گلستان؛ ۱۲۰روز پس از سیل

مریم لطفی در روزنامه‌ی سازندگی نوشت: ۱۱۳ روز از سیل گلستان گذشته و همچنان می‌شود رد سیل را در شهر دید. هنوز خط آب روی دیوارها مانده است، خطی که نشان می‌دهد سیل تا کجا خودش را بالا کشیده و روی نوک پا ایستاده است. تا همانجا هنوز رطوبت کمین کرده، توی عیدگاه، کل‌آباد، کوی ایثار و باقی محله‌های آق‌قلا و گمیشان. هنوز توی دورهمی زن‌ها در این عصرهای کشیده و تبدار، سین سیل است که گُل می‌کند. حرف از تلویزیونی است که خراب شده، حرف از فرشی است که رفته و جایش پر نشده هنوز، حرف از کسالتی است که روی نم خانه‌ها نشسته و خانه‌ای که حالا حالاها کار دارد تا خانه شود.

نه از وام خبری هست، نه از وعده‌ها!

مردم حالا دیگر عادت کرده‌اند به وضعیت، به بوی رطوبت. خیلی‌ها خودشان دست به کار شده‌اند دارند دستی به سر و روی زندگی‌شان می‌کشند. البته که تغییر فرماندار شهر هم در این ماجرا بی‌تاثیر نبوده است؛ «از وقتی فرماندار عوض شده وضع ما بهتر شده است. آقای توماج دارند خیابان‌های آق‌قلا را آسفالت می‌کنند. همه‌ی آسفالت‌ها خراب شده بود، همه گود گود شده بود و افتاده بود توی هم. می‌گفتند بعضی از خانه‌هایی را که خیلی خراب شده‌ می‌خواهند نوساز کنند، اما فعلا که خبری نیست، فقط قولش را داده‌اند. حالا اوضاع تقریبا عادی شده، مردم می‌روند سر کارشان و خیلی‌ها به دنبال گرفتن وامند. یعنی شنیدم به بعضی‌ها قرار است وام بدهند، اما هنوز کسی چیزی نگرفته. به من که گفتند اصلا وام تعلق نمی‌گیرد، البته به آنها که از اول قول داده بودند هم هنوز چیزی ندادند». اینها را قلیچ‌زاده، یکی از ساکنان محله‌ی عیدگاه به «سازندگی» می‌گوید.

دل پری دارد؛ «چند وقت پیش از طرف کمیته‌ی امداد و بهزیستی برای بازدید بعضی از خانه‌ها آمدند. اما برای ما که نه تحت پوشش کمیته‌ی امدادیم نه بهزیستی، کاری نکردند. دولتی‎ها هم اگر بیایند بیشتر به خانواده‌ی شهدا سر می‌زنند. الان فقط برعکس قبل کمی کار زیاد شده. مردم که تفریحی ندارند، کار نوسازی بعضی خانه‌ها شروع شده و برای همین خیلی‌ها می‌روند کارگری، گچ‌کاری و بنایی. دیگر توی شهر خبری از نیروهای سپاه، بسیج و ارتش نیست. توی هلال احمر هم که باید آشنا داشته باشی تا بتوانی چیزی بگیری». آنطور که او می‌گوید الان مشکل اصلی، درست کردن خانه‌هاست؛ «آنهایی که خیلی پولدارند که غم و غصه‌ای ندارند. اما کسانی که پایین‌دستند و وضعشان خوب نیست، دستشان به جایی نمی‌رسد. زندگی ما خیلی عقب افتاده، حالا حالاها فاصله داریم با جای قبلی که بودیم. فقط بتون‌ریزی خانه برای من پنج شش میلیون تمام شد. تلویزیونم افتاد شکست، لباسشویی خانمم خراب شد. مگر به همین راحتی می‌شود این‌ها را جبران کرد. منِ کارگر اگر هم بتونم حداقل پنج شش سال زمان لازم دارم. حالا بماند که مردم هنوز اعصابشان ضعیف است، هنوز هم توی فکر سیل‌اند. هر روز ساعت پنج‌و‌نیم شش خانمم با چند تا از زن‌های همسایه جلوی در می‌شینند. به قول خودشان توی کوچه جلسه‌ دارند. گاهی وقت‌ها از لب ایوان صدایشان را می‌شنوم، هنوز هم توی حرف‌هایشان صحبت سیل است».

چماق سیل و تورم!

