روحانی چگونه رئیس جمهورمان شد

امیرحسین کنزق، انصاف نیوز: دقیقا هفت سال پیش بود که مردم ایران پای صندوق‌های رای رفتند و حسن روحانی را برای بار اول به عنوان رئیس جمهور خود انتخاب کردند. انتخابات ریاست جمهوری سال 92 شرایط خاصی داشت که شاید با شرایط حال حاضر کشور و انتخابات بعدی ریاست جمهوری تشابه‌هایی داشته باشد.

در آن سال‌ها به خاطر مواضع دولت وقت تحریم‌های جدید علیه ایران وضع می‌شد که شرایط اقتصادی را تا حدی بحرانی کرده بود. بانک مرکزی تورم سال 91 را 30.5 درصد و تورم سال 92 را 34.7 درصد اعلام کرد.

حدود یک سال قبل انتخاب روحانی به عنوان رئیس جمهور -یعنی در سال 91 و همچنین در اسفند 90- بسیاری از اصلاح‌طلبان انتخابات را تحریم کردند و اصولگرایان با اقتدار در انتخابات مجلس پیروز شدند.

شرایط بجرانی قبل از انتخابات و تحریم انتخابات قبلی

این انتخابات اولین انتخابات بعد از ماجراهای سال 88 بود و شرایط خاصی بر کشور حاکم بود. خاتمی پیش از انتخابات به طور قطعی اعلام نظر نکرده بود اما در این انتخابات شرکت کرد. پس از انتخابات دور اول در اسفند 90 برخی از چهره‌های اصلاح طلب انتقادات تندی به سیدمحمد خاتمی به خاطر رای دادن او کردند.

در تهران حسین نجابت تنها با ۳۱۱،۰۷۸ رای به عنوان نفر سی‌ام به مجلس راه پیدا کرد و پیروزی با اقتدار اصولگرایان نوید مجلسی تندرو را می‌داد. با شروع کار مجلس نهم، بالاگرفتن اختلافات احمدی‌نژاد با دیگران جو سیاسی کشور را متشنج کرده بود. در همان اولین سال کار مجلس نهم بود که اتفاقات یکشنبه سیاه مجلس (پخش فیلم برادر لاریجانی توسط احمدی نژاد و درگیری لفظی او و لاریجانی) رخ داد.

در این فضای متشنج بسیاری امید به انتخابات بعدی ریاست جمهوری داشتند که کمی وضعیت کشور را بهبود بخشد. بسیاری از چهره‌های شناخته شده‌ی اصلاح طلب و اصولگرا  خود را برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری آماده می‌کردند.

آنهایی که به انتخابات رسیدند و آنهایی که نرسیدند

از تمام طیف‌ها امید داشتند تا بتواند رییس جمهور بعدی نزدیک به آنها باشد. به جز آنهایی که تایید صلاحیت شدند، بسیاری از چهره‌ها هم برای نامزدی ثبت نام کردند. از علی فلاحیان تا رحیم مشایی و ابوترابی‌فرد که نزدیک به اصولگرایان بودند و از کواکبیان و قاسم شعله سعدی تا پزشکیان و شریعتمداری از چهره‌های نزدیک به اصلاح طلبان و از همه مهم‌تر اکبر هاشمی رفسنجانی. شاید خبر رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی عجیب‌ترین خبر آن روزها بود.

از میان 873 نفری که برای انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرده بودند 8 نفر تایید صلاحیت شدند. غلامعلی حداد عادل، محسن رضایی، سعید جلیلی، محمدباقر قالیباف، علی اکبر ولایتی، سید محمد غرضی، محمدرضا عارف و حسن روحانی نامزدهای نهایی این انتخابات شدند.

شروع نظر سنجی‌ها با پیشتازی قالیباف

به محض اعلام نتیجه‌ی احراز صلاحیت کاندیدهای ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان در 31 اردیبهشت نهادهای مختلفی شروع به برگزاری نظر سنجی کردند. اولین نظرسنجی میدانی را سایت انتخاب با ۵۱،۳۸۳ پرسش‌نامه در تاریخ 8 خرداد منتشر کرد. در این نظر سنجی قالیباف با 21 درصد در صدر بود و بعد از او حسن روحانی با 17 و محسن رضایی با 16 درصد در رتبه‌های بعدی بودند.

دو روز بعد از انتشار این خبر اولین مناظره تلویزیونی بین کاندیداها برگزار شد. مناظره‌های تلویزیونی معمولا در انتخابات ایران تاثیر مهمی دارند. برخلاف سال 88 که کاندیداها یک به یک مقابل هم قرار می‌گرفتند، در این دوره قرار شد هر 8 کاندیدا در یک برنامه با هم مناظره کنند.

