سازمان بهداشت جهانی: در میانه اپیدمی کرونا هستیم

اهمیت موضوع ایمنی جمعیت در برابر بیماری کووید۱۹، بیم و نگرانی هایی که درباره دسترسی به داروها و واکسن کووید۱۹ وجود دارد، راه حلهای پیشنهادی برای پشت سر گذاشتن این شرایط با کمترین تلفات و چگونگی پیشگیری از ابتلا به ویروس و حفاظت فردی از سوی مردم از موضوعاتی است که او در این گفت و گو به آنها پاسخ می دهد.

در اولین روز سفر به استان اصفهان بازدیدی از چند بیمارستان داشتید، ارزیابی شما از وضعیت درمان و امکانات و تجهیزات موجود چیست؟

طی دو روز سفر به اصفهان یکسری بازدیدهایی از مراکز درمانی داشتم که به صورت ویژه درباره بیماری کووید۱۹ بود، اما بررسی خاصی در مورد سیستم ها و مسائل بهداشت و درمان اصفهان نداشتم. دلیل این سفر همانطور که اشاره کردم مربوط به بیماری کووید۱۹ است. بعد از اینکه سطح ابتلا به کووید۱۹ در ماه مارس به اولین پیک خود رسید، به ناچار یکسری محدودیت هایی درنظر گرفته و تصمیماتی اتخاذ شد. براین اساس، کاهش شیوع بیماری کووید۱۹ تا ماه آپریل و می تا حدودی منطقی بود. اخیرا بازگشایی هایی صورت گرفت و در طول این زمان نمودارها مجددا افزایش ابتلا به کووید۱۹ را نشان می دهد، تعداد بستری بیماران در بیمارستان ها در حال افزایش است و تعداد بیماران آی سی یو بیشتر شده، همچنین در طول چند هفته گذشته تعداد موارد تایید شده ابتلا به کووید۱۹ در آزمایشگاه ها و تعداد مرگ بر اثر این بیماری نیز در کشور ایران زیاد شده است.

از سوی دیگر، آمارهایی که توسط وزارت بهداشت ایران تهیه می شود و شیوع کرونا در نقاط مختلف کشور را نشان می دهد، در چند هفته مختلف نشان داده که بیشتر مناطق در وضعیت قرمز و در خطر بوده و یا قبل از آن و نارنجی هستند. اما وقتی نسبت به بقیه جاها مقایسه می کنم، شرایط اصفهان به صورت متداوم پایدار و در سطح مشخصی بوده است. به این دلیل علاقه مند بودم به اصفهان بیایم، چراکه اصفهان یکی از مراکز جلوگیری کننده این بیماری بوده که معمولا در وضعیت زرد قرار داشته است. بنابراین می خواستم مدیران ارشد مراکز درمانی اصفهان را ملاقات کنم، چون شاید به گونه ای متفاوت عمل کرده اند و همینطور وضعیت بیمارستان ها و دانش و اطلاعات در مورد این بیماری را در اصفهان ببینم. البته ممکن است آمارهای ابتلا به بیماری در آینده نزدیک در اصفهان نیز تغییر کند، بنابراین نیاز است که ظرفیت های پیشگیری و درمان به طور کامل آماده باشد.

سوالی که در بازدید از چند بیمارستان اصفهان پرسیدید درباره ابتلا دوباره افراد به بیماری کووید۱۹ بعد از بهبودی آنها بود. چرا موضوع ابتلای دوباره افراد به بیماری و ایمن شدن آنها اهمیت دارد؟

