انتقاد دانشجویی به طرح جدید توسعه‌ی دانشگاه تهران
انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم‌پزشکی تهران، بسیج دانشجویی دانشگاه تهران ، انجمن علمی دانشکده‌های مرمت بافت و بنا، شهرسازی، جامعه‌شناسی، تاریخ، باستان‌شناسی و کانون فرهنگی مسائل اجتماعی بینش، در بیانیه‌ای مشترک، به طرح جدید توسعه‌ی دانشگاه تهران انتقاد کردند.
به گزارش انصاف نیوز، نویسندگان این بیانیه با انتقاد از این که «متاسفانه در این طرح کسب درآمد از طریق بازار زمین و ساختمان مدنظر است!» نوشته‌اند: «طرح جدید توسعه‌ی دانشگاه تهران، ساخت وساز گسترده‌ای را به محدوده‌ی مرکزی شهر تحمیل می‌نماید. این طرح در صورت تصویب قطعی، یادآور سیاست یک‌بام و دو هوا خواهد بود که متاسفانه روندی معمول در سیاست‌گذاری‌های شهری در ایران است.
متن این بیانیه که در اختیار انصاف نیوز قرار گرفته است در پی می‌آید:
بسمه‌تعالی
دانشگاه تهران از ابتدای تأسیس تاکنون، صرفاً به‌عنوان یک نهاد دانشگاهی و آموزشی مطرح نبوده، بلکه به‌واسطه‌ی نقش آن در مهم‌ترین حوادث تاریخی و تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه، همواره زمینه‌ساز پیوند میان مردم و قشر دانشگاهی ایران بوده‌است. از این‌رو، تصمیم‌گیری و قضاوت درباره طرح توسعه‌ی آن نمی‌تواند تنها در انحصار وزات راه و شهرسازی، شهرداری و هیئت امناء دانشگاه تهران باشد. بر این اساس برخی از دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و تشکل‌های دانشجویی مجموعه‌ای از نکات ضعف و ابهام درخصوص طرح جدید توسعه دانشگاه تهران که با عنوان «شهر دانش، دانشگاه کارآفرین، سبز و هوشمند» روند تصویب خود را طی می‌نماید، جهت تنویر افکار عمومی به‌استحضار عموم مردم شریف ایران می‌رساند:
1- دانشگاه تهران از اوایل دهه 80 تاکنون جهت اجرایی‌کردن طرح توسعه دانشگاه درگیر تملک و آزادسازی اراضی است، اما تا این زمان، تملک حدود 40 درصد اراضی باقی مانده‌است که ارزش مالی آن با اراضی که تاکنون تملک‌شده برابری می‌کند. مشکل تنها به موضوع عدم تأمین بودجه مرتبط نیست، بلکه بحث تملک در تمام طرح‌های شهری با مباحث پیچیده اجتماعی، حقوقی و مالی مواجه است. با وجود آنکه مشکل اجتماعی در این طرح با نادیده‌گرفتن اعتراضات مردمی به‌ظاهر مرتفع شده‌است، اما سایر مشکلات اعم از حقوقی و مالی، هنوز به قوت خود باقی است که همچنان سبب طولانی‌شدن روند اجرای طرح خواهد شد.
2 – شایان توجه است که محدوده‌ی طرح توسعه‌ی دانشگاه تهران، در گذشته بخشی از یک محله‌ی مسکونی بوده‌است. با وجود آنکه به‌سبب اجرای طرح، بخشی از ساکنان با رضایت و یا به اجبار محله‌ی خود را ترک کرده‌اند، لیکن زندگی بخش دیگری از ساکنان همچنان در این محدوده در جریان است. به‌موجب عدم توجه به تحقق‌پذیری طرح، خرید املاک از سوی دانشگاه تهران متوقف گشت و در طول توقف آن اجازه‌ی فروش، نوسازی و بازسازی نیز به ساکنان داده نمی‌شود. همچنین بسیاری از اراضی تملک‌شده، به پارکینگ تبدیل شده که کیفیت زندگی در این محدوده را تنزل داده‌است. این موارد شاهدی است بر این موضوع که در این طرح، ساکنان مورد بی‌مهری واقع شده‌اند. این نکته نیز قابل‌تأمل است که طرح توسعه‌ی دانشگاه تهران بدون اطلاع اجتماع محلی تغییر یافته‌است و مردم از این موضوع بی‌اطلاع هستند که بخشی از محله‌ی آن‌ها به‌جای دانشگاه به پارک علم‌وفناوری تبدیل خواهد شد!
