پرونده انفجار دفتر نخست وزیری؛ ۴۰ سال پس از واقعه

اعتماد نوشت: یکی از روزهای میانی هفته ای که حالا در آخرین روز کاری آنیم، مقارن بود با چهلمین سالگرد واقعه انفجار دفتر نخست وزیری که به شهادت شهیدان رجایی و باهنر انجامید و در ادبیات سیاسی و رسانه ای کشور به عنوان «هفته دولت» معروف است. ما نیز در حالی به این بهانه تصمیم به بازخوانی واقعه انفجار در دفتر نخست وزیری گرفتیم و ابعاد این پرونده جنجالی را بررسی کردیم که چندی پیش خبری درخصوص درگذشت مسعود کشمیری، عامل اصلی این حمله تروریستی ازجانب گروه تروریستی مجاهدین، بار دیگر نگاه ناظران را به این پرونده معطوف کرده است. پرونده ای که برخی از شاهدان و ناظران زنده آن، تاکید دارند در مسیر رسیدگی، از همان سال ۶۰ یعنی زمان وقوع انفجار، دچار «انحراف» شده و این انحراف در ادامه و حتی تا عصر حاضر ادامه یافته است. مسعود کشمیری از اعضای سازمان مجاهدین یا همان گروه تروریستی موسوم به منافقین که با نفوذ در سیستم امنیتی و سیاسی جمهوری اسلامی در سال های نخست پس از پیروزی، به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی فعال بود، عامل اصلی انفجار در دفتر نخست وزیری جمهوری اسلامی ایران در ۸ شهریور ۱۳۶۰ شناخته شد. این درحالی بود که در آغاز چنین تصور می شد که مسعود کشمیری نیز در این انفجار کشته شده و قطعاتی از اجساد دیگران به عنوان بازمانده جسد او دفن شد ولی پس از مدتی معلوم شد که او از مرتبطان با سازمان مجاهدین و عامل اصلی انفجار بوده و به خارج از ایران گریخته است. پس از فرار کشمیری به خارج از کشور تا مدت ها از او خبری نبود. با این حال، سال های ابتدایی دهه ۹۰ برخی منابع مدعی شدند که او را در آلمان به همراه محمدرضا کلاهی دیده اند. همان عامل نفوذی و تروریستی که همچون کشمیری با سازمان مجاهدین در ارتباط بود و روز ۷ تیرماه ۶۰ یعنی حدود یک ماه پیش از انفجار دفتر نخست وزیری، با بمب گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی، عامل شهادت بهشتی و بیش از ۷۰ نفر از اعضای این حزب بود. هر چند کشمیری در این سال ها سعی داشته زندگی مخفیانه ای داشته باشد اما اکبر خوش کوشک، از نیروهای امنیتی سابق وزارت اطلاعات مدتی پیش در مصاحبه ای (با انصاف نیوز) مدعی شد که کشمیری احتمالا توسط منافقین کشته شده است. خوش کوشک پس از تایید قتل کلاهی توسط منافقین گفت: «من که کارهای منافقین را می دانستم. خیلی ها را کشتند. کلاهی است، کشمیری است و همه اینها را کشته اند.» هرچند هیچ کدام از این روایت ها قطعی و غیرقابل انکار نیست و همزمان با چنین مدعیاتی، برخی منابع نیز روایت هایی متفاوت از آنچه پیش تر آمد، به دست داده اند. آنچه با این مقدمه در ادامه می خوانید اما روایتی است از آنچه در زمان حادثه گذشت. روایتی مبتنی بر گفت وگو با برخی از شاهدان و افراد حاضر در صحنه در زمان وقوع انفجار در دفتر نخست وزیری در روز هشتم شهریورماه سال یک هزار و سیصد و شصت.۸ شهریور مثل روزهای دیگر عادی و غیرعادی شروع شد. غیرعادی از این نظر که فضای کشور هنوز نگران و سخت، حوادث پس از ۳۰ خرداد را حل و فصل می کرد و عادی از این نظر که همه چیز سر جای خودش بود. مردم سر کار می رفتند و دانش آموزان منتظر مهرماه و تمامی چراغ برق ها مرتب کار می کنند. کارمندان نخست وزیری نیز مانند دیگر کارمندان دولت صبح، سر کار خود حاضر می شوند و بسم الله کشور گفته می شود. بهزاد نبوی و رییس دفترش صداوسیما بودند، باهنر در باره وزرا حرف می زد، دفتریان در اتاق مالی بودجه را حساب می کرد و کشمیری نیز طبق معمول با یک کیف که کسی از محتویات آن خبر نداشت و هنوز هم بین کارمندان آنجا دعواست که چرا حراست به ریش و قیافه کشمیری اعتماد کرد، وارد نخست وزیری شد تا کار خود را شروع کند. ظهر ۸ شهریور نیز فرامی رسد و برخی از کارمندان به سوی ناهار و نماز می روند. باهنر و رجایی نیز برای جلسه بعدازظهر که مربوط به امنیت ملی بود آماده می شوند، افراد به مرور می رسند و به اتاق جلسات در طبقه اول هدایت می شوند. به علت موضوع جلسه خسرو تهرانی، سرهنگ شرافت، سرهنگ دستجردی، کشمیری، کلاهدوز، رجایی و باهنر به سالن وارد شدند. کشمیری دستپاچه و نگران چند باری سالن را ترک می کند و با سینی چایی بازمی گردد. اما در یکی از این دفعات که حضار منتظر چایی بعدی بودند، کشمیری در را بست و دیگر بازنگشت. ساعت ۳ و ربع بود که صدایی آرامش پاستور را به هم ریخت. اول صدا و بعد دود و بعد آتش و بعد شهادت! اتاق ۱۰۵ نخست وزیری منفجر شد! به مناسبت چهلمین سالگرد این اتفاق گفت وگو کردیم با بازماندگان آن واقعه که در نخست وزیری حاضر بودند. مشروح آن را می خوانیم:
محسن دربهانی ها، کارمند بخش سیاسی نخست وزیری

