«با توهم فراوانی آب منابع آبی کشور را از بین بردیم»

استاد مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه امروز با توهم فراوانی آب باعث از بین رفتن بخش زیادی این منابع شده‌ایم، گفت: سیاست‌های اشتباه در مدیریت تامین آب باعث شده حتی آب‌های انتقالی از حوضه‌های اطراف نتواند کمبود منابع آب فلات مرکزی ایران را رفع کند، به نحوی که با خشکی زاینده‌رود، تالاب گاوخونی و افت شدید آب‌های زیرزمینی مواجه شدیم.

حمیدرضا صفوی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان اینکه فلات مرکزی ایران و به ویژه استان اصفهان در شرایط فوق بحرانی به لحاظ منابع آب است، اظهار کرد: بحران کم‌آبی یک روزه به وجود نیامده و حاصل سیاست‌گذاری‌های اشتباه طی چند دهه اخیر است. بارگذاری‌های مختلفی همچون افزایش مهاجرت، گسترش صنایع آب‌بر و کشاورزی در فلات مرکزی ایران، فشار فراوانی بر منابع آب این منطقه وارد کرده است.

وی ادامه داد: سیاست اشتباه در مدیریت تامین آب و عدم توجه به مدیریت تقاضا باعث شد حتی آب‌های انتقالی از حوضه‌های اطراف و استفاده بیش از ظرفیت آب‌های زیرزمینی نتواند کمبود منابع آب فلات مرکزی ایران را رفع کند و به مرور با خشکی زاینده‌رود، تالاب گاوخونی و افت شدید آب‌های زیرزمینی مواجه شدیم که تقریبا بازگشت‌ناپذیر است.

این استاد دانشگاه گفت: در این سال‌ها، برداشت بی‌رویه صنایع بزرگ در بالادست حوضه زاینده رود، کشت‌های نیازمند به آب زیاد و پمپاژهای غیرمجاز آب در مناطق بالادست عوامل موثر در تشدید بحران آب است.

وی خاطرنشان کرد: شرایط جغرافیایی و محیطی اقلیم اصفهان خشک و نیمه‌خشک است و گذشتگان نیز همواره با کمبود آب موجه بوده‌اند، اما امروز با توهم فراوانی آب باعث از بین رفتن بخش زیادی این منابع شده‌ایم. در چنین شرایطی باید از شیوه‌هایی استفاده شود که بیشترین راندمان و کمترین مصرف را در تمام  بخش‌های مختلف به وجود آوریم.

صفوی با اشاره به طرح انتقال آب از طریق تونل سوم کوهرنگ به حوضه آبریز زاینده‌رود، گفت: در این طرح مقرر است از 250 میلیون مترمکعب آب انتقالی، حدود 90 میلیون مترمکعب برای مصارف شرب و بهداشت به یزد، 25 میلیون مترمکعب به کاشان و حدود 15 میلیون مترمکعب به دیگر مناطق خارج از حوضه منتقل شود، اما متاسفانه تاکنون آبی به حوضه وارد نشده و طی چند سال گذشته مقادیری به خارج از حوضه منتقل شده است.

لزوم اجرای تعهدات طرح انتقال آب

وی با تاکید بر لزوم اجرای تعهدات طرح انتقال آب، خاطرنشان کرد: اصفهان بدون اینکه آبی دریافت کند، از منابع خود، آب را به مناطق دیگر منتقل کرده است، بنابراین باید در وهله نخست تعهداتی که در خصوص طرح انتقال آب داده شده، باید انجام شود.

استاد مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان به موقعیت تصفیه‌خانه آب اصفهان اشاره کرد و گفت: متاسفانه وضعیت به‌گونه‌ای است که فاصله تصفیه‌خانه با سد زاینده‌رود بسیار زیاد است وهمین فاصله، فرصت سوءاستفاده و برداشت‌های بی‌رویه را در این مسیر ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: این برداشت‌ها شامل پمپاژهای دارای مجوز از وزارت نیرو است که به صورت اشتباه و مازاد بر ظرفیت پایدار حوضه صادر شده است. علاوه بر اینکه برداشت‌های غیرمجاز دیگری بدون مدیریت صحیح اعمال شده است.

