“امکان دارد شیعیان کشمیر به سمت همکاری بیشتر با هند بروند”

یک پژوهشگر مسایل منطقه‌ می‌گوید: به نظر نمی‌رسد دامنه‌ی تنش در کشمیر گسترده‌تر شود، ترس شیعیان کشمیر از آینده‌ی افتادن وضعیت منطقه به دست جریان‌های تندرو ممکن است آن‌ها را به جای استقلال، به سمت همکاری بیشتر با دولت مستقر در دهلی در چارچوب یک نوع فدرالیسم با اهدای حقوق بیشتر بکشاند.

فرزاد رمضانی بونش در گفت‌وگو با شفقنا پیرامون درگیری‌های فعلی میان هند و پاکستان در کشمیر با نگاهی به گذشته‌ی روابط هند و پاکستان اظهار کرد: از آغاز تشکیل هند و پاکستان، دو کشور بر سر  مساله‌ی کشمیر، بارها وارد جنگ شدند و حداقل سه یا چهار جنگ رسمی بین این دو کشور اتفاق افتاده است.

او محور اصلی اختلافات پاکستان و هند را بر سر کشمیر دانست و افزود: نوع تقسیم‌بندی کشمیر و ادعاهایی که دو طرف بر سر کشمیر دارند، بنیان اصلی این اختلافات به شمار می‌رود. آخرین تنش عمده‌ی دو کشور در سال  ۱۹۹۹ بوده است و در وضعیت کنونی، کشمیر یکی از مباحث مهمی است که هم هند و هم پاکستان، نگاه‌های ویژه‌ای به آن دارند.

این پژوهشگر مسایل منطقه‌ تنش اصلی بر سر کشمیر را از دیدگاه هند و پاکستان، متفاوت خواند و خاطرنشان کرد: از نگاه هندی‌ها انفجاری که در منطقه‌ی کشمیر اتفاق افتاد، بیشتر ناشی از نوع هدایت ارتش پاکستان و بخش اطلاعات ISI ارتش این کشور است. به اعتقاد آن‌ها ارتش پاکستان، برخی گروه‌های کشمیری مانند جیش‌المحمد و سایر گروه‌های تندروی استقلال‌طلب یا حتی سلفی را  تحریک  می‌کند تا در مناطق کشمیر بر ضد نیروهای هندی وارد عمل شوند.

او ادامه داد: در حالی که این امر از نگاه پاکستانی‌ها  مردود است؛ آن‌ها معتقد هستند که پاکستان دخالتی در این نوع کنش‌گری جریان‌های استقلال‌طلب کشمیر ندارد بلکه این نیروهای بومی منطقه‌ی کشمیر هستند که بر ضد هندی‌ها مبارزه می‌کنند و به دنبال استقلال کشمیر هستند. با مشاهده‌ی آنچه در این وضعیت رخ داد یعنی تنشی که در هفته‌های گذشته شاهد آن بودیم و حملات هوایی و مقابله به مثل‌های انجام شده، مشخص است که هر دو کشور تلاش می‌کنند در این زمینه، حق را  به خود اختصاص دهند و اعتقاد دارند این طرف مقابل است که حقوق و تمامیت ارضی کشور آن‌ها را خدشه‌دار می‌کند.

رمضانی بونش تصریح کرد: هر چند دو طرف در تلاش هستند که تنش، گسترده نشود و دامنه‌ی آن چندان به میان‌مدت و بلندمدت کشیده نشود، اما با توجه به نگاه افکار عمومی هر دو کشور به این مساله و به نوعی خواست مردم هند و پاکستان و پرستیژ سیاسی و هسته‌ای و تاریخ فرهنگی دو کشورایجاب می‌کند که دو کشور در مواضع اعلامی همچنان کوتاه نیایند و معتقد باشند این طرف مقابل است که باید گام‌های بیشتری را برای رفع این مشکل بردارد.

گسترده شدن بحران کشمیر و کشیدن به جنگ هسته‌ای بسیار غیرمحتمل است

او با بیان این که هم هند و هم پاکستان در زمینه‌ی مسایل کشمیر  ادعاهایی دارند، گفت: مساله‌ی کشمیر عملاً در طول این سال‌ها حل نشده و همچنان به عنوان یک مساله‌ی مهم به شمار می‌رود؛ در وضعیت کنونی هم از یک سو به نظر نمی‌رسد که دامنه‌ی تنش چندان گسترده‌تر شود، به شکل یک جنگ با سلاح‌های متعارف، نامتعارف و گسترده اتفاق بیافتد و حتی به جنگ هسته‌ای کشیده شود. این سناریو بسیار غیرمحتمل است.

