«پیکره فوکلی» کانون منازعه سنت و تجدد

رییس شورای حوزه علمیه تهران روز گذشته گفته است که «ظهور روحانیون فوکولی و کت و شلواری حوزه را تهدید می‌کند / این تجربه تلخ در عالم مسیحیت هم اتفاق افتاد».

سید زین العابدین صفوی در این باره در یادداشتی تلگرامی با عنوان «طلاب فوکولی، خطر حوزه علمیه» که در کانال «نامه‌های حوزوی» بازنشر شده، نوشت:

آقای صادقی رشاد، رییس شورای حوزه علمیه تهران، گفته است: «یکی از آفات عظیم که هم اکنون حوزه علمیه را تهدید می‌کند ظهور روحانیون فوکولی و کت و شلواری است. تجربه تلخی که در مسیحیت اتفاق افتاد».

آری دقیقاً می‌توان گفت همان تجربه‌ی تلخ که‌کلیسا را تهدید کرد می‌تواند حوزه‌های علمیه‌ی ما را نیز تهدید کند. اما تاریخ قرون میانی نشان می‌دهد آنچه که کلیسا را به خطر انداخت، تغییر لباس کشیش‌ها و ظهور کشیش‌های فوکولی و کت شلواری نبود. بلکه ظهور کشیش‌های خرافی، بی سواد، دین ناشناس و قدرت طلب بود. ظهور کشیش‌های کت شلواری و فوکولی نه علت، بلکه‌معلولِ ناکارآمدیِ دستگاه‌کلیسا و علم ستیزی و رفتارهای خشن آن دستگاه با واقعیت‌ها و دانشمندان بود.

«پیکره فوکلی» کانون منازعه سنت و تجدد

به گزارش انصاف نیوز، مهدی کاظمی زمهریر نیز در یادداشتی تلگرامی با عنوان ««پیکره فوکلی» کانون منازعه سنت و تجدد» نوشت:

🔹1. مدت‌ها، به صرافت افتاده بودم که گزارشی از یک فیلم قبل از انقلاب و ایده‌های آن برای فهم تاریخ معاصر بنویسم؛ محافظه کاری مانع بود، تا اینکه حجت الاسلام رشاد با دادن عنوان «فوکلی‌ها» به بخشی از نسل جوان‌تر حوزه، بهانه‌ی آن را برای من فراهم ساخت.

🔹2. تعبیر «فوکلی‌ها» برای نسلی که در حال پدیدار شدن هستند، و الگوی زیست و خواسته‌های متفاوتی را نمایندگی می‌کنند، چندان جدید نیست. یکی از شیوه‌های مواجهه‌ی قدیم و جدید، برچسب زنی و طرد یکدیگر است. یکی از «فوکلی‌ها» (حجت الاسلام رشاد) صحبت می‌کند و دیگری (رحیم پور ازغدی) از «بی‌سوادها».

🔹3. از منظر دیدگاهی که من در حوزه‌ی جامعه‌شناسی تاریخی دارم، تاریخ مجموعه‌ای از امکان‌هاست، که خود را در آینده شکوفا می‌کند. کنش‌گران فکری و اجتماعی تنها در چارچوب این امکان‌هاست که فرصتی برای عمل دارند. به تعبیر مارکس، «آزادی درک (شناخت) ضرورت است». تنها با شناخت ضرورت‌های تاریخی است که حدود آزادی ما پدیدار می‌شود. در نتیجه، مواجهه با تاریخ و ستیز با امکان‌های نهفته در آن امری از پیش شکست خورده است.

🔹4. فیلم «جوجه فکلی (1353)»، نمایش فرسایش امکان‌های فعلیت یافته و ظهور امکان‌های جدیدی است که در تقلا برای فعلیت یابی هستند. فیلم جوجه فکلی، داستان زوال اخلاق «مردی، مردانگی، لوطی گری» است؛ مردانگی که «قیصر بازاچه نواب» نماد آن است و با حضورش «رعشه به تن همه می‌افتد»؛ فریدون بازیگر اصلی داستان که فرزند یک لوطیست، تبدیل به «مطرب و آوازه خوانی» شده است که از اخلاقیات مردانه در او خبری نیست. لحظه واپسین فیلم، با پیروزی اخلاق مردانه (صلابت، هیبت، قدرت) بر اخلاقیات زنانه (نرم خویی، ظرافت و عاطفه) به پایان می‌رسد، اگرچه فریدون جدید دیگر دقیقاً لوطی قدیم نیست و در لحظه انتهایی فیلم نه از «گربه را دم حجله کشتن» بلکه از «حقوق زن» سخن می‌گوید، که این خود خبر از پیروز واقعی می‌دهد. اما، در روند تاریخ پیروزی با کدام بود؟

🔹5. بعد از 5 دهه از ساخت این فیلم می‌توان نشان داد، کدام پایان غالب شده است: مردسالاری یا زنانگی. صحنه پایانی جوجه فکلی که نمایش دوام فرهنگ مردسالار و تسلیم جوجه فکلی در مقابل آن بود نه تنها با گذشت زمان تحقق نیافت، بلکه شاهد نشر جوجه فکلی‌ها در جامعه پس از انقلاب هستیم. حال، جوجه فکلی‌ها نه تنها ناپدید نشدند، بلکه در حال تسخیر مهم‌ترین نهاد سنتی در ایران هستند. استعاره‌ی جوجه فکلی که در گذشته نه چندان دور برای برچسب زدن و تحقیر مردان شهری شده بکار می‌رفت، حال به برچسبی برای تمایز میان نسل گذشته و جدید حوزه تبدیل شده است. اما، تاریخ یکبار نشان داده است که آینده هیچگاه مغلوب برچسب زنی نمی‌شود و آنچه باید زاده شود و فعلیت یابد، زائیده خواهد شد و فعلیت خواهد یافت.

