«به سمت مکانیسم ماشه بروند برجام نابود می‌شود»

«علی‌اکبر صالحی»، رئیس سازمان انرژی اتمی در حاشیه مراسم راه اندازی بخش ثانویه راکتور اراک توضیحات کاملی درباره روند بازطراحی راکتور اراک، مسائل فنی تاسیسات اراک، همکاری با طرف‌های خارجی، ارتباط متقابل با آژانس، گام پنجم کاهش تعهدات برجام و… بیان کرد.

به گزارش ایسنا، علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی روز دوشنبه در نشستی خبری در مجتمع راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (خنداب) اظهار کرد: راکتور اراک از حدود 20 سال پیش فعالیتش شروع شد. طرحی که بر اساس آن ساخته شد قدیمی و روسی بود که بازبینی کردیم و کار آغاز شد. اما کارهای بعدی به عهده کارشناسان و متخصصان ما بوده است. طراحی قبلی نمی توانست تولیدات لازم را به ما بدهد از این رو نمی توانستیم خیلی از رادیوازوتوپ ها را تولید کنیم.

وی افزود: در فرایند مذاکرات هسته ای قرار شد طراحی راکتور خنداب اراک را بازنگری کنیم. آنها می گفتند این رآکتور سالانه 8 کیلو پلوتونیوم تولید می کند که می تواند در ساخت سلاح استفاده شود و می خواستند مطمئن شوند برای مقاصد غیر صلح آمیز به کار گرفته نشود از این رو باید با بالا بردن غنای اورانیوم این نگرانی را حل می کردیم و این باعث می شد میزان پلوتونیوم سالانه کمتر از 1 کیلو شود.

اساسا هیچ گاه به دنبال برنامه هسته‌ای نظامی نبوده‌ایم

صالحی با اشاره به فتوای رهبری درباره ممنوعیت ساخت و استفاده از سلاح هسته ای تصریح کرد: اساسا چنین چیزی در اهداف و برنامه های ما نبوده از این رو تلاش کردیم تا ضمن رفع نگرانی برخی کشورها راکتور اراک را حفظ کنیم. سوختی که بیش از یک سال بماند پلوتونیوم اش مناسب ساخت سلاح نیست.

وی افزود: با طراحی جدید می توانیم کبالت 60 تولید کنیم که می تواند در آینده منبع درآمد خوبی برای ما باشد.

رییس سازمان انرژی اتمی گفت برای بازطراحی یا مدرن سازی باید طراحی قلب راکتور را بازنگری می کردیم و این بار خودمان این کار را انجام دادیم با مشورت و تایید طراحی ها توسط یک گروه کاری. قبلا این گروه چین ایران و آمریکا بود و چند سال طراحی های مختلف انجام شد اما با خروج آمریکا، انگلیس جایگزین شد.

صالحی تاکید کرد: مستندات ایجاد شده مورد تایید کشورهایی است که در این زمینه پیشرفته محسوب می شوند. در آینده اگر بخواهیم رآکتوری مشابه برای کشور دیگری بسازیم این اطمینان برا آن کشور است که ما تاییدیه های لازم را داریم.

انگلیسی‌ها از حجم و کیفیت کار در پروژه اراک متعجب شدند

وی افزود با طراحی جدید برخی تجهیزات عوض می شود. یکی از این تجهیزات کالندریا است که آخرین بخش تجهیزاتی است که داخل قلب می رود و الان حجم اش کوچک تر می شود. کالندریا مجموعه ای لوله است حدود 100 لوله که سوخت در آنها قرار می گیرد. این کالندریا جدید طراحی شده و اقدامات لازم با چینی ها انجام شده و آخرین جلسه ای که انجام شده توافقاتی در این رابطه داشته اند.