صفوی با تاکید بر اینکه تامین نیاز زیست‌محیطی رودخانه و تالاب گاوخونی نخستین مسئله ضروری در حفظ اکوسیستم‌ آبی و محیط‌ زیست است، اظهار کرد: حتی اگر قرار باشد هیچ برداشتی از آب انجام نشود، باید رودخانه جاری باشد و آب به تالاب برسد. هرچند که این موضوع نه به صورت کامل، اما تا حدی در مصوبه 9 ماده‌ای شورای عالی آب ذکر شده، که متاسفانه به اجرا در نیامده است.

منابع استراتژیک آب دیگر قابل احیا نیست

وی با تاکید بر ضرورت مدیریت صحیح بر بارگذاری‌های جدید بر حوضه زاینده‌رود، اظهار کرد: امروز در پایین‌دست به طور فزاینده‌ای از منابع آب‌های زیرزمینی استفاده می‌شود، شاید بتوان برای مدتی از این منابع استفاده کرد، اما این منابع استراتژیک و غیرقابل‌تجدید محسوب می‌شود و بعد از مدت کوتاهی از بین رفته و دیگر قابل احیا نیست.

استاد مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: باید توجه داشت که برداشت بیش از ظرفیت دینامیکی از آب‌های زیرزمینی نتایج نامطلوبی دارد، زیرا این آب‌ها با اضافه برداشت به آب‌های شور و بی‌کیفیت تبدیل می‌شوند، هم‌چنین برداشت بی‌رویه از این منابع موجب پایین رفتن سطح آب و فرونشست زمین می‌شود که این وضعیت به خصوص در مناطق شهری فجایع بسیاری را برای تاسیسات زیربنایی، منازل مسکونی و آثار تاریخی ایجاد می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه اعمال سیاست‌گذاری‌های موضعی و موقتی موجب بدتر شدن شرایط خواهد شد، اظهار کرد: نخستین پیامد چنین وضعیتی مهاجرت مردم و از بین رفتن مشاغل به ویژه در بخش کشاورزی، پیشروی کویر از سمت شرق اصفهان و  آلودگی‌های ناشی از ریزگردها است که شرایط زیست در منطقه فلات مرکزی را مشکل‌تر خواهد کرد.

صفوی در پاسخ به این پرسش که راهکار برون‌رفت از این بحران چیست؟ اظهار کرد: علاوه بر انتقال آب به عنوان شرط لازم، مدیریت مصرف و کاهش میزان آب مصرفی یکی از راهکارهای موجود برای کنترل کمبود آب است، زیرا در چند دهه اخیر در بخش‌های مختلف شرب، صنعت و کشاورزی توهم فراوانی آب داشتیم و نحوه استفاده از آب اشتباه است که باید اصلاح شود.

وی ادامه داد: امروز باید علاوه بر اقدامات فنی و مهندسی در کنترل میزان مصرف و هدر رفت آب، اقدامات فرهنگی در زمینه مدیریت مصرف در انواع مصارف صنعتی، شرب و کشاورزی صورت گرفته و به ویژه بازچرخانی آب انجام شود. در این زمینه توجه به آبی که در منازل استفاده می‌شود، بسیار ضروری است.

ضرورت ممیزی میزان آب مصرفی در بخش صنعت

استاد مهندسی عمران دانشگاه صنعتی اصفهان ممیزی و رسیدگی به میزان آب مصرفی در بخش صنعت را از دیگر راهکارهای مهم حل بحران آبی اصفهان عنوان کرد و گفت: امروزه صنایع بزرگ در حال افزایش ظرفیت‌های تولید خود هستند و این یک اشتباه بزرگ در فلات مرکزی ایران است.

وی با بیان اینکه چرا صنایع ملی که 60 تا 70 درصد آن‌ها در استان اصفهان مستقر هستند باید از آب استانی استفاده کنند، اظهار کرد: صنایع فولاد، سیمان، پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی و پالایشگاهی در استان اصفهان مستقر بوده و از منابع آب این استان بهره‌مند می‌شوند، درحالی‌که مردم مناطق مجاور تبعات منفی این صنایع همچون آلودگی‌های زیست‌محیطی را تحمل می‌کنند.

انتهای پیام