سرمایه‌گذاری وزارت علوم برای  فرار هرکس که نتوانست برود

آلمان، انصاف نیوز: فرصت مطالعاتی دانشجویان دکترا در خارج از کشور، روندی است که برای بروزرسانی سطح علمی دانشجویان دکتری در وزارت علوم انجام می‌شود. در فرصت‌های مطالعاتی، به دانشجویان دکتری تسهیلات مختلفی از ارز دولتی گرفته تا تسهیلات نظام وظیفه –برای دانشجویان مذکر- داده می‌شود تا این افراد با حضور در دانشگاه‌های خارج از کشور و بروزرسانی سطح علمی و پژوهش‌های خود به کشور بازگشته و دوره دکتری خود را به پایان برسانند. حال به نظر می‌رسد بسیاری از این افراد با دریافت تسهیلات دولتی از کشور خارج می‌شوند و به جای تمرکز بر پژوهش‌های خود به دنبال موقعیتی دائم در خارج از کشور هستند و برنامه‌ای برای بازگشت به ایران ندارند.

برای مثال طبق مشاهدا‌تم در برلین، تعداد زیادی از دانشجویان ایرانی در مقطع دکتری در برلین و سراسر آلمان حضور دارند که با تسهیلات دولتیِ فرصت‌های مطالعاتی، خود را به آلمان رسانده‌اند و به نظر می‌رسد برنامه‌ای هم برای بازگشت ندارند.

بسیاری از سؤالاتی که این افراد در شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های ایرانیان مقیم آلمان مطرح می‌کنند حول تمدید اجازه‌ی اقامت، کاریابی در کشور‌های اروپایی و از این دست پرسش‌هاست. همچنین آنها به‌تازگی گلایه‌ای از وزارت علوم را مطرح می‌کنند که جلوی دریافت مدرک دکترای‌شان پس از بازگشت از فرصت مطالعاتی با شرط عدم کاریابی را می‌گیرد. آنها با به اشتراک گذاشتن یک لینک در شبکه‌های اجتماعی مشغول جمع‌آوری امضا علیه آن هستند. مساله‌ای که اگر صحت داشته باشد، می‌تواند گام کوچکی در جلوگیری از خروج کم هزینه‌ی این افراد باشد که هزینه‌ی بسیاری برای‌ آنها از طرف دولت ایران پرداخت شده‌است.

در طرف دیگر، در صحبتم با چند دانشجوی ایرانی که پس از اخذ مدرک کارشناسی و یا کارشناسی ارشد به آلمان مهاجرت کرده‌اند، آن‌ها  این عمل را نا عادلانه توصیف می‌کنند. این افراد معتقدند که در حالیکه دانشجویانی مانند خودشان با پرداخت هزینه‌ آزادسازی مدرکشان و ارائه رزومه قدرتمند توانسته‌اند کمک هزینه‌های دولت آلمان را برای دوره دکترا دریافت کنند، دانشجویانی با پول بیت المال و به اسم فرصت مطالعاتی به اینجا می‌آیند و در یک رقابت نابرابر با افرادی که نمی‌خواهند تن به این کار دهند، موقعیت‌های علمی را از آن خود می‌کنند چراکه با وجود تأمین هزینه از داخل کشور و تأمین هزینه‌های زندگی شحص، گرفتن یک موقعیت در کشور‌های خارجی لزوماً نیازی به داشتن رزومه‌های قوی در ابتدا ندارد.

این دانشجویان، شایعه‌ی مطرح شده در مورد آزادسازی مدرک دکترا در ایران را نه تنها مثبت ارزیابی کردند بلکه به نظر همگیِ مصاحبه شوندگان این موانع می‌توانند سخت‌تر هم باشند. رقابتی که این دانشجویان از آن صحبت می‌کنند، همان روند دریافت پذیرش از یک دانشگاه اروپایی است. این روند برای افرادی که نمی‌خواهند با پول فرصت‌های مطالعاتی خود را به اروپا برسانند، کاملاً آنلاین است و شانس دریافت موقعیت مناسب با وجود رزومه‌های بسیار خوب برای آن‌ها کمتر است. اما این روند برای افرادی که با کمک وزارت علوم و با نام فرصت‌های مطالعاتی به اروپا می‌آیند از این جهت راحت‌تر است که این افراد می‌توانند به صورت حضوری در دانشگاه‌ها ملاقات‌هایی داشته باشند و موقعیتی را برای خود دست و پا کنند.

البته باید به این نکته توجه کرد که برخی کمک‌های دولتی برای فرصت مطالعاتی دانشجویان دکترا با دریافت وثیقه صورت می‌گیرد. اما روایتی در صف سفارت آلمان در تهران در این رابطه نیز شنیدنی است که یکی از ایرانیان مقیم آلمان برایم بازگو کرد. راوی از یک دانشجوی متقاضی فرصت مطالعاتی در صف سفارت روایت می‌کند که در همان صف برای مردمی که آن‌جا ایستاده بودند مشغول محاسبه سر انگشتی ضرر و زیان از بین رفتن وثیقه خود بود. او وثیقه بلوکه شده را به اندازه چند ماه حقوق خود در صورت یافتن کار توصیف کرده! همین حساب و کتاب‌های سر انگشتی می‌تواند نشان دهد که راه‌کارهای موجود برای بازگرداندن دانشجویان فرصت مطالعاتی به کشور، به اندازه کافی مؤثر نیستند.

انتهای پیام