*کشمیری قیافه ای شبیه به بچه مذهبی ها داشت مسوولیت شما در نخست وزیری چه بود؟

من فروردین ۶۰ در حوزه معاونت سیاسی وزیر مشاور به عنوان مسوول آرشیو و بایگانی محرمانه نخست وزیری مشغول به کار شدم. ما زیر مجموعه آقای نبوی بودیم اما آن زمان آقای محسن سازگارا مسوول ما بود.

*مسعود کشمیری چگونه به نخست وزیری وارد شد؟ چه کسی معرف او بود؟

ورود کشمیری به نخست وزیری در حوزه ما بود، ایشان به عنوان مسوول اداره بخش ما شروع به کار کرد و یک سری فرم هایی تنظیم کرد و به ما داد که پر کنیم. آن فرم ها به نحوی شبهه برانگیز بود؛ مثلا نوشته بود آدرس منزل دامادها و تمام اقوام را بنویسید که اصلا در سیستم اداری عرف نبود. بعد شروع به کنترل ورود و خروج ها کرد و رفتارهایی نشان داد که همه با او مقابله کردند. در این مدت زیاد در حوزه ما دوام نیاورد و رفت. بعد متوجه شدیم به شورای امنیت به عنوان منشی جلسه رفته و گاهی همدیگر را در آسانسور یا نماز می دیدیم. علی تهرانی معرف کشمیری بود. ایشان به خاطر اینکه سوابق کشمیری را در بدو ورود به نخست وزیری نگفته بود، بعدا به زندان رفت چون کشمیری در سازمان مجاهدین سابقه داشت. بعد از انقلاب کشمیری خودش را در بخش سیاسی نیروهوایی جا می کند و بچه ها تعریف می کردند وقتی پیش نماز نمی آمد، ایشان جلو می ایستاد و قیافه شبیه بچه های مذهبی داشت. حتی بعد از انفجار که بعضی بچه ها به دیدنم در بیمارستان آمدند، گفته شد رجایی و باهنر شهید شده اند اما از مسعود چیزی به دست نیامده که از آیت الله یزدی مجوز گرفته بودند و ایشان گفته بود در حاشیه ای که ایشان نشسته بوده خاکسترها را جمع و همان را به عنوان جنازه تشیع کنید. آن روز ۳ تابوت تشیع شد. آقای دفتریان نیز در آسانسور گیر کرده بود و با وضعیت بدی به رحمت خدا رفت و تا آخرین لحظه نیز تلاش شد که آسانسور آزاد شود اما موفق نشدیم.