3 – تاکنون تبیین دقیقی از توجیه‌پذیری اقتصادی اجرای این طرح ارائه نشده‌است. با این وجود می‌توان به نکاتی که از مصاحبه‌ها و بیانات متولیان طرح استخراج شده‌است، اشاره نمود:
بودجه‌ی تملک اراضی باقیمانده، از محل اوراق مشارکت تأمین خواهد شد. لازم به ذکر است که ماهیت اوراق مشارکت به‌گونه‌ای است که می‌بایست از سود تضمین‌شده برخوردار باشد و و این در حالی است که تملک و آزادسازی اراضی برای طرح‌های شهری فعالیتی سرمایه‌بر، فرسایشی و طاقت‌فرسا است که نمی‌تواند محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری منابع مالی حاصل از اوراق مشارکت باشد.
همچنین مقرر شده که تأمین سرمایه‌ی اجرای طرح، به‌صورت مستقل و بدون حمایت مالی دولت صورت پذیرد. در اینگونه طرح‌ها، اعطای امتیازات به سرمایه‌گذار امری اجتناب‌ناپذیر است. روند طرح‌های مشابه نشان می‌دهد که به‌طور معمول این امتیازات ماهیتی ضدشهری می‌یابد، به این سبب که هزینه‌های واقعی طرح، در اکثر قریب به اتفاق موارد، از ارقام و محاسبات پیش‌بینی شده فراتر رفته و محملی را جهت اعطای امتیازات بیشتر برای جذب منابع مالی فراهم می‌آورد. نتایج این اقدام، انحراف طرح از اهداف خود به‌ویژه در موضوعات تراکم و کاربری‌ها و یا اتلاف سرمایه عمومی به‌واسطه لزوم تهاتر یا اعطا زمین و ملک معوض در قبال جذب سرمایه بخش خصوصی را به‌دنبال خواهد داشت.
4 – از دیگر نقاط ابهام این طرح پیش‌بینی استقرار 4000 تا 5000 شرکت دانش‌بنیان (که به‌عنوان شرکت‌های خصوصی ثبت می‌شوند) در این محدوده است. در این‌خصوص می‌توان به نکات حائز اهمیتی اشاره نمود. ابتدا این که با استقرار این تعداد از شرکت‌های خصوصی این طرح دیگر به‌عنوان طرح توسعه‌ی دانشگاه تهران شناخته نمی‌شود، بلکه می‌توان از آن به‌عنوان «طرح استفاده‌ی مجدد از اراضی اطراف دانشگاه تهران» نام برد. ثانیاً مشخص نیست برآورد این تعداد از شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس چه مطالعاتی صورت گرفته است و آیا چنین تقاضایی وجود دارد؟ ضمناً آیا ارزیابی و پایشی از روند فعالیت پارک‌های علم‌وفناوری در نقاط مختلف کشور صورت گرفته‌است و آیا این پارک‌ها توانسته‌اند انتظارات اولیه برای رونق فضای کسب و کار دانش‌بنیان در کشور را فراهم آوردند؟
5 – پردیس مرکزی دانشگاه تهران در فهرست پیشنهادی کشور ایران جهت ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد و تاکنون اقدامات اولیه‌ای توسط سازمان میراث فرهنگی در این زمینه صورت گرفته‌است. این موضوع و ملاحظات مربوط به آن، یکی از نقاط ابهام طرح پیشنهادی است زیرا با توجه به تراکم ساختمانی در نظر گرفته‌شده، احتمال اخلال در فرایند ثبت جهانی پردیس مرکزی دانشگاه تهران وجود خواهدداشت. در این خصوص در دفعاتی موضوع با متولیان امر مطرح شد، لیکن پاسخ صریح و مشخصی به آن داده نشده‌است.
6 – معاون محترم شهرسازی‌و معماری شهرداری تهران در تاریخ 13 آذر 1396 تصریح می‌کند که «در شهر تهران بیش از حد تصور، ساختمان احداث شده و دیگر این شهر ظرفیتی برای ساخت‌وساز ندارد». در صورتی که طرح جدید توسعه‌ی دانشگاه تهران، ساخت‌وساز گسترده‌ای را به محدوده‌ی مرکزی شهر تحمیل می‌نماید. این طرح در صورت تصویب قطعی، یادآور سیاست یک‌بام و دو هوا خواهد بود که متاسفانه روندی معمول در سیاست‌گذاری‌های شهری در ایران است. از سوی دیگر طبق نظر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ 22 شهریور 1394 تصریح می‌نماید که «به‌منظور تأمین حمل‌ونقل عمومی محدوده مورد بحث، شهرداری تهران موظف است طرح‌های لازم را تهیه و به تصویب شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهای‌کشور برساند» که نشان می‌دهد این طرح هزینه‌هایی را به شهر تهران جهت تسهیل حمل‌ونقل‌عمومی به مرکز شهر تحمیل خواهد کرد که ضرورت آن نامشخص است.