جرجانی یکی دیگر از اهالی آق‌قلاست. کاسب است و تازه کار را شروع کرده؛ به «سازندگی» می‌گوید: «فرماندار و شهردار عوض شدند و با پیگیری‌های آقای توماج ساخت‌وسازها شروع شده‌اند. تا قبلش بانک‌ها به خاطر وام‌ها دست نگه می‌داشتند. اما در این بین بعضی‌ها یک روز قبل از سیل پروانه‌ی ساخت‌وساز گرفته بودند و الان هم درگیرند. ضمن اینکه ساختمان‌هایی که قرار است خراب شوند تا دوباره بازسازی شوند، پروانه ساختشان رایگان است. اما هنوز درست و حسابی انجام نشده. این یکی از مشکلات ماست. اما به هرحال کارهایی هم انجام می‌شود. جاده‌ها دارد بازسازی می‌شود و آسفالت شده. زندگی روزمره جریان پیدا کرده و اوضاع به نسبت قبل بهتر شده است. اما مشکل اصلی هنوز همان ساخت‌وساز است، بعضی از مردم هنوز توی چادر زندگی می‌کنند؛ کنار خانه‌هایشان».او می‌گوید: «بعضی‌ از مردم برای گرفتن وام می‌روند بنیاد مسکن و بنیاد هم بهشان می‌گوید که بازدیدهایمان تمام شده و دیگر  پیگیر نیستیم. اینها هم دستشان به جایی بند نیست و به سختی از جیب خودشان هزینه می‌کنند یا همینطور برمی‌گردند توی خانه‌هایشان. در حالی که بیشتر ساختمان‌ها نشست کرده است. قسمت شمال آق‌قلا که سیل بیشتر بود، بافتش قدیمی است. ساختمان‌هایی که پی اصولی ندارند و زود نشست می‌کنند. ضمن اینکه دور و بر این ساختمان‌ها فاضلاب و آب انبار هم هست. توی این گرما زندگی توی خانه‌های رطوبت‌زده واقعا سخت است. مردم دست‌تنها مانده‌اند. البته بعضی از نیروهای مردمی هنوز توی شهرند اما دولتی‌ها را ندیده‌ام. البته فرماندار جدید واقعا پیگیر است، بنده‌ی خدا هر روز بین جمعیت دارد می‌گردد. بعضی از هنرمندها هنوز دارند کمک می‌کنند، خانم هدیه تهرانی در روستاهای اطراف اکیپی تشکیل داده‌ و دارد برای کسانی که خانه‌هایشان خیلی خراب شده آلاچیق‌های سنتی درست می‌کند تا به جای چادر توی آلاچیق باشند». مشکلات اقتصادی مردم درد دیگری است، می‌گوید: «تورم بالای سر مردم است. حساب کنید منِ مغازه‌دار، دو ماه مغازه‌ام توی آب بود. یعنی دو ماه خرجی نداشتم. بعد از سیل دو ماه زمان می‌برد تا مغازه را تمیز و تکمیل کنم و دوباره کار را شروع کنم. توی این مدت بازار کساد بود. هر وقت بازار رونق بگیرد جریان زندگی هم عادی می‌شود. ضمن اینکه وقت درو بود و زمین‌ها هم که توی آب بودند. برای همین کشاورزها محصولی نداشتند. تورم جدا و سیل جدا، هر دو باعث شدند رونق اقتصادی ما امسال فقط ۲۰ درصد باشد. اقتصاد منطقه‌ی ما به درو بستگی دارد. چون بیشتر مردم کشاورزند. کشاورزی که زمینش داخل آب رفته دیگر چیزی ندارد. باید یک سال صبر کنیم تا کشاورز محصول بکارد و حداقل یک سال زمان می‌برد تا وضعیت عادی شود».او خواسته‌ای هم دارد: «دولت باید از ساخت‌وسازها حمایت کند، وام بلاعوض بدهد. تا الان فکر می‌کنم تنها ۳۰ درصد قول‌هایی که داده‌اند عملی شده، کشاورزهایی که زمین‌هایشان از بین رفته هنوز از دولت خسارتی نگرفته‌اند».

تکلیف‭ ‬تسهیلات‭ ‬چه‭ ‬شد؟

هرچند که هلال احمر و ستاد اجرای فرمان امام در دو مرحله بخشی از لوازم خانگی مردم آسیب‌دیده از سیل نوروز امسال را جبران کرده‌اند، اما مردم سیل‌زده‌ی گلستان از روند نوسازی خانه‌ها گلایه دارند، در حالی که مسئولان دولتی اذعان دارند که کار ساخت‌وساز و پرداخت تسهیلات را مدتی است آغاز کرده‌اند.

