برآوردهایِ نگران‌کننده دربارۀ «سقطِ جنین» را اعلام نمی‌کنید؟!
رضا دانشمندی در یادداشتی با عنوان «برآوردهایِ نگران‌کننده دربارۀ «سقطِ جنین» را اعلام نمی‌کنید؟!» برای انصاف نیوز نوشت:
نخستین گامِ درمانِ آسیب‌هایِ اجتماعی، پذیرشِ آن‌ها و آگاهی‌بخشیِ عینی و دقیق (کمّی) نسبت به آن‌هاست.
امّا حتّی هنگامی‌که به گفتۀ بالاترین مقامِ اجرایی کشور «برای عبور از مشکلِ جمعیتی، فرصت بسیارکوتاه» است، باز هم نمی‌دانیم آمارِ رسمیِ سقطِ جنینِ (که احتمالاً در چهارمین جلسۀ «ستادِ ملّیِ جمعیت» [شنبه 26 فروردین] ارائه شده) چه اندازه است که رئیس‌جمهور آن را «نگران‌کننده» توصیف میکند1.
بیش از دوسال‌ونیم پیش [اواخر مرداد 1399] هم ایشان (در جایگاهِ رئیسِ قوۀ قضائیه، در دیدار با اعضایِ شورایِ عالیِ نظام پرستاری) این آمار (سقطِ عمدی) را «نگران‌کننده» خوانده بودند.
«سقطِ جنینِ» زیرزمینی که «آمار» ندارد؛ «برآورد» دارد
البتـه، آگاهی‌یابی دقیق، کمّی و به‌روز از پدیده‌های غیرقانونی، جرم‌انگاری‌شده و در نتیجه زیرزمینی – مانند «سقطِ جنین»، فروش‌واستعمالِ موادّ مخدّر، تن‌فروشی و خودکشی – دشوار است و احتمالاً منظورِ رئیس جمهور از «آمـار»، گمانه‌ها و برآوردهایی است که با توجّه به سایر آسیب‌ها، شواهدوقرائن اجتماعی و اقتصادی و شاخص‌هایِ منطقه‌ای و جهانی به‌دست می‌آید.
این «ارزیابی» یا تسامحاً «آمار» -هرچه هست- به اندازه‌ای تلخ، آینه‌وار وگویاست، که ناآشنایان و بیگانگان با جامعه هم به‌مددِ آن می‌توان نبضِ اجتماع را بگیرند و از حالِ عمومی‌اش (اقتصـاد و فرهنگ و…) تا حدّ زیادی آگاه شوند. شاید به همین علّت است که همین تخمین‌هایِ غیرقطعی هم هیچ‌گاه به‌صورتی رسمی، از سوی مسئولانِ تراز اوّل کشور، سازمان‌ها و وزارت‌خانه‌هایِ ذی‌ربط اعلام و منتشر نمی‌شود.
در فقدان شفّافیّت و محرمانگی، گه‌گاه کارشناسان و مدیرانِ میانی آمارهایی را در این زمینه اعلام میکنند که مشخص نیست منبع، مأخذ و شیوۀ دستیابی به آن کجا و چگونه است – آمارهایی که قابلِ اتکا نیستند و با واکنشِ افکارِ عمومی یا ملامت‌گری بیگانگان، به‌سهولت انکار/تکذیب می‌شوند.
تخمین‌هایِ متفاوت از «سقطِ جنین» در ایران
با توجّه به غیر قانونی و زیرزمینی‌بودنِ سقطِ جنین‌هایِ عمدی، شرایطِ اقتصادی و دگرگونی‌هایِ پرشتابِ اجتماعی در سال‌هایِ اخیر، برآوردهایِ مختلفی دربارۀ این پدیدۀ نامطلوب (حتی برایِ یک سال مشخص) منتشرشده است:
- سال 1396 / بین 300 تا 500 هزار مورد؛ مصاحبۀ معاونِ آموزشی وزیر بهداشت
- بهمن 1398 / 125هزار مورد؛ مصاحبۀ رئیس سازمان پزشکی قانونی
- آبان 1400 / 700هزار مورد؛ رئیس «کمیسیون ویژه جمعیت و تعالی خانوادۀ مجلس»
- اردیبهشت 1401 / 530 هزار مورد؛ رئیس کارگروه جمعیت دبیرخانۀ «مجمعِ تشخیصِ مصلحتِ نظام»
- تیر 1401 / 370 هزار مورد؛ دبیر «شورای راه‌بردی جمعیت استان تهران»
- آذر 1401 / 400 هزار مورد؛ دبیر «مرکز مطالعات جمعیت».