متاسفانه این طور جا انداختند که راکتور اراک کار می کرده و با برجام کارش متوقف شده است اما این طور نبوده است. از 52 سیستمی که باید تکمیل شود، 20 سیستم در بخش ثانویه تکمیل شده است. آبی که در قلب راکتور است آب سنگین است و داخل راکتور می چرخد و با بیرون کاری ندارد. حجم اولیه آب داخل راکتور 60 تن است و این آب در طول عمر راکتور داخل قلب است و ممکن است سالی 400 کیلو هدر رفت داشته باشد که جایگزین می‌شود. این آب گرمایش را باید تخلیه کند از این رو آب دیگری که آب “نرم” به آن گفته می شود بر روی لوله های با حرارت بالا قرار می گیرد تا گرمای آب سنگین را کاهش دهد. بنابر این الان بخش ثانویه راکتور کامل شده است و مانده بخش اول راکتور. اتاق کنترل بخش اولیه در بخش هایی انجام شده و امیدواریم تا 6 ماه آینده اتاق کنترل اصلی را نیز آماده کنیم.

صالحی ادامه داد: 14 سیستم دیگر از 52 سیستم در حال طراحی و ساخت و نصب هستند و امیدواریم این 14 سیستم هم به 20 مورد قبلی اضافه شود. 18 سیستم دیگر هنوز در مرحله قرارداد هستند که امیدوارم تا سال آینده کارهایش انجام شود.

رییس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که 1800 مترمکعب در ساعت آب هنگام راه اندازی راکتور به گردش در می‌آید که این میزان آب قابل توجه است.

وی در پاسخ به اینکه تفاوت راکتور اراک با تهران چیست؟ گفت راکتور تهران بسیار ساده است اما راکتور اراک مثل یک راکتور قدرت است. عملا مثل بوشهر است اما با سایز کوچک.

صالحی با اشاره به بازدید یکی از متخصصان انگلیسی عضو کارگروه بازطراحی رآکتور اراک از این مجموعه اظهار کرد: یکی از متخصصان انگلیس وقتی از این مجموعه بازدید کرد بسیار متعجب شده بود از اینکه این حجم کار با این کیفیت و توانمندی در حال انجام است.

در اکتشاف و استخراج به سمتی می رویم که درآمدهای قابل توجهی برای کشور خلق کنیم

معاون رئیس جمهور با بیان اینکه خدا نکند آدمی بخشی از علم را بگیرد و باقی اش را رها کند چرا که موجب می شود فرد به انحرف برود گفت: برخی موضوعاتی را درباره صنعت هسته ای مطرح می کنند که واقعیت ندارد. یکی از اساتید چندی پیش نوشته بود ما سالانه میلیاردها دلار در این صنعت خرج می کنیم! از سال 68 تاکنون که فعالیت سازمان انرژی اتمی آغاز شد بودجه های اختصاص یافته را استخراج کنند. در این مدت حدود 6 و نیم الی 7 میلیارد دلار هزینه کردیم که 1 و نیم میلیارد برای واحد اول نیروگاه بوشهر بوده است. و اگر این را تقسیم به این مدت زمان کنیم می شود سالی 200 میلیون دلار. این مقدار برای صنعتی هسته ای که اقتدار آفرین است و تضمین کننده برق آینده کشور است، زیاد است؟!

رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: این در حالی است که ارزش افزوده ای که سازمان انرژی اتمی تولید می کند به ویژه در رابطه با واحد اول نیروگاه بوشهر 700 میلیون دلار می شود. این سه برابر بودجه ای است که الان از دولت می گیریم. ما به دولت گفتیم این ارزش افزوده را به ما بدهید ما دیگر از دولت هیچ چیز نمی خواهیم.

صالحی خاطرنشان کرد: همچنین در اکتشاف و استخراج به سمتی می رویم که در سال های آینده درآمدهای قابل توجهی را برای کشور ایجاد خواهیم کرد.

وی تاکید کرد: چالش ما با غرب ظاهرش هسته ای است این طور نیست که بگوییم اگر هسته ای نبود دیگر مشکلی با غرب نداشتیم آنها با اصل انقلاب اسلامی مشکل دارند.

