دورریز غذا در کشور می‌تواند ۲۰ تا ۲۵میلیون نفر را سیر کند
ریحانه سجادی در سایت اصفهان زیبا نوشت: «اگرچه در دنیا ایرانی‌ها را به غذاها و سفره‌های رنگین می‌شناسند؛ اما ازسوی دیگر شاهد اسراف غذاهای دست‌نخورده‌ای هستیم که در بشقاب‌ها ریخته می‌شود و درنهایت سرازیر سطل زباله می‌شود؛ این در حالی است که بخشی از افراد جامعه به‌دلیل فقر، گرسنه هستند و توان تهیه یک وعده معمولی غذا را هم ندارند.
فارغ از اینکه دورریز غذای ما ایرانیان بیشتر از ناحیه برخورداران است تا طبقات متوسط و پایین یا اعداد مقایسه‌شده تا چه اندازه دقیق است، اصل موضوع واقعیت دارد و چشمگیر است. مطابق آمارهای رسمی فائو از این سفره‌های رنگین و خوشمزه، ایرانی‌ها در اسراف مواد غذایی اصلی در جهان رکورددار هستند.
پولدارها بیشتر اسراف می‌کنند
آمارهای مختلف، سهم دورریز خوراک در سطح مصرف‌کننده، یعنی خانوارها و خدمات مرتبط با غذا را قابل‌توجه می‌داند؛ ۶۱درصد از این میزان دورریز خوراک در خانوارها، ۲۶درصد در خدمات غذا و ۱۳درصد در سطح خرده‌فروشی‌ها اتفاق می‌افتد؛ این یعنی ارزش‌ها، هنجارها و عادت‌های غذایی ما مصرف‌کنندگان در ایجاد این مسئله، نقش پررنگی دارد.
دورریز غذا یکی از نقطه‌های دل‌آزار فرهنگ غذایی ایرانی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد حجم مواد غذایی هدررفته در ایران به اندازه‌ای است که با آن می‌توان غذای ۱۵میلیون نفر را در سال تأمین کرد. هر روز به ازای هر نفر، ۱۳۴ کیلوکالری غذا در ایران هدر می‌رود. ضایعات سالانه مواد غذایی در ایران معادل ۳۵میلیون تن با ارزش تقریبی ۱۵میلیارد دلار است؛ درحالی‌که در اتحادیه اروپا با ۲۷ کشور عضو، تنها ۹میلیون تن مواد غذایی در سال راهی زباله‌ها می‌شود. از ۱۰۰میلیون تن محصول کشاورزی تولیدی در کشور ۳۵میلیون تن در سال هدر می‌رود. در این زمینه می‌توان به ۳۰درصد ضایعات در نان، ۲۵ تا ۳۰ و حتی ۵۰درصد ضایعات در میوه‌ها و سبزی‌ها، ۱۰درصد ضایعات در برنج، ۲۵درصد ضایعات در خرما و… اشاره کرد.
دورریز برنج ۱۰درصد از دورریز مواد غذایی است
باوجود قیمت زیاد، دورریز برنج 10درصد از دورریز مواد غذایی سفره‌های ایرانی را به خود اختصاص داده است؛ دورریزی که به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی، سالانه به یک‌میلیون تن می‌رسد که دقیقا به‌اندازه میزان برنج وارداتی است. برای تولید هر کیلوگرم برنج، حداقل ۲۵۰۰لیتر آب مصرف و حدود یک کیلوگرم گاز گلخانه‌ای تولید می‌شود؛ بنابراین هر کیلوگرم برنج دورریخته‌شده، معادل اتلاف منابع آبی و افزایش آلودگی هواست. ضایعات غذا در اتحادیه اروپا ۹میلیون تن است و در ایران ۳۵میلیون تن!
گزارش شاخص دورریز غذا حکایت از آن دارد که «برخی کشورهای فقیر دورریز بیشتری نسبت به کشورهای توسعه‌یافته دارند و میزان دورریز غذا در اتریش ۳۹کیلوگرم به ازای هر نفر در سال است؛ اما در نیجریه سرانه دورریز غذا ۱۳۹کیلوگرم در سال! سرانه دورریز غذا در کشور پرجمعیت هند نیز بیشتر از اتریش، یعنی ۵۰کیلوگرم در سال است. البته باید توجه داشت که هدررفت غذا در کشورهای توسعه‌یافته بیشتر در بخش مصرف است؛ اما در کشورهای درحال‌توسعه، بیشتر هدررفت غذا در بخش تولید، ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل اتفاق می‌افتد.
