اسماعیل کهرم: با دسته گل به استقبال سیل رفتیم

اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست می‌گوید: بارانی که آمد طبیعی بود. یک جبهه ابرهای باران زا روی کشور ما قرار گرفتند و شروع به بارش کردند. این طبیعی بود ولی ما هم با کم کاری و با عدم مسئولیت در گذشته با دسته گل به استقبال سیل رفتیم. یکی از مسائلی که رخ داد از بین رفتن آبخیز ها و آب خوان ها بود. وقتی ما این پوشش گیاهی را زدیم آب باران باعث تخریب شد. دومین مساله عدم لایروبی رودخانه ها بود. جاده برای سیل باز نشد. و در حاشیه رودخانه ها هتل سازی کردیم. اگر این رودخانه ها لایروبی شده بودند آب جاری به سمت دریا ها و دریاچه ها می رفت. ولی گل و لای باعث شد آب به راحتی حرکت نکند و آنچه در این مسیر ساخته بودیم به آب اجازه حرکت نمی داد لذا آب بالا آمد و وارد شهر شد.

متن گفت وگوی شفقنا با کهرم را می خوانید:

*با توجه به بارندگی های اخیر می توان گفت ایران به ترسالی رسیده است؟

سوال بسیار خوبی است. ما دو اصطلاح سال تر و سال خشک داریم. ترسالی و خشکسالی و ما مشخصا ترسالی داشتیم چون سال آبی ما از اول مهر شروع می شود. در این شش هفت ماه بارندگی مناسبی داشتیم و میزان بارندگی ها بیش از ۲۴۰ میلیمتر از معدل بارندگی سالانه ایران بود ولی برای ترسالی باید صبر کنیم و ببینیم در بهار و تابستان آینده بارندگی ها تداوم خواهیم داشت یا خیر. در این صورت احتمال دارد بعد از ۱۳ سال به دوره ای از ترسالی بعد از خشکسالی وارد شده باشیم. ولی برای این نظر که آیا به ترسالی رسیدیم باید تا بارش های مهر ماه صبر کرد.

*پیش بینی شما چیست و گمان می کنید این روند چگونه خواهد بود؟

از نظر وضع آب پیش بینی شده بود که آب آنچنان کم باشد که ۵۰ میلیون خواهان مهاجرت باشند. این پیش بینی بسیار تاریک است. و من آن را قبول ندارم. و یا وجود تنش آبی در تمام استانها به این معنی که میزان مصرف آنها از میزان موجود بیشتر است. بنابراین من به سپری کردن دوره خشکسالی و ورود ایران به دوره ای از ترسالی امیدوارم هستم. بخصوص در زمینه کشاورزی و آب و هوا مشکلات ما باید حل شود و به این منظور باید منتظر بود و دید که چه پیش می آید.

*اصلی ترین و مهمترین تفاوت سیل لرستان و گلستان در چی بود؟

در گلستان ما پارک ملی گلستان را داریم با ۸۹ هزار هکتار مساحت که اولین پارک ملی کشور ما بود. خارجی هایی که متخصص این موضوع هستند و قسمت اعظم پارک های وحش دنیا را دیده اند در ایران شیفته پارک ملی گلستان هستند. تراکم درخت ها و پستی و بلندی و مناظر زیبا هوش از سر آدم می برد. در این شرایط ما مساله ای در پارک ملی گلستان نداشتیم. ولی وقتی به دشت رسید سیل آمد و وارد شهر آق قلا شد و خسارت های مالی و جانی به بار آورد. ما در لرستان پوشش گیاهی چندانی نداریم. آنجا منطقه ای کوهستانی است به همین دلیل سیل های متعدد کوهستانی پیش آمد. وقتی منطقه ای داریم که ارتفاع آن بلند است. در این ارتفاع بلند منطقه ای به نام آبخیز و آبخوان یا سفره آب داریم که به دلیل مجاورت با ابر ها باران زیادی دارد و پوشش گیاهی سنگینی دارد و درخت های کهن وجود دارند وقتی بارش وجود داشته باشد و ابر ببارد عوامل زیادی از جمله پوشش گیاهی و درخت ها این حرکت را کند می کنند و مقدار زیادی از باران را جذب می کنند و بقیه را به سفره زیرزمینی می فرستند اگر ما این درخت ها را از بین ببریم و پوشش گیاهی را با چرا از بین ببریم و زمین لخت شود آب در زمان بارش دور بر می دارد و سرعت آن زیاد می شود و زمانی که به پایین می رسد حتی می تواند پل بتنی را خراب کند و تریلیر ۱۸ چرخ را بغلتاند. در اینجا تفاوت فرق بین آبخیزی است که پوشش گیاهی دارد و آن که پوشش گیاهی ندارد در گلستان با کمال تاسف آن آبخیز را از بین برده ایم ولی در لرستان چنین کاری صورت نگرفته است و اساسا آب در نقاط مختلف سیلاب هایی را به راه انداخت و به این صورت ادامه پیدا کرد. این وضعیت در خوزستان نیز تکرار شد.