در حال حاضر درمان مشخص و موثری برای کووید۱۹ در دسترس نیست و زمان زیادی صرف می شود تا وقتی که واکسن موثری برای این بیماری داشته باشیم. برای همین مهم است بدانیم آیا افرادی که قبلا به کووید۱۹ مبتلا شده و بهبود پیدا کرده اند، حداقل برای مدت مشخصی ایمن شده اند یا خیر؟ ایمنی به این معنا که دوباره به بیماری مبتلا نشوند و یا ایمنی در برابر مرگ و میر بر اثر بیماری، به این صورت که ممکن است مبتلا شوند و فقط علائم خفیف بیماری را بگیرند، اما در نهایت بهبود پیدا کنند. وقتی آمار افردی که از ابتدای شیوع کرونا تاکنون به کووید۱۹ مبتلا شده و بهبود پیدا کرده اند را می بینیم این سوال مطرح می شود که آیا این جمعیت حداقل تا یک زمان مشخصی ایمن شده اند یا خیر؟ این موضوع کمی از بار درمان کم می کند، چون حداقل بخشی از جمعیت ممکن است به عنوان ایمن شده درنظر گرفته شوند. در چنین شرایطی وقتی هر روز افراد بیشتری به کووید۱۹ مبتلا می شوند، می توانیم بگوییم که به تبع گروهی که از این بیماری بهبود پیدا کرده و ایمن شده اند نیز بیشتر و بیشتر می شود. ممکن است درصد فعلی جمعیتی که کووید۱۹ داشته اند، تا یک یا دو ماه آینده درصد بزرگتری را تشکیل دهند، برای همین مهم است که بدانیم که این ۲۰، ۳۰ و یا هر درصدی که در طول زمان مبتلا می شوند، واقعا ایمن هستند و یا اینکه می توانند دوباره مبتلا شوند. این سوال بسیار مهمی است، مخصوصا وقتی در گروه های حساس تر و کادر درمان این مساله را در نظر می گیریم. کادر درمان به خاطر اینکه در خط مقدم هستند و در بیمارستان ها کار می کنند، ریسک بالاتری از ابتلا به کووید۱۹ دارند، همانطور که تاکنون جمعیت بیشتری از کادر درمان به این ویروس مبتلا شده اند. اینکه بدانیم یک نفر از کادر درمان که مبتلا شده و بهبود پیدا کرده، آیا ایمن شده یا نه، تفاوت عمده ای ایجاد می کند، با این تصور که این فرد در ارتباط مستقیم با بیماران است و در بیمارستان کار می کند، درحالی که اگر ایمن شده باشد نیاز نیست از ابتلای دوباره بترسد، اما برای رسیدن به پاسخ چنین سوال مهمی همچنان باید تلاش کنیم اطلاعات بیشتری بدست آوریم.

نگرانی بزرگی که هم اکنون درباره دسترسی به داروهای موثر در بهبود بیماران کرونایی در کشور ما وجود دارد، در مورد واکسنی که قرار است در آینده تولید و عرضه شود. به نظر شما دسترسی به راه های درمانی بیماری برای ما چطور خواهد بود؟

سوال این است که آیا به زودی واکسن کووید۱۹ در دسترس خواهد بود یا نه؟ اگرچه در مورد واکسن مهمترین نکته ای که وجود دارد این است که واکسن چیزی شبیه ایمن سازی طبیعی است، یعنی در شرایطی که فرد به بیماری مبتلا شده و سیستم ایمنی او به صورت طبیعی ایمن شده باشد. تقریبا هیچ واکسنی تاکنون نتوانسته در مقابل هیچ بیماری واگیرداری تولید شود که باعث نابودی کامل آن بیماری شده باشد. وقتی هیچ مدرکی از دلیل اصلی این بیماری واگیردار وجود ندارد، شما در برابر حتی مرگ و میر ناشی از بیماری هم امکان ایمن شدن ندارید. برای همین هر دو سوال در مورد دارو و واکسن با هم در ارتباط هستند، ولی در مورد شرایط کنونی تولید واکسن حق با شماست. امسال هنوز واکسنی در دسترس نیست و پروژه هایی برای تولید واکسن تا سال ۲۰۲۱ در حال انجام است، درحالی که حتی اگر واکسن کشف و ثبت شود سوال این است که تولید آن به چه صورت خواهد بود، و سوال بعدی در مورد واکسیناسیون عمومی بعد از کشف واکسن است. تاکنون بسیاری از تحقیقات جهانی همسو با یکدیگر در زمینه کشف واکسن کووید۱۹ انجام شده، همینطور در ایران هم تحقیقات واکسن در حال انجام است، اگرچه من جزئیات آن را نمی دانم، ولی به صورت کلی یک تشکیلات جهانی وجود دارد که اگر کشورها بخواهند می توانند به آن بپیوندند و تحقیقات مختلف در زمینه تولید واکسن را با هم به اشتراک بگذارند و حمایت هایی از کشورهایی که به این تشکیلات پیوسته اند دریافت کنند، در عین حال که زمانی که واکسن کشف شد نیز مزایایی برایشان خواهد داشت تا به عنوان نمونه بتوانند زودتر واکسن را دریافت و مردم کشورشان را واکسینه کنند. ایران هم به این تشکیلات جهانی دسترسی به واکسن کووید۱۹ پیوسته که زیر نظر سازمان بهداشت جهانی است و تاکنون بیش از ۱۵۰ کشور به این تشکیلات پیوسته اند.

