«باندبازی در جذب هیات علمی دانشگاه‌ها» از اصرار تا انکار
به گزارش ایلنا؛ چندی پیش مهدی گلشنی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در یادداشتی به انتقاد از باندبازی و اعمال سلیقه در جذب هیات علمی دانشگاه‌ها پرداخت و از رد شدن افراد ذی‌صلاح و جذب افراد خاص بدون دارا بودن معیارها گلایه کرد. با محمد علی کی‌نژاد (رئیس هیات عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی) و سید احمد معتمدی (رئیس دانشگاه امیرکبیر) و حمایت میرزاده (عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی) در این باره گفت‌وگو کردیم و در ادامه نظر گلشنی را در رابطه با مخالفت با اظهارنظراتش جویا شدیم.
رئیس هیات عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی:
باندبازی در جذب هیات علمی با روند کنونی ممکن نیست
محمد علی کی‌نژاد (رئیس هیات عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی) با تکذیب باندبازی در جذب هیات علمی دانشگاه‌ها گفت: مهندسی جذب این امکان را نمی‌دهد، چراکه جذب از طریق فراخوان و طی دو مرتبه در سال در شهریور و بهمن ماه صورت می‌گیرد و پس از آن افراد ثبت‌نام و سه دانشگاه یا موسسه را بر اساس اولویت یک، دو و سه انتخاب می‌کنند و دانشگاه‌ها و هیات‌های اجرایی جذب تنها مراجعی هستند که به اطلاعات این افراد دسترسی دارند.
وی ادامه داد: هیات‌های اجرایی جذب متشکل از دو شخصیت حقوقی هستند و در کنار اینها حدود ۹ شخصیت حقیقی حضور دارند که از اساتید معتمد دانشگاه مربوطه هستند و به وسیله هیات عالی جذب انتخاب می‌شوند. البته این تعداد در برخی از دانشگاه‌های کوچک ۹ نفر و در برخی از دانشگاه‌های بزرگ ۱۱ نفر است.
او با اشاره به اینکه بررسی صلاحیت علمی و عمومی متقاضیان هیات علمی در کارگروه‌هایی به وسیله خود هیات اجرایی جذب ارزیابی می‌شود، گفت: حدود ۱۶ امتیاز برای کارگروه عمومی و ۱۶ امتیاز برای کارگروه علمی در نظر گرفته می‌شود که در آخر به این اطلاعات نمره داده می‌شود و کسی هم از نمره دیگری خبری ندارد. این حدسی که آقای دکتر گلشنی زده‌اند با روند مذکور هماهنگی ندارد.
کی‌نژاد اضافه کرد: بعد از این در دبیرخانه جذب، نمرات جمع زده می‌شود و متوسط نمره فرد در رابطه با موضوع کارگروه عمومی و علمی به هیات اجرایی جذب ارسال می‌شود. بعضا هیات اجرایی ۹ تا ۱۱ نفر هستند که از رئیس دانشگاه، رئیس گروه و متخصصان رشته در آن دعوت می‌شود و از فرد مصاحبه می‌گیرند. بعد از مصاحبه همه می‌روند و آن شخص با هیات اجرایی تنها می‌ماند. در نهایت یا در همان جلسه اعلام می‌کنند که شخص جذب شده‌است یا اینکه بعد از تصمیم هیات اجرایی نتیجه به آن شخص اعلام می‌شود.
رئیس هیات عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در زمان رای‌گیری دو اتفاق می‌افتد؛ یا شخص می‌تواند تمام آرای مثبت را بگیرد و مشغول به کار شود یا اینکه “تعدادی” از آرای مثبت را می‌گیرد که در این شرایط فرد می‌تواند به صورت حق‌التدریس و به اندازه یک سال و نیم مشغول به کار شود و در همین حین پرونده‌اش مراحل جذب در هیات علمی را طی می‌کند و سپس حکم پیمانی او صادر می‌شود. حالا ببینید آیا باندبازی می‌تواند در چنین روندی با مراجع انتخابی که دارد صورت بگیرد؟
اگر فردی همه مراحل را طی کرد و اصلح تشخیص داده نشد، می‌تواند به هیات اجرایی شکایت کند تا دوباره پرونده‌اش بررسی شود و بعد از دو ماه پاسخ خود را بگیرد.