* آیا این سیل طبیعی بود و یا دخالت انسانی و مواردی از جمله آبرسازی در آن دخیل بوده است؟

بارانی که آمد طبیعی بود. یک جبهه ابرهای باران زا روی کشور ما قرار گرفتند و شروع به بارش کردند. این طبیعی بود ولی ما هم با کم کاری و با عدم مسئولیت در گذشته با دسته گل به استقبال سیل رفتیم. یکی از مسائلی که رخ داد از بین رفتن آبخیز ها و آب خوان ها بود. وقتی ما این پوشش گیاهی را زدیم آب باران باعث تخریب شد. دومین مساله عدم لایروبی رودخانه ها بود. جاده برای سیل باز نشد. و در حاشیه رودخانه ها هتل سازی کردیم. اگر این رودخانه ها لایروبی شده بودند آب جاری به سمت دریا ها و دریاچه ها می رفت. ولی گل و لای باعث شد آب به راحتی حرکت نکند و آنچه در این مسیر ساخته بودیم به آب اجازه حرکت نمی داد لذا آب بالا آمد و وارد شهر شد. رودخانه گرگان پر از رسوبات بود وقتی دریچه سد باز شد رسوب و گل و لای رد شد. شیرازی ها به آن مسیل رودخانه خشک می گویند آنجا مسیلی برای حرکت آب بود ولی آنجا به پارکینگ تبدیل شده بود. دویست دستگاه ماشین در دروازه قرآن پارک کرده بودند درحالی که این مسیل برای حرکت آب باران به سمت دریاچه مهارلو ساخته شده بود. طبیعت این مکان را اینچنین ساخته بود و ما آن را به پارکینگ تبدیل کردیم این اقدامات به مثابه دسته گل بردن در پیشواز سیل است. اگر مسیل ها باز بود و مسیر حرکت آب لای روبی شده بود باور بفرمایید این سیل هیچگونه خسارتی نمی زد. دو مقایسه در شرایط مشابه داشته باشیم در اروپا نه ماه در سال بارندگی وجود دارد. چه زمانی شنیده اید سیلی اینچنین خسارت بار رخ بدهد ولی در بنگلادش که بارندگی نصف اروپا نیست می شنویم صد هزار نفر در اثر سیل بی خانمان شدند و متاسفانه دو هزار نفر جان خود را از دست دادند باران همان بارانی است که در اروپا باعث نعمت و سرسبزی قاره اروپا می شود و در بنگلادش موجب نغمت و زجر و بلا و مصیبت است.

*کدامیک از استان های ما بیشتر در معرض سیل هستند؟

به تصور من ایلام و خوزستان و با توجه به حرکت جبهه آب و هوایی استان خراسان بیش از همه مورد هجوم سیل قرار می گیرد. من امیدوارم پیش بینی هواشناسی درست باشد و ظرف یکی دو روز آینده هجمه اصلی این سیل متوقف شود. این موضوع را نیز بگویم که خوزستان هم یکی از مناطق سیل خیر بشمار می آید. وزیر کشور گفت ۴۰۰ هزار نفر در استان خوزستان در معرض خطر هستند. دستور تخلیه ۷ شهر داده شده است. حرکت دادن این شهر ها شوخی نیست. آگهی کردن و اینکه مردم در خانه های خود را ببندند و به جاهای دیگری بروند و با قایق و با هلی کوپتر جابجا بشوند و در مراکزی اسکان داده بشوند و رسیدگی به وضعیت خورد و خوراک و بهداشت آنها عملیاتی بسیار سنگین و مشکل و خطرناک است. باید به وقت انتقاد این مسائل را در نظر داشت ارگان هایی مثل وزارت کشور وظیفه بسیار خطیری بر دوش دارند. به هیچ وجه نباید ساده پنداری کرد. در چنین شرایطی عملیات و امکانات دولت بکار گرفته می شود. یکی از مقامات در تلوزیون ایران اعلام کرد اگر ما یک دهم هزینه این سیل را در گذشته برای نگهداری از آبخیز ها و سد ها و لایروبی رودخانه ها هزینه کرده بودیم این هزینه ها امروز به دوش ما نبود. این سخن بسیار پر مغز است.

*ایا امکان تخیله سیل ها در شهرها وجود دارد؟

اقداماتی صورت گرفت از جمله منفجر کردن بخش هایی از جاده آق قلا که مورد انتقاد آقای روحانی قرار گرفت و گفته شد آب را از آن طرف به این طرف انداختید. حجم آب آنقدر زیاد است که با کدام پمپ و کدام تشکیلاتی می خواهند آن را تخلیه کنند؟! وقتی در نواحی جنوبی ایالات متحده و در آتلانتا و جورجیا سیل آمد کاری از مردم و مقامات ساخته نبود. پلیس و ارتش و… با قایق در خیابانها گشت می زدند آنها هم صبر کردند تا آب به طریق معمول و با جاذبه تخلیه شد و به اقیانوس ریخت. نمی توان آب را در این وسعت با هیچ تکنولوژی تخلیه کرد.

* سد های ما چقدر توانستند کمک کننده باشند؟!

سدها ظرفیت دارند. ظرفیت سد ها پر می شود. سیستم سد ها طوری است که اگر بیش از ظرفیت پر شوند فرو می ریزند یک سد یکی از گران قیمت ترین پروژه ها در سرتاسر دنیا است. ۷-۸ سال طول می کشد یک سد ساخته شود و در هر روز از این مدت زمانی طولانی ۴۰۰- ۵۰۰ نفر در این پروژه کار می کنند. هزینه را محاسبه کنید. اگر حجم آب زیاد شود و این سد ها بشکنند شهر ها و ده های پایین دست از بین می روند. امروز سد کرخه را باز کرده اند تا میزان آب ورودی خارج شود و فشار بر این سد زیاد نشود و سد نشکند. این سد ها بنا به ظرفیت خود توان کار کردن دارند. در حدود ۷۰% از ذخیره کل سد های ایران پر شده است و این خبری خوب است اگر بارندگی متوقف شود و فکر مهندسی به کار ببندیم می توانیم بگوییم نه در این بهار و تابستان بلکه تا چند سال از نظر آب در کمبود نخواهیم بود.

انتهای پیام