نگاهی به اتفاقات المپیک‌های گذشته
از سال ۱۹۰۰ که شمشیرباز اسلحه اپه ایران به نام “پرنس” در بازیهای المپیک شرکت کرد تا امروز که کاروان ورزش ایران با ۶۳ ورزشکار در آستانه اعزام به سی و یکمین دوره این بازی‌ها قرار دارد، ۴۸ ورزشکار کشورمان در ادوار مختلف موفق به کسب مدال طلا، نقره یا برنز شده‌اند.
در میان ورزشکاران ایرانی اعزامی به المپیک ورزشکارانی مانند سیف‌پور و امیررضا خادم در اوج جوانی و زمانیکه فقط ۱۸ سال داشتند، حضور در این بازی‌ها را تجربه کردند. البته جوان‌تر از آنها جمیله سروری بود. ژیمناست ۱۴ ساله‌ای که در المپیک ۱۹۶۴ ژاپن شرکت کرد و تاکنون این حد نصاب را در اختیار دارد. از جمله مسن ترین ورزشکاران اعزامی به ادوار مختلف المپیک هم شادروان سلماسی و نامجو هم که در سن سی و یک سالگی وارد المپیک شدند؛ نامجو به هنگام سومین تجربه المپیکی‌اش (۱۹۵۶ استرالیا) در آستانه چهل سالگی بود.
در میان المپینهای ایران، عسکری محمدیان اولین ورزشکاری بود که در دوران انقلاب اسلامی صاحب مدال شد. او در دو دوره بازیهای المپیک ۱۹۸۸ کره جنوبی و ۱۹۹۲ اسپانیا شرکت کرد و در هر دو دوره مدال نقره گرفت. محمدیان تنها مدال آور ایران در المپیک سئول بود.
ورزشکارانی مانند غلامرضا تختی، محمد نصیری سرشت و امیررضا خادم چهار بار در این بازی‌ها شرکت داشته‌اند و از این حیث رکوددار هستند. اگرچه از هر حضور به مدال نرسیده‌اند. طوریکه تختی یک طلا، دو نقره و یک عنوان چهارمی المپیک را در اختیار دارد. یک طلا، یک نقره و یک برنز همراه با یک عنوان پانزدهمی حاصل حضور المپیکی نصیری است و خادم هم از چهار حضور المپیکی به دومدال برنز، یک عنوان چهارمی و هشتمی رسیده است.
جدا از همه اینها، برخی از ورزشکاران ایران قبل و بعد از اعزام به المپیک با اتفاقات یا شرایط خاصی مواجه شدند که مواجه شدن با ناداوری عمده ترین آنها بود اما بعضا در همین شرایط موفق به کسب مدال هم شدند. مهمترین المپینهای ایران که حضور آنها در المپیک یا مدال آوری آنها در شرایطی خاصتر از دیگران رقم خورد و در کل حضورشان در این بازی ها منجر به ثبت اتفاقی خواندی شد، عبارتند از:
«جیپ» سواری اولین مدال آور المپیکی ایران
اولین مدال المپیکی ورزش ایران در مسابقات وزنه برداری المپیک ۱۹۴۸ لندن توسط محمد جعفر سلماسی به دست آمد. این در حالی بود که وی برخلاف دیگر ورزشکاران، به دلیل نبودن محل مناسب و وسایل کافی در زیر زمین منزل شخصیاش در بغداد تمرین می‌کرد. البته یک ماه و نیم پیش از آغاز المپیک وی به صورت زمینی از بغداد به کرمانشاه سفر کرد اما در همان هفته‌های ابتدایی به دلیل ابتلا به اسهال خونی، قوای جسمانیاش به میزان زیادی تحلیل رفت.
