پاسخ هادی سروش به عبدالعلی بازرگان
حذف «حدیث» به حذف قرآن ختم می‌شود
حجت الاسلام هادی سروش، استاد حوزه، در یادداشتی درباره‌ی اظهارنظری از مهندس عبدالعلی بازرگان نوشت:
برخی از دوستان فرهیخته درخواست پاسخ و روشنگری نسبت به موضوعی داشتند که توسط جناب مهندس عبدالعلی بازرگان طرح شده داشتند که ایشان در مصاحبه‌ای تصریح کردند که؛
“حدیث پیامبر تا صد سال بعد از ایشان نقل نمی‌شده و ممنوع بوده و خود ایشان هم بر اینکه دکانی در برابر قرآن باز نشود ترغیب به چنین کاری نداشتند و حدیث در میان اهل سنت دویست سال بعد و در میان شیعه بیش از سیصد سال بعد رواج پیدا کرده و امامان شیعه هیچ ترغیبی به این کار نداشتند.”
اجازه دهید با احترام، جملاتی تقدیم نمایم.
۱- اینکه بنای پیامبر بر عدم نقل فرمایشاتشان بوده و امامان هم تشویقی بر نوشتن حدیث و کتاب حدیث نداشته‌اند، با تاریخ و فرمایشات خود پیامبر (ص) تطبیق نمی‌کند؛
شیعه و سنی از پیامبر (ص) نقل نموده‌اند که فرمود:
“خدا خیر و سعادت نصیب کسانی کند که حدیث مرا محافظت نموده و آن را به نسل‌های بعدی می‌سپارند، چه بسا دیگرانی باشندکه آن سخنان را از گذشتگان بهتر دریافت کنند –
نضَّرَ اللَّهُ امرأً سمِعَ منَّاحدیثًا فحفِظَهُ حتَّی یبلِّغَهُ غیرَهُ فرُبَّ حاملِ فقهٍ لیسَ بفَقیهٍ ورُبَّ حاملِ فقهٍ إلی من هوَأفقَهُ منهُ.”
۲ – در اینکه نقل حدیث تا صد سال ممنوع بوده حرفی نیست.
اما آیا این منع دلیل بر نبود “حدیث” در دست مسلمین است؟!
آیا بیانات پیامبر (ص) خصوصاً آنچه که خود ایشان تصریح می‌فرمود به دیگران برسانید و مسلمین حفظ می‌کردند، یعنی یک باره نابود شد؟!
نقل و انتشار حدیث ممنوع بوده نه اینکه آنچه حدیث در دست مسلمین بوده نابود شده باشد.
شاهد صحت این ادعا این است وقتی منع برداشته شد، احادیث هم از یک به یک راویان جمع آوری شد.
۳ – نه تنها این ممنوعیت نسبت به اصل روایات پیامبر گرامی (ص) بوده بلکه نسبت به احادیث اهلبیت (ع) هم بوده؛
راوی گوید: به امام جواد (ع) عرض کردم فدایت شوم، اساتید ما از امام باقر و امام صادق روایاتی دارند که چون در آن زمان تقیه سخت بوده کتب خود را پنهان کردند و از آنها روایت نشد، چون آنها مردند کتب ایشان بما رسید. فرمود: آنها را نقل کنید که درست است.؛ …حَدِّثُوا بِهَا فَإِنَّهَا حَقٌّ”. (کافی)
۴ – اگر بنا به ندید گرفتن “حدیث” است، ما با دستور تصریح قرآن بر اطاعت از پیامبر (ص) چگونه عمل کنیم؟!
﴿یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ﴾ (النساء: ۵۹)
«ما آتاکمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا». (حشر/۷)
ما از کجا و چه منبعی دستورات رسول الله و سنت او را استخراج نموده و استفاده کنیم؟
۵ – بله؛ در مواجهه با خطر تحریف و تکذیب در مورد “حدیث” ما بدون راهکار نیستیم.
و آن است که خود پیامبر گرامی (ص) به‌عنوان اصل؛ قرآن را قرار داده است تا هر گونه نابسامانی با قرآن هماهنگ شود.
لذا پیامبر اسلام سنجش و میزان گفتار خویش را در محوریت قرآن قلمداد کرده و انتساب آن چه را با قرآن هماهنگ نباشد، از خود سلب کرده‌اند: خطب النبی (ص) به منی فقال: «أیها الناس ما جاءکم عنی یوافق کتاب الله، فأنا قلته و ما جاءکم یخالف کتاب‌الله، فلم أقله». (وسائل الشیعه)
رسول خدا (ص) فرمود: برای هر حقی نمودار درستی است و بر فراز هر صوابی پرتو درخشانی، آنچه با کتاب خدا موافق است عمل کنید و آنچه مخالف کتاب خدا است وانهید.؛ – قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (ص): إِنَّ عَلَی کلِّ حَقٍّ حَقِیقَةً وَ عَلَی کلِّ صَوَابٍ نُوراً فَمَا وَافَقَ کتَابَ اَللَّهِ فَخُذُوهُ وَ مَا خَالَفَ کتَابَ اَللَّهِ فَدَعُوهُ. (اصول کافی)
این رویه همه اهلبیت (ع) است؛
جز خدا همراز مورد اعتماد نگیرید که در این صورت مؤمن نخواهید بود، همانا هر سببی و نسبی و قرابتی و همراز گرفتنی و بدعتی و شبهه‌ای بریده خواهد شد مگر آن چیزی که قرآن آن را فرموده باشد.؛ – لا تتخذوا من دون اللّٰه ولیجة فلا تکونوا مؤمنین فإن کل سبب و نسب و قرابة و ولیجة و بدعة و شبهة منقطع إلا ما أثبته القرآن. (اصول کافی)
در روایت مهم و مشهوری امام صادق (ع) در مورد آنچه مخالف قرآن است، فرمود: اضافه و خالی از حقیقت است؛ «مالم یوافق من الحدیث القرآن، فهو زخرف». (اصول کافی)
۶ – مواظب خطری که گریبان برخی فِرَق مسلمین را گرفت باشیم و آن جدایی از “حدیث” است که به تصریح علامه طباطبایی ما را به جدایی از قرآن خواهد کشاند؛ ایشان می‌گوید:
«…اهل سنت، کتاب را گرفتند و عترت را رها ساختند و در نتیجه قرآن هم کنار نهاده شد؛ زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «انهما لن یفترقا: قرآن و عترت جدایی ندارند.»(المیزان ج ۵ / ص ۹)
سخن پایانی؛
صدای پای “حسبنا کتاب الله” جدید و جدی می‌آید! اما با یک تفاوت؛ دیروز با آیات قرآن گزینشی رفتار نمی‌کردند ولی امروز آنچنان نیست و برخی داعیه “حسبنا بعض کتاب الله” دارند.