کی نژاد در خصوص شکایت افرادی که در مصاحبه رد می‌شوند، تصریح کرد: حالا اگر فردی این مراحل را طی کرد و اصلح تشخیص داده نشد، می‌تواند به هیات اجرایی شکایت کند تا مجددا پرونده‌اش بررسی شود و بعد از دو ماه پاسخ خود را بگیرد. اگر بعد از دو ماه به فرد پاسخ مثبت داده شود، او مشغول به کار می‌شود، اما اگر پاسخ منفی داده شد و فرد با این پاسخ قانع شد که هیچ، اما اگر قانع نشد، یک بار هم می‌تواند به هیات مرکزی جذب شکایت کند.
وی ادامه داد: در هیات مرکزی جذب نیز دوباره همین مراحل طی می‌شود یعنی بعد از دو ماه اگر جواب مثبت دادند، فرد مشغول به کار می‌شود. حکم هیات مرکزی جذب نافذ بر هیات اجرایی است و اگر پاسخ منفی بدهند و شخص قانع نشود، می‌تواند به هیات عالی شکایت کند. البته همانطور که گفتم این روند در رابطه با افرادی است که اصلح تشخیص داده نشوند.
او در واکنش به اظهارنظر گلشنی (عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی) مبنی بر اینکه ظاهرا شکایت افراد در این زمینه تنها در مرحله عنوان کردن باقی می‌ماند و پیگیری لازم صورت نمی‌گیرد، گفت: امکان ندارد و این طور نیست، همه این کارها سیستماتیک است و کسی که شکایت می‌کند، کارش نظام‌مند و روشن پیش می‌رود. بنده در مجموع باندبازی در جذب هیات علمی دانشگاه را تکذیب می‌کنم.
وی خاطرنشان کرد: به جز نظارتی که هیات اجرایی در این زمینه دارد، هیات مرکزی هم نظارت می‌کند و در هر ۴۵ روز یک بار از هیات عالی و هیات‌های مرکزی به دانشگاه ها می‌روند و ضمن جلساتی که با هیات‌های اجرایی دارند، جلساتی را هم با جذب شده‌ها برگزار می‌کنند. در بعضی از جاها اگر تعداد جذب شده‌ها کم باشد و تعداد در اولویت قرار نگرفته‌ها زیاد باشد با افرادی که در اولویت قرار نگرفته‌اند یک جلسه می‌گذارند، اما این مورد خیلی کم اتفاق می‌افتد.
کی نژاد تاکید کرد: به هر حال یک معلم یا استاد تعهداتی از نظر صلاحیت‌های عمومی دارد که باید به آنها عمل کند و همه دانشگاه‌ها هم دنبال این هستند که بهترین‌ها و اصلح‌ترین‌ها را انتخاب کنند، اما فرض کنید یک شخص در گذارندن کارگروه علمی یا عمومی‌اش طور دیگری خود را نشان داده تا از فیلتر هیات اجرایی رد شود، در ابتدا طبیعتا این فرد به صورت پیمانی یا حق التدریسی به کلاس درس می‌رود و باید بتواند به لحاظ علمی ۴۰ تا ۵۰ نفر را پاسخگو باشد، اما اگر نتواند قراردادش لغو خواهد شد.