این مناظره به قدری بدون جذابیت و نامناسب اجرا شد که عارف در میانه‌ی مناظره سوالات را نامناسب خواند و به آنها جواب نداد، حسن روحانی و محسن رضایی هم در روند مناظره به مناظره اعتراض کردند. بعد از مناظره هم ستاد انتخاباتی روحانی، محسن رضایی و تعدادی از چهره‌های سیاسی و رسانه‌ای مانند احمد توکلی، صادق زیباکلام، حسین باهر، محمد باقری بنابی و قادر باستانی انتقادات تندی را به این مناظره وارد کردند.

عارف خود را به صدر نظرسنجی‌ها رساند

در این مناظره به جز پاسخ ندادن عارف به برخی سوالات اتفاق جالبی رخ نداد. اما همین نیز در نظرسنجی‌ها موثر بود. عصر ایران از همان شب و بعد از مناظره یک نظرسنجی اینترنتی برای مدت 24 ساعت برگزار کرد که ۷۶٬۰۶۲ در آن شرکت کردند. در این میان عارف با 30 درصد آرا پیشتاز بود و روحانی با 29 و قالیباف با 14 درصد نفرات بعدی بودند. سایت‌های دیگری مانند ایسنا و انتخاب نیز نظرسنجی‌هایی را برگزار کردند که در تمام آنها عارف اول بود.

با توجه به اعتراضاتی که به نحوه‌ی برگزاری مناظره‌ی پیشین شد، نوع مناظره تغییر کرد. نکته‌‌ی قابل توجهی که در ابتدای ورود نامزدها مدنظر قرار گرفت همراهی نادر طالب‌زاده، محمدحسین ایمانی خوشخو و شهرام گیل‌آبادی بود که برای حضور در محل برگزاری مناظره سعید جلیلی، غلامعلی حدادعادل و محسن رضایی را همراهی کردند.

روحانی و عارف، شجریان را سفیر فرهنگی ایران دانستند که موجب توجه گسترده شد. در فضای مجازی، سیدمحمد غرضی به خاطر پاسخ‌های 18 ثانیه‌ای و ترک زودهنگام صندلی برای استراحت از سوی بسیاری از کاربران در کانون توجهات این مناظره قرار گرفت. استفاده‌ی گسترده‌ی جلیلی از واژه‌ی ظرفیت مورد استفاده‌ی طنز کاربران قرار گرفت.

رقابت اصلی بین روحانی و قالیباف شکل گرفت

با توجه به اینکه این مناظره جذابیت‌های بیشتری داشت، احتمال می‌رفت درصدها کمی تغییر کند. بعد از این مناظره دوباره سایت عصر ایران یک نظر سنجی برگزار کرد. ۷۳٬۵۷۲ نفر در این نظر سنجی شرکت کردند و همانطور که قابل پیش بینی بود حسن روحانی با 55 درصد آرا در صدر بود و بعد از او عارف با 15 و رضایی با 12 درصد در رتبه‌های بعدی بودند. سایت‌های انتخاب و پارسینه هم نظرسنجی‌هایی انجام دادند که در آنها نیز روحانی اول بود.

اما نکته قابل توجه این بود که در تمام این نظر سنجی‌ها گزینه‌ی «رای نمی‌دهم» و «نمی‌دانم» وجود نداشت. مؤسسه آی‌پز در همان زمان یک نظرسنجی تلفنی انجام داد که 57 درصد جامعه آماری گزینه نمی‌دانم را انتخاب کرده بودند. پس از آن هم قالیباف با 12 درصد در صدر بود. موسسه افکارسنجی مهر، وابسته به خبرگزاری مهر هم در همان تاریخ یک نظر سنجی تلفنی انجام داد که در آن نیز 45 درصد مردم گزینه نمی‌دانم را انتخاب کرده بودند، قالیباف در این نظر سنجی تلفنی نیز با 27 درصد پیشتاز بی چون و چرا بود و نفر دوم ولایتی با 5 درصد و سپس روحانی با 2 درصد بودند.

مناظره آخر و جمله‌ی تاریخی من سرهنگ نیستم!

حالا همه چیز به مناظره سوم با موضوع سیاسی مربوط می‌شد. روز 17 اردیبهشت آخرین مناظره‌ی تلویزیونی کاندیداها برگزار شد. پیش از این مناظره زمزمه‌های انصراف عارف به نفع روحانی شنیده می‌شد. همچنبن زمزمه‌هایی از ائتلاف سه نفره پیشرفت بین حداد عادل، قالیباف و ولایتی.

با توجه به نظرسنجی‌ها و احتمال کنار کشیدن بعضی کاندیدها مشخص بود که رقابت اصلی میان روحانی و قالیباف است. مگر اینکه اتفاق خاصی در مناظره رخ دهد و کسی ناگهان بالا بیاید. روحانی احتمالا می‌دانست اصلی‌ترین رقیب او قالیباف است و باید در این مناظره او را از میدان به در کند. در آن مناظره بود که روحانی جمله «من سرهنگ نیستم؛ حقوق‌دان هستم» را گفت. در همان مناظره بود که روحانی به حمله‌ی گاز انبری به دانشجویان اشاره کرد.