🔸6. بعد از تحریر؛ به گمانم این دو نسل به جای طرد یکدیگر می‌بایست راهی برای زیستن در کنار هم بیابند. امری که نیاز ما هم در سطح جامعه و هم نهاد حوزه است. اولین گام، توقف برچسب زنی و به رسمیت شناختن یکدیگر است، تا زمینه برای گفتگو و مفاهمه فراهم شود.

گزارش سخنان حجت الاسلام علی اکبر رشاد

رئیس شورای حوزه علمیه تهران، نهاد مرجعیت را استوانه و رکن حوزه دانست و تصریح کرد: تهاجم به نهاد مرجعیت به هر بهانه ای تهاجم به اساس حوزه است و بلکه به تبع آن، تهاجم به اساس تشیع است.

به گزارش «انتخاب»، علی اکبر رشاد در آئین آغاز رسمی سال تحصیلی جدید حوزه علمیه تهران که در محل مصلای بزرگ حرم مطهر عبدالعظیم حسنی(ع) برگزار شد با بیان اینکه نهاد مرجعیت استوانه و رکن حوزه است، اظهار داشت: تهاجم به نهاد مرجعیت به هر بهانه ای تهاجم به اساس حوزه است و بلکه به تبع آن، تهاجم به اساس تشیع است.

وی با بیان این که نهاد مرجعیت سنگرگاه و لنگر کشتی حوزه است، افزود: کسانی به بهانه هایی به مرجعیت حمله می کنند، این حملات نمی تواند نسنجیده باشد، بلکه بر اساس اهداف مشخصی است و همانند دیگر توطئه ها می تواند از آن سوی مرزها هدایت شود و چنین است.

رئیس شورای حوزه علمیه استان تهران در ادامه با اشاره به ضرورت معمم شدن طلاب برادر، تصریح کرد: طلبه های برادر باید بدانند معمم شدن فرهنگ نیست و اگر فرهنگ است جوهر فرهنگ است. جوهر فرهنگ هویت است. تصور نکنیم لباس روحانی یک یونیفورم شغلی است که وقتی مسجد می رویم لباس بر تن کنیم و اگر به خیابان می آییم به بهانه آزار و اذیت لباس نداشته باشیم.

وی با بیان این که لباس روحانیت لباس پرچم و هویت است، گفت: در این لباس طلاب و علمای بسیاری به خون خود آغشته شده اند. و اگر کسی خود را اهل جهاد و شهادت نمی داند، این لباس را بر تن نکند. الگوی ما باید پیامبر اکرم(ص) باشد که فرمود هیچ پیامبری آنچنان که من اذیت دیدم، اذیت نشد.

رشاد افزود: یکی از آفات عظیم که هم اکنون حوزه علمیه را تهدید می کند ظهور روحانیون فوکولی و کت و شلواری است. تجربه تلخی که در عالم مسیحیت اتفاق افتاد.

وی در ادامه با اشاره به نقش اساتید در تعلیم و تربیت طلاب، گفت: حوزه آموزش و پرورش یا دانشگاه نیست زیرا اصل در حوزه تربیت است و فرع تعلیم است. طلبه ای که درس غیرحضوری می خواند شاید تعلیم ببیند اما تربیت نشده است بلکه اگر طلبه ای محضر استاد را درک کرد و از نفس استاد بهرمند شد، رشد می کند.

رئیس شورای حوزه علمیه تهران در ادامه با اشاره به اهمیت تولید علوم اسلامی انسانی در حوزه های علمیه، گفت: علوم انسانی امروز رقیب شریعت است. آنچه از تعارض علم و دین شنیده ایم؛ در غرب تعارض علم طبیعی با الهیات اسلامی است زیرا مسیحیت با علم طبیعی سازگار نیست و آغشته به خرافات است.

وی افزود: در جهان اسلام خاصه ایران، تعارض علم و دین به معنای علوم انسانی و شریعت است زیرا همه انچه را که شریعت در اداره شئون انسان ها مدعی است همه آن ها را علوم انسانی ادعا دارد. مثلاً شریعت می گوید امور اقتصادی، سیاسی، اخلاقی و… شما را اداره می کنم و همه این ها را علوم انسانی هم ادعا می کند.

رشاد اظهار داشت: علوم انسانی فعلی، علوم انسانی سکولار است. زیرا روح دانش ها و مبانی آنها سکولاریستی است. اگر بخواهیم شریعت همه شئون اسلامی جامعه را اداره کند باید علوم انسانی اسلامی تولید کنیم و تولید علوم انسانی اسلامی جز شأن حوزه نیست و کسانی در حوزه می توانند تولید علم کنند که مجتهد بوده و صاحب مبنا باشند.

رئیس شورای حوزه علمیه تهران در پایان یادآور شد: تا زمانی که علوم انسانی اسلامی در حوزه های علمیه تولید نشود که رسالت حوزه است، هیچ یک از آرمان های راهبردی انقلاب به ثمر نخواهد نشست. زیرا بقا و تداوم انقلاب در گرو تکامل آن است و تکامل انقلاب در گرو تحقق رهنمودها و راهبردهایی است که مقام معظم رهبری ارائه نموده اند.

انتهای پیام