ناگفته‌هایی از علل استعفای قاضی زاده هاشمی

روزنامه‌ی سازندگی نوشت: شاید خیلی‌ها حسن قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت دولت روحانی را بیشتر سر ماجرای طرح تحول سلامت و بیمه‌های سلامت می‌شناختند. همان چیزی که گره از مشکلات بسیاری باز کرده بود و اتفاقاً در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری یکی از برگ‌های برنده دولت دوازدهم به نفع حسن روحانی بود. اما وقتی که در فصل تنظیم بودجه ۹۸ خبر بدهی‌های وزارت بهداشت عنوان شد و ماجرای اختلاف نظر وزیر مستعفی با سازمان برنامه و بودجه علنی شد، داستان فرق زیادی کرد. هر گروه روایت خودشان را داشتند؛ دو روایت که فصل مشترک آنها بسیار کم بود و در نهایت به خداحافظی خودخواسته حسن هاشمی از دولت تدبیر و امید منجر شد.

دعوا بر سر چه بود؟

نهم دی‌ماه ۹۸ الیاس حضرتی نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در توئیتی از استعفای حسن هاشمی، وزیر بهداشت خبر داد و نوشت: «متاسفانه باخبر شدم دکتر قاضی زاده هاشمی در اعتراض به کاهش بودجه‌ی سلامت، استعفا داده و چند روزی است در جلسات هیئت دولت شرکت نمی‌کند. وظیفه‌ی تمام دلسوزان است که مانع از استعفای ایشان شوند و امیدوارم به زودی وزیر بهداشت دوباره در دولت حاضر شوند».

خبری که قیل و قال زیادی به پا کرد و خیلی‌ها را به جنبوجوش انداخت که ببینند اصل ماجرا چه بوده است. چیزی که در ابتدا از آن به عنوان حرکت اعتراضی به کاهش بودجه سلامت عنوان شده بود، اما رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی آن را حرکتی روبه‌جلو خواند؛ چون به گفته‌ی او از هفته‌ی پیش استیضاح آقای وزیر در مجلس کلید خورده بود. به عقیده او برخلاف گفته‌های وزیر اتفاقاً بودجه‌ی زیادی در این وزراتخانه حیف و میل می‌شد، در حالی که وزیر باید با صرفه جویی امور را اداره می‌کرد!

یکم؛ بودجه طرح تحول سلامت / ۳۸۰۰ میلیارد یا ۳۵ هزار میلیارد؟

این‌طور به نظر می‌رسد که دعوای اصلی همان ماجرای طرح تحول سلامت بود. وزارت بهداشت می‌گفت برای این طرح ۳۸۰۰ میلیارد پیش بینی شده در حالی که سازمان برنامه و بودجه حرف از رقم بیشتری می‌زد؛ رقمی خیلی بیشتر و تقریباً ۹ برابر چیزی که وزارت بهداشت گفته بود؛ یعنی ۳۵ هزار میلیارد. این در حالی بود که وزارت بهداشت این رقم را قبول نداشت و می‌گفت ۳۵ هزار میلیارد با محاسبه‌ی حقوق پرسنل دانشکده‌ها و دانشگاه‌های وزارت بهداشت است، با محاسبه‌ی اضافه کاری این کارمندها، حق بازنشستگی‌شان و مسائل این‌چنینی که خودش چندین میلیارد می‌شود!

همان چیزی که ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت در توضیحش گفته بود: «بودجه طرح تحول سلامت در سال اولی که تصویب شده است، ۴,۸۰۰ میلیارد تومان از هدفمندی یارانه‌ها بوده است. ۲ هزار میلیارد تومان هم دولت در سال اول برای رفع مشکلات موجود اضافه داد. ولی در سال‌های بعد همان ۴,۸۰۰ میلیارد تومان و بعد ۴,۰۰۰ میلیارد تومان و بعدش ۳,۸۰۰ میلیارد تومان شده است یعنی تورم و افزایش بودجه سالانه که معمولاً چند درصد است، شامل طرح تحول نشده است. ولی ما با پایمردی مدیران مان که در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی هستند و با همکاری پزشکان و پرستاران و کادر بهداشتی که داریم الحمدلله تا الان هیچ کدام از بسته‌های طرح تحول را حذف نکرده ایم و به خدمت رسانی مشغول هستیم. بودجه طرح تحول سلامت در بودجه ۹۸، ۳,۸۰۰ میلیارد تومان است که امیدواریم صد درصد تخصیصش را داشته باشیم تا بتوانیم به مردم خدمت بیشتری را ارائه دهیم».