*رفتار مشکوکی از کشمیری در آن دوره دیده بودید؟

بعد از هفت تیر سخت گیری ها برای ورود به ساختمان زیاد شد. دو یا سه روز قبل از حادثه هشت شهریور در اتاقم باز بود و به بیرون رفته بودم، وقتی برگشتم یک کیف وسط اتاقم بود. در آن اتاق نیز ۳ میز وجود داشت و اگر کسی با عجله هم می خواست کیفش را بگذارد روی میز اول می گذاشت اما این کیف دقیقا وسط اتاق بود و زمانی که این صحنه را دیدم، به نظرم رسید بمب است و چند نفر را صدا کردم و مشغول بحث در این باره شدیم و دیدیم کشمیری تجدید وضو کرده و از انتهای سالن به سمت ما آمد. گفت چه شده محسن؟ گفتم در اتاق بمب گذاشته اند گفت این کیف من است؛ برای وضو رفتم کیف را آنجا گذاشتم. آن لحظه به نظرم رسید کشمیری در حال تست کردن ساختمان است که حساسیت ها چگونه است.

آقای سرورالدین تعریف می کرد آن روز کشمیری برای جلسه حالت عادی نداشت و دایم بلند می شد و چایی می آورد و در حال تردد بود. ظاهرا کیف را بین آقایان باهنر و رجایی می گذارد بعد در یکی از این رفت و آمدها سوار هیلمنی که داشت، می شود و می رود و شب که بچه ها به خانه او می روند تا اطلاع دهند شهید شده همسایه ها می گویند کشمیری ساعت ۴ به اینجا آمد و خانواده اش را سوار کرد و رفت و آنجا متوجه می شوند انفجار کار این ملعون بوده است.

*روز انفجار چگونه گذشت؟

صبح روز انفجار یکی از همکاران آمد و حال خوبی نداشت گویا دعوایش شده بود و گفت امروز نمی توانم بمانم، چایی برایش ریختم و مشغول صحبت شدیم که گفت مسعود را در آسانسور دیدم، خیلی آشفته بود فکر کنم می خواهند اخراجش کنند. یک چنین مکالمه ای قبل از انفجار بین من و جلیل رضایی اتفاق افتاد و ایشان نیز به منزل رفت.

ظهر برای ناهار دیر رفتم وقتی به اتاقم برگشتم سه و ده دقیقه بود و تا نشستم صدای انفجار بلند شد و از پنجره نگاه کردم که میز و صندلی و پرده از پنجره به محوطه ریاست جمهوری پرت شد. متوجه شدم که در اتاق جلسات انفجار رخ داده و معطل نکردم و از اتاق بیرون زدم. جلوتر من نیز آقای بهزاد نبوی از اتاقش بیرون آمد که ما در راه پله به هم رسیدیم.

نخست وزیری یک ساختمان شیک و با استعداد آتش سوزی ۱۰۰ درصد بود چون دیوارها چوب و سقف آکوستیک و کف نیز موکت بود و کافی بود یک کبریت آن داخل بیندازید. ما طبقه چهارم بودیم و تا به لابی آن طبقه رسیدیم دود غلیظی آنجا را فرا گرفته بود و تعدادی از بچه ها نیز جمع شده بودند آقای نبوی روی پایش می زد و فریاد می زد رجایی تو است، رجایی تو است! من نایستادم و مستقیم به سمت اتاق جلسات رفتم. فاصله لابی تا اتاق جلسه نزدیک ۱۵ متر بود که چند اتاق نیز کنار آنها بود و با گذر از چند در به اتاق اصلی می رسیدیم. در بدو ورود آقای تهرانی را دیدم که صورتش خونی شده بود، به او گفتم خسرو مستقیم برو می خوری به لابی کمی بیشتر جلو رفتم که کلاهدوز را دیدم، او را به سمت لابی هدایت کردم. به در اتاق جلسات که رسیدم، خیلی دود وجود داشت و چهارچوب در آتش گرفته بود و نمی شد تشخیص داد چه کسی در اتاق است. برای یک لحظه سایه ای دیدم که در حال دویدن است؛ سرهنگ دستجردی بود که خودش را از پنجره به بیرون پرت کرد؛ همین که آمدم به سمت او بروم مچ پایم را یک نفر گرفت و دیدم یکی از برادران ارتشی بود (سرهنگ شرافت) که بازویش آتش گرفته بود که خاموشش کردم و گفتم همین مسیر را مستقیم برو، گفت پایم شکسته است. او را بلند کردم و به لابی آوردم و برگشتم. برای بار سوم به سرعت به سمت اتاق رفتم که با صورت به سوی دیوار پرت شدم و دود آنقدر غلیظ بود که چیزی مشخص نبود و ضربه هم به صورتم خورده بود و خون می آمد در آن وضعیت دنبال جایی می گشتم که خودم را نجات دهم و از روی مبل ها فهمیدم اینجا سالن جلسات مطبوعات است. شدت بمب اینقدر زیاد بود که تمام درها کنده شده بود و نمی توانستم تشخیص دهم پنجره کدام طرف است. آتش نیز پشت سر هم زیاد می شد؛ آن لحظه گفتم پنجره یا سمت راست است یا چپ و به چپ رفتم که هوا کمی باز شد و به پنجره رسیدم، دیدم بچه ها در پایین ساختمان ایستاده اند و از آنجا به پایین پریدم و بیهوش شدم و بعد از ظهر آن روز در بیمارستان به هوش آمدم. آقای نبوی همیشه به من لطف دارد و می گوید تو آنجا علاقه ات را به انقلاب نشان دادی و به داخل آتش رفتی. خدا ان شاءالله کشمیری و امثال او را لعنت کند.

