نکاتی تازه در باره‌ی سازمان مجاهدین طی سالهای 51 تا 57
رسول جعفریان، پژوهشگر تاریخ در یادداشتی درباره‌ی کتاب “زمان بازیافته” نوشت:
“بهمن بازرگانی از کمیته مرکزی سازمان مجاهدین خلق، از یک جمع 12 نفره که همه اعدام شدند جز او و مسعود رجوی و همین طور حسین روحانی که البته مورد اخیر آن وقت دستگیر نشد و ایران نبود (176). وی حبس ابد گرفت و تا دی ماه سال 1357 در زندان بود که آزاد شد.
این کتاب نکات مهمی دارد. زندگی کودکی و خانواده و بعد هم تحصیلات و تا فعالیت در جریان تشکیل سازمان مجاهدین خلق در کنار حنیف نژاد و بدیع زادگان و سعید محسن و دیگران. او همراه دیگران دستگیر می شود و بخش مهمی از این کتاب، خاطرات پس از دستگیری است. پیش ازآن، آنچه را بر سازمان رفته شرح می دهد. خوبی کتاب این است که به صورت سوال و جواب است و هر بار نکته تازه ای طرح می شود.
در زندان، یکی از بحث های مهم جمع، تحلیل علت شکست است و این که مهم ترین علت شکست سازمان را که تقریبا همه سران آن در زندان بودند در این تحلیل کردیم که به تئوری خیلی بیشتر از عمل بها داده بودیم و دیگر این که از شیوه های نوین تعقیب و مراقبت ساواک بی اطلاع بودیم. (159).
گاهی در میانه نکات جالبی آمده از جمله این که مدرک تحصیلی من را همان زمان ساواک در اختیار داشت. وقتی حداد عادل در تظاهرات دستگیر شده و در وسائلی که به او تحویل داده بودند، یکی هم مدرک من بود. سال 66 بود که من را صدا زد و رفتم آموزش و پرورش مدرک تحصیلی ام را از او گرفتم و ساعتی هم با او گفتگو کردم. (156). ساواک برای این که خود را دستکار نشان دهد، هرچه را می برد و متوجه می شد که بی جهت برده، به خانواده بر می گرداند.
این که بعد از دستگیری حنیف نژاد، بسیاری از افراد سازمان دستگیر شدند و تصور بر این بود که اینها را حنیف لو داده است. وقتی در زندان به او اعتراض شد، گفت اشکال ندارد، می آیند زندان دوره می بینند (163). تحلیل بازرگانی این است که این قدری سیاست ساواک هم برای خراب کردن حنیف بود.
این که رسول مشکین فام، همان زمان یعنی سال 51 در زندان گرایش های مارکسیستی قوی داشت، اما این که در دفاعیاتمان مثل بقیه از مسائل دینی می گفتیم «یک نوع آرم تشکیلاتی یا رسم و سنت تشکیلاتی بود». رسول بسیاری از مسائل و مشکلات سازمان را از چشم ایدئولوژی التقاطی آن می دید… رسول مارکسیسم را ایده آلیزه کرده حلال مشکلات می دانست (164). به باور وی، اگر حنیف و سعید محسن می ماندند، هیچ وقت سازمان مارکسیست نمی شد. خود بازرگانی از مارکسیست شده هاست.
بخشی از گفتگوهای چهار نفره: حنیف نژاد، مشکین فام و محمود عسکری زاده و خودش یعنی بهمن بازرگانی که در یک سلول بودند. آن سه اعدام شدند و من ماندم (169).
یک جمله جالب هم در باره مسائل تغییر ایدئولوژی و جریان کشته شدن شریف واقفی دارد. این که در این تحولات اصل تقی شهرام بودو…. «شوک ناشی از ضربه کشتن شریف واقفی همه این تبیین ها ـ ترکیبی از نروهای مسلمان و کمونیست برای مبارزه ـ را فلج کرد و همه چیز را نقش بر آب کرد. شاید هیچ کمونیستی به اندازه تقی شهرام به بیداری و تشکل مذهبی های سنتی و ضد کمونیست کمک نکرده باشد. کار تقی شهرام همان نعمت خفیه الهی بود که مذهبی ها ی مخالف کمونیست ها ناگهان این هدیه الهی را با چشمانی ناباور مشاهده کردند. تأثیر این خبر در جوّ مذهبی های سنتی و انقلابی آن زمان به قدری شدید، انفجاری و برق آسا بود که شاید برای نسل شما باور کردنی نباشد و فقط افرادی از آن سنخ که هنوز زنده اند می توانند به شما بگویند که این خبر به سرعت تبدیل به نمادی انرژی بخش و بهانه ای جهت تفکیک و مقابله و تخاصم نیروهای مذهبی ضد کمونیست گردید (ص 247). در صفحه بعدی هم، شرحی در باره دلایل تغییر ایدئولوژی را شرح داده و این که از اول عضو گیری بر پایه مبارز بودن بود نه مذهبی بودن (248). این نکته فوق العاده است که آن ماجرا، خط را جدا کرد و تأثیر زیادی هم پس از انقلاب داشت.”
انتهای پیام
