جزئیات آن کمتر برای مردم گفته شده است. در اینجا مناسب است به خاطرات حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی اشاره شود.

ایشان در کتاب خاطراتشان در خاطره روز 15 مرداد 68 در همین مورد می نویسد: «تا ساعت نه صبح کارهای دفتر را انجام دادم و به مأموران برای آماده کردن جلسه مجلس خبرگان دستوراتی دادم…

دستور کار، بررسی مسأله رهبری با توجه به اصلاح قانون اساسی بود که تغییرات قانون اساسی توضیح داده شد. بعضی‌ها معتقد بودند که نیازی به رأی‌گیری مجدد نیست و رهبری آیت‌الله خامنه‌ای ادامه دارد؛ اما چون در رأی‌گیری گذشته تصریح کرده بودیم که رهبری موقت است و پس از اصلاح قانون، خبرگان مجدداً رأی می‌دهد، رأی‌گیری کردیم. شصت رأی موافق بود و چهار نفر رأی ندادند. تعداد آرای موافق، شبیه‌ رأی‌گیری گذشته است ولی گفتند رأی ندادن آنها به خاطر این است که نیازی به رأی گیری نمی بینند. خبرگان ناهار مهمان مجلس بودند. عموماً از وضع پیش آمده با رهبری آقای خامنه‌ای و ریاست جمهوری من خوشحالند و امیدوار. خبر را تنظیم کردم و به رسانه‌ها دادیم.»

2️⃣ رد پذیرش مقام رهبری توسط آیت الله خامنه‌ای در جلسه و حتی نظر به رهبری شورایی توسط ایشان

این مساله بر کسی پنهان نیست و بخش پایانی صحبت ایشان در جلسه‌ی خبرگان که با عبارت «به هر حال من مخالفم» بارها از تلویزیون هم پخش شده است. در این موضوع ذکر دو روایت مربوط به پذیرش رهبری در جامعه اسلامی قابل توجه است:

امیرالمومنین پس از اصرار بسیار مردم برای پذیرش خلافت فرموندند: لولا حضور الحاضر و قیام الحجة بوجود الناصر و ما اخذ الله علی العلماء ان لایقاروا علی کظة ظالم و لاسغب مظلوم لألقیتُ حبلها علی غاربها. قسم به خداوند اگر حضور مردم نبود و یاری نمی‌دادند که حجت تمام شود و اگر نبود عهدی که خداوند از علما گرفته تا راضی نشوند بر سیری ظالم و گرسنه‌ماندن مظلوم، هر آینه ریسمان و مهار شتر خلافت را بر کوهانش می‌انداختیم (نهج‌البلاغه، خطبه 3)

از رسول خدا نیز روایت شده در پاسخ به تقاضای مکرر عباس عمویشان برای امارت فرمودند: يا عم ان الاماره ان طلبتها و کلت اليها و ان طلبتک اعنت عليها. اي عموی من! حکومت به گونه ای است که اگر تو آن را بخواهی، موکل آن خواهی شد (و بايد خودت آن مقام را حفظ کني) و اگر آن تو را طلب کند بر حفظش ياری خواهی شد.

انتشار این فیلم به خوبی نشان می دهد آیت الله خامنه ای به تأسی از جدشان امیرالمومنین و پیامبر گرامی اسلام اینگونه رفتار کرده اند.

آیا آیت‌الله خامنه‌ای رهبر موقت بودند؟!

«کبری آسوپار» فعال رسانه‌ای اصولگرا نیز در این باره در یادداشتی تلگرامی نوشت:

امروز فیلمی از جلسه ۱۴ خرداد ۶۸ خبرگان رهبری برای انتخاب رهبر و ولی فقیه پس از امام منتشر شد که در آن آقای هاشمی انتخاب آقای خامنه‌ای را موقت و تا زمان برگزاری رفراندوم می‌داند؛ اما ماجرا چیست؟

۴ اردیبهشت ۶۸ امام خمینی (ره) دستور بازنگری در قانون اساسی را به رییس‌جمهور می‌دهند. بخش اصلی تغییرات مربوط به تغییر شرایط رهبر و مهم‌ترین آن‌ حذف شرط «مرجعیت» برای رهبر آینده است. شورای بازنگری آغاز به کار می‌کند، اما هنوز کار به پایان نرسیده که امام از دنیا می‌روند و خبرگان، ناگزیر به انتخاب رهبر می‌شوند. انتخابی که به دلیل قرار گرفتن در میانه‌ی کار بازنگری قانون اساسی و نهایی نشدن شرایط رهبری در قانون، موقت نام می‌گیرد، اما در واقع انتخاب اصلی خبرگان رهبری بوده و همین گونه هم به مردم اعلام می‌شود.

۶ مرداد ۶۸ رفراندوم بازنگری در قانون اساسی برگزار و بیش از ۹۷ درصد مردم به آن رای می‌دهند. پس از آن خبرگان رهبری در جلسه‌ای، مجدد انتخاب آقای خامنه‌ای به عنوان رهبر را به رای می‌گذارد و از قضا تعدادی رای (گویا ۶ رای) بیش از جلسه‌ی ۱۴ خرداد می‌آورند.

در واقع امر، انتخاب دوم صوری است تا به لحاظ شکلی طبق قانون پیش رفته باشند و روند انتخاب رهبر جدید منطبق بر قانون اساسی جدید باشد. اما اصل انتخاب رهبر در ۱۴ خرداد روی داده است. در واقع این طور نبوده که خبرگان بین رهبر موقت و دائم تفاوتی قائل بوده باشد و فکر کنند بعد رفراندوم کسی دیگر را انتخاب می‌کنند.

در تصویر ضمیمه، در سوتیترهای ذیل تیتر یک روزنامه‌ی جمهوری اسلامی مورخ ۱۶ مرداد ۶۸ خبر انتخاب مجدد آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری آمده است.

تفسیر مهاجرانی از فیلم خبرگان رهبری

ماجرای تبریک آیت الله منتظری به رهبری

انتهای پیام