انتهای پیام
نه ه آن شوری شور که آقای بازرگان مطرح کرده اند و نه به آن بی نمکی که آقای سروش فرموده اند. کسانی که متخصص در حدیث هستند بخوبی می دانند که بیش از 90 درصد احادیث چه نزد شیعه و چه نزد اهل سنت اصلا هیچ ارتباطی به رسول اکرم ندارد و ساخته افراد است، از طرفی پاسخی که جناب سروش داده اند و خود به احادیثی استناد کرده اند، باید پرسید که چه کسی می تواند به قطع یقین ادعا کند که این احایث از رسول گرامی اسلام است.
البتهمن به گفته مهندس بازرگان وحجت الاسلام سروش نمی پردازم چون تخصصی ندارم….ولی جناب سروش نقل گفته هایی که ردابط سیاسی واقتصادی ونظامی بین کشورها را به دین واحکام ان ربط میدهند مولد چنین شروعی نیست؟؟؟؟لطفا به هم لباسانتان تذکر دهید قبل از اینکه……..
حدیث حجیت ندارد و هر کسی بر زبان و ادبیات عرب مسلط باشد، به راحتی می تواند حدیث بنویسد. نخستین کتاب حدیثی برای بیش از 150 سال پس از پیامبر (ص) است. یعنی چه؟ یعنی آن که مکتوب شده است، و انتقال این احادیث به صورت شفاهی در گذر 150 سال هم دستخوش کم و زیاد شده است. و اگر پیامبر (ص) نیز فرموده چیزی از من به شما رسید و موافق قرآن بود بپذیرید، وگرنه نپذیرید، همان گفته هایی است که به صحابه می فرمود، و صحابه نیز تا زمان کتابت حدیث نیز همه در گذشته بودند. اگر به حدیث باشد که منقول است که پیامبر فرموده از من حدیثی ننویسید.
به هر روی، قرآن اصل و اساس تمام مسلمانان است، و اسلام ظهور نکرده است که مسلمین پیرو حدیث باشند! خداوند فرموده که از قرآن محافظت در برابر تحریف محافظت می کند. چه کسی از تحریف حدیث محافظت کرده، جناب سروش؟ شما؟
بهتر است جناب سروش پیش از نقل هر حدیثی نگاهی هم به راویان آنها در کتاب علمای رجال شناس بیندازد و ببیند که چه دروغ هایی که به ائمه و پیامبر نچسباندند!
حدیث حجیت ندارد و هر کسی بر زبان و ادبیات عرب مسلط باشد، به راحتی می تواند حدیث بنویسد. نخستین کتاب حدیثی برای بیش از 150 سال پس از پیامبر (ص) است. یعنی چه؟ یعنی آن که مکتوب شده است، و انتقال این احادیث به صورت شفاهی در گذر 150 سال هم دستخوش کم و زیاد شده است. و اگر پیامبر (ص) نیز فرموده چیزی از من به شما رسید و موافق قرآن بود بپذیرید، وگرنه نپذیرید، همان گفته هایی است که به صحابه می فرمود، و صحابه نیز تا زمان کتابت حدیث نیز همه در گذشته بودند. اگر به حدیث باشد که منقول است که پیامبر فرموده از من حدیثی ننویسید.
به هر روی، قرآن اصل و اساس تمام مسلمانان است، و اسلام ظهور نکرده است که مسلمین پیرو حدیث باشند! خداوند فرموده که از قرآن محافظت در برابر تحریف محافظت می کند. چه کسی از تحریف حدیث محافظت کرده، جناب سروش؟ شما؟
بهتر است جناب سروش پیش از نقل هر حدیثی نگاهی هم به راویان آنها در کتاب علمای رجال شناس بیندازد و ببیند که چه دروغ هایی که به ائمه و پیامبر نچسباندند!
درهر حال هر حدیث و ایه قران جهت جاری شدن در قرن بیست و یکم نیاز بشرایط کنونی دنیا دارد و می بایست با ملاک عقل و اخلاق و پذیرش مردم و حتی دنیا سنجید و بعد اجرا کرد باید دید ایا امکان رجم و قطع ید و…وجود دارد و یا لغو ربا در بانکها و تجارت امکان‌پذیرست