*حفاظت ساختمان چرا کیف کشمیری را نگشته بود؟

کشمیری جلب بود و ترفندهای خودش را داشت. آن زمان حفاظت اینقدر سخت می گرفت که آقای معادی خواه برای جلسه ای پیش آقای نبوی آمده بود و بچه های حفاظت اینقدر او را گشته بودند که صدایش بلند شده بود. یک بار هم هیات دولت به جماران می روند که یکی از دوستان نقل می کرد، مسوول حفاظت می گوید باید کیف ها را بگردم و دعوا می شود و کار به مرحوم حاج احمد می رسد که ایشان می گوید هرچه حفاظت بگوید، عمل شود که پس از آن کشمیری قهر می کند.

محسن باستانی، رییس دفتر بهزاد نبوی در نخست وزیری

کشمیری می گفت در خطر ترور است و کامران به او اسلحه داد

*۸ شهریور ۱۳۶۰ برای چه، چگونه شروع و پایان یافت؟

نخست وزیری ۵ طبقه و طبقه اول آن برای سالن جلسات بود. ما روز هشت شهریور را عادی شروع کردیم. اول صبح با آقای نبوی در صداوسیما جلسه بودیم و حدود ساعت یک برگشتیم. قبل انفجار از پنجره باغ ریاست جمهوری را تماشا می کردم و دیدم یک دفعه شیشه ها شکست و بادی آمد و پرده های اتاق با صدای مهیبی بیرون ریخت. من با آقای دانیالی منشی آقای رجایی تماس گرفتم و گفتم ایشان کجا هستند؟ گفت به جلسه نخست وزیری آمده اند. بعد از آن به طبقه پایین رفتم که آقای نبوی نیز آنجا بود. کف سالنی که به سالن جلسات منتهی می شد، موکت های پرزدار داشت و دیوارها با روکش ها، پارچه ها و فوم های ضد صدا پوشانده شده و آتش را بیشتر کرده بود. آن لحظه دیدم یک نفر از پنجره به بیرون پرید که سرهنگ دستجردی بود. کپسول نیز آب نداشت و آتش نشانی سریع نیامد و هیچ کس هم کاری بلد نبود. آقای دربهانی ها به داخل سالن رفت و تهرانی و کلاهدوز با کمک ایشان بیرون آمدند و گفتند آقای رجایی و باهنر را بیاور که دوباره رفت و در میان آتش گیر کرد.

دفتریان مدیرکل امور مالی نیز به پایین آمده بود. او آدم بسیار دقیق و منظمی بود و برای برداشتن پرونده ها پایین رفته بود که در آسانسور گیر کرد. من به پایین رفتم و دیدم دفتریان تا میانه طبقه همکف آمده و ما توانستیم پای او را بیرون بکشیم اما بلد نبودیم آسانسور را آزاد کنیم خلاصه وضع خیلی بدی بود. آنجا هر کسی وارد می شد اسلحه اش را باید تحویل حفاظت می داد. شهید کلاهدوز که بیرون آمد، موج انفجار او را گرفته بود اسلحه اش را برداشت و شروع کرد به تیر هوایی زدن و می گفت چه کسی ساختمان را منفجر کرد. پسر آقای رجایی هم آمد و دنبال پدرش می گشت.