با آژانس همکاری خوبی داریم

صالحی درباره درخواست های مدیرکل جدید آژانس از ایران اظهار کرد: ما با مدیرکل جدید آژانس آشنایی قبلی داشتیم و ملاقات هایی انجام شده و ایشان هم یک شخصیت با اشراف خوب به مسائل آژانس است و همان طور که گفته جانب انصاف را خواهد گرفت و تحت ملاحضات کشورهای صاحب نفوذ نخواهد رفت. می داند اگر قرار باشه به گونه دیگری عمل شود ایران عکس العمل نشان می دهد. ما در چارچوب پادمان، پروتکل الحاقی و برجام عمل می کنیم و خارج از آن تعهدی نداریم. ما در برجام تعهداتی داشتیم و تا حالا آژانس 16 بار گزارش داده است که ایران تعهداتش را اجرا کرده است. کماکان همکاری ما ادامه خواهد یافت اما در قالب پادمان، پروتکل الحاقی و تعهدات برجامی.

وی ادامه داد: عده ای گزارش هایی را در اختیار آژانس قرار دادند و آژانس آنها را بررسی کرده دو سه هفته پیش پاسخ هایمان را ارائه کردیم و این پاسخ ها هم در چارچوب تعهدات مان است و خارج از آن نباید از ما انتظار داشته باشند.

اگر خارجی‌ها همکاری نکنند خودمان راکتور اراک را می‌سازیم

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این که راکتور کی راه اندازی می شود اظهار کرد: طبق برجام حدود 5 سال طول می کشد مدرن سازی انجام شود. امیدواریم سال 1400 تست های سرد را شروع کنیم.

وی درباره پیام اقدامات جدید در راکتور اراک به طرف های مقابل گفت: آنها می دانند اگر هم آنها کمک نکنند که خیلی به ضررشان خواهد بود با دست خودمان آن را به سرانجام می رسانیم اما امیدواریم همکاری هایشان که جدیدا خوب بوده است ادامه یابد. قول های مساعد دادند و تقاصا کردند لیست تجهیزات مورد نیاز را بدهیم.

صالحی تاکید کرد: ما در کارهای حساس امیدمان را وصل به همکاری دیگران نمی کنیم و همیشه این را در نظر می گیریم که اگر همکاری را قطع کردند این توان را داشته باشیم که خودمان کار را به انجام برسانیم.

ژاپنی‌ها علاقه مندند پادرمیانی کنند

معاون رئیس جمهور و عضو هیات نظارت برجام در پاسخ به ایسنا مبنی بر اینکه با توجه به تماس های بعد از سفر آقای روحانی به ژاپن میان آقای آبه و ترامپ و مذاکرات خصوصی و رسمی هیات های ایرانی و ژاپنی و رفت و آمدهای اخیر احتمال خروج از بن بست فعلی بر سر برجام و کاهش تنش میان ایران و اروپا وجود دارد؟ گفت: فرانسوی ها خواستند پادرمیانی کنند و طرحی را پیشنهاد کردند. بر اساس آن طرح طرف آمریکایی می گفت ما می خواهیم ایران به سمت سلاح هسته ای نرود و هیچ شرط دیگری نداریم و این را ترامپ دو سه بار مطرح کرد. از طرفی ما اعلام کردیم، بر اساس برجام تکلیفتان این است که تحریم ها را بردارید. از این رو اگر این دو شرط برای دو طرف احراز شود بقیه مسائل باقی مانده همان طور که رئیس جمهور هم گفتند در 1+5 قابل طرح است.

وی افزود: بنابراین اگر ترامپ تحریم ها را بردارد و ایران هم به شیوه ای اعلام کند که بگوید به سمت سلاح هسته ای نمی رود روند قابل پیش بینی است. برای اینکه اطمینان حاصل شود که ایران به سمت سلاح هسته‌ای نمی رود مثلا می توان فتوای رهبری را رئیس جمهور امضا کند و 1+5 هم زیر آن را امضا کند. دیگر بیشتر از این چه می خواهند که در بالاترین سطح چنین چیزی اعلام می شود اما در مقابل آنها هم تحریم ها را باید بردارند.

