زنان افغان در یک‌سالگی حکومت طالب | ادارات بسیاری به زندان‌های خصوصی تبدیل شده
روز سه‌شنبه انجمن حامی، انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده، سومین و آخرین جلسه از سلسله نشست‌های افغانستان یک سال پس از سقوط را با محوریت مصائب زیست زنان تحت حکومت طالبان برگزار کرد.
گزارش انصاف نیوز از این نشست را در زیر می‌خوانید:
دکتر سیما سمر، رئیس سابق کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، هما علیزوی، قاضی و عضو سابق شورای عالی قضایی افغانستان، حمیرا ثاقب، رئیس خبرگزاری زنان افغانستان و خانم خ.ع مهمانان این برنامه با میزبانی خانم فاطمه اشرفی بودند.
خانم خ.ع به دلیل حضور در افغانستان و خطر امنیت جانی، بر گمنام ماندن نقل قولهایشان تاکید داشت.
- گفتگو با شرح خانم سیما سمر از تجربه جمهوریت گذشته در افغانستان و حالا چالش‌های زیستن تحت حاکمیت طالبان شروع شد.
«جنگ باعث تقویت مردسالاری و پدرسالاری می‌شود»
برای تحلیل شرایط افغانستان نمی‌توان ۴۰ سال گذشته را نادیده گرفت. جنگ به هر شکلی ویران‌کننده است و علاوه بر ساختارهای اقتصادی مناسبات اجتماعی را نیز ویران می‌کند. کار دیگر جنگ تقویت مردسالاری و پدرسالاری به بهانهٔ نبود امنیت است. در این شرایط همیشه گروهی که توان جسمی کمتری دارند بیشتر متضرر می‌شوند. جنگ و ناامنی طوری عمل می‌کند که مردان مانع آزادی زنان می‌شوند به این دلیل که به اصطلاح می‌خواهند ناموس‌داری کنند.
در سالهای دهه هفتاد حزب اسلامی مواضع محافظه‌کارانه‌ای داشت اما هیچگاه این تفکرات افراطی حاکم نبود. در جنگ‌هایی که در این سال‌ها با حمایت آمریکا، انگلیس و عربستان رخ داد مقاومت مردم به شکل مذهبی درآمد و همین زمینهٔ ترویج دین مردسالارانه و خشونت علیه زنان را فراهم ساخت.
«بیجاشدگی ملت افغانستان باعث آسیب تعلیم و تربیت کودکان شد»
نبود تعلیم و تربیت درست برای کودکان ما باعث گسیل آنان به مدارس دینی و رواج بیشتر تفکرات افراطی شد. مسئلهٔ بعدی تقسیم ملت به یک گروه قوی‌تر و یک گروه ضعیف‌تر است مثلاً در مورد زنان. تبعیض در خانواده علیه زنان و کودکان و این طرز فکر نهایتاً بر کل جامعه تحمیل می‌شود. رعایت برابری و همه انواع آزادی به عنوان حق بشری که ارزش انسانی است بی اهمیت می‌شود. در جامعه بی قانون این بی عدالتی در همه ابعاد جنسیتی، مذهبی و غیره هر روز قدرت می‌گیرد.
«اولین پیامی که بر پیامبر اسلام نازل شده است می‌گوید بخوان»
اولین پیامی که بر پیامبر اسلام نازل شده است می‌گوید بخوان. درحالیکه طالبان اجازه تحصیل را از نصف جامعه گرفته است. یک زن باسواد مسلمان بهتری هم هست؛ شهروند بهتری هم می‌تواند باشد.
«افغانستان مقدس‌تر از مکه نیست»
در حج که تبلور اسلام است همه زنان و مردان با روی باز به انجام اعمال می‌پردازند، حال چگونه در افغانستان زنان باید روی خود را بپوشانند؟! ما نمی‌توانیم افغانستان را مقدس‌تر از مکه بدانیم. نگاه مالکانه طالبان بر زنان ناشی از نگاه مردسالارانه است و خشونت علیه زنان را ترویج می‌کند.
«طالبان جنگ را پایان نداده است»
طالبانی که در وهله اول ناامنی را به ارمغان آورده است برخلاف نظر دیگران جنگ را پایان نداده است. زیرا پایان جنگ بدون امنیت ممکن نیست. در جامعه‌ای که فقر، نا امنی و تبعیض وجود دارد جنگ تمام نشده است.
سقوط افغانستان یک ناکامی دسته جمعی است»
تفکر طالبان می‌تواند در جهان اسلام به راحتی گسترش یابد. سقوط افغانستان یک ناکامی دسته جمعی است که به ضرر همه است چه مردم افغانستان، چه منطقه و چه جهانیان.