خیلی از کارمندان به بیرون ساختمان رفتند و عمدتا بیرون بودند اما من و آقای نبوی و دربهانی ها و یک سری دیگر در ساختمان بودیم. کامران هم در آنجا نبود ولی به هر حال بعد از دو ساعت نیروهای حفاظت مستقر شدند و مقداری وضعیت را جمع کرد. ساختمان از شدت آتش فرو ریخت و آهن ها مچاله شد.

*آیا پس از انفجار حکومت نظامی اعلام شد؟

موج مردم اینقدر زیاد بود که نیازی به حکومت نظامی نبود.

*شما کشمیری را دیده بودید؟ پس از حادثه چه زمانی دوباره به نخست وزیری بازگشتید؟

من یک بار کشمیری را دیدم که داشت به کامران التماس می کرد که من در خطر ترور هستم، به من اسلحه بدهید که به نظرم کامران به او اسلحه داد. شاید فردای واقعه سر کار رفتیم. دود حاصل از انفجار آنقدر زیاد بود که شاید تداعی ذهن باشد اما چند سال پیش که به آنجا رفتم هنوز آن محیط بوی سوختگی را می داد. فضای بدی بعد از انفجار حاکم شد و همه به هم شک داشتند.

*نکته آخر

به نظرم اگر گارد حفاظت رییس جمهور، پروتکل مناسبی داشت و با کیف و اسلحه افراد را راه نمی داد، این اتفاق نمی افتاد. ظاهرا پروتکل این گونه بوده که تا اتاق اصلی تامین امنیت با گارد بود که آقای شمس مسوول آن بود، ولی بعد از ورود به سالن گویا با حراست بوده است. به هر حال باید مراقب نفوذ باشیم؛ شاید اگر همین عبرت را از کلاهی و کشمیری گرفته بودیم نفوذهای الان اتفاق نمی افتاد. سابقه نیروها و ارتباطات شان باید دقیق دیده شود و اینها یک سری عبرت است که هنوز نگرفته ایم.

جلیل ساداتیان؛ کارمند دفتر نخست وزیر

*برخی با حادثه برخورد سیاسی کردند تا جناح مقابل شان را محکوم کنند روز ۸ شهریور از صبح چگونه برای شما آغاز شد؟

روال عادی بود، وارد دفتر شدیم و ملاقات هایی انجام می شد البته دقیق در ذهنم نیست ملاقات قبل از انفجار چه کسانی بودند. طبق معمول مسوول امنیت نخست وزیری آقای خسروتهرانی به دفتر آقای باهنر رفتند و چند دقیقه ای جلسه داشتند و بعد هم به سالن جلسات رفتند که مربوط به امنیت کشور بود.

*آن روز اتفاق مشکوکی در مجموعه نیفتاد؟

هیچ چیز مشکوکی نبود. آن روز کشمیری را ندیدیم و نمی دانستیم چه کسانی در جلسه هستند اما دعوت ها را دبیرشورا انجام می داد که ریاست آن نیز با رییس جمهوری بود و بیشتر از سمت دفتر او هماهنگ می شد.

*لحظه انفجار چگونه گذشت؟

بعد از انفجار اولین نفر آقای بهزاد نبوی را خاطرم هست که به سالن آمد البته بعد خیلی ها آمدند و آن اطراف پر از جمعیت بود. اینکه دقیقا چه کسانی بودند، خاطرم نیست. در آن حال و هوا همه ما درگیر آتش سوزی بودیم.

سالنی که منفجر شد، یک پنجره به سمت پاستور و یک پنجره به سمت حیاط نخست وزیری بود و دری که وارد می شدند، به سمت راهرویی بود که انتهای آن تعدادی اتاق های مختلف بود و برخی معاونان در آن اتاق ها بودند از جمله آخرین اتاق که آقای محمد هاشمی معاون سیاسی رییس جمهوری مستقر بود. من وقتی صدای انفجار را شنیدم، به سمت اتاق رفتم و داخل شدم و شنیدم کسی ناله می کند و در همان حالت دود و آتش لباس آن فرد را با یک نفر دیگر از کارمندان گرفتیم و او را به بیرون کشیدیم اما بعد از آن آتش اینقدر زیاد شده بود که دیگر موفق نشدیم وارد شویم.