7 – متولیان طرح جدید توسعه‌ی دانشگاه تهران، بخشی از توجیه‌پذیری آن را ضرورت درآمدزایی مستقل دانشگاه‌ها عنوان نموده‌اند. بحث اقتصاد و درآمد به اندازه‌ای در این طرح مورد تاکید و اهمیت قرار گرفته که سرمایه‌های موجود اجتماعی، فرهنگی و تاریخی در این محدوده و لزوم حفظ این سرمایه‌ها را تحت‌الشعاع خود قرار داده‌است. متاسفانه در این طرح کسب درآمد از طریق بازار زمین و ساختمان مدنظر است! آیا ضرورت خودکفایی مالی دانشگاه تهران، مجوز اعمال هرگونه سازوکار و روشی جهت درآمدزایی را صادر می‌نماید؟ دانشگاه تهران باید این مهم را مشخص نماید که می‌خواهد به عنوان یک نهاد آموزشی فرهنگی به فعالیت خود ادامه دهد یا به بنگاهی اقتصادی آن هم در سطح بازار عام املاک و مستغلات تبدیل شود.
در نهایت، آنچه به دیده می‌آید، تهیه طرحی همانند سایر طرح‌های شهری در قالب فرایند بالا به پایین است؛ با این تفاوت که در کمال تأسف مرجع این تحمیل نه دولت یا شهرداری، بلکه دانشگاه تهران است. طرحی که تمام شهروندان ساکن در محدوده را وادار نموده‌است که خواسته‌های از پیش تعیین‌شده آن را بپذیرند. جای بسی شگفتی است، طرح‌های مشابهی که تاکنون مبتنی بر تملک کامل اراضی، اخراج اجباری ساکنان و تخریب کامل اجرایی شده در حیطه‌ی آموزشی و در کلاس‌های درس دانشگاه، با عناوینی چون طرح‌های بولدوزری، از بالا به پایین، تحمیلی، تکنوکراتیک و … معرفی می‌شوند اما در حیطه عمل، دانشگاه همان رویکرد تقبیح شده را در پیش می‌گیرد. به‌نظر می‌رسد که می‌بایست پیش از ادامه‌ی طرح با دقت به این پرسش مهم بیندیشیم که آیا این پروژه در صورت اجرای کامل به مثالی برای عالمان بی‌عمل تبدیل نخواهد شد؟
در پایان تصریح می‌شود که دانشگاه تهران به‌عنوان الگوی تمام دانشگاه‌های ایران مطرح است. بر این مبنا، آثار و تبعات گسترده‌ی هرگونه اقدامی از سوی این نهاد علمی می‌بایست به‌دقت مورد توجه قرار گیرد. انتظار می‌رود طرحی که کارفرمای آن مهم‌ترین نهاد علمی، آموزشی و فرهنگی کشور است، ضعف‌های طرح‌های شهری مشابه را نداشته باشد و در تمام ابعاد به‌عنوان طرحی پیشرو تعریف و معرفی شود.
ما خواستار آنیم که با توجه به ضعف‌های عمده‌ی این طرح از جمله عدم شفافیت در فرایند تهیه و تصویب آن، عدم توجه به تحقق‌پذیری اهداف، نادیده انگاشتن ارزش و سرمایه‌ی فرهنگی و تاریخی پردیس مرکزی، انجام فرایندهای مشارکتی غیرواقعی و صوری، نادیده گرفتن اجتماع محلی و عدم توجه به ظرفیت جمعیت‌پذیری این محدوده، اقدامات زیر صورت پذیرد:
الف – اسناد مرتبط با مطالعات و فرایند تهیه، اجرا و توجیه‌پذیری طرح، در تمام ابعاد به‌صورت آشکار و شفاف در اختیار عموم مردم قرار گیرد.
ب – تصمیم‌گیری در خصوص طرح دانشگاه تهران به‌عنوان نماد آموزش عالی کشور از انحصار هیات امنا دانشگاه تهران، شهرداری و دولت خارج گردد و بازنگری آن در دستورکار نمایندگان شورای شهر تهران و در قالب جلسه‌ای علنی قرار گیرد.
ج – طرح در راستای احراز منافع عمومی مجدداً بازنگری شود.
درضمن این بیانیه مورد حمایت انجمن‌ها و تشکیلات زیر قرار گرفته است:
انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم‌پزشکی تهران، بسیج دانشجویی دانشگاه تهران، انجمن علمی دانشکده‌های مرمت بافت و بنا، شهرسازی، جامعه‌شناسی، تاریخ، باستان‌شناسی و کانون فرهنگی مسائل اجتماعی بینش
انتهای پیام