رئیس دانشگاه امیرکبیر:
اگر موردی هست؛ باید بررسی شود
سید احمد معتمدی (رئیس دانشگاه امیرکبیر) نیز در این باره گفت: روال این کار در دانشگاه امیرکبیر کاملا مشخص است و با تایید شورای جذب دانشگاه صورت می‌گیرد که من هم در آنجا حضور دارم. ما هیچ موردی را نداشته‌ایم که این سیر را به طور کامل طی نکند. اگر هم ببینم حتی فرآیند درست انجام شده و شخص موردنظر در معیارهایی که در نظر گرفته‌ایم، قبول شده، قطعا باز دلایل پذیرش آن شخص را می‌خواهم. همچنین اگر کسی معدلش ۱۳ باشد یا در مقطعی در یک دانشگاه معتبر نبوده، آن را نمی‌پذیریم و اگر دانشگاه هم او را تایید کند، از آنها می‌خواهیم که دلایل تاییدشان را ارائه دهند.
رئیس دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه گاها برخی موارد به طور استثنا در این زمینه وجود داشته است، توضیح داد: البته در این خصوص با موردی برخورد نکرده‌ام، اما اگر موردی هست باید بررسی شود. من نمی‌دانم، دقیقا این مساله باندبازی خطاب به کجا و کدام دانشگاه مطرح شده است، اما از این نوع حرف‌ها زیاد است و فکر می‌کنم فرآیند آنقدر پیچیده است که امکان چنین چیزی وجود ندارد.
ممکن است؛ در این میان یک مورد استثنا هم باشد، همانطور که در مقاطعی چنین مواردی داشتیم و الان هم گریبانگیرمان است، ولی تعداد زیادی نبوده و قبل از این دولت، وزارت علوم کسانی که شرایط لازم را نداشتند، استخدام کرد.
وی ادامه داد: البته ممکن است؛ در این میان یک مورد استثنا هم باشد، همانطور که در یک مقاطعی چنین مواردی داشتیم و الان هم گریبانگیرمان است، ولی تعداد زیادی نبوده و قبل از این دولت، وزارت علوم کسانی که شرایط لازم را نداشتند، استخدام کرد، اما همانطور که می‌دانید استخدام‌ها پیمانی است و این افراد سال به سال ارزیابی می‌شوند و اگر پاسخگوی نیازهای علمی نباشند، قراردادشان لغو می‌شود و اینطور نیست که اینها دائمی استخدام شده باشند.
معتمدی ادامه داد: برخی می‌توانند در این زمینه ادعاهایی داشته باشند، ما که نباید همه حرف‌ها را قبول کنیم، اما اگر دلیلی دارند آن را به وزارت علوم یا جای دیگری ارائه دهند. نکته دیگر این است؛ افرادی که از این مراحل عبورمی‌کنند، پرونده‌های قوی دارند، اما به عنوان مثال ممکن است دانشگاهی در یک گرایش یک نفر بیشتر نیاز نداشته باشد و بنابراین نفر اول را انتخاب می‌کند، در صورتی که ممکن است ده نفر دیگر هم اصلح باشند و واقعا صلاحیت بالایی داشته باشند، اما نیاز در یک گرایش شاید محدود باشد، در عین حال اینکه نمی‌شود نامحدود استخدام کرد.
دیگر کسی سفارشی جذب نمی‌شود
رئیس دانشگاه امیرکبیر تاکید کرد: من همواره اصرار داشته‌ام که همه مسیر را پشت سر بگذرانیم، زیرا مصوبه گروه و دانشگاه برای ما حائز اهمیت است، از طرف دیگر آن استادی که در هیات جذب دانشگاه قرار دارد و نیروی جذب را تایید می‌کند به این نگاه نمی‌کند که من یا شخص دیگری خواستیم که به صورت سفارشی برخی افراد را بپذیرد، بلکه به پرونده علمی او نگاه می‌کند.