این گفته‌ها در حالی بود که سازمان برنامه و بودجه روایت دیگری داشت. پورمحمدی معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه در این باره گفته بود: «در بودجه سال ۹۸ یارانه ۴۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان باقی می‌ماند، حقوق کارمندان و بازنشستگان لشکری و کشوری ۲۰ درصد رشد خواهد داشت. برای حقوق بازنشستگان دارای حداقل حقوق ۲ هزار میلیارد تومان همسان سازی حقوق در نظر گرفته شده است. هم‌چنین برای مقابله با فقر مطلق ۷ هزار میلیارد تومان برای حمایت از معیشت اقشار ضعیف، ۳۵ هزار میلیارد تومان برای طرح تحول سلامت، ۱۵ هزار میلیارد تومان برای عدالت در مناطقی در نظر گرفته شده است». البته روز بعد از این ماجرا خانلو سخنگوی ستاد بودجه ۹۸ بر عدد ۳۶ هزار میلیارد تومان اختصاصی طرح تحول سلامت تاکید کرد و گفت: «اعتبار ۶۳,۴ هزار میلیارد تومانی برای بخش سلامت در سال آینده در نظر گرفته شده است. در سال ۹۲ کل اعتبار بخش سلامت و بهداشت بالغ بر ۲۳ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بود که برای سال ۹۸ به ۷۵ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان رسیده است. وزارت بهداشت به تنهایی ۳۵ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان درآمد اختصاصی دارد که ۴ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان نیز از هدفمندی یارانه‌ها می گیرد». به گفته او ۵/۳ میلیارد دلار از ارز ۴۲۰۰ تومانی مختص کالاهای اساسی در سال آینده، به دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص می‌یابد. ضمن اینکه ۵۸ درصد بودجه اختصاصی کل لایحه بودجه ۹۸ مربوط به مجموعه وزارت بهداشت است.

دوم؛ ماجرای بیمه سلامت / بدهی بیشتر از این حرف هاست!

آنطور که شواهد نشان می‌دهد، مسئله‌ی مهم دیگری که موجب خداحافظی وزیر بهداشت شد و البته به طرح تحول سلامت هم گره خورده بود، ماجرای بیمه‌هایی بود که بیش از هر کس دیگری بیماران خاص از آن منتفع می‌شدند، گرچه به قول وزارت بهداشت همراهی خوبی با این مسئله نشد. اوایل آبان بود که حسن هاشمی در آئین نکوداشت بیمه سلامت گلایه‌ای کرد و گفت: «چقدر در کشور هزینه کردیم، یارانه نقدی پرداخت کردیم اما اکنون پس از ۵ سال از گذشت طرح تحول سلامت بیمه با مشکل مواجه است. مجلس تصمیم گرفت بیمه سلامت به وزارت بهداشت بیاید از نظر من مهم نیست بیمه کجا باشد، رفاه اجتماعی باید مهم‌ترین دغدغه عالی‌ترین مسئول کشور باشد. از وقتی بیمه سلامت زیرمجموعه وزارت بهداشت قرار گرفت، اقدامات خوبی انجام شد که برای پیشرفت آن باید از نمونه‌های موفق سایر کشورها استفاده کرد. ۴۵ درصد مجموع بیمه‌شدگان در اختیار بیمه سلامت است و ۴۸ درصد در اختیار تأمیناجتماعی که باید آنها با هم همکاری کنند. حدود ۶.۹ درصد مردم ایران فاقد بیمه هستند به‌رغم اینکه ۱۰ میلیون نفر رایگان بیمه شدند و ۸ درصد مردم دو دفترچه دارند. اجرای قانون مستلزم پرداخت هزینه است، در ۵ سال گذشته ما را اذیت کردند و به این طرح از دید رقیب نگاه کردند نه از دید سرمایه اجتماعی».

در حالی که مخالفان این ماجرا معتقد بودند این طرح مشکلاتی دارد و آن‌طور که باید جوانب لازم را لحاظ نکرده و سر و سامان درستی نگرفته است؛ طرحی که مخالفان آن را پرهزینه می‌دانستند و به‌عقیده ی آنها ضرباتی به نظام سلامت کشور وارد کرده بود. به عقیده‌ی آنها طرح تحول در کوتاه‌مدت گرچه از رونق مراکز درمانی و کاهش هزینه‌های بستری خبر می‌داد، اما در نهایت دودی بود در چشم بیماران و ارائه‌کنندگان خدمت. افزایش تقاضای القایی به مراکز درمانی در بیمارستان‌ها، تمهیداتی پرهزینه برای ماندگاری پزشکان متخصص در بیمارستان‌ها، افزایش طلبکاری مراکز درمانی از بیمه‌ها و در نتیجه تأخیر بیمه‌ها در پرداخت بدهی مراکز درمانی. بر اساس آمار اعلام شده از سوی سازمانتأمین اجتماعی، هزینه‌های درمانی بیمه تأمین اجتماعی که در سال ۹۲ حدود ۵ هزار میلیارد تومان بوده است تا سال ۹۵ بعد از طرح تحول سلامت به بیش از ۱۹ هزار میلیارد تومان رسید. در چنین شرایطی وزارت بهداشت با طلبکارانی مواجه بود که از بیمه‌ها طلب داشتند، حتی پزشکانی که بخش عمده‌ای از حقوق خود را در قالب کارانه از همین مراکز درمانی طلب می‌کردند. این یکی از دلایلی بود که برخی از نمایندگان پروژه‌ی استیضاح وزیر را کلید زده بودند؛ گرچه کار به آنجا نرسید و پیش از موعد حسن هاشمی از وزارت کناره گرفت.