کشفِ چرایی این پدیده نیازمند پژوهش‌هایِ عالمانه و بی‌طرفانه است و در این زمینه از هرگونه سیاست‌زدگی، سوء استفاده و «فروکاست‌گرایی» باید پرهیز کرد؛ چراکه (برای نمونه) به‌نظر کارشناسان، حداکثر پنج درصد از مواردِ «سقطِ جنین»، ناشی از روابطِ خارج از عرف -غیرمشروع- است.
نسبتِ «سقط جنین» به «موالید»؛ علّتِ نگرانی
بعضی از کارشناسان، با توجه به انواع «سقطِ جنین» (الف- «درمانی»؛ طبّی؛ با مجوز پزشکی قانونی، ب- «خودبه‌خودی»؛ غیرارادی و ج- «عمدی»؛ ارادی؛ جنایی؛ بدونِ مجوز پزشکی قانونی)، بر این باور هستند که مواردِ سقط جنینِ عمدی درکشور به اندازۀ یک‌سوم و حتی نیمی از موالید در ایران است.
برای نمونه، اگر تعداد تولّد‌ها در سال 1401 کمتر از یک‌میلیون‌وصدهزار نفر و تعدادِ سقطِ جنین‌هایِ غیرقانونی در همین سال حدود پانصدهزار مورد در نظر گرفته شود، سقط‌هایِ عمدی به اندازۀ نیمی از موالید کشور و رقمی فاجعه‌بار و تأسف‌انگیزست.
کوتاه سخن
ادّعاهایِ ظنّی و شهودی (Intuition) سببِ هوشیاری و حساسیت جامعه نمی‌شود – به‌یاد داریم که برای مقابله با بیماریِ «کرونا» و باورپذیری خطرش، آمارِ دقیقِ ابتلا و «مرگ‌ومیـر» به‌صورت روزانه منتشر می‌شد و همگان از آن آگاه می‌شدند.
با پذیرشِ واقعیت و تحمّلِ رنجِ اعداد و ارقامِ دقیق و کمیت (Fact) می‌توان به شیرینیِ «درمان» امید داشت. براساسِ تجربۀ جهانی هم جوامعی در کاهش و رفعِ آسیب‌هایِ اجتماعی کامیاب‌ترند که به‌جای اِجمال، اِنکار و پنهان‌کاری، نخست، شرم‌ساری، تلخی و ناگواریِ «واقعیت» را پذیرفته‌اند.
پ.ن.:
1- رئیس‌جمهور آمارهای ارائه‌شده دربارۀ سقطِ جنین را نگران‌کننده توصیف کرد و بر ضرورت اهتمامِ «وزارتِ بهداشت» نسبت به این موضوع و هماهنگی بیش‌تر با دستگاه قضایی برای برخورد با متخلّفان در این زمینه تأکید کرد. [لینک]
انتهای پیام
به نظرم مشکل اصلی آنجاست که جناحهای سیاسی از این آمارها و شاخص ها ( چه غلط و چه درست ) برای کوبیدن و حمله کردن علیه جناح سیاسی رقیب که اکنون در قدرت است سواستفاده میکنند. اکثرا هم طوری حرف میزنند انگار این مشکل یا آسیب از همین دیروز که صندلی قدرت را ترک کرده اند و به واسطه حضور جناح رقیب در قدرت ایجاد شده است. از آن طرف هم در بیرون هم نظام با دشمنان و اپوزیسیون عجیب و غریبی روبروست که از هر امار و شاخص و اطلاعاتی حداکثر استفاده را برای سیاه نمایی میکند…این دو عامل داخلی و خارجی باعث میشود که مسئولان اطلاعاتی را که کارشناسان و صاحبنظران برای بررسی و نقد و ارائه راهکارها لازم دارند ارائه نمیکنند و محرمانه نگه میدارند….از طرف دیگه یه عادت بد هم داریم که فکر میکنیم بعضی آسیب ها و مشکلات اگر خودمان را به ندیدن و نشنیدن بزنیم حل خواهد شد انشاء الله ؛ پس بهتر است برای خودمان با بیان بعضی حقایق درسر درست نکنیم بلکه خودبخود حل شود یا حداقل در دوره مسئولیت ما زخم آن سرباز نکند و بعدا خدا بزرگه …اگه زخمش سرباز کرد میندازیم گردن همه ی عالم الا خودمان ….