عضو کمیسیون آموزش مجلس:
در کجا اعمال سلیقه وجود ندارد؟
حمایت میرزاده (عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی) در این باره به خبرنگار ایلنا گفت: در همه دستگاه‌های اجرایی از جمله وزارت علوم و دانشگاه در جذب نیرو چه در هیات علمی و چه هر جایگاه دیگری یک سری ضوابط وجود دارد و اینطور نیست که هیچ ضابطه‌ای وجود نداشته باشد. معمولا همه سعی می‌کنند، حتی شده ظاهر قضیه را رعایت کنند، اما شما به من بگویید که در کجا اعمال سلیقه وجود ندارد؟
وی ادامه داد: در زمانی که هیات علمی آزمون کتبی و مصاحبه شفاهی را با هم برگزار می‌کند؛ طبیعی است که در آزمون کتبی شاید اعمال سلیقه معنایی نداشته باشد، اما در حین مصاحبه داوران سلیقه‌های مختلفی دارند، از همین رو ممکن است، این اعمال سلیقه دیده شود.
وقتی می‌گوییم؛ شخصی به صورت حضوری و شفاهی برای مصاحبه برود، چطور ممکن است که در این مرحله اعمال سلیقه نشود؟
میرزاده اضافه کرد: وقتی می‌گوییم که شخصی به صورت حضوری و شفاهی برای مصاحبه برود، چطور ممکن است که در این مرحله اعمال سلیقه نشود؟ بنابراین در جاهایی که شفاف و قانون‌مند هستند و مدارک خواسته می‌شود و نیازی به مصاحبه نیست، اعمال سلیقه وجود ندارد مثل آزمون‌ها اما در جایی که بخشی از مصاحبه نیاز به بررسی و گزینش دارد، اینجا طبیعی است که هر شخصی از منظر خود به متقاضی نگاه کند.
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات اظهار داشت: اگر کسی در این زمینه شکایتی دارد و معتقد است که حقش ضایع شده می‌تواند شکایت خود را عنوان کند و ما به عنوان کمیسیون آموزش و تحقیقات وظیفه داریم آن را پیگیری کنیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی:
ادعاهای دوستان درباره تکذیب باندبازی مغایر مشاهدات عینی من است
مهدی گلشنی (عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در واکنش به اظهارات رئیس هیات عالی جذب شورای عالی انقلاب و رئیس دانشگاه امیرکبیر مبنی براینکه مهندسی جذب در هیات علمی به گونه‌ای است که اجازه باندبازی را نمی‌دهد، گفت: این ادعاها کاملاً برخلاف مشاهدات عینی من است. به طور مثال می‌گویند؛ معدل کارشناسی فرد متقاضی جذب نباید کمتر از فلان عدد باشد، اما در مواردی این موضوع نادیده گرفته شده است. همینطور گاهی افراد ممتازی رد شده‌اند و شاگردان خود را که در سطح آن افراد ممتاز نبوده‌اند، جذب کرده‌اند.
بارها پیشنهاد کرده‌ام که پرونده‌های رد شده و پذیرفته شده را یک گروه بی‌طرف مقایسه کند تا از باند بازی‌ها و اعمال سلیقه‌ها جلوگیری شود. اگر منکر این موارد هستند، در یک مناظرۀ تلویزیونی شرکت کنند تا اسناد لازم در این زمینه را ارائه کنم.
وی با اشاره به اینکه درباره اعمال شاخص‌های جذب و همچنین تشخیص اهمیت مجلات نیز سلیقه‌ای عمل شده‌است، گفت: من بارها پیشنهاد کرده‌ام که پرونده‌های رد شده و پذیرفته شده را یک گروه بی‌طرف مقایسه کند تا از باند بازی‌ها و اعمال سلیقه‌ها جلوگیری شود. اگر منکر این موارد هستند، در یک مناظرۀ تلویزیونی شرکت کنند تا اسناد لازم در این زمینه را ارائه کنم.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: لازم است، مسئولان وزارت علوم دقیقا توضیح دهد که چه ساختاری فراهم شده تا مانع از انجام تخلفات شود؟ وقتی هیچ مرجع رسیدگی‌کننده‌ای نیست، آیا تضمینی هست که حتی با وجود چنین ساختارهایی، همه مسائل رعایت شوند؟ گاهی وقتی به مراجع بالادستی رجوع می‌شود، عین اعتراض را برای بررسی دوباره به همان سطح اولیه ارجاع می‌دهند!