وی ادامه داد: اینکه در ژاپن همین اساس و مبنا مطرح شده حالا با جزئیاتی کم و بیش، اطلاعی ندارم. آنها هم علاقه مندند پادرمیانی کنند اما در نهایت ایران مشخص کرده  است که در برجام مذاکرات مجدد معنا ندارد و تا تحریم ها برداشته نشود ایران اقدامی انجام نمی دهد.

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: یک موضوع دیگر هم وزیر خارجه کشورمان مطرح کردند درباره پروتکل الحاقی که گفتند می توانیم برای اطمینان بخشی تصویب آن را تسریع کنیم. اما باید بگویم در کل هنوز نتیجه ای که بشود روی آن حساب کرد حاصل نشده است.

هنوز صحبتی جدی درباره گام پنجم نشده است

وی درباره جزئیات گام پنجم اظهار کرد: ما در بحث فنی در برجام به گونه ای جلو رفتیم که ماهیت فعالیت های هسته ای مان صدمه نبیند. از هیچ حقوقی برای خود فروگذار نکردیم. نمی توانند بگویند که ایران برای همیشه از حقی دست کشیده است اما محدودیت هایی را پذیرفتیم به شکلی که صدمه ای به فعالیت هایمان نمی زد مثلا برای مدتی محدود فلز اورانیوم نمی سازیم چرا که لطمه ای به صنعت هسته ای مان نمی زد.

وی خاطرنشان کرد: اعلام گام پنجم به عهده رئیس جمهور است و هنوز صحبتی جدی در این باره نکردند. ما آمادگی لازم برای گام های لازم را داریم. اما دیگر خیلی گامی به لحاظ فنی باقی نماینده است با این حال می توانیم برخی فرایندها را شتاب دهیم. لذا صحبت در این باره زودهنگام است. دو سه هفته پیش جلسه ای بود و سوال و جواب هایی شد و ما توضیحات لازم را خدمت رئیس جمهور ارائه دادیم.

چون پشتوانه مردمی داریم از چالش بزرگ سربلند بیرون می آییم

صالحی در پاسخ به این پرسش که قبل از شروع مذاکرات در سال 92 شما گفتید “گشایش هایی” در حال انجام است آیا برای سال آینده پیش بینی ندارید؟ اظهار کرد: ایران با قوت، قدرت، سربلندی و عزت از این معرکه بیرون می آید و این اعتقاد من است اما در عالم واقع سیاست مساله پیچیده است و بازی به جاهای خطرناک دارد می رسد. ایران تا امروز ایران در این بازی شطرنج دست برتر داشته است هر چند که چالش هایی برای ما ایجاد کرده است اما معتقدم تا امروز با تدبیر عمل کردیم اگر کار را با همین تدبیر پیش ببریم پیروز میدان خواهیم بود.

وی ادامه داد: ایران اگر با صبوری و تحمل پیش رود از این میدان سربلند بیرون می آید و دیگران مجبور به تمکین از خواسته های ایران خواهند شد.

صالحی گفت: ایران تا امروز ارزان این راه را نیامده است. این فشارها اگر روی هر کشور دیگری بود تا الان سقوط کرده بود اما چون پشتوانه مردمی داریم مقاومت کرده است و به لطف خدا در این چالش بزرگ سربلند بیرون می آییم و باید صبر کنیم ببینیم چه می شود.

هیچ کس عواقب رفتن به شورای امنیت را نمی تواند پیش‌بینی کند

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که ایران قصد غنی سازی 20 درصدی دارد؟ گفت: ما الان محدودیت سطح غنی سازی نداریم. بستگی به تصمیم مسوولان کشور است که به سمت غنی سازی 20 درصد برویم یا نرویم. اگر امروز بگویند این کار را انجام دهید سه چهار روز بعد کار را شروع می کنیم.