- مهمان بعدی خانم هما علیزاده بود که به عنوان قاضی و دست اندرکار تدوین قانون خانواده در دوران قبل از طالبان، در مورد قوانین مدنی مربوط به زنان -که در دوران جمهوریت به رسمیت شناخته شدند- توضیح داد:
«هدف طالبان حذف سیستماتیک زنان از جامعه است»
طالبان که خشونت‌ها و رویه‌های افراطی‌شان بر یاد همه است ادعای تغییر می‌کنند در حالیکه پس از به قدرت رسیدن و با اعلامیه جدیدشان نشان دادند که قوانین انسانی را عمل نمی‌کنند و تنها معیارشان قوانین شریعت می‌باشد و صد افسوس که شریعت را نیز خوب نشناخته‌اند. وزارت امر به معروف برای سرکوب زنان فعالیت می‌کند این طرح طالبان تنها در محوریت مبارزه با زنان است. طالبان هدفش حذف سیستماتیک زنان از عرصه جامعه است.
«طالبان زنان و حقوقشان را بهانه‌ای برای امتیاز گرفتن از غربی‌ها کرده است»
طالبان به باورهای پشتون برچسب دین زده است. آنان زنان و حقوقشان را بهانه‌ای برای امتیاز گرفتن از غربی‌ها کرده‌اند. طالبانی که زن را عامل فساد می‌شناسد به حقوق زنان باور ندارد. با این زمینه در این حکومت زن جایی در دستگاه قضایی هم نخواهد داشت.
«بدویت به جای قانون خانواده آمده است»
در این سیستم جدید افغانستان بدویت به جای قانون خانواده حاکم شده است. قضات جدید هیچ علمی از قوانین و حقوق مدنی ندارند و ملاها جایگزین سیستم قضایی شده‌اند.
اخیراً با لغو سیستم دادستانی پلیس افغانستان را وادار می‌سازند که پرونده‌ها را مستقیم به دادگاه ملاها بفرستد.
نظام شرعی سابق طالبان که با جرم‌ها به شکل شدید برخورد می‌شد در حال برگشت است فی المثل بازگشت اعدام‌های خود سرانه در خیابان. به نظر من فاتحه عدل و عدالت در افغانستان خوانده شده است.
- خانم حمیرا ثاقب، رییس سابق نهاد خبرگزاری زنان افغانستان و فعال حقوق زنان، سخنران بعدی این جلسه بود که راجع به مشارکت سیاسی زنان، تلاش‌های آنان برای دستیابی به حقوقشان و زنان در رسانه‌ها صحبت کرد:
«می‌توان یک دنیا حرف زد یا یک دنیا سکوت کرد»
در مورد آنچه زنان افغانستان با خون دل طی سالهای متمادی به دست آورده بودند و در طول این یک سال از دست دادند می‌توان یک دنیا حرف زد یا یک دنیا سکوت کرد! قربانی اصلی حضور طالب در افغانستان و کشمکش‌ها و جنگهای نیابتی حاصل از آن زنان هستند.
زنان خبرنگار در صف اول مبارزه علیه خشونت بودند. مسائلی مثل حق طلاق، منع خشونت و … را زنان به گوش جامعه رساندند. هزاران خبرنگار زن مسئولانه در حال فعالیت در عرصه اخبار بودند، اما امروز با آمدن طالبان متاسفانه ما با توقف گردش اطلاعات مخصوصاً در حوزه زنان مواجه هستیم. از 2001 تا 2021 ما شاهد قتل خبرنگاران مخصوصاً زنان توسط طالبان بودیم. امروز همه رسانه‌های زنان فعالیتشان متوقف شده و نابود شده است. هزاران کارمند رسانه زن بیکار شده‌اند. زنان سرپرست اجازه کار کردن در رسانه‌ها ندارند. و طالبان اخطار داده‌اند که هیچ زنی حق کار در این زمینه ندارند. وقتی ما صدای زنان را نداریم، اوج تبعیض جنسیتی را شاهد هستیم.
«اجازه ندهیم طالبان چهره اسلام را مخدوش کند»
محدود کردن زنان تصمیم سیاسی طالبان است و ربطی به دین ندارد. اجازه ندهیم طالبان چهره اسلام را مخدوش کند. از مراجع دینی چه اهل تسنن و چه اهل تشیع انتظار می‌رود در برابر عملکرد طالبان در مورد زنان واکنش نشان دهند.
افزایش چشمگیر ازدواج اجباری که شاهد آن هستیم از دیگر اقدامات طالبان است. طالب هر زن زیبایی که می‌بیند یا صدایی خوش دارد را به زور به نکاح خود در می‌آورد. حقوق زنان نباید به بهانهٔ مسئله داخلی مردم افغانستان پایمال شود این ترفند کشورهای مدافع طالبان مانند پاکستان است.