باتوجه به اینکه ایران در یک مقطع زمانی جزو کشورهای با آمار ابتلا و مرگ و میر بالا بر اثر کووید۱۹ بود و همچنان به وضعیت قابل قبولی نرسیده، از طرفی تحریم ها مشکلاتی برای بخش درمان ایران به وجود آورده، چه راه حلی برای پشت سرگذاشتن این شرایط با کمترین مشکل و تلفات پیشنهاد می کنید؟

اول از همه برای کاهش این آمار به نظر می رسد پیشگیری بهترین راه حل است، به این دلیل که اگر افراد کمتری به کووید۱۹ مبتلا شوند، به تبع افراد کمتری هم می میرند. در این زمینه فکر می کنم الان زمان حساسی است که دولت باید بیشتر فعالیت کند و جست و جوی دقیق تری داشته باشد تا مناطقی که اپیدمی وجود دارد را شناسایی و علت آن را پیدا کند، سپس در هر زمان و هر منطقه ای که لازم است محدودیت هایی اعمال کند. وقتی مردم درخواست بازگشایی امکانات خاصی مثل کلوپ های ورزشی و سالن ها و رستوران ها را دارند، براساس اطلاعات موجود اجازه باز یا بسته بودن آنها را بدهد و حتی برای تجمعات خانوادگی محدودیت هایی درنظر بگیرد. مهمترین چیز در کاهش ابتلا به کووید۱۹، کاهش سرایت و واگیر بیماری است که با پیشگیری محقق می شود و این اولین راه حل پیشنهادی است. پیشنهاد دوم این است که هر کسی مبتلا شد و به درمان بیمارستانی نیاز داشت، امکانات بیمارستانی قوی و کافی وجود داشته باشد که بتواند پاسخگوی نیاز مردم باشد. تجهیزات بیمارستان و کادر درمان، در کیفیت درمان تاثیرگذار است و می تواند فراهم کننده کیفیت درمان باشد. فکر می کنم ایران در چند ماهه گذشته بهبودی رو به گسترشی در بخش بیمارستانی و تقویت ظرفیت بیمارستان ها داشته و برای همین است که امروز در همه بیمارستان ها مشاهده کردم وضعیت و تجهیزات به طور کلی خوب بود. در عین حال که بیمارستان ها باید آمادگی لازم را داشته باشند تا درصورتی که بیماری افزایش یافت بتوانند به مردم خدمات دهی کنند. این درحالی است که دریافت تجهیزات بیشتر و مواردی که مربوط به حوزه سازمان بهداشت جهانی می شود از طریق این سازمان انجام خواهد شد، به ویژه با توجه به اینکه برخی از این تجهیزات با تحریم ها در ارتباط است، و اگر هر مشکلی باشد برای تامین تجهیزات مورد نیاز وجود داشته باشد ما کمک می کنیم تا وارد کشور شود.

