چرا بهمن قبادی سیاهی لشکر شد؟!

مهرداد فرهمند، گزارشگر، در یادداشتی تلگرامی درباره‌ی بازی کوتاه بهمن قبادی در فیلم مرد ایرلندی نوشت:

حقیقتش می‌خواستم درباره بازی چهارده ثانیه ای و بی دیالوگ بهمن قبادی در فیلم مرد ایرلندی وصفی بنویسم که حتی اگر خودش هم خواند، بخندد اما نخواستم گزک به دست فرد خاصی بدهم که در کمین نشسته تا بار دیگر زهری بریزد.

جایی دیدم صدابردار پیش کسوت آقای نظام الدین کیایی چیزی نوشته اند با این مضمون که این بهمن قبادی است که بر مارتین اسکورسیزی منت نهاده و از جلو دوربین او رد شده و در «عالم رفاقت» معرفت به خرج داده است.

برخی هم بر این باورند که بستنی گذاشتن جلو ال پاچینو ولو بیشترش را هم در نمای دور دیده شوی، بر جایزه بهترین کارگردانی در جشنواره های صغیر و کبیر عالم شرف دارد. این را هم که بازیگران اسم و رسمداری در همین فیلم مرد ایرلندی نقشهای کوچک بازی کرده اند، قرینه ای بر مدعای خویش گرفته اند.

سؤال این است که اگر بازی بهمن قبادی از سر رفاقت بوده، چرا اسکورسیزی حتی در فهرست عریض و طویل سیاهی لشکرها در تیتراژ پایانی فیلم هیچ اسمی از بهمن قبادی نیاورده (تیتراژ ده دقیقه ای را دو بار از اول تا آخر نگاه کردم و حتی به نامهای عوامل صحنه و تدارکات و حمل و نقل هم دقت کردم) و نام آدمهای اسم و رسمداری را هم که نقش کوچک و کوتاه بازی کرده اند در فهرست اصلی بازیگران گذاشته. آیا با آنها کمتر از بهمن رفیق است؟

گذشته از این، اگر بنابر عالم رفاقت بود و زمینه همکاری در آینده و این باشد که به نوشته آقای کیایی «این زمان، بهمن مرتب با مارتین بوده» (همدیگر را به اسم کوچک هم صدا می‌کنند) جا داشت که در بخش تشکر و قدردانی در تیتراژ پایانی نامی از بهمن می‌آمد. اما آقای اسکورسیزی در این بخش از ماموران پلیس فلان روستا در بهمان ایالت آمریکا هم تشکر کرده و از بهمن نکرده.

اینکه برخی فیلمسازان، کارگردانی برجسته یا بازیگری معروف یا گاه فرد مشهوری خارج از عالم سینما (مثلا چهره‌ای سیاسی یا فرهنگی) را چند ثانیه‌ای چاشنی فیلمشان می‌کنند، هیچ ربطی به حضور بهمن قبادی در فیلم مرد ایرلندی ندارد چون این چهره‌ها از افرادی انتخاب می‌شوند که اگر نه در سطح جهان، دست کم در جغرافیای تماشاچیان اصلی فیلم (در اینجا امریکا) بلافاصله برای اکثر بینندگان قابل شناسایی باشند. آیا بهمن قبادی چنین است؟

آقای کیایی فرموده‌اند: «خواهش می‌کنم خود را جای بهمن بگذارید که به چه جایگاه رفیعی رسیده … این یک معجزه است». چشم. من خودم را جای بهمن می‌گذارم و می‌گویم اگر آقای اسکورسیزی با تمام علاقه‌ای که به او دارم، به من حتی پول هم می‌داد که این نقش را بازی کنم، محال بود بپذیرم. منی که موقعیتم اصلا قابل قیاس با بهمن قبادی نیست حتما به این فکر می‌کردم که گرچه در برابر ال پاچینو عددی نیستم و کسی مرا در امریکا نمی‌شناسد، اما چهار نفر در ایران و افغانستان که چهره مرا دیده‌اند، می‌گویند: اوهو، خبرنگار بی بی سی را ببین که با آن همه ادعا، سیاهی لشکر فیلم شده. حتما به این فکر می‌کردم که برخی از همین چهار نفری که مرا می‌شناسند کارم را خودکوچک بینی و مایه تحقیر هم میهنانشان ارزیابی کنند. اگر من احیانا دو تا فیلم حتی در حد انجمن سینمای جوان مرکز استان هم ساخته بودم، این نه را بسیار قاطعانه‌تر می‌گفتم چه برسد به اینکه جایگاه بهمن قبادی را داشتم که بالاخره زمانی سری میان سرها داشت و فیلمهایش خارج از مرزهای ایران هم مطرح بود.

شما هم به فراخور جایگاه و موقعیت اجتماعی تان، به توصیه آقای کیایی عمل کنید و خودتان را جای بهمن بگذارید.

اما از این نکته اصلی فیلم بگذریم و وارد حواشی کم اهمیت آن بشویم، همچون جوان کردن رابرت دنیرو و ال پاچینو به یارای رایانه که نمی‌دانم آیا اسکار جلوه‌های ویژه را خواهد گرفت یا چهره پردازی. دهها میلیون دلار صرف جوان کردن همین دو عزیز شده و دو دوربین مخصوص با سه لنز برای آن ساخته اند. برخی سرمایه گذاران فیلم وقتی هزینه جوانسازی روز به روز بیشتر شده کنار کشیده اند و باعث شده ساخت این فیلم از طرح ایده (که از آن رابرت دنیرو بوده) تا پایان چهارده سالی به طول بینجامد.

مرد ایرلندی سه ساعت و نیم فیلم است اما من بیننده اگر ده ساعت هم بود تماشا می‌کردم و دلم نمی‌خواست تمام شود. فیلم پیرمردهاست، کارگردان و بازیگران اصلی در واپسین سالهای دهه هشتم زندگی دور هم جمع شده و جگر نوستالژی را باد زده اند. برای من که عشق ماشینهای قدیمی‌ام، تماشای کادیلاک و لینکلن و بیوک و مرکوری و دوج و فورد که قالپاق هر کدامشان به ده تا بنز امروزی می‌ارزد، از همه دل انگیزتر بود، بخصوص آن تریلی ماک که به آن در ایران ماک تخم مرغی می‌گفتند. وقتی هم ماشینهای به آن دلبری و نازنینی را گلوله باران می‌کردند یا می‌ترکاندند یا در آب می‌انداختند، در دلم دعا می‌کردم که انشاء الله جلوه‌های ویژه رایانه‌ای است.

تکمیلی: می‌گویند مارتین اسکورسیزی قرار است تهیه کننده‌ی فیلم بعدی بهمن قبادی باشد اما این خبر کهنه و مال هفت سال پیش است که فیلم کرگدن تازه درآمده و هنوز معلوم نشده بود که به‌زودی شکست می‌خورد. تنها منبع خبر هم بهمن قبادی است و ندیده‌ام اسکورسیزی یا منابع مربوط به او این خبر را تایید کرده باشند.

انتهای پیام