سوم؛ پاداش بازنشستگان / تأخیر در پرداخت وزیر را مصمم کرد

البته ماجرای استعفای وزیر بهداشت که با حواشی زیادی هم همراه بود، علت دیگری هم داشت. چیزی که حسن هاشمی، خود در آخرین جلسه شورای معاونین در وزارت بهداشت آن را مطرح کرد: «تاخیر در پرداخت پاداش بازنشستگان وزارت بهداشت تصمیمم را برای قطع همکاری جدی کرد، چقدر به دنبال پرداخت پاداش بازنشستگان بودیم اما نتوانستیم پاداش بازنشستگان را بدهیم. چطور ممکن است در خانواده‌ای یکی بازنشسته آموزش و پرورش و یکی بازنشسته وزارت بهداشت باشد و یکی از آنها پاداش بازنشستگی خود را بگیرد و دیگری از سال ۹۴ پاداش بازنشستگی خود را نگیرد». در واقع گلایه‌ی حسن هاشمی از مسئولان سازمان برنامه و بودجه بود که به عقیده او در حق بازنشستگان وزارت بهداشت کم‌لطفی کرده بودند.

در حالی که رئیس سازمان برنامه و بودجه این مسئله را نپذیرفت و اتفاقاً واکنش تندی به این موضوع نشان داد: «مدتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دکتر ربیعی زحمتکش مورد خطاب بود. اصلاً آن سازمان بیمه سلامت هم کنده شد و به وزارت بهداشت برده شد. اگر می‌خواهید سازمان برنامه و بودجه را هم بکنیم و ببریم آنجا بگذاریم؟ می‌خواهید ما هم مستعفی شویم. اینها که مشکل کشور را حل نمی‌کند. بنده هم می‌توانم در جمع بازنشستگان شرکت کنم و بگویم پول به شما داده نشده، با دستمالی اشکم را هم پاک کنم؛ اینکه مشکل بازنشستگان را حل نمی‌کند. چطور شد مشکل بازنشستگان دو دستگاه دیگر حل شد اما این مشکل بازنشستگان حل نشد؟»

وقتی حرف هاشمی به کرسی ننشست…

در فاصله‌ی چند روزی که حسن هاشمی استعفای خود را مطرح کرد، تا وقتی که رئیس جمهور با آن موافقت کند، محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور تلاش کرد با وساطت ماجرا را حل کند، اما وزیر مستعفی اصرار داشت که تا وقتی بودجه تأمین دارو و تجهیزات پزشکی تأمین نشود، سر حرفش ایستاده است. این در حالی بود که سازمان برنامه و بودجه هم زیر بار این ماجرا نرفت. نه تنها زیر بار نرفت که محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه موضع سختی هم به ماجرای حسن هاشمی نشان داد و وزارت بهداشت را خیلی بدهکارتر از این حرف‌ها دانست که بشود بودجه‌ی بیشتری به آن اختصاص داد.

همان روزها نوبخت در حاشیه‌ی جلسه‌ی هیأت وزیران در جمع خبرنگاران گفت: «بر اساس مستندات تاکنون سه هزار میلیارد تومان بر اساس تبصره ۵ اسناد خزانه در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته تا این وزارتخانه بدهی‌های خود را پرداخت کند. وزارت بهداشت کماکان با وجود ردیف‌های اعتباری که پرداخت شده آنقدر بدهکار است که ما مجبور شدیم از مقام معظم رهبری درخواست کنیم ۵۰۰ میلیون یورو از صندوق توسعه ملی برداشت نمائیم تا این وزارت‌خانه بتواند بدهی خود به شرکت‌های دارویی را پرداخت کند. وزارت بهداشت مضاف بر ردیف‌های اصلی که در قانون وجود دارد، ۳ هزار میلیارد تومان نیز به صورت علی‌الحساب برای پرداخت به شرکت‌های دارویی و داروخانه‌ها گرفته که چنین مجوزی برای این کار وجود نداشته است. این سوال مطرح است که علت اینکه وزارت بهداشت همچنان بدهی به بار می‌آورد، آن است که سازمان برنامه و بودجه تخصیص‌های سال قبل را انجام نداده؟».

القصه اینکه چهار روز بعد از توئیت الیاس حضرتی، یعنی در ۱۳ دی‌ماه ۹۷، بالاخره رئیس جمهور با استعفای حسن هاشمی موافقت و او با دولت دوازدهم خداحافظی کرد. در همان روز حسن روحانی سعید نمکی را به عنوان سرپرست جدید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معرفی کرد.

انتهای پیام