ما و روسیه | حسین علایی

سردار حسین علایی، در مقاله‌ای که صبح امروز -11 دیماه- در روزنامه‌ی جمهوری اسلامی منتشر شد، نوشت: در این روزها موضوع تمدید انعقاد قرارداد بیست ساله ایران با روسیه در دستور کار سفر قریب الوقوع رئیس جمهوری اسلامی ایران است. از آنجا که در طول تاریخ روابط ایران و روسیه دچار فراز و نشیب های فراوانی بوده است، خوبست دست اندرکاران کشور قبل از تمدید و انعقاد این قرارداد به سوابق تاریخی و رفتار روسیه با ایران توجه کنند و اقدامات خود را به گونه ای تنظیم کنند تا با توجه به منافع ملی ایران، هر دو کشور از آن سود ببرند.

طبیعی است که روابط دوستانه و همکاری ایران و روسیه به دلیل همسایگی دو کشور و فاصله آنها از آمریکا به نفع طرفین است ولی باید در انعقاد قرارداد با آن کشور به واقعیت های زیر توجه کرد:

1- روسیه تا کنون هیچگاه ایران را متحد استراتژیک خود تلقی نکرده است.
2- روسیه همیشه از برگ ایران در حل مسائل خود با آمریکا استفاده کرده است.
3- روسیه در حوزه نفت و گاز رقیب ایران است و موافق انتقال گاز ایران به اروپا نیست زیرا آنجا را بازار خود می داند.
4- روسیه در شورای امنیت سازمان ملل همواره علیه برنامه هسته ای ایران رأی داده و در زمان ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد که بیشترین قطعنامه ها علیه ایران صادر شد، برخی از آنها را دولت روسیه پیشنهاد داده است.
5- روسیه موافق داشتن چرخه غنی سازی در ایران نیست و گسترش دانش هسته ای در ایران را به نفع خود نمیداند.
6- شوروی در جریان جنگ تحمیلی، مهم ترین حامی صدام حسین بود و بیشترین تسلیحات از جمله موشک های زمین به زمین و انواع هواپیماهای میگ را در اختیار ارتش بعثی قرار داد.
7- شوروی در زمان جنگ تحمیلی، تعدادی از نفتکش های کویتی را به منظور حمایت از عراق تحت پرچم خود قرار داد و از آنها با کشتی های جنگی خود در خلیج فارس محافظت می کرد.
8- روسیه علاقمند است تا ایران از نظر نظامی وابسته به آن کشور باشد. اکثر قراردادهایی که تا کنون با آن کشور منعقد گردیده و بیشتر منجر به خرید تسلیحات و تجهیزات نظامی برای ایران شده است، دارای هزینه نگهداری بالایی جهت نگهداری جنگ افزارها و تسلیحات روسی است و این قراردادها درآمد مستمری را برای روس ها ایجاد کرده است.
9- روسیه روابط نزدیکی با اسرائیل دارد و روس تبارها نقش مهمی در دولت اسرائیل دارند و آنها همواره در چتر حمایتی روسیه قرار داشته اند. از سوی دیگر روسیه با سیاست های جمهوری اسلامی ایران در باره اسرائیل مخالف است و برای امنیت و بقای اسرائیل تلاش می کند.
10- روسیه در جریان بحران قره باغ، ایران را در مذاکراتی که حتی ترکیه در آنها شرکت داشت به بازی نگرفت.
11- روسیه به کشورهایی که دارای روابط خوب با آمریکا هستند مثل ترکیه و هند موشک های ضد هوایی S-400 واگذار کرده است ولی تا کنون با ایران در این سطح روابط نظامی نداشته است.
12- سامانه های پدافند هوایی روسیه در سوریه همواره تماشاچی حملات هوایی اسرائیل به پایگاه های گروه های هوادار ایران در سوریه بوده اند و روسیه حتی هیچگونه فشار سیاسی برای جلوگیری از حملات اسرائیل به مواضع طرفداران ایران در سوریه وارد نکرده است. همچنین روسیه نظاره گر حملات اسرائیل به کشتی های حامل نفت ایران به سوریه بوده است و از خود هیچ واکنشی نشان نداده است.
13- روسیه در برابر الحاق سرزمین های جولان سوریه به اسرائیل هیچگونه واکنش موثری انجام نداده است.
14- پوتین علاوه بر آنکه به اکثر وزرای ایرانی در سفر به روسیه ملاقات نمی دهد، حتی به رئیس مجلس شورای اسلامی که چندی قبل میخواست پیام رهبری را به وی تقدیم کند به بهانه کرونا وقت دیدار نداد.
15- روسیه دارای یک حکومت غیردموکراتیک است که مردم آن کشور نمی توانند فرد دیگری را به جای پوتین به ریاست جمهوری برگزینند و او هم از روسای جمهور مادام العمر دنیا است.

در هر صورت در انعقاد قرارداد با روسیه بهتر است به نکات فوق توجه شود. باید مراقب بود تا توافق های جدید منجر به افزایش روابط تجاری دو کشور شود و بیشتر از آنکه مشکلات دراز مدت روسیه را حل کند به نفع طرفین باشد. از طرفی تعادل در سیاست خارجی ایجاب می کند که نبایستی به برنامه و ظرفیت شیطان بزرگ برای کنترل روسیه و چین بی توجه بود. بنابراین بهتر است همچنان از سوی جمهوری اسلامی ایران، سیاست خارجی “نه شرقی و نه غربی” دنبال شود تا برداشت جامعه از سیاست خارجی کشور “فقط شرقی نه غربی” نباشد. شرقی که از خراب بودن رابطه ایران با غرب سودهای سرشار می برد.