کمپین «من رکیک نیستم» نتیجه می‌‌دهد؟

تابناک نوشت:

پس از موفقیت نسبی برخی کمپین‌ها از جمله «بین خطوط برانیم»، کمپین «من رکیک نیستم» در قالب هشتگی با همین نام در فضای مجازی راه اندازی شد تا از طریق فرهنگ‌سازی با گسترش هتاکی در فضای مجازی مقابله شود و توهین در اینترنت به عنوان بستر آزاد برای چنین رفتارهایی، به حداقل ممکن کاهش یابد؛ اما آیا این کمپین موفق خواهد بود؟

یکی از حواشی فضای مجازی که همواره استمرار داشته، هتاکی‌های مکرر در این عرصه است؛ هتاکی‌هایی که بعضاً تحت عنوان شوخی و محض خنده صورت می‌پذیرد و عمدتاً انفرادی و در برخی موارد نیز دسته‌جمعی نمود می‌یابد. این نمود معمولاً تنها زمانی پررنگ می‌شود که خطاب به چهره‌های بین‌المللی و ملی باشد و سایر فحاشی‌های معمول روزانه انعکاس رسانه‌ای ندارد.

اکنون کمپینی با نام «من رکیک نیستم» به راه افتاده تا با تکیه بر تجربه‌های نسبتاً موفق پیشین، از جمله کمپین «بین خطوط برانیم» ـ که تا حدودی در فضای اجتماعی تأثیرگذار بود ـ با جو کنونی در فضای مجازی ایران مقابله کرد و از شدت فحاشی‌ و توهین‌ها در این بستر کاست و بستر آنلاین را به سمت و سویی سوق داد که با ساده انگاری از کنار توهین عبور نکرد و قبح جدی هتاکی، رویه معمول کنونی تغییر دهد.

البته به زعم برخی ناظران، این کمپین نتیجه عمیقی نخواهد داشت و هوشنگ گلمکانی، منتقد پیشکسوت سینما یکی از این ناظران است که درباره کمپین «من رکیک نیستم» نیز موضع گیری و چنین تعبیر کرده که بسیاری از رفتارهای غلط در جامعه ایرانی قابل رفع نیست و اگر چنین بود، آنها در اولویت بودند و در واقع به نوعی تأکید می‌‌کند که نمی‌توان به سادگی از فحاشی گذر کرد!

سردبیر مجله فیلم در این باره نوشته است: «کمپینی درست شده با عنوان من رکیک نیستم برای مقابله با فحاشی در فضای مجازی و شبکه‌‌های اجتماعی. به عنوان یک تجربه، کار بدی نیست؛ یعنی ضرری که ندارد اما بعید است ثمری داشته باشد. بعید است کاربران فحش ندانند فحاشی بد است! اما فحاشی می‌کنند به هزار و یک دلیل. مثل خیلی از ویژگی‌ها و اعمال بد و منفی دیگر، وگرنه می‌شود کمپین‌های دیگری هم راه انداخت؛ مثلا کمپین من بد نیستم، من دزد نیستم، من متعصب نیستم، من حسود نیستم و انواع کمپین‌های مشابه».

اشاره گلمکانی یادآور توجیه صادق هدایت نویسنده ایرانی است که گفته بود: «فحش، یکی از اصول ایجاد تعادل در آدمیزاد است. اگر فحش نباشد آدم دق می کند! از تعداد و نوع فحش در هر زبانی می شود از اوضاع مردمی که در یک ناحیه زندگی می کنند سردرآورد و رابطه بین آنها را کشف کرد. زبان فارسی اگر هیچ نداشته باشد فحش آبدار زیاد دارد. ما که بر سر این ثروت عظیم نشسته ایم چرا ولخرجی نکنیم؟!»

به عبارت دیگر، فحاشی بر خلاف حرکت بین خطوط یک تصمیم ساده برای رانندگی منظم نیست و علل و عوامل بسیار عمیقی دارد که منتهی به فحاشی می‌شود. فرهنگ‌سازی تا حدود می‌تواند منجر به خودداری عمومی برای به کار بردن الفاظ رکیک شود؛ اما در عمل نمی‌توان انتظار اتفاق شگرفی را با این کمپین داشت، کما اینکه کمپین‌های متعدد و گسترده دفاع از کپی رایت و عدم دانلود غیرمجاز آثار هنری نیز نتوانسته از سیل این حجم انبوه دانلود بکاهد.

آثار روانی و فرصت تخلیه‌ای که فحاشیِ شدید و وندالیسمِ بدون هزینه در فضای مجازی برای بسیاری از اشخاص فراهم می‌سازد، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که نادیده گرفته شده و همه چیز به مباحث فرهنگی و تربیتی محدود می‌شود. افزایش اختلالات روانی در ایران به 23 درصد در آمارهای رسمی که احتمالاً در آمارهای غیررسمی بالاتر خواهد بود، برون‌داده های متفاوتی دارد که خشونت‌های خانگی و خیابانی، پرهزینه‌ترین برون‌داد و خشونت‌های آنلاین، کم‌هزینه‌ترین برون‌داد تلقی می‌شود.

آثار روانی تنها یکی از چندین عامل مهمی است که شکل‌گیری این خشونت شدید کلامی در فضای مجازی تأثیرگذار است و بنابراین تصور کنترل هتاکی در فضای مجازی با یک کمپین دور از ذهن است؛ هرچند در این فضا یک گام رو به جلوست و باید از این گام هم‌سطح با میزان تأثیرگذاری‌اش حمایت کرد، در عین حال، نباید انتظار وقوع یک معجزه را داشت.

انتهای پیام