*چرا این واقعه به نوعی با دعواهای سیاسی گره خورد؟

با این اتفاق سیاسی برخورد شد؛ برخی دنبال این بودند که جناح مقابل شان را محکوم کنند و آنچه بعدا مشخص شد، این بود که منافقین پس از هفت تیر با احتیاط بیشتری به زیر زمین رفتند و بعد انفجار نخست وزیری انجام شد. آن زمان برخورد با این مساله جناحی شد و برخی در این زمینه از جمله آقایان خسرو تهرانی و کامران بازجویی شدند؛ در حالی که داستان این نبود و مشخص شد انفجار کار منافقین است.

نعمت الله ایزدی، کارمند بخش سیاسی نخست وزیری

حفاظت در کل قوی نبود اما آقای رجایی را بدون محافظ ندیدم

شروع روز معمولی بود و طبق معمول صبح سر کار رفتیم ما طبقه دوم بودیم و ساعت ۳ صدای انفجار آمد و بلافاصله حراست و مسوولان کارمندان را ناچار به تخلیه ساختمان کردند و ما نیز بیست دقیقه بعد از انفجار از ساختمان خارج شدیم و با تاثر به خانه بازگشتیم. به خاطر نگرانی از آسیب رسیدن به نیرو ها همه را از ساختمان بیرون کردند و بعد آتش نشانی آمد. آن روز من کشمیری را ندیدم اما روز های قبل گاهی سمت دفتر ما می آمد. من فقط می دیدم به اتاق مسوول دفتر می آید و گزارش می دهد حتی همکار های او را نیز ندیده بودیم. ما در بخش سیاسی در حوزه مسائل سیاست خارجی با نیرو های جدید فعالیت می کردیم.

ما تا دو یا سه روز مطلقا نمی توانستیم به آنجا برویم چون تمام ساختمان را آب گرفته بود و سیاهی و سوختگی به طبقات دیگر سرایت کرده بود و چند روزی طول کشید تا آنجا را تمیز کنند. ما ارتباطی با دبیرخانه شورای امنیت نداشتیم و در جلسات آن نیز حضور پیدا نمی کردیم و صرفا اشتراک مکانی داشتیم، کلا کارهای این دبیرخانه مربوط به دولت بود. فضای آن سال ها این گونه بود. مثلا خیابان پاستور تا مدت ها ماشین رو بود و به خیابان های دیگر متصل بود و بگیر و ببند کنترلی جدی وجود نداشت و پس از ترورها این گونه حساسیت ها شکل گرفت. البته حداقلی از حفاظت در خصوص سران قوا وجود داشت و این گونه نبود که هیچ محافظتی صورت نگیرد و من آقای رجایی را بدون محافظ ندیدم. وزرا را گاهی که برای جلسات می آمدند، می دیدیم که بدون محافظ هستند؛ هرچند در کل حفاظت قوی نبود و احساس نگرانی هم وجود نداشت اما این انفجارها باعث شد حفاظت ها بالا برود.

یک شاهد عینی که نخواست نامش فاش شود: از همان سال ۶۰ در پرونده انحراف ایجاد شد و هنوز هم ادامه دارد

*ورود شما به نخست وزیری با چه سمتی بود؟

من تقریبا از اوایل دولت شهید رجایی با توجه به ارتباط و آشنایی که با مهندس نبوی داشتم، وارد نخست وزیری شدم. مسوولیت من در بخش سیاسی بود، با عنوان مسوول دفتر احزاب و گروه های سیاسی و به عنوان یک مشاور سیاسی فعالیت می کردم.