- مهمان بعدی خانم خ.ع، از معدود فعالینی که هنوز در افغانستان حضور دارد، از تجربه زیستهٔ خود تحت حاکمیت طالبان گفت:
«ما بی پناه رها شدیم»
این ۲۰ سال شانسی طلایی برای زنان افغانستان بود تا بتوانند هویت خود را شناخته و ابراز موجودیت کنند ولی متاسفانه همه چیز در یک روز از بین رفت! زنان یک عقب گرد ۲۰ ساله داشتند.
15 آگوست مثل روز عادی به دفتر خود رفتم، هر لحظه صدای ورود طالبان از دروازه‌های کابل می‌آمد اما من هنوز نترسیده بودم چون فکر می‌کرد نیروهای دفاعی ما اجازه نخواهند داد. کار خود را شروع کردم. مادر دوستم که قهرمان امنیتی بود و شهید شده بود به پیش من آمد. می‌گفت من نمی‌خواهم تو را هم مثل دختر خود از دست بدهم. من در فکر این بودم که حال این بانو چه حالی دارد و فکر می‌کند اگر دختر من شهید شده که طالبان دوباره برگردند و یا همه کسانی که بر علیه طالبان شهید داده بودند حال با پیروزی طالبان چه فکری دارند. این سؤال یکسال است که آزارم می‌دهد. وقتی از دفتر بیرون آمدم همکارانم را دیدم که سرگشته بودند. این خاطره کوچک من از شهامت زنان افغان است. وقتی ساعت 6 از کار برگشتم دیدم که طالبان با چهره‌های خشن خود بر شهر مسلط شدند. اما زنان در ادارات ماندند و هنوز هم در حال مبارزه هستند. ما بی پناه رها شدیم.
«در خیابان پژمردگی زنان مشهود است»
ترس و نا امنی دختران شاد ما را در بر گرفته است. در خیابان پژمردگی زنان مشهود است.
سلطه گرایی حق و حقوق ما را پایمال کرده است. در ایست بازرسی وقتی فارسی و دری حرف بزنیم مورد بازجویی قرار می‌گیریم که چرا پشتون حرف نمی‌زنیم.
کمک‌های بین المللی نیز تنها به افراد مورد نظر طالبان می‌رسد. مثلاً عنوان می‌کنند که کمک‌ها به هزاره‌ها و اقلیت‌ها نرسد و معمولاً در میان پشتون‌ها توزیع می‌شود.
«فساد گسترده‌تر شده است»
خشونت خانگی به علت فقر بیشتر شده است و سیستم قضایی وجود ندارد که به آن رسیدگی کند. فقط قوانینی اجرا می‌شوند که به نفع طالبان است؛ سایر قوانین را به یک بهانه‌ای نقض می‌کنند.
فساد گسترده‌تر شده و به دلیل نبودن رسانه‌ها دیگر افشا نمی‌شود.
«ادارات بسیاری به زندان‌های خصوصی تبدیل شده»
حمایت مردان از ما زنان مورد خطر است؛ آنان نیز تحت خشونت و فشارند. طالبان هر روزه مردان را نیز بازداشت می‌کنند. ادارات بسیاری به زندان‌های خصوصی تبدیل شده و مردان هر روز در آن شکنجه می‌شوند. یکی از دوستان من می‌گوید در اداره‌ای نزدیک ما شب‌ها از صدای فریاد شکنجه مردان و کودکان نمی‌توانیم شب را به صبح برسانیم.
او در پایان بر نیاز افغانستان به کمک نهادهای بین المللی و حقوق بشری تاکید کرد.
سؤال خبرنگاران
سیما سمر در پاسخ به سؤال خبرنگاران پیرامون به رسمیت نشناختن حکومت طالبان و نیز کمک‌های بشردوستانه گفت: طالبان باید مشروعیت خود را از مردم افغانستان بگیرد که تا به حال نگرفته و به طبعِ این مورد می‌تواند در مجامع بین المللی یا کشورهای همسایه به رسمیت شناخته شود. در مورد کمک‌های بشردوستانه نیز مردم افغانستان به این کمک‌ها نیاز دارند و نباید به خاطر رهبران فاسد قبلی یا فعلی مجازات شوند اما توزیع رایگان این اقلام مردم را به لحاظ اقتصادی بسیار وابسته می‌سازد و کرامت انسانی آنان را خدشه‌دار می‌کند.
حمیرا ثاقب هم گفت که مکانیزم توزیع این کمک‌ها باید شفاف باشد. در مورد به رسمیت شناختن طالبان نیز تاکید کرد که این قضیه می‌تواند خطری جدی برای منطقه و کل جهان باشد.
خانم اشرفی در تکمیل سخنان او گفت مسئله طالبان فقط مخدوش کردن حقوق مردم افغانستان نیست بلکه امنیت ایران را نیز در اشکال مختلف به خطر انداخته است. طالبان نیرویی نیست که بشود به آن اعتماد کرد این را حتی کسانی که در ابتدا قصد تطهیر طالبان را داشتند نیز یافته‌اند.
انتهای پیام
