وضعیت اوکراین پس از پیوستن به ناتو چه خواهد شد

این روزها خبر حمله احتمالی روسیه به اوکراین همه جا پیچیده است اما در صورتی که اوکراین به پیمان آتلانتیک شمالی بپیوندد و مورد حمایت ناتو قرارگیرد وضعیت روسیه چه خواهد شد؟ آیا روسیه حمله نیابتی و اقتصادی رو شروع خواهد کرد؟ آمریکا چه می‌کند؟

کارشناس ارشد مسائل روسیه گفت: رسانه‌های آمریکا و کاخ سفید دائماً بر طبل جنگ می‌کوبند و همین موضوع باعث خارج شدن سرمایه از اوکراین شده و صدای کی‌یف را هم درآورده است.

«حسن بهشتی‌پور» کارشناس ارشد مسائل روسیه با اشاره به گمانه‌زنی‌ها درباره حمله قریب‌الوقوع روسیه به اوکراین در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: شواهد و قرائن نشان می‌دهد روسیه به دنبال رقم زدن یک جنگ طولانی مدت و حتی یک جنگ موقت در اوکراین نیست؛ چراکه این کشور از حیث اقتصادی وضعیت خوبی ندارد ولی تنها دلیلی که می‌تواند روسیه را به سمت برگزاری مانورهای نظامی و احیاناً حملات پراکنده سوق دهد، بحث ناتو است. واقعیت این است که عضویت اوکراین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، خط قرمز روس‌ها به حساب می‌آید. زمینه‌سازی عضویت اوکراین در ناتو به دهه ۹۰ باز می‌گردد که در آن زمان دولت یلتسین تصور می‌کرد که همکاری جدیدی می‌تواند بین روسیه و ناتو و آمریکا بر اساس شراکت برابر فراهم شود اما در اواخر حکومت او بود که متوجه شد این تصور باطلی است که آمریکا به روسیه به عنوان شریک برابر توجه کند.

شراکت کی‌یف با ناتو به سال ۱۹۹۴ برمی‌گردد

وی ادامه داد: اوکراین در سال ۱۹۹۴ به عنوان اولین کشور از مجموعه کشورهای جداشده از شوروی به عضویت طرح موسوم به «مشارکت برای صلح» ناتو درآمد و بدین ترتیب گام اولیه را برای همکاری با ناتو برداشت؛ گرچه در آن زمان روسیه هم با این طرح همکاری کرد. بعدها اوکراین در سال ۲۰۰۲ رسماً درخواست عضویت در ناتو را مطرح کرد. در جریان سفر یوهن مارچوک، وزیر دفاع وقت اوکراین به آمریکا در تاریخ پنجم می سال ۲۰۰۳ میلادی، سند همکاری اوکراین با ناتو در زمینه‌ سرویس دادن به هواپیما‌های نظامی کشورهای عضو ناتو در واشنگتن امضا شد. علاوه بر این در جریان سفر دبیر کل ناتو به اوکراین در ۱۹ آوریل ۲۰۰۴ در باره‌ حق استفاده‌ ناتو از اراضی اوکراین و ترانزیت و آموزش نیروهای نظامی، مذاکرات اساسی به عمل آمد. درواقع دسترسی ناتو به خاک اوکراین زمینه را برای گسترش ناتو در اوکراین نیز فراهم کرد.

روس‌ها نمی‌خواهند ناتو در ۶۰۰ کیلومتری مسکو قرار بگیرند

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: نخستین رزمایش مشترک اوکراین با غرب در دهم جولای ۲۰۰۳ تحت عنوان سپر صلح در اوکراین برگزار شد که نظامیان ۲۳ کشور در آن شرکت داشتند. این مانور تحت سرپرستی آمریکا و ناتو برگزار گردید و در دو دهه اخیر نیز بارها به بهانه‌های مختلف رزمایش بین کشورهای غربی و اوکراین با مشارکت آمریکا برگزار شده و می‌شود. بنابراین عضویت اوکراین در ناتو در عمل تهدید سازمان پیمان آتلانتیک شمالی را به ۶۰۰ کیلومتری مسکو می‌رساند. و اگر کی‌یف به ناتو بپیوندد، روس‌ها باید یک نظام‌نامه امنیتی جدید برای خود مشخص کنند و دکترین نظامی‌شان را تغییر بدهند. لذا مانورهایی که مسکو با بلاروس برگزار کرد و تحرکات نظامی در دریای سیاه و مرزهای منتهی به اوکراین همگی برای فشار آوردن به کی‌یف در جهت دور کردن این کشور از ناتو انجام شده است. حال اگر اوکراین وارد ناتو شود، بدون شک روسیه مدل برخورد خود را تغییر خواهد داد و به نظر می‌رسد دست به شروع یک جنگ نیابتی خواهد زد.