*روز انفجار چگونه گذشت؟

روزهای شنبه از ساعت ۲، جلسه شورای سیاسی نیروهای خط امام برگزار می شد که دبیر آن از سال ۵۹ من بودم و روز های یکشنبه نیز جلسه شورای امنیت برگزار می شد که دبیر آن آقای کشمیری بود. در مجموعه نخست وزیری بخش سیاسی زیرنظر آقای نبوی بود، اطلاعات زیرنظر خسرو تهرانی و مجموعه ای که با آقای تهرانی کار می کردند، عمدتا بچه های کمیته، رکن ۲ و سپاه بودند که همه همدیگر را می شناختیم؛ چون من هم از اسفند ۵۷ یکی از پایه گذاران سپاه بودم و زمانی هم که به نخست وزیری آمدم با کارت پرسنلی سپاه وارد شدم و مسوول آموزش عقیدتی- سیاسی مرکز آموزش فرماندهی پادگان امام علی بودم و آنها را می شناختم. بچه های رکن ۲ که به نخست وزیری آمدند از جمله کشمیری با معرفی و ساپورت علی تهرانی به مجموعه وارد شدند که ستاد استان های بحرانی را اداره می کردند. بخش حراست را آقای کامران بر عهده داشت و عموما بیشتر بچه ها با مجوز کامران بدون تفتیش وارد مجموعه می شدند و اکثرا نیز مسلح بودند از جمله کشمیری که هیچ وقت بازرسی بدنی نشد.

روز یکشنبه زمان انفجار قبل از واقعه در همان طبقه اول که از آسانسور پیاده می شدیم رو به روی پله ها یک حال بود که دو سالن بود که یکی از آن جلسات هیات دولت و جلسات نیروهای خط امام و شورای امنیت برگزار می شد. دست راست این سالن من جلسه ای داشتم که آقای رجایی باید بعد از جلسه شورای امنیت به آنجا می آمد.

من جلسه را شروع کردم. آقایان نقره کار، سنجری و نوروزی از کمیته فرهنگی و دانشجویی آنجا بودند. من با تلفن داخلی با آقای رجایی صحبت کردم که گفت شما جلسه را اداره کنید، من به جلسه شورای امنیت می روم تا آقای باهنر را معرفی کنم و یک ربع دیگر به آنجا می آیم. من هم جلسه را که شروع کردم کمی بعد صدای انفجار شدیدی رسید که سقف اتاق ما پایین آمد و سریع خودمان را جمع و جور کردیم و از اتاق خارج شدیم. وقتی وارد هال شدم دیدم انفجار در اتاق جلسه شورای امنیت است. همه آشفته بودند و دیدم خسرو تهرانی آمد و گفت انفجار رخ داده است.

تنهاکسی که بعد از انفجار توانست وارد آن اتاق شود، آقای دربهانی ها بود که اول داخل شد و تیمسار شرافت را بیرون آورد و زمانی که فهمید هنوز کسانی در داخل هستند، به داخل سالن برگشت و دیگر نتوانست بازگردد که از پنجره بیرون پرید. ما تعدادی از زخمی ها را به بیمارستان روبه روی نخست وزیری بردیم من زمانی که خسرو را به بیمارستان آوردم، داد می زد که برگردید رجایی و باهنر در جلسه هستند. حدود ساعت ۴ بچه های نخست وزیری ازجمله بچه هایی که در بخش اطلاعات بودند، به مجلس رفتیم و به آقای هاشمی گزارشی دادیم و از همانجا مشخص شد که کشمیری نیست؛ چراکه بعد از انفجار همه افراد حضور داشتند. من آن روز از ابتدا تا انتهای واقعه حضور داشتم و بعداز ظهر هم بچه ها گفتند ماشین کشمیری سر جایش نیست، بعد آقای تهرانی نقل کردند که در خانه او نیز رفتند که خانواده اش نبوده اند و به نوعی روز دوشنبه صبح دوستان اتفاق نظر داشتند که کشمیری نیست، منتهی هم زمان برای اینکه بتوانند رد ایشان را بزنند، صحبتی از کشمیری به صورت رسمی از نخست وزیری انجام نشد، آقایان جلیل رضایی، حسینی و تهرانی فکر می کردند کشمیری در جریان انفجار از بین رفته است. من به اتفاق آقایان بجنورد، محمد پیروی و اصغر صباغیان به بهشت زهرا رفتیم. از فردای آن روز یعنی سه شنبه در نخست وزیری جلسه ای بود که این اتفاق را بررسی کردند و آن موقع آقای سازگارا گزارشش را داد که قرار شده پرونده را دادستان کل (ربانی املشی) پیگیری کند. متاسفانه این پرونده به جای اینکه مسیر طبیعی و عادی خودش را طی کند به نوعی از رسانه های بیگانه و از منابع داخلی مطالبی مطرح شد که از مسیر طبیعی خودش خارج شد و رنگ و بوی سیاسی و جناحی گرفت که بچه های مجاهدین انقلاب نقش داشته اند و… از روز پنجشنبه برخی از نیروهای نخست وزیری ازجمله بنده را بازداشت کردند و چند ماهی ماندیم و پرونده باقی ماند تا سال ۶۴ که خوشبختانه در زمان حیات امام راحل بود و ایشان ورود کردند و پرونده به نوعی که مصلحت نظام و نیروهای انقلاب بود نظرشان را دادند.

