واکنشی به پیشنهاد بانکداری حوزه

اخیرا اعتراض‌هایی از سوی مراجع قم از جمله آیت الله سبحانی، آیت الله علوی گرگانی و آیت الله مکارم شیرازی، نسبت به وضعیت بانک‌ها  مطرح شد که دید منفی‌ای نسبت به شیوه‌ی بانکداری در ایران داشتند و از وجود ربا در سیستم بانکداری کشور گله کردند. در این میان عباس عبدی فعال سیاسی اصلاح‌طلب در واکنش به این اعتراض‌ها پیشنهادی مطرح کرد مبنی بر اینکه یک بانک را به حوزه علمیه بدهید تا اداره کند و تا شاید آن بانک برای همه الگو شود.

خبرنگار انصاف نیوز در این باره با حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی فاضل میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم گفت و گویی انجام داد.

فاضل میبدی می‌گوید پیشنهاد عباس عبدی بیشتر شبیه به یک شوخی است و امکان عملی شدن ندارد. او مشکلات سیستم بانکداری در ایران را نتیجه‌ی اقتصاد نابسمان می‌‌داند و معتقد است در ابتدا اقتصاد کشور  باید اصلاح شود.

متن کامل این گفت‌وگو در پی می‌آید:

میبدی با بیان اینکه طرح آقای عبدی یک شوخی است، گفت: یا اگر هم  پیشنهاد او جدی باشد یعنی اینکه بخواهیم در فقه اسلامی الگویی برای بانکداری در جهان یا ایران داشته باشیم  تا هیچ ربایی هم در آن نباشد این حرف، موجه و مستدل نیست.

او افزود: بانکداری یک علم و تجربه‌ی بشری است. بر حسب اقتصاد و تورم آن کشورها نوع بانکداری‌ آنها هم فرق می‌کند. اگر ما خواسته باشیم از طریق احکام شرعی بانک را اداره کنیم به نظر من اینکار ممکن نیست. بویژه در کشور ما که یک اقتصاد نابسمانی دارد، یعنی ثبات اقتصادی وجود ندارد و به طور مرتب تورم بالا می‌رود. اینکه ما بخواهیم حکم ثابت شرعی برای بانکداری بدهیم این نه کار معقول و نه ممکنی است.

ربا کی و کجا حرام است؟

او افزود: بانکداری بدون سود -به‌ویژه در کشور ما که مرتب ارزش پول پایین می‌آید- ممکن نیست. البته آقایانی که می‌آیند و می‌گویند ربا حرام است درست می‌گویند، در قرآن مجید هم ربا حرام است. اما ربا کی و کجا حرام است؟

مرحوم آقای مطهری یک بحث خوبی در این زمینه دارند؛ می‌گویند آن ربایی حرام است که طرف برای نیازهای زندگی خود می‌خواهد پولی را قرض کند. و براساس آن بخواهد مشکل زندگی خود را حل کند شما از او پول بگیرید، حرام است.

این عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه با ذکر مثالی توضیح داد: دقیقا مثلا وام‌هایی که برای ازدواج می‌دهند و درصد خیلی کمی را برای کارمزد می‌گیرند. بالاخره وام ازدواج یکی از نیازهای ضروری زوج جوان است، اما حالا یک سرمایه‌داری که از بانک صد میلیارد تومان وام بگیرد تا سرمایه‌گذاری کند، اگر سود ندهد چیز معقولی نیست.

او ادامه داد: کسی که درخانه‌اش پنجاه یا صد میلیون تومان پول دارد و کاری هم با آن نمی‌تواند کند، روز به روز هم ارزش پول او پایین می‌آید، آن را در بانک می‌گذارد و یک درصدی هم روی آن سود می‌گیرد. با پول او در بانک کس دیگری کار می‌کند. اگر برای سود این نوع داد و ستدها حکم ربا بار کنید به نظر من خیلی معقول نیست. در شرع یک قاعده‌ای به نام «لاضرر» داریم یعنی هیچکس نباید زیان ببیند و کسی که صد میلیون پول خود را در بانک می‌‌گذارد و سودی هم از آن پول نگیرد یعنی ضرر کرده؛ مثلا صد میلیون او 70 میلیون تومان شده است و 30 میلیون به‌خاطر تورم پریده است و سودی هم نگرفته است. این قاعده‌ی لاضرر اینجا بر قاعده‌ی حرمت ربا حاکم می‌شود و طرف را از ضرر و زیان نجات می‌دهد.

او در پایان یادآور شد: بدون اصلاح اقتصاد کشور، بانکی را نمی‌توان اصلاح کرد‌؛ بانک تابع اقتصاد کشور، عرضه و تقاضا و تورم است و همه‌ی این موارد تابع سیاست داخلی و خارجی است. در دنیای امروز سیاست، اقتصاد و امنیت درهم تنیده  شده است. اگر در کشوری امنیت نباشد و سیاست آن به‌سامان نباشد در نتیجه اقتصاد آن هم به‌سامان نخواهد بود. اقتصادی سامان می‌یابد که از خارج سرمایه‌گذاری کنند و تولید رونق بگیرد و رکود در بازار نباشد. در یک اقتصاد بی‌‌ثبات و بی‌سامان بانکداری وضعش فرق می‌کند و بدون اصلاح ریشه‌ها اصلاح مستقیم بانک‌ها ممکن نیست.

انتهای پیام