در کشورهای با درآمد بالا به‌طور متوسط ۷۹کیلوگرم غذا در سال توسط خانواده‌ها هدر می‌رود. سرانه هدررفت غذا در خانواده‌های کشورهای با درآمد متوسط ۷۶ کیلوگرم و در کشورهای فقیر ۹۱ کیلوگرم در سال است.» این گزارش میزان غذایی که خانوارهای ایرانی طی یک سال دور می‌ریزند را پنج‌میلیون و ۸۸۴هزار تن اعلام کرده است. سرانه دورریز غذا در ایران طی هرسال ۷۱کیلوگرم برآورد شده است.
به گفته سیدمحمدعلی رضوی، رئیس مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، جلوگیری از دورریز و ضایعات غذا در کشور می‌تواند ۲۰ تا ۲۵ میلیون نفر را سیر کند و سالانه ۱۲۵ تا ۱۳۰ تن از تولیدات محصولات کشاورزی و غذایی در کشور دور ریخته می‌شود؛ این در حالی است که حدود ۱۰درصد جمعیت دنیا از گرسنگی رنج می‌برند و حدود ۲۰درصد از جمعیت دنیا نیز دچار سوءتغذیه هستند.
اگرچه به گفته این مقام مسئول سال گذشته سند امنیت و ایمنی غذایی کشور تدوین و ابلاغ شده است و ۲۸ سازمان در تدوین این سند همکاری داشته‌اند؛ اما در واقعیت آنچه به چشم می‌خورد هر روز شاهد افزایش دورریز غذا و مواد غذایی در مغازه‌ها، رستوران‌ها، مهمانی‌ها و جشن‌های مختلف و حتی مراسم‌های عزا هستیم؛ این در حالی است که بخشی از جامعه ما به‌دلیل شرایط سخت اقتصادی حتی توان تأمین یک وعده‌غذا را ندارند و گاهی گرسنه می‌مانند و این اتفاق جمعیت رو به فقر را رو به افزایش برده است.
محمد حیدرپور، جامعه‌شناس، در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» با نگاه ریشه‌ای و جامعه‌شناسانه به این موضوع، توضیح می‌دهد: «از این دو بعد می‌توان به علل ساختاری این مسئله پی ببریم. با وجودی که امروز اکثر جامعه ما درگیر مشکلات اقتصادی است، موضوع دورریز غذا در مجالس عقد و عروسی به‌عنوان یک پدیده اجتماعی در حال افزایش است؛ این در حالی است که در سوی دیگر افراد بسیاری از گرسنگی و فقر رنج می‌برند.»
او البته می‌گوید: «دورریز غذا و موادغذایی در افرادی که درگیر مشکلات شدید اقتصادی هستند، دیده نمی‌شود؛ چون به دلیل شرایط خاص، آن‌ها مجبور به خریدهای عقلانی‌تر هستند؛ این در حالی است که یک سری قشرها در برخی مراسم و مجالس همچون عقد و عروسی و تولید و یا حتی عزا و حتی برخی اصناف دورریز غذا و مواد غذایی دارند که این مسئله به‌عنوان یک فاجعه اجتماعی قابل‌بررسی است.»
او با بیان اینکه نگاهی جامعه‌شناسانه به این پدیده نشان می‌دهد که متأسفانه امروز شاهد فقر نهادهای غیردولتی و NGO ها برای فعالیت در این خصوص هستیم، تأکید می‌کند: «باید نهادهایی باشند که غذاهایی را که در مجالس مختلف و حتی رستوران‌ها استفاده نمی‌شود و دورریز می‌شود، جمع‌آوری کنند و به دست نیازمندان برسانند. باید توجه داشت که متأسفانه نهادهای دولتی بستر فعالیت در این مسیر را فراهم نمی‌کنند.»