صالحی در پاسخ به اینکه اگر موضوع هسته‌ای ایران به شورای امنیت برگردد دکترین هسته ای ما هم ممکن است چه تغییر کند؟ اظهار کرد: انشالله هیچ وقت به شورای امنیت نمی رود چرا که این مساله به نفع هیچ کس نخواهد بود. عقلا اجازه نخواهند داد که این وضع پیش آید و هیچ کس عواقب چنین اتفاقاتی را نمی تواند پیش بینی کند. بعید می دانم مساله به چنین جایی برسد.

منافعمان تامین نشود قطعا تصمیم مقتضی می گیریم

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که آقای روحانی دو روز قبل در ژاپن گفتند، اگر ببینیم برجام نتیجه ای ندارد ممکن است تصمیم بعدی ادامه ندادن اجرای برجام باشد؟ چقدر احتمال می دهید تصمیم بعدی ایران خروج از برجام باشد؟ گفت: اگر قرار باشد اتفاقی نیفتد و به وضعیت بدتر و قهقرا برویم و ببینیم که طرف های مقابل بی تفاوت هستند، قطعا ایران تصمیم مقتضی را می گیرد. ما امیدواریم طرف مقابل تصمیمی بگیرد تا مساله پیچیده تر نشود چون بازگشت پذیری فعالیت های هسته ای بعدا سخت می شود و این به نفع هیچ کس هم نیست.

وی خاطرنشان کرد: به ما هنوز برای گام پنجم ابلاغی نشده است اما طی دو هفته دیگر مسوولان ارزیابی و تحلیل می کنند و نتیجه گیری می شود در این باره و تصمیم لازم اتخاذ می شود.

در برجام چیزی را از دست ندادیم و رویه ای که از قبل داشتیم را دنبال کردیم

رییس سازمان انرژی اتمی درباره برخی محدودیت های هسته ای طبق برجام گفت: فکر کنید اصلا برجامی نیست. ما می خواهیم 200 هزار سو ظرفیت غنی سازی ایجاد کنیم که برای این میزان سالانه 300 تن مواد اولیه می خواهد. مثل این است 1000 لیتر بنزین داشته باشی بعد ده هزار خودرو بسازیم.
قبل از برجام حداکثر تولید اورانیوم در کشور 10 تن بوده است الان دو سال است رسیدیم به 30 تن و در افق 5 تا 6 ساله می رسانیم آن را به 100 تن. در برجام به گونه ای مذاکره شد که در اکتشاف و استخراج تولید اورانیوم داخل را به 300 تن برسانیم و بعد از 15 سال ظرفیت غنی سازی مان را به 200 هزار سو برسانیم. پس ما در برجام چیزی را از دست ندادیم. ما رویه ای که از قبل داشتیم را دنبال کردیم.

وی افزود: قبل از برجام 20 هزار سو سانتریفیوژ داشتیم که 10 هزار سو آن کار می کرد و 10 هزارتا آن کار نمی کرد. اما الان سانتریفیوژ جدید می سازیم و نصب می کنیم. از این رو محدودیت های ما به گونه ای بود که با واقعیت های تجاری و صنعتی ما همخوانی داشته باشد و آهنگ پیشرفت آن را متناسب با واقعیت های ما کرد. الان معدن ساغند را بروید ببینید دگرگون شده است و دریایی از کار و فعالیت آنجا است. با اقدامات کاهشی همین محدودیت ها را نیز برداشتیم.

یک سال دیگر بیش از 2 تن اورانیوم غنی شده خواهیم داشت

رئیس سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: الان بیش از 800 کیلوگرم اورانیوم غنی شده داریم. روزانه 6 تا 7 کیلوگرم اورانیوم غنی می کنیم که قبل از برجام هم همین حدود بود. ماهانه 200 کیلو اضافه می شود و یک سال دیگر بیش از 2 تن اورانیوم غنی شده خواهیم داشت.