نکته قابل توجه این است که همه در جریان آقای کشمیری خودشان را کنار کشیدند در صورتی که کشمیری از قبل در مجموعه های اطلاعاتی چه در رکن ۲ و چه سپاه حضور فعال داشت و هیچ کس هم راجع به این آدم خبیث شناختی نداشت؛ به خصوص تنها جایی که او حضور نداشت، بخش سیاسی بود؛ منتها بعد به طور جدی این شرایط به گونه ای چرخش پیدا کرد که کشمیری را به جریانات سیاسی چسباندند.

*جریان جسدسازی برای کشمیری چه بود؟

برداشت من این است که آقای علی تهرانی و دیگرانی که با او آشنا بودند از روی ناآگاهی این کار را کردند اما آن بخش آگاه خسرو تهرانی تصور کردند که اگر کشمیری هنوز از کشور خارج نشده باشد، می توانیم با این ترفند او را پیدا کنیم و تا روز سه شنبه سکوت کردند؛ یعنی مجموعه این یک هفته یعنی از روز ۷ شهریور تا بعد از جلسه بررسی هیچ کس اطلاعی از کشمیری نداشت و تنها کسی که مجوز تردد کامل به کشمیری داده بود تا با سلاح رفت و آمد کند و تجسس نشود، حسن کامران بود. چون کشمیری را به هیچ وجه نمی گشتند و در مجموعه نخست وزیری مسلح می گشت و ایشان هم به عنوان یک نیرو که از همه جا تایید شده بود از سپاه به مجموعه آقای خسرو تهرانی آمده بود. از روز سه شنبه که این جلسه برگزار شد دادستانی و سپاه و نخست وزیری هیچ کس مسوولیت پیگیری این پرونده را نپذیرفتند و درخواست شد آقای ربانی املشی پرونده را به دست بگیرد که ایشان کسی را مسوول پرونده گذاشت که از قضات قبل از انقلاب بود و به نوعی با زواره ای ارتباط داشت و مقداری انحراف در مجموعه پرونده از همان سال ۶۰ ایجاد شد و هنوز هم که هنوز است این پرونده ادامه دارد و یک سری نیروهای انقلاب مثل رجایی و باهنر را ترور فیزیکی کردند و دیگر نیروهای مومن به انقلاب مثل آقای تهرانی را ترور شخصیتی کردند.

*آیا پیگیری برای دستگیری کشمیری انجام شد؟

تاجایی که من اطلاع داشتم، خیلی گسترده پیگیری شد؛ منتها در آن سال ها به هیچ وجه مجموعه های اطلاعات و امنیت در مقابل این هجمه عظیمی که منافقین با همکاری مراکز امنیتی خارج از کشور در ایران اجرا می کردند، چنین آمادگی وجود نداشت. مجموعه آقای تهرانی که کار امنیتی می کرد کل تجربه اش متعلق به تجربه سیاسی قبل از انقلاب بود. چه آقای حجاریان، چه آقای تهرانی، محمد شریعتمداری، محمود یاسینی و… هیچ کدام در این زمینه ها تجربه نداشتند. در سپاه هم همین طور بود. منتها نکته ای که بسیار مهم بود، این بود که اغلب نیروهای حراست مثل کامران بر اساس اعتماد عمل می کردند و این شد که مجوز دادند کشمیری بدون تجسس در نخست وزیری حضور داشته باشد.

*در روز انفجار و روزهای قبل آیا رفتار مشکوکی از کشمیری دیده بودید؟

قبل از انفجار حتی یک سر سوزن گزارش منفی از کشمیری نداده بودند. به خصوص کسانی که مستقیم با او کار می کردند. روز انفجار نخست وزیری موقع نماز ظهر که در زیرزمین برگزار شد، خودم دیدم کشمیری حضور داشت.

انتهای پیام