تبعیض در کرونا، دین و مرگ

امیر هاشمی مقدم، پژوهشگر فرهنگی و عضو بخش تحلیلی انصاف نیوز، در یادداشتی به بهانه‌ی انتشار عکس‌هایی از نحوه‌ی تدفین یکی از مسوولانی که بر اثر کرونا فوت شده است، نوشت:

دیروز خانم فاطمه رهبر، نماینده مجلس ایران که در پی کرونا درگذشته بود، در بهشت زهرا به خاک سپرده شد. شیوه تدفین ایشان کاملا متفاوت با تدفین دیگر درگذشتگان در پی کرونا بود [لینک]. بنابراین با گوشه چشمی به این رویداد، به تبعیض‌ها و نابرابری‌هایی که در پی گسترش کرونا در ایران رخ داد، می‌پردازیم. آن هم نابرابرای در حوزه‌هایی که به نظر می‌آید – یا ادعا می‌شود – همه انسانها در آنها برابرند.

1- تبعیض‌ها در برخورد با کرونا: در نخستین روزهای شیوع کرونا، خیلی‌ها خوش‌بین بودند که این بیماری همه‌گیر، بدون توجه به دارا و ندار، پیشرو و پیرو، سیاه و سفید، گریبان همه را خواهد گرفت. اما آنچه رخ داد و دیدیم، چیزی جز این را به نمایش می‌گذاشت. اینکه در همان روزهای نخستین گزارش شیوع کرونا در ایران و در حالی‌که کیت‌های تشخیص کرونا گران‌بها بود و کمیاب، سیاستمداران و مسئولان بخش زیادی از این کیت‌ها را به خود اختصاص دادند. نمایندگان مجلس، شهرداران و اعضای شورای شهر، وزرا و معاونین رئیس‌جمهور، روحانیون پر نفوذ، آقازاده‌هایی که ابتلای‌شان به کرونا برای‌شان خنده‌دار و جوک بود و… یکی یکی خبر از اینکه به این ویروس مبتلا شده یا نشده‌اند را در شبکه‌های اجتماعی به نمایش گذارده و داغ دل کسانی که دسترسی به این خدمات VIP نداشته و گاه برای تشخیص بیماری‌شان، ساعت‌ها معطل شده، میان بیمارستان‌های گوناگون پاس‌کاری شده و دست آخر بدون کاربرد کیت تشخیص، برای‌شان تصمیم گرفته می‌شد را، تازه می‌کرد.

مراحل بعدی پیشگیری یا درمان هم بی‌گمان به شدت نابرابر و تبعیض‌آمیز است. کسانی که همچنان نتوانسته‌اند به ماسک، دستکش، الکل و… دسترسی پیدا کنند، اما مجبورند برای گذران زندگی هر روز از صبح تا پاسی از شب بیرون از خانه کار کنند، یا کسانی که دچار این بیماری شده، اما تهیه برخی از داروها در بازار سیاه برای‌شان عملا ناممکن است، این را بهتر درک می‌کنند (برخی از بیماران مبتلا به کرونا، به توصیه پزشکان و برای تقویت سیستم دفاعی بدن‌شان باید داروهایی تهیه کنند که گاه تا چندین میلیون تومان هزینه دارد). هرچند تلاش‌های مردم ایران در کنار برخی مسئولین برای توجه بیشتر به این افراد، ستودنی است.

2- تبعیض‌های دینی در برخورد با کرونا: از همان آغاز حضور کرونا در ایران، قرنطینه نشدن شهر قم به‌عنوان مبدأ این بیماری در ایران (که می‌توانست تا حد زیادی جلوی گسترش این ویروس را بگیرد)؛ ناتوانی مسئولین وزارت بهداشت در تعطیلی به موقع اماکن متبرکه و مراسم مذهبی (همچون نماز جماعت)؛ سخنان و رفتارهای غیرمنطقی، غیرعقلانی و گاه تمسخرآمیز برخی روحانیون و دینداران در برخورد با این بیماری؛ تلاش عده‌ای از روحانیون که خود را کارشناس طب اسلامی می‌دانند، برای حضور و اعمال نفوذ در نشست‌های ستاد بحران و مواردی از این دست، نشانه‌هایی جدی از نابرابری قدرت میان پیشروان و پیروان دینی در برخورد با کرونا بود.

در خاکسپاری خانم رهبر نیز، برگزاری نماز میت بر جنازه وی (در صفوف فشرده‌ای که عکس‌ها نشان می‌دهد)، همچنان می‌توان نشانه‌هایی جدی از نابرابری مسئولین با مردم عادی در برگزاری شعائر دینی دید.

3- نابرابری در مرگ کرونایی: نشانه‌های نابرابرانه و غیر دموکراتیکی بودن کرونا را حتی تا پس از مرگ بیماران و مبتلایان نیز می‌توان ادامه داد. در حالی‌که مسئولین وزارت بهداشت، به هیچ وجه جنازه درگذشتگان بیماری کرونا را به بازماندگان تحویل نمی‌دهند و حتی در بیشتر موارد، آنان اجازه حضور در خاکسپاری وی را هم نداشته و بعدا از مکان قبر وی با خبر می‌شوند، جنازه خانم رهبر در اختیار آشنایانش (یا آنگونه که خبرگزاری فارس مدعی شد، «بستگان») قرار داشت که پس از نماز میت، او را به خاک سپردند. نماز میت و خاکسپاری، بخشی از شعائر دینی است که کرونا به خوبی نشان داد برخلاف شعارها، می‌تواند نابرابر و تبعیض‌آمیز باشد. در اینجا منظور نگارنده این نیست که چرا جنازه دیگر درگذشتگان مبتلا به کرونا به خانواده‌اش تحویل داده نمی‌شود؛ چه اینکه حضور افراد در چنین مراسمی برای خودشان خطرناک است و عملا به سود کسانی است که جنازه خویشاوندان‌شان بدون حضور ایشان به خاک سپرده می‌شود. بلکه هدف، نشان دادن قدرت نفوذ قدرتمندان، حتی پس از مرگ‌شان است.
موارد بالا به خوبی نشان می‌دهد حتی در برابرترین حوزه‌ها (همچون بیماری‌های همه‌گیر، ادیانی که هدف‌شان برقراری برابری در میان انسان‌هاست، یا مرگ که روزی دامان همه را خواهد گرفت) نیز، می‌توان نابرابری ساخت؛ اما همچنان شعار برابری داد.

انتهای پیام