سلماسی آخرین تمریناتش پیش از المپیک را در تهران انجام داد و از آنجا راهی لندن شد. او در تالار “امپرس” رقابتهایش را برگزار کرد و در حالی وزنه ۱۰۰ کیلویی را به راحتی پرس کرد که در حرکت دو ضرب نتوانست بیشتر از ۱۱۵ کیلوگرم وزنه بزند به همین دلیل به مدال برنز بسنده کرد. در هر صورت اینگونه سلماسی سی و یک ساله اولین مدال آور ایران در المپیک شد. به همین دلیل بسیاری از مقامات ایرانی و قهرمانان دیگر رشته‌ها تا صبح روز بعد در سالن ماندند تا موفقیت وی را شادباش بگویند و جشن بگیرند.
به نقل از سلماسی در کتاب سرآمدان ورزش ایران آمده است: «وقتی نام من به عنوان نفر سوم در بلندگو اعلام شد تا روی سکو بروم، چنان حالی داشتم که بیانش امکان پذیر نیست. به خصوص اینکه بیست سال پیش چنین صحنه‌ای را در عالم خیال و رویا دیده بودم».
در بازگشت کاروان ورزشی ایران، هر یک از قهرمانان ورزشی سوار بر جیپهای ارتشی میشدند که روی هر یک از آنها پلاکاردهایی با نام و عنوان ورزشکاران نصب شده بود. جیپ حامل سلماسی پیشاپیش کاروان حرکت می‌کرد و پلاکاردی را به همراه داشت که روی آن نوشته شده بود: «این سلماسی قهرمان المپیک است».
محرومیت مدال آور المپیک به خاطر اختلاف با رئیس
یکی از کشتی گیران ایران در بازیهای المپیک ۱۹۷۲ مونیخ، سیدشمس الدین سید عباسی بود. وی در جریان این بازی‌ها به دلیل اختلافی که با رئیس وقت سازمان تربیت بدنی یعنی سپهبد بهجت داشت، پیکارهای خود را ادامه نداد و به همین دلیل پنجم شد. نقل قول سیدعباسی در این زمینه که در کتاب سرآمدان ورزش ایران آمده است، اینگونه است: “اگر در بازیهای مونیخ کشتی می‌گرفتم، اول یا دوم میشدم اما به خاطر اختلافی که پیش آمد، ادامه ندادم و پنجم شدم. بعد هم که ما را محروم کردند”.
سیدعباسی در حالی رقابتهای خود در المپیک مونیخ را نیمه کاره گذاشت، که در المپیک پیش از آن مدال برنز گرفت.
پرخوری که منجر به محرومیت شد
آرش میراسماعیلی، جودوکار کشورمان در المپیک ۲۰۰۴ آتن به دلیل پرخوری قصدی از مبارزه با “ایهود واکس” جودوکار رژیم اشغالگر قدس محروم شد چون بیش از حد اضافه وزن پیدا کرده بود.
خیابان گردی با دمپایی بعد از مسخره انگاشتن المپیک
علیرضا حیدری یکی از مدال آوران ایران در ادوار مختلف بازی های المپیک است. وی درالمپیک ۲۰۰۴ یونان صاحب مدال برنز رقابت های کشتی آزاد و تنها مدال المپیکی خود شد. البته این اولین المپیک حیدری نبود. این کشتی گیر اولین بار در المپیک ۲۰۰۰ استرالیا شرکت کرد اما مدالی نگرفت و به رتبه ششم بسنده کرد در حالیکه یکی از بختهای مسلم مدال آوری در این دوره بازی‌ها بود؛ جدال با افکاری که علیرضا حیدری نام آنها را «افکار فلسفی» گذاشته بود، او را از مدال دور کرد.
افکاری که حیدری آنها با «فلسفی» می نامید باعث شد نتوانست در المپیک ۲۰۰۰ استرالیا مدال بگیرد
حیدری با اشاره به شرایط آن روزش گفته است: “مدام فکر میکردم این کارها برای چیست؟ برایم مهم نبود چه اتفاقی میافتد. همه چیز برایم مسخره شده بود. از خود میپرسیدم به دنیا آمدهام برای پول، قهرمانی، مدال یا مشهور شدن اما جوابی هم نداشتم”. این افکار باعث شکست حیدری شد.
