آثار حکم لاهه
پرویز اسماعیلی، معاون ارتباطات دفتر رئیس جمهوری در باره رای دادگاه لاهه در روزنامه‌ی ایران نوشت:
«سیاستمداران دنیا معمولاً دو رویه پیشه می‌کنند و دو راه می‌روند. کردار بر مبنای منطق، مدارا و پایبندی به حقوق و تعهدات بین‌المللی؛ یا رفتار بر اساس زور، ناسازگاری، بی احترامی و پیمان شکنی در حقوق بین‌الملل و معاهدات جهانی. آنچه تجربه در این زمینه پیش روی بشریت گذاشته است، ماندگاری سیاستمداران گروه اول در تاریخ و سربلندی نزد ملت‌ها و افکار عمومی و سرشکستگی گروه دوم مقابل تاریخ و ملت‌هاست.
رویکرد دولت جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات هسته‌ای با ۱+۵ و از جمله امریکا که به توافق برجام منجر شد؛ نمونه‌ای کم سابقه و موفق از مذاکره برسر اختلافی بین‌المللی بود که جهان از آن استقبال کرد. نتیجه برای همه طرفین «برد» بود. هم مدعیان نگرانی از ماهیت غیر صلح‌آمیز فعالیت‌های هسته‌ای ایران آسوده خاطر شدند و هم ایران حقانیت و صلح‌آمیز بودن فعالیت هسته‌ای‌اش را با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل (همان جا که ۶ قطعنامه فصل هفتمی علیه ایران صادر کرده بود) تثبیت می‌کرد و به طور نسبی و در صورت تعهد طرفین، از روابط کاملاً عادی در مناسبات اقتصادی با جهان برخوردار می‌شد. رئیس دولت جدید امریکا، قبل از انتخابات ۲۰۱۶ از پاره کردن برجام گفت و نهایتاً بعد از ۱۸ ماه و بدون اینکه بتواند هر یک از شرکای غربی‌اش را با خود همراه کند، از برجام یکجانبه خارج شد و اعلام کرد سخت‌ترین تحریم‌ها علیه ایران را دوباره برقرار می‌کند و در ظاهر چنین کرد.
ایران اما، بدون شتابزدگی در برجام ماند تا اینکه چند روز پیش با ۱+۴ در نیویورک و شب سخنرانی ترامپ در نشست هفتاد و سوم مجمع عمومی، برجام بدون امریکا را محقق کرد. دونالد ترامپ به عنوان رئیس در شورای امنیت، علیه برجام سخن گفت و در رویدادی بی سابقه، ۱۴ عضو دیگر شورا و از جمله همپیمانان غربی امریکا در ناتو، از برجام و توافق با ایران حمایت کردند. در یکی از ملاقات‌های هفت گانه دکتر روحانی با سران اروپا؛ احدی از آنها گفت که در طول تاریخ سابقه نداشته که اروپا به صورت منسجم و یکپارچه درباره یک پرونده بین‌المللی روبه‌روی امریکا بایستد و موضعی متفاوت بگیرد؛ او بلافاصله اضافه کرد که از این مهم‌تر، در طول تاریخ اصلاً سابقه نداشته که اتحادیه اروپا در کنار چین و روسیه، در برابر امریکا بایستند و این یکی از دلایل استحکام و کارآمدی برجام و نیز توانمندی دیپلمات‌های مذاکره کننده ماست.
بعد از وین (۱۲ گزارش آژانس از پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای) و نیویورک (شورای امنیت سازمان ملل)؛ دیروز سومین مرحله از جدال حقوقی و دیپلماتیک ایران و امریکا در دیوان لاهه نیز به حقانیت و پیروزی ایران انجامید.