همانطور که روسای چندین بیمارستان اعلام کردند، نگرانی هایی از آینده وجود دارد، به ویژه اینکه پیش بینی می شود شرایط بیماری در در پاییز و زمستان بدتر شود. این موضوع را تا چه اندازه تایید می کنید؟

در مورد این پیش بینی ها فعلا نمی توانم چیزی بگویم و در یک زمان دیگری باید در این باره صحبت کنیم. ولی قطعا ترس هایی برای آینده وجود دارد، چراکه همچنان بخش اعظمی از جمعیت در معرض خطر ابتلا به بیماری و شکننده هستند و هنوز مبتلا نشده اند. اگر به عنوان مثال ۲۰ یا ۳۰ درصد جمعیت تا الان به کووید۱۹ مبتلا شده باشند به معنای این است که ۷۰ درصد هنوز مبتلا نشده و همچنان درخطر هستند. نکته دیگری که وجود دارد این است گه اگر نتوانیم جلوی شیوع بیماری را با وضع قوانین و محدودیت های جدید، آن هم به اندازه کافی و به موقع بگیریم، آن وقت این ریسک را داریم که شیوع بیماری به پیک بدی برسد. فکر می کنم درحال حاضر نگرانی دولت و مردم و همینطور سازمان بهداشت جهانی این موضوع است. نگرانی بعدی هم در مورد پاییز و زمستان است که معمولا بیماری های واگیردار مشابه بیشتر می شوند، چون بیرون سرد است و شما زمان بیشتری داخل محیط های بسته صرف می کنید، درحالی که از وسایل گرمایشی استفاده می کنید و هوا هم خشک تر می شود، برای همین ریسک ابتلا بالاتر است و شرایط خطرناک تری برای پخش شدن ویروس ایجاد می شود. معمولا در پاییز و زمستان تحت تاثیر اپیدمی های سالانه هستیم، به طوری که در یک سال آنفلوآنزا مساله کوچکی است و در سال دیگر ممکن است مشکل بزرگ تری باشد. درنظر داشته باشید که در فصل سرد پیش بینی می شود مشکل آنفلوآنزا و مهمتر از آن مشکل کووید۱۹ را همزمان داشته باشیم، برای همین مردم می ترسند، چون الان در طول تابستان آنفلوآنزا نداریم و بیشتر بیماران بر اثر ابتلا به کووید۱۹ در بیمارستان ها بستری شده اند، اما تصور کنید به همان تعداد هم مبتلایان به آنفلوآنزا در بیمارستان ها بستری شوند که قطعا مشکل بزرگی درست می کند. این نگرانی بزرگی است که سعی می کنیم از آن جلوگیری کنیم؛ از یک سو با افزایش اقدامات پیشگیرانه و از سوی دیگر با افزایش ظرفیت بیمارستان ها و تجهیزات و آزمایشگاه ها. همینطور در صورت امکان واکسیناسیون آنفلوآنزا انجام دهیم تا مطمئن شویم که همزمان مشکل آنفلوآنزا نداشته باشیم.

برای جمع بندی، مهمترین توصیه ای که در شرایط فعلی می توانید برای پشت سرگذاشتن این اپیدمی با کمترین مشکل به مردم داشته باشید چیست؟

در حال حاضر توصیه مداوم ما به مردم این است که ما هنوز در میانه اپیدمی هستیم و مردم نباید این دیدگاه را داشته باشند که با توجه به پایین آمدن نمودارها، خطر بیماری کم شده، درحالی که کاهش آمارها به معنای پایان کووید۱۹ نیست و این ویروس همچنان در همان وضعیت خطرناکی است که چهار ماه پیش بود. بر این اساس باید همچنان از خودمان مراقبت کنیم، باید ماسک بپوشیم، دست هایمان را بشوییم و مراقب افراد خانواده مان باشیم. هر کسی علائم ابتلا به ویروس را می بیند باید برای معاینه به پزشک مراجعه کند و تست بدهد، اگر به ویروس مبتلا شده خودش را در خانه قرنطینه کند و از بقیه افراد جدا شود تا ناقل ویروس به آنها نباشد، همینطور اگر در مواجهه با فردی قرار گرفتیم که فکر می کنیم به کووید۱۹مبتلا بوده باید تست بدهیم و در صورت ضرورت قرنطینه شویم. همه این ها نکات اصلی پیشگیری برای همه افراد است تا از خودشان و بقیه محافظت کنند و این مهمترین توصیه ای است که در شرایط کنونی می توانیم به افراد داشته باشیم.

انتهای پیام