او وقتی پس از پایان رقابتهایش به دهکده المپیک بازگشت، یا یک جفت دمپایی، گرمکن و تی شرت به خیابان رفت. با خود اینگونه فکر می‌کرد که خود نخواست برنده باشد و خوب کشتی نگرفت و از طرفی میدید که علیرضا دبیر قهرمان شده است. دبیری که همیشه دوست داشت به حیدری برسد!
معجزه «مرد خارق العاده»
در مسابقات وزنه برداری سه المپیک متوالی (۱۹۴۸ لندن، ۱۹۵۲ فنلاند و ۱۹۵۶ استرالیا) شرکت کرد و تنها ورزشکاری است که در دو المپیک (دومین و سومین حضور) پرچمدار کاروان ورزش ایران بود. محمود نامجو از حضور دوم و سومی که در المپیک داشت به مدال نقره و برنز رسید و از این حیث کم نظیر است.
نامجو که از اولین حضور در المپیک به رتبه پنجم رسید، پیش از اینکه در دومین المپیک زندگیاش شرکت کند، به منظور عیادت یکی از دوستانش از تجریش راهی بیمارستان شد اما اتومبیل حامل وی در محل فعلی صدا و سیما واژگون شد. در اثر این سانحه نامجو از ناحیه کمر به شدت آسیب دید و در همان بیمارستانی که دوستش آنجا بود، بستری شد. این آسیب دیدگی باعث شد نامجو ۱۰ کیلوگرم از رکورد قبلی خود فاصله بگیرد با این حال وی در المپیک فنلاند اولین مدال نقره المپیکی ایران را کسب کرد.
در کتاب سرآمدان ورزش ایران آمده است: پیش از کسب این مدال، نامجو که در المپیک فنلاند مرد خارق العاده لقب گرفته بود، همراه با “امیل زاتوپک”، قهرمان دوی استقامت جهان و المپیک در ضیافت ناهار رئیس جمهور کشور میزبان شرکت کرد و از وی نشان “آهن” گرفت. این افتخاری بود که در طول بازی‌ها نصیب هیچ ورزشکار دیگری نشده بود.
نامجو چهار سال بعد نیز دربازیهای المپیک استرالیا شرکت کرد و در فاصله یک سال و اندی مانده به جشن چهل سالگیاش، صاحب مدال برنز شد. کسب مدال در این سن موفقیتی بود که “جرج کرکلی” مدیرمجله نیر و تندرستی از آن به عنوان معجزه یاد کرد.
محمود نامجو، پرچمدار و یکی از مدال آوران ایران در المپیک ۱۹۵۲ فنلاند «مرد خارق العاده» این بازی ها لقب گرفت
بیتوته در سونا بعد از کشتار مونیخ
بیستمین دوره بازیهای المپیک سال ۱۹۷۲ در مونیخ برگزار شد؛ «کشتار مونیخ» مربوط به این دوره بازی ها است که طی آن حمله چریکهای فلسطینی به خوابگاه ورزشکاران اسرائیلی باعث مرگ ده ها نفر و البته وقفه سه روزه در بازی‌ها شد. اما زمانیکه سه روز بعد بازی‌ها از سر گرفته شد، رحیم علی آبادی کشتی گیر فرنگی کشورمان متوجه اضافه وزن سه کیلو و خردهای خود شد. به همین دلیل در ازای دادن یک جعبه بیسکویت، کلید سونا را از منشی آن گرفت و شب تا صبح را برای کاهش وزنش در سونا بیتوته کرد و با رسیدن به وزن لازم، رقابتهایش را آغازکرد. او در این بازی‌ها به نشان نقره دسته ۴۸ کیلوگرم مسابقات کشتی فرنگی دست یافت.