دولت فعلی امریکا علاوه بر برجام، پیمان پاریس، توافقات پاسیفیک، قراردادهای دوجانبه و… را هم زیر پا گذاشته است و چه بسا حکم دیوان دادگستری لاهه را نیز زیر پا بگذارد. اما شاید مهم‌ترین پیام در رأی لاهه برای ما و مردم جهان این باشد که تحریم‌های «دولت امریکا جان ایرانیان را هدف گرفته و به خطر انداخته است.» رأی دیوان هم نظر امریکا بر عدم صلاحیت خود را رد کرد، هم شکایت ایران را وارد دانست و هم بر لزوم توقف تحریم‌ها و اقدامات خصمانه علیه ایران مهر تأیید زد. هرگونه عمل نکردن به حکم لاهه، بر انزوا و بی اعتباری دولت امریکا می‌افزاید و البته ترامپ شاید رأی را فراموش کند، اما تاریخ فراموشکار نیست. چه بسا بعد از موفقیت ۶۶ سال پیش دولت دکتر مصدق در قضیه نفت ایران – انگلیس، رأی دیروز دیوان، دومین قاب خاطرات تاریخی ملت ما از لاهه شود. این حکم لازم‌الاجراست کما اینکه حکم ۶۶ سال پیش آن سرانجام محقق شد؛ اما فارغ از نقض یا اجرای حکم دیوان دادگستری لاهه توسط دولت امریکا، سایر آثار رأی دیوان کدام است؟
الف – در عرصه داخلی:
۱. توانمندی در حقوق بین‌الملل و مهارت‌های دیپلماتیک از مهم‌ترین مؤلفه‌های حفظ و حداکثری کردن قدرت و منافع ملی است. دولت جمهوری اسلامی هم اکنون این بلوغ را در کنار سایر توانایی‌های ملی به رخ جهانیان کشیده است. این موفقیت باید غرور، همبستگی، ایستادگی و اعتماد به نفس جامعه ما را هر چه بیشتر تقویت کند؛ عناصری که برای موفقیت‌های بیشتر و عزت و رفاه مردم بدان‌ها نیازمندیم. لذا بی اعتبار و خفیف کردن این موفقیت و یأس‌آفرینی و نگران کردن مردم، پشت کردن به ایران و ایرانی و سلام به زور و خشونت است.
۲. التهاب‌های بازار تا حدودی آرام خواهد شد. مردم باید مطمئن باشند که جهان، حقوق ملت ایران را به رسمیت می‌شناسد و اقدامات امریکا در برگرداندن تحریم‌ها را تأیید نمی‌کند، بلکه دولت آن کشور ناگزیر است دیر یا زود از جاده خاکی خصومت به بزرگراه منطق و تعامل برگردد و یا پاسخگوی تخلف از موازین حقوق بین‌الملل باشد.
ب – در عرصه بین‌المللی:
۱. اروپا در موقعیت فعلی می‌تواند از فشار و قدرت حقوقی این حکم دیوان، در جهت مقابله عملی با تحریم‌های غیرقانونی امریکا و حمایت از مواضع ایران برای اجرای کامل برجام استفاده نماید. ضمانت سیاسی برای فعالیت شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی در مراوده اقتصادی با ایران، بویژه در بخش انرژی و اجرایی شدن مکانیزم مالی یورویی تا اول نوامبر به استناد رأی دیوان تسهیل می‌شود.
۲. بخش دولتی و خصوصی اقتصاد ایران می‌تواند در مذاکره با شرکت‌های خارجی، به استناد حکم دیروز دیوان لاهه، بر غیر قانونی بودن تحریم‌های امریکا تأکید نماید. مسیر اجرای مجدد توافقات اقتصادی بعد از برجام و بازگشت شرکت‌های علاقه‌مند به همکاری با ایران که از ترس تحریم خارج شده‌اند، هموارتر شد.
۳. مشروعیت مواضع جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک دولت قانون مدار و پایبند به تعهدات بین‌المللی تثبیت می‌شود و در کنش‌های آتی منطقه‌ای و جهانی ما، این طلوعی دیگر برای ایران و ایرانی است.»
انتهای پیام