جنگ‌روانی آمریکا و بریتانیا باعث خروج سرمایه از اوکراین شد

بهشتی‌پور افزود: روس‌ها در این صورت از اهرم جدایی‌طلبان مستقر در لوهانسک و دونتسک که در شرق اوکراین واقع شده‌اند، استفاده خواهد کرد و آنموقع حتی ممکن است روسیه این دو منطقه را به عنوان یک جغرافیای مستقل از اوکراین به رسمیت بشناسند که این کار را با کریمه در سال ۲۰۱۴ میلادی انجام داد. مسأله دیگر این است که رسانه‌های آمریکا و کاخ سفید دائماً بر طبل جنگ می‌کوبند و همین راهبرد آنها، صدای رئیس‌جمهوری اوکراین را هم در آورده است. دلیل این اعتراض هم خارج شدن سرمایه از این کشور به بهانه جنگی است که آمریکایی‌ها آن را بسیار نزدیک می‌دانند. این اقدامات واشنگتن اساساً یک عملیات روانی بی‌سابقه و همه‌جانبه است که علاوه بر رسانه‌های ایالات متحده، دولت بایدن هم به صورت تمام قد در این میدان حاضر شده است. نکته مهمتر این است که انگلیس هم با آمریکا در این پروژه رسانه‌ای و سیاسی به شدت هماهنگ شده اما فرانسه و آلمان به دلیل مسائل مربوط به انرژی فعلاً ساکت نشسته‌اند.

آمریکا به دنبال سوق دادن روسیه به سمت باتلاق است

وی گفت: معتقدم هدف کوتاه‌مدت آمریکا این است تکه روسیه را با کشاندن به باتلاق اوکراین در جغرافیای ضعف قرار بدهد. از نگاه واشنگتن، روسیه ضعیف شده بهتر از روسیه مقتدر است و زمانی که عملیات روانی غربی‌ها علیه مسکو شدت پیدا می‌کند به نوعی آنها به دنبال سوق دادن مسکو به سمت جنگ با اوکراین هستند. توجه داشته باشید که آمریکایی‌ها از سال‌ها پیش معتقدند بودند روسیه باید از حیث جغرافیایی تجزیه شود و بزرگ‌ترین کشور دنیا نام نگیرد. آنها معتقدند روسیه با ۱۷ میلیون کیلومتر وسعت باید به اجزای کوچک‌تر تقسیم شود اما در نهایت اگر آمریکایی‌ها بتوانند این کشور را وارد باتلاق کنند، کرملین با مشکل جدی روبه‌رو می‌شود. توجه داشته باشید که اگر روسیه به اوکراین حمله کند و هرگونه درگیری ایجاد شود، آمریکایی‌ها از این قضیه صرفاً خوشحال نمی‌شوند، بلکه نقشه بعدی آنها ایجاد به هم ریختگی در داخل روسیه و تضعیف جایگاه پوتین خواهد بود.

کرملین نباید وارد چنین منازعه خطرناکی شود

این پژوهشگر مسائل بین‌الملل عنوان کرد: واقعیت این است که روس‌ها در شرایط کنونی و در صورت حمله به اوکراین آسیب‌پذیرتر از دوران گذشته در حوزه اقتصادی خواهند شد؛ چراکه از یک سو ممکن است صادرات نفت و گاز آنها با اخلال روبه‌رو شود و از سوی دیگر ممکن است سوئیفت مسدود شود که تمام اینها می‌تواند ضربات جبران ناپذیری به اقتصاد روسیه وارد کند. لذا اگر روس‌ها، اوکراین را هدف قرار دهند در اصل به خواسته آمریکا تن دادند؛ زیرا بدون تردید تیم بایدن خط لوله نورداستریم ۲ که با سرمایه ۱۰ میلیارد دلاری روسیه و آلمان تاسیس شده را هدف قرار می‌دهند تا بتوانند مشارکت مسکو با اروپا را به بن‌بست بکشانند. آمریکا نمی‌خواهد روابط میان اروپا و روسیه با راه‌اندازی و تکمیل خط لوله نورداستریم ۲ و مسائل دیگر گرم بماند و به همین دلیل اگر کرملین عاقل باشد نباید وارد چنین منازعه خطرناکی شود.

اوکراینِ فعلی دیگر همانند ۲۰۱۴ نیست

بهشی‌پور افزود: روسیه باید با اوکراین وارد مذاکراتی شود که این کشور را صرفاً از ناتو دور کند اما موضوع نهایی، بحث سنجش و مقایسه رفتارهای نظامی روسیه با پرونده‌هایی مانند گرجستان و حتی الحاق شبه‌جزیره کریمه در سال ۲۰۱۴ است. واقعیت این است که بسیاری معتقدند رفتار فعلی روسیه به هیچ وجه همانند رفتار این کشور در قبال پرونده‌هایی مانند اشغال آبخازیا و اوستیای جنوبی در سال ۲۰۰۸ و همچنین پرونده اوکراین در سال ۲۰۱۴ نیست. آنها بر این اعتقادند که روسیه در قبال پرونده فعلی اوکراین تا حدودی دست به عصا حرکت می‌کند اما معتقدم چند مؤلفه تحلیلی در این میان غلط ارائه شده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: توجه داشته باشید که جایگاه اوکراین به هیچ وجه با کریمه، گرجستان یا هر منطقه دیگری مانند سوریه و لیبی که روسیه در آنها به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم حاضر بوده قابل مقایسه نیست و حتی افکار عمومی فعلی اوکراین هم با سال ۲۰۱۴ قابل قیاس نیست. بحث ملی‌گرایی در اوکراین به هیچ وجه با گرجستان، کریمه یا جغرافیای دیگری که روسیه در آن حضور داشته یا دارد قابل قیاس نیست و اساساً نقاط افتراق زیادی در این محور وجود دارد اما به هر ترتیب توجه داشته باشید که این وضعیت و تشدید تنش میان مسکو و کی‌یف می‌تواند هزینه‌های زیادی برای روسیه داشته باشد و باید دید که طی روزهای آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد.

انتهای پیام