در وضعیت کنونی فرمولی برای حل کوتاه‌مدت بحران کشمیر دیده نمی‌شود

او ادامه داد: از سوی دیگر هم با توجه به نوع ادعاهای هندی‌ها و پاکستانی‌ها در مورد مسایل کشمیر، نوع چینش مذهبی و انسانی، نوع حضور مذاهب مسلمان و هندو در کشمیر و به نوعی ادعایی که در مورد  منطقه‌ی استراتژیک کشمیر هم برای هند و هم پاکستان مطرح است، به نظر نمی‌رسد در وضعیت کنونی فرمولی برای حل کوتاه‌مدت بحران کشمیر دیده شود.

این پژوهشگر مسایل منطقه‌ با بیان این که ما تنش‌های مقطعی گذرا را در چشم‌انداز بحران کشمیر در روابط هند و پاکستان می‌بینیم، اظهار کرد: عملاً به نظر نمی‌رسد که دو کشور در این وضعیت هم دامنه‌ی تنش را گسترده کنند و هم حاضر باشند امتیازهای گسترده‌ای به طرف مقابل دهند و عملاً روند بحران کشمیر به عادی‌سازی گسترده‌ی روابط دو کشور منجر شود.

او در رابطه با تأثیر بحران کشمیر بر وضعیت مسلمانان و شیعیان کشمیر گفت: در این زمینه دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. با توجه به وجود جریان‌های تندرو  و تکفیری که در سال‌های گذشته تا حدودی  در آن  منطقه  نشو و نما پیدا کرده است، برخی لایه‌های شیعیان در کشمیر از آینده‌ی حضور جریان‌های تندرو و گسترده‌ای که در این منطقه  وجود دارد و ممکن است به عنوان یک اقلیت، فشارهای گسترده‌تری را روی شیعیان بیاورند، هراسان هستند.

شیعیان کشمیر به رویکردهای مسالمت‌جویانه‌تر توجه می‌کنند

رمضانی بونش با بیان این که به نظر می‌رسد در وضعیت کنونی، شیعیان کشمیر چندان در روند اعتراضات یا به نوعی رویکردهای استقلال‌طلبانه حضور نداشته باشند، اظهار کرد: آن‌ها به نوعی خواستار یک دیالوگ موثر با این گروه‌ها و همچنین دولت هند هستند و به نوعی به رویکردهای مسالمت‌جویانه‌تر توجه می‌کنند. این نکته را باید در نظر داشت که در سال‌های گذشته هم جریان‌های تندرویی که در این منطقه شکل گرفتند، می‌توانند شیعیان را به عنوان یک دشمن درنظر بگیرند و عملاً خواستار یکپارچه‌سازی کشمیر و حتی به نوعی خواستار  اخراج شیعیان از کشمیر شوند.

امکان دارد شیعیان کشمیر به سمت همکاری بیشتر با دولت دهلی بروند

او با اشاره به این که مسلمانان شیعه و اهل سنت کشمیر در گذشته، اتحاد بیشتری داشتند، گفت: در وضعیت کنونی جریان‌های تندرو در منطقه از یک سو می‌توانند مانع همبستگی بیشتر بین شیعه و سنی در کشمیر شوند و از سوی دیگر، ترس شیعیان از کشمیر از آینده‌ی افتادن وضعیت منطقه به دست جریان‌های تندرو ممکن است آن‌ها را به جای استقلال، به سمت همکاری بیشتر با دولت مستقر در دهلی در چارچوب یک نوع فدرالیسم با اهدای حقوق بیشتر بکشاند.

این پژوهشگر مسایل منطقه‌ تصریح کرد: این امر می‌تواند به واگرایی بین جریان‌های شیعه و سنی در کشمیر منجر شود و از دهه‌های گذشته که به نوعی پیوند بیشتری بین جریان‌های سنی و شیعه در منطقه‌ی کشمیر وجود داشت، دورتر شود. به نظر می‌رسد نوع نگرش و نوع عملکرد دولت دهلی، همچنین نوع ارتباط موجود با نهادهای عمده‌ی جهانی مثل روسیه، آمریکا و چین می‌تواند در آینده‌ی کشمیر و جایگاه شیعیان در منطقه تأثیرگذار باشد.

انتهای پیام