اگر اروپایی‌ها به سمت مکانیسم ماشه بروند عملا به سمت نابودی برجام رفته‌اند
صالحی درباره تمایل اروپا به ادامه اجرای برجام گفت: اروپا می خواهد از بعد مسائل امنیتی برجام برآید و این را بارها گفته اند. اما اینکه اروپا این خواستش با توانش چقدر تناسب دارد بحث جداگانه است. اروپا نشان داد متاسفانه ایالت کالیفرنیا در مقابل دولت آمریکا استقلال سیاسی بیشتری دارد تا کل اتحادیه اروپا در مقابل آمریکا. این نشان‌دهنده عاجز بودن اروپا در مقابل آمریکاست. اینکه به دنبال مکانیسم ماشه بروند بر خلاف نیت اروپاست و اگر به این سمت بروند عملا به سمت نابودی برجام رفته‌اند و تناقضی است در اظهارات مقامات اروپایی درباره حفظ برجام.

وی تصریح کرد: افکار عمومی جهان متوجه شده که ایران بازیگری منصف و متعهد است و اروپا با این گفتمان جدید که امیدواریم اصلاح شود خودش را هم ردیف آمریکایی ها قرار می دهد. اروپایی ها با این مواضع اجازه ندهند بیشتر از این پرستیژشان نزد افکار عمومی از بین برود. من فکر می کنم صحبت درباره استفاده از مکانیسم ماشه صحبت اشتباهی بوده است.

وی تاکید کرد که اروپا اگر به تعهداتش طبق برجام عمل کند و جای خالی آمریکا را پر کند، ایران می تواند اقداماتش را به عقب بازگرداند.

گام های ما در راستای کاهش تعهدات تاثیر بسیاری داشته است

رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به سوالی دیگر درباره بی تفاوتی اروپایی ها نسبت به گام هایی که تا به حال ایران برداشته است و اینکه باید گفت گام هایی ایران بی پاسخ باقی مانده است و شکست خورده است؟ گفت: تصمیم مسوولان کشور است که بگویند تعداد سانتریفیوژ ها را افزایش دهید یا سطح غنی سازی را بالا ببرید. در عین حال گام های ما خیلی اثر داشته است و این را در مطالبی که در اندیشکده های آمریکایی و اروپایی گفته می شود می توان دید. اینکه آنها از این اقدامات ما دردشان آمده است درست است، اما اینکه قدم جدی بر می دارند یا نه بحث دیگری است. ما نمی دانیم در ذهن آنها چیست. ما این گام ها را برای ایجاد توازن در برجام برمی داریم. اینکه اروپا تا کی می خواهد بی تفاوت باشد که البته معتقدم اقدامات ما تفاوت هایی را ایجاد کرده است، به آنها بستگی دارد. یمنی ها نصف آرامکو را از بین بردند یا ایران پهپاد آنها را ساقط کرد اما مگر آنها چه کار انجام دادند!

برخی فعالیت های هسته‌ای ما برگشت پذیر نیست

صالحی در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه اقدامات ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی برگشت پذیر است گفت: برخی فعالیت ها برگشت پذیر نیست. مثلا در حوزه تست سانتریفیوژهای پیشرفته از جمله IR-6. به هر حال داده های علمی و تکنولوژیکی که الان دریافت می کنیم قابل بازگشت نیست اما عمده اقداماتی که انجام دادیم برگشت پذیر است.

وی در پاسخ به این که چشم انداز تولید 20 هزار مگاوات برق هسته ای در کشور چگونه است؟ گفت: نیروگاه های هسته ای گران قیمت هستند. الان در شرایط اقتصادی نیستم که برای 20 هزار مگاوات بتوانیم سرمایه گذاری کنیم این مساله در یک افق بلندمدت قابل برنامه ریزی است. وقتی برجام عملیاتی شد کره ای ها برای ساخت 4 راکتور با تامین مالی از سوی خودشان آمدند اما ما به آنها گفتیم اول باید اجازه را از آمریکا بگیرید که بعد هم همین اتفاق افتاد و آمریکا مانع شان شد. الان با چین و روسیه همکاری خوبی داریم. با آنها درباره راکتورهای کوچک هم صحبت کردیم. چرا که با توجه به اقلیم کم آب ایران به رآکتورهای نیاز داریم که به آب فراوان برای خنک کردن قلب راکتور نیاز نداشته باشیم.

انتهای پیام