جواد رهبر، مسئول فنی ستاد معین گیلان دراین‌باره به «سازندگی» می‌گوید: «برای هر شهر یک ستاد معین تعیین شده و گیلان عملیات بازسازی گمیشان را انجام می‌دهد. بازسازی آق‌قلا به عهده‌ی خود استان گلستان و بازسازی گنبد هم به عهده‌ی خراسان است. در گمیشان از مجموع سه هزار و خورده‌ای واحد آسیب‌دیده، ۸۰۰ واحد احداثی بوده و مابقی به صورت تعمیری بوده است. از این ۸۰۰ واحد، حدود ۵۰۰ واحد روستایی است و ۳۰۰ واحد شهری. برای این واحدها هم نقشه به صورت رایگان طراحی می‌شود و هم پروانه‌اش رایگان اخذ می‌شود. در روستاها پکیج ۷۰ میلیونی به اهالی داده می‌شود؛ شامل ۵۵ میلیون تسهیلات با بازپرداخت ۱۵ ساله و ۱۵ میلیون هم به صورت بلاعوض. البته پرداخت تسهیلات پروسه‌ای دارد و پرداخت آن به صورت مرحله‌به‌مرحله و با توجه به پیشرفت پروژه انجام می‌شود».

او در رابطه با وضعیت شهر گمیشان می‌گوید: «در گمیشان پکیج ۷۰ میلیونی به ۸۲ میلیون تومان تبدیل شد که مبلغ ۶۵ میلیون آن وام با بازپرداخت ۱۵ ساله است و مابقی ۱۷ میلیون بلاعوض خواهد بود؛ بلاعوض معیشت و بلاعوض احداث. رویکرد و سیاست بنیاد مسکن این است که فرهنگ ساخت‌وساز را عوض کرده و خانه‌های مقاوم احداث کند».

او در رابطه با سطح معیشت مردم می‎گوید: «وضعیت معیشت مردم اصلا خوب نیست. مثلا در گمیشان شبکه‌ی فاضلاب وجود ندارد، سینما و استخر ندارد، حتی کیوسک روزنامه‌فروشی نمی‌بینید. سطح معیشت مردم به قدری پایین است که مزد کارگر روزمزد ۳۰ هزار تومان است. مردم اینجا یا دامدارند یا سماک که شغلشان به صورت فصلی است. موقعیت زیرساخت‌های شهر هم خراب است». یکی از گلایه‌های جدی مردم سیل‌زده دشواری دریافت تسهیلات است. رهبر دراین‌باره می‌گوید: «کل تسهیلات را بانک‌های عامل پرداخت می‌کنند. مشکل انعقاد قرارداد وجود دارد، بانک‌ها ضوابط خاصی داشتند و این بروکراسی طولانی مردم را اذیت می‌کرد و در واقع آنها به درخواستشان نمی‌رسیدند. اما چند وقت پیش، وزیر کشور به صورت مستقیم به دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغیه‌ای زد تا کارها با سهل‌ترین حالت ممکن انجام شوند. الان حدود ۲۰ روز است که سرعت انعقاد قرارداد بانک‌ها خیلی بیشتر شده و مردم هم به نسبت قبل رضایت بیشتری دارند. تاکنون حدود ۶۰، ۷۰ درصد تسهیلات پرداخت شده و مابقی هم در حال پرداخت است».

نکته‌ی دیگری که مردم سیل‌زده به آن اشاره می‌کنند، این است که می‌گویند به بنیاد مسکن مراجعه می‌کنیم و می‌گویند بازدیدها تمام شده و به شما تسهیلاتی تعلق نمی‌گیرد. رهبر در توضیحاتی می‌گوید: «زمانی‌که سیل آمد، بازدید اولیه انجام شد و طی یک بازه‌ی ۲۵ روزه جامعه‌ی آماری مورد نظر حاصل شد. اما در نظر بگیرید که در این مناطق سطح معیشت مردم بسیار پایین است، حدود ۴۰ سال بود که به مردم تسهیلاتی داده نشده بود و مردم فکر نمی‌کردند دولت تسهیلاتی پرداخت کند. برای همین بعد از گذشت مدتی از سیل، عده‌ی زیادی آمدند و گفتند از منازل ما بازدید نشده. در حالی که اگر بازمانده‌ای وجود داشت باید تعدادشان محدود می‌بود اما وقتی این تعداد مثلا به ۷۰۰، ۸۰۰ نفر می‎رسد، می‌شود حدس زد بسیاری از آنها واقعا آسیب‌دیده نیستند. الان بعد از گذشت چهار ماه، عقل سلیم قبول نمی‌کند که این حجم مراجعه کنند و بگویند منازلشان ارزیابی نشده است. درحالی که دولت این تسهیلات را برای کسانی که واقعا منازلشان آسیب دیده در نظر گرفته است».

انتهای پیام