از دیگر جذابیت‌های مناظره‌ی سوم اختلاف‌نظر جدی بین ولایتی و جلیلی و نیز جلیلی، روحانی برسر مسائل هسته‌ای بود. در آن بحث مشخص شد تنها جلیلی به روند مقابله با دنبا در دیپلماسی خارجی معتقد است و مابقی کاندیداها شیوه‌ی تعامل را با کمیت‌های متفاوت خواستارند.

نظر سنجی‌ها پس از آخرین مناظره و پیشتازی روحانی

عصر ایران دوباره نظرسنجی برگزار کرد. اینبار تعداد شرکت کننده ها افزایش خوبی داشت. ۱۰۱٬۲۲۰ نفر در این نظرسنجی اینترنتی شرکت کردند که 55 درصد به روحانی، 15 درصد به عارف و 9 درصد به رضایی رای دادند. اثر حرف‌های روحانی روی نظرات مردم نسبت به قالیباف به وضوح قابل مشاهده بود. خبرآنلاین، فرارو و انتخاب نیز نظرسنجی‌هایی انجام دادند که در آنها نیز روحانی پیشتاز بود.

موسسه آی پز دوباره نظرسنجی تلفنی انجام داد که در آن 55 درصد همچنان نمی‌دانستند به چه کسی رای خواهند داد و 12 درصد همچنان رای خودشان را قالیباف اعلام کردند؛ این ارقام یعنی قالیباف در نظرسنجی آن موسسه همچنان اول بود و بعد از او رضایی با 6 و روحانی با 4 درصد در رتبه‌های بعدی بودند. این اختلاف زیاد آمار این موسسه با دیگر نظر سنجی‌ها کمی شک‌برانگیز بود.

انصراف دو کاندیدا؛ گویا عارف چندان هم مایل نبود

سه روز بعد از آخرین مناظره تلویزیونی و در روز 20 خرداد 92 بود که دو کاندیدا بدون نام بردن از شخص خاصی از دور انتخابات کنار رفتند. حداد عادل در نامه‌ی انصراف خود نوشت: «با انصراف خود از مردم عزیز می­‌خواهم معیارهای مورد نظر رهبری معظم انقلاب را در رای دادن به نامزدها دقیقا رعایت کنند و به کسانی رأی دهند که به مبانی جمهوری اسلامی معتقد بوده و شجاع و بانشاط و توانمند باشند.»

این در حالی بود که قرار بود ائتلافی به نام پیشرفت شکل بگیرد و از میان ولایتی، حداد عادل و قالیباف تنها یک نفر در انتخابات بماند و دونفر دیگر انصراف دهند. اما گویا ولایتی و قالیباف نتوانسته بودند میان خود توافق کنند و هردو در انتخابات شرکت کردند.

محمدرضا عارف هم با اشاره به تمکین از سیدمحمد خاتمی در انتخابات و بدون نام بردن از حسن روحانی از انتخابات کناره گیری کرد. هرچند حرف و حدیث‌های بسیاری درباره این انصراف وجود داشت. برخی می‌گفتند عارف نمی‌خواسته انصراف دهد و چون می‌دانست آقای خاتمی از او می‌خواهد انصراف دهد مدتی تلفن آقای خاتمی را جواب نمی‌داد!

انصراف عارف و پیام خاتمی تقریبا تکلیف را مشخص کرد

پس از آن انصراف و پخش کلیپی از سیدمحمد خاتمی، کفه‌ی ترازو کاملا به سمت روحانی سنگینی می‌کرد.

تنها دوروز تا پایان مهلت تبلیغات کاندیداها باقی بود و حالا مشخص بود که حسن روحانی و قالیباف جدی‌ترین رقبا هستند. در روز 21 خرداد و پس از کناره‌گیری عارف سایت عصر ایران دوباره نظر سنجی برگزار کرد که در آن روحانی با 75 درصد آرا پیشتاز بود. قالیباف هم با نزدیک 7 درصد از آرا او را تعقیب می‌کرد.

نظر سنجی تلفنی موسسه آی‌پز هم برای بار اول قالیباف را نفر اول نشان نداد. در نظر سنجی روز 21 خرداد آن موسسه 42 درصد مردم همچنان نمی‌دانم را انتخاب کردند. 16 درصد روحانی و قالیباف با 12 درصد در رتبه‌های بعدی بودند.

روز انتخابات فرارسید در این دوره از انتخابات ۵۰٬۴۸۳٬۱۹۲ نفر واجد شرایط رأی‌دهی بودند که از این میان ۱٬۶۳۱٬۲۰۶ نفر رأی‌اولی بودند. از میان تمام واجدین شرایط ۳۶٬۷۰۴٬۱۵۶ نفر رای دادند و حسن روحانی با ۱۸٬۶۱۳٬۳۲۹ رای یعنی 50.71 درصد به صورت مستقیم و بدون رفتن به مرحله دوم رییس جمهور ایران شد.

انتهای پیام