گلشنی تصریح کرد: در برخی گزارش‌ها اعمال نفوذ برخی از افراد حقیقی و اهمال‌کاری‌های ناشی از باندبازی‌های داخلی و گاهی سیاسی باعث بروز تخلفات و بی عدالتی شده‌است. متاسفانه گاهی ریاست دانشگاه‌ها تحت فشارهای فراوان هستند که این باعث بعضی اغماضها می‌شود و آسیب‌های جدی به بار خواهد آورد. دوباره تاکید می‌کنم که هر ساختاری علاوه بر بدنۀ اجرایی آن نیازمند نهادی بی‌طرف و باصلاحیت برای رسیدگی به شکایات و نظارت بر عمل آن ساختار است.
جذب هیات علمی بر اساس رتبه‌بندی صورت نمی‌گیرد
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص اینکه آیا رتبه‌های افراد در دسترس کسی نیست و کاملا محرمانه است؟ گفت: غالبا به سیستم رتبه‌بندی توجه ندارند و اگر هم به رتبه‌بندی برسند، لزوما بر اساس آن رتبه‌بندی جذب صورت نمی‌گیرد و حتی ممکن است؛ رتبه‌های پایین‌تر جذب شوند، از طرف دیگر، سیستم جذب به طور مشخص دلایل رد را به داوطلب نمی‌گوید. به طور مثال اعلام نمی‌کنند که شما به استناد فلان ماده از قانون جذب رد شده‌اید، بلکه به پاسخ‌هایی از قبیل “شما در اولویت جذب قرار نگرفته‌اید” و غیره بسنده می‌کنند و این عملا جلوی پیگیری را می‌گیرد. اگر ابایی از تصمیمات خود ندارند، چرا پاسخ‌های شفاف نمی‌دهند که قابل پیگیری باشد.
گاهی باندبازی به قدری حاکم بوده که در مواردی که مطابق میل‌شان نبوده، فوراً در مورد یک نفر اقدام به لغو قرارداد کرده‌اند و در موارد دیگر به طرف فرصت داده‌اند.
گلشنی در واکنش به اینکه اعضای هیات علمی تازه جذب شده در ابتدا به صورت پیمانی و حق‌التدریسی مشغول به کار می‌شوند و اگر مشکل و انتقادی درباره کار آنها به وجود بیاید، قراردادشان لغو خواهد شد، بیان کرد: گاهی باندبازی به قدری حاکم بوده که در مواردی که مطابق میل‌شان نبوده، فوراً در مورد یک نفر اقدام به لغو قرارداد کرده‌اند و در موارد دیگر به طرف فرصت داده‌اند. گاهی هم افرادی با دانشگاه قرارداد تدریس دارند و بعد از طریق جذب می‌خواهند وارد دانشگاه شوند. در اینجاست که بسته به تیم‌های حاکم بر دانشگاه برای آنها تصمیم گرفته می‌شود.
وی افزود: اگر فرد متقاضی جذب با آنها هم جهت باشد، قراردادش تمدید می‌شود و اگر هم جهت نباشد، قراردادش لغو می‌شود و مانع جذب او خواهند شد. بارها در دانشگاه دیده شده است که قرارداد افراد موفق تمدید نشده و افرادی در همان سطح و حتی گاهی پائین‌تر جذب شده‌اند، و باز هم دلیل این لغو یا تمدید قرارداد مشخص نیست. در مورد پیمانی‌ها هم رفتار غیریکسان را مشاهده کرده‌ایم.
انتهای پیام
اتفاقا یکی از دلایل روشن شکست پروژه جذب متمرکز هیات علمی در رسیدن به اهداف طرح شده در این یادداشت، تخلف آشکار و غیرقابل توجیه قانونی بیش از 3000 نفر بورسیه است.