این جامعه‌شناس بر این باور است که تمام مراکز دولتی به فکر خودشان هستند و علاقه‌مندی به کاهش پدیده دورریز غذا و رفع این معضل در جامعه کمتر در بین آن‌ها دیده می‌شود؛ در حالی که وسایل ارتباط‌جمعی و رسانه‌ها باید بر روی آن مانور دهند و این پدیده اجتماعی از طریق رسانه‌ها مطرح شود. از سوی دیگر دولت و وزارت کشور باید در این مسیر، فضا را برای فعالیت NGO ها فراهم کند؛ نه اینکه افراد را از ایجاد چنین سمن‌هایی پشیمان کنند.
او بابیان اینکه در حالی که قشری از جامعه دورریز غذا دارد، در سوی دیگر عده‌ای حتی یک وعده برای غذا ندارند، تصریح می‌کند: «این مسئله روزبه‌روز نه‌تنها بر فقر دامن می‌زند؛ بلکه با افزایش فقر شاهد دزدی و ارتکاب انواع بزه‌های اجتماعی خواهیم شد.»
حیدرپور می‌گوید: « متأسفانه مراکز دولتی که به فکر این موضوع نیستند؛ بنابراین NGO ها باید وارد کار شوند و فرهنگ جمع‌آوری اضافه غذاهای رستوران‌ها و همچنین دورریز غذاهای جشن‌های عقد و عروسی و یا عزا گسترش یابد و با شناسایی افراد نیازمند و گرسنه و کارتن‌خواب‌ها، این غذاها بین آن‌ها به‌نوعی معقول توزیع شود که درمجموع این اتفاق می‌تواند جلو برخی از ناهنجاری‌ها را بگیرد.»
این جامعه‌شناس تصریح می‌کند: «متأسفانه امروز در جامعه ما به دلایل مختلف اشتیاق کمک به نیازمندان و افراد گرسنه کاهش یافته؛ در حالی که معتقدم رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های جمعی (رادیو و تلویزیون) با توجه به فقر گسترده در جامعه و اسراف‌ها نقش مهمی در فرهنگ‌سازی این موضوع دارند. با فرهنگ‌سازی در این خصوص به‌طورقطع می‌توان با جلوگیری از گرسنگی و فقر مطلق بخشی از اقشار جامعه نسبت به سوی بهبود برخی شرایط اجتماعی حرکت کنیم.»
باید توجه داشت که موضوع کاهش دورریز غذا در دنیا موردتوجه است. در کشور ایتالیا رستوران‌ها ظرف‌هایی به نام «کیسه خانواده» در اختیار مشتریان قرار می‌دهند تا افراد غذای اضافه را همراه خود ببرند. فرانسه هم قانونی برای ممنوعیت دورریز مواد غذایی فروخته نشده در سوپرمارکت‌ها تصویب کرده است. در این کشور اگر مالکان فروشگاه‌هایی که مواد غذایی را به فروش می‌رسانند با بنگاه‌های خیریه قرارداد همکاری برای اهدای مواد غذایی در آستانه انقضا نداشته باشند، جریمه خواهند شد!
اگر تک‌تک ما اسراف نکنیم، قطعا شاهد کاهش آمار گرسنگی و سوءتغذیه خواهیم بود. متأسفانه برخی از رستوران‌های بزرگ ما، هفته‌ای ۴۰۰کیلو دورریز گوشت و مرغ تاریخ‌گذشته دارند! اگر صاحبان این رستوران‌ها کمی انصاف و حس نوع‌دوستی داشته باشند و مواد غذایی خود را یکی‌‌دو روز پیش از گذشتن تاریخ مصرفشان به مؤسسه‌های خیریه‌ای برسانند، جمع زیادی از افراد نیازمند، آسیب‌دیده و ضعیف جامعه سیر خواهند شد.
به‌طورقطع چنین سمن‌هایی توانایی تبدیل دورریزهای دست اول رستوران‌ها به چند هزار پرس غذای گرم و سالم را دارند و حتی می‌توانند غذاهای دست‌دوم مجالس را همان شب به دست افراد نیازمند برسانند؛ بنابراین در این خصوص نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم.»
انتهای پیام
