سیاست های نئولیبرال دولت انقلابی

محمدپوریا بهشتی طی یادداشتی تلگرامی نوشت: ابراهیم رئیسی اگرچه نشان داده است که خود به لحاظ نظری و عملی از تئوری های اقتصادی بهره و اطلاعات خاصی ندارد، اما اظهارنظر اخیر او در جلسه روز صنعت و معدن به طور آشکاری نشان می دهد مشاوران او رسما قصد دارند عَلم نئولیبرالیستی در اقتصاد را برای این دولت بلند کنند.

صرفنظر از سیاست رهاسازی قیمت ها که مدل اقتصاد لیبرالیستی با روش شوک درمانی است و رییسی اخیرا ان را اجرا کرد، رئیس دولت اخیرا با بیان اینکه قویا مدافع و موافق نظریه دولت چابک هستم، تصریح کرده است: “دولت باید تصدی‌گری‌های خود را در اقتصاد رها کرده و در جایگاه هدایت، حمایت و نظارت قرار گیرد. »

رئیسی همچنین خاطرنشان کرده است: میدان فعالیت باید به بخش خصوصی واگذار شود و دولت از تصدی‌گری‌های خود کاسته و وزن نظارتی و حمایتی خود را افزایش دهد. چابک‌سازی دولت و جلوگیری از فربه شدن و افزایش هزینه‌های دولت باید مدنظر همه نهادها و دستگاه‌ها به ویژه دولت و مجلس شورای اسلامی باشد.

«فربه شدن دولت»، «چابک سازی»، «خصوصی سازی»، «کاهش تصدی گری دولت»، «رهاسازی نقش دولت» و «جایگاه نظارتی» همگی از کلیدواژه‌های مشخص و روشن اقتصاد نئولیبرالیستی است که در دهه 70 آن را با ریگانیسم در آمریکا و تاچریسم در انگلستان میشناسیم.

در ایران نیز جریان مدعی انقلابی‌گری و اصولگرا سالها بود دولت حسن روحانی و هاشمی رفسنجانی را با چوب نئولیبرالیستی و به کارگیری همین سیاستها می‌نواختند. اما عجیب است که ابراهیم رئیسی در جریان نشست با فعالان صنعت و معدن اینگونه صریح و روشن از کلیدواژه‌های نئولیبرالیستی استفاده میکند. آیا آنها که سخنرانی را برای رئیسی تهیه کردند، عامدانه این واژه‌ها را برای او انتخاب کردند تا پیام روشنی را به بازار و بانک جهانی و صندوق ین المللی پول منتقل کنند؟

پیشتر کسانی چون یاسر جبرائیلی که خود را از مخالفان سرسخت مدل اقتصادی نئولیبرال دولت روحانی معرفی می‌کرد در توئیتی نوشته بود: «میلتون فریدمن که نسخه «کوچک‌سازی» را برای دولت‌ها پیچید و به مقلدانش گفت برای پایش سایز دولت چشم از یک چیز و فقط یک چیز برندارید: «هزینه‌های دولت».

نگاهی به همین دو جمله نشان می‌دهد حرفهای امروز ابراهیم رئیسی تا چه اندازه برگرفته از آموزه‌های و تفکر میلتون فریدمن است. و سئوال اینجاست که آیا او خود می‌دانست چه واژگانی را برزبان رانده است؟

و یا نگاه کنید به اظهارات دکتر حسن سبحانی، استاد دانشگاه که در گفتگو با روزنامه فرهیختگان 25 خرداد 1401تعریف نئولیبرال‌ها را از رابطه دولت و اقتصاد را به گونه‌ای تعریف میکند که درست شبیه حرفهای ابراهیم رییسی است: «نئولیبرال‌ها می‌گفتند حضوری حداقلی از دولت، برای تنظیم‌گری و سامان‌دهی اموری از اقتصاد همچون بازار کار، سیاست‌های اقتصادی و پولی و… لازم است.»

و باز میتوانیم نگاهی کنیم به سایت مشرق نیوز […] که در مقاله‌ای مفصل به نقد دیدگاه‌های نئولیبرالیستی دولت حسن روحانی و تعدیل اقتصادی دولت هاشمی رفسنجانی پرداخته بود. این مقاله مولفه‌های تفکر نئولیبرالیستی که در ایران با سیاست‌های تعدیل اقتصادی شناخته میشود را اینگونه بر می‌شمرد: «سیاست تعدیل اقتصادی دارای مؤلفه‌های تندی همانند سیاست‌های شوک درمانی برای افزایش و واقعی کردن قیمت حامل‌های انرژی، کاهش یکباره ارزش پول ملی در لوای حمایت از صادرات ، خروج یکباره دولت از اقتصاد، خصوصی سازی گسترده و واگذاری بسیاری از نهادهای دولتی در پوشش کاهش هزینه دولت و اصطلاحاً چابک سازی دولت است که به نظر می‌رسد تکنوکرات‌ها ، در حال اجرایی کردن بند بند این سیاست‌ها هستند.»(۲۹ شهریور ۱۳۹۹)

مقاله مشرق ضمن اعتراف به اینکه در دوره سیدمحمد خاتمی و دولت اصلاحات از این سیاست‌ها فاصله گرفته شد، به نقد دولت روحانی پرداخت و آن را دولتی نئولیبرال معرفی می‌کند.

نکته اما اینجاست که پیش از این از ابراهیم رئیسی در مدح اقتصاد نئولیبرالیستی چیزی نشنیده بودیم. این تغییرات در زبان و ادبیات رئیس جمهور آیا نشانه از تغییرات در مشاوران او را دارد؟ یا آنکه او اخیر با این دیدگاه‌ها شخصا آشنا شده است؟ پاسخ هرکدام باشد، باید منتظر بود و دید آیا منتقدان دیروز هاشمی رفسنجانی و حسن روحانی در میان اصولگرایان به ادبیات نئولیبرالیستی ابراهیم رئیسی خواهند پرداخت یا آنکه ترجیح می‌دهند خار در چشم و استخوان در گلو در مقابل او نقدی به زبان نیاورند؟

انتهای پیام