معمای جانباختگان اعتراضات ۱۴۰۱

محمد توکلی، انصاف نیوز: روز گذشته شورای امنیت کشور با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده است که تعداد افرادی که در اعتراضات و ناآرامی‌های یازده هفته‌ی گذشته جان خود را از دست داده‌اند «بالغ بر دویست نفر» است؛ این آمار اعلام‌شده با برخی آمارهای دیگر تناقض و تفاوت‌هایی دارد.

از روزهای آغازین اعتراضات ۱۴۰۱ از جمله موضوعات مورد بحث در مورد جانباختگان بوده است و بسیاری از ناظران و تحلیلگران سیاسی با یادآوری آنچه در آبان ۹۸ رخ داده بود تاکید داشتند که با توجه به آن تجربه ضروری‌ست که آمارهای مرتبط با جانباختگان و مجروحان اعتراضات از هر دو طرف به شکل رسمی منتشر شود.

اما آنچه در عمل رخ داده به این شکل است که بار دیگر نهادهای بین‌المللی حقوق بشری خارج از کشور آمار و ارقامی پیرامون موضوع جانباختگان را منتشر کرده و بعد از گذشت هفته‌ها حالا شورای امنیت کشور در بخش بسیار کوتاهی از یک بیانیه‌ی مفصل که منتشر کرده است، آمار رسمی تعداد افرادی که جان خود را در هفته‌های ناآرام اخیر ایران از دست دادند اعلام کرد.

بنا بر آنچه در بخش کوتاهی از این بیانیه آمده است: «بررسی‌های مراجع ذی‌ربط نشان می دهد در نتیجه‌ی مجموع آشوب­گری‌ها تاکنون بالغ بر ۲۰۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند».

بر اساس این بیانیه این «بالغ بر ۲۰۰ جانباخته» در دسته‌های «شهدای امنیت»، «شهدای مردمی در اقدامات تروریستی»، «افراد بی گناه قربانی پروژه کشته‌سازی»، «مردم بی گناه که در شرایط به هم­ ریختگی امنیتی جان باخته‌­اند»، «اغتشاشگران» و «عناصر ضدانقلاب مسلح عضو گروهک‌­های تجزیه‌طلب» تفکیک شده‌اند.

در بیانیه‌ی منتشرشده در پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور تعداد جانباختگان این گروه‌های تفکیک‌شده منتشر نشده است اما با توجه به اظهارات برخی مقامات سیاسی و امنیتی می‌توان تعداد جانباختگان را به شکل تقریبی تفکیک کرد که در ادامه‌ی این گزارش می‌خوانید.

شورای امنیت کشور شورایی زیرمجموعه‌ی شورایعالی امنیت ملی و متشکل از مسئولانی اغلب امنیتی و نظامی است.

تناقض آماری شورای امنیت و فرمانده ارشد

پس از انتشار بیانیه‌ی شورای امنیت پیرامون رخدادهای هفته‌های اخیر کشور از نخستین واکنش‌ها به آن در فضای مجازی مقایسه‌ی آمار ارائه‌شده از تعداد جانباختگان با آنچه چند روز قبل فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در این باره گفت، بود.

سردار امیرعلی حاجی‌زاده در هفتم آذر ماه و در جمع دانشجویان دانشگاه شهید رجایی با تاکید بر اینکه آمار جدید تعداد جانباختگان را ندیده، می‌گوید که بر اساس آخرین آماری که مشاهده کرده است «بیش از ۳۰۰ نفر» در حوادث اخیر جان خود را از دست داده‌اند که صد نفر بیشتر از آمار اعلام‌شده از سوی شورای امنیت کشور است.

اما جدای از این تناقض میان آمار ارائه‌شده از سوی سردار حاجی‌زاده و شورای امنیت کشور درباره‌ی تعداد افرادی که با عنوان «شهدای امنیت» معرفی می‌شوند نیز موارد مبهمی دیده می‌شود.

«شهدای امنیت»؛ هشت نفر یا پنجاه نفر؟!

نخستین اظهارنظر پیرامون «شهدای امنیت» از سوی سردار اشتری، فرمانده کل انتظامی کشور بیان شد که بر اساس این اظهارنظر که در هفدهم مهر ماه منتشر شده است سه پلیس از آغاز اعتراضات تا آن روز جان خود را از دست داده‌ بودند.

سردار قاسم رضایی، جانشین آقای اشتری در فراجا نیز یک روز بعد از این اظهارنظر، پیرامون تعداد مجروحان و شهدای پلیس گفت: بیش از دو هزار نفر از همکاران ما در روزهای اخیر مجروح شدند و سه نفر نیز شهید دادیم.

بر اساس اطلاعات رسمی که بر روی وبسایت «شهدای ناجا» در دسترس است، از روز ۱۸ مهر ۱۴۰۱ تا ۱۲ آذر ۱۴۰۱ تعداد نیروهای پلیس که جان خود را در ماموریت‌های مختلف از دست داده‌اند شانزده نفر است که البته پنج نفر از این تعداد در حوادث مرتبط با اعتراضات و ناآرامی‌های کشور به شهادت رسیده‌اند.

بنابراین تعداد ماموران پلیس که از آغاز اعتراضات تا امروز ذیل دسته‌بندی «شهدای امنیت» قرار می‌گیرند هشت نفر هستند.

روایت غریب‌آبادی، باقری و سرهنگ حسینی از تعداد «شهدای بسیجی»

در ناآرامی‌های اخیر همچون موارد مشابه در سال‌های گذشته علاوه بر ماموران پلیس نیروهایی از دیگر نهادها از جمله بسیج نیز در «میدان» حاضر بودند که جانباختگان آنان نیز در در دسته‌ی «شهدای امنیت» قرار می‌گیرند. برای یافتن این آمار می‌توان به اظهارات کاظم غریب‌آبادی(معاون بین‌الملل و دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه)، علی باقری(معاون سیاسی وزیر امور خارجه دولت سیزدهم) و سرهنگ سیدجلال حسینی(معاون سیاسی سازمان بسیج مستضعفین) نگاهی کرد.

آقای غریب‌آبادی در بیست‌ویکم آبان می‌گوید: بیش از ۴۰ نفر از نیروهای حافظ امنیت مردم توسط اغتشاشگران شهید شده‌اند.

آقای باقری حدود دو هفته بعد از این اظهارات دبیر ستاد حقوق بشر و در گفت‌وگویی با شبکه «ان دی تی وی» هند از آمار «پنجاه پلیس شهید» می‌گوید؛ «کمیته‌ای تحت نظارت وزارت کشور برای رسیدن به آمار درست [جانباختگان] تشکیل شده است و طبق آمار رسمی ۵۰ نفر از نیروهای پلیس در اغتشاشات به شهادت رسیده‌اند و چند صد نفر دیگر نیز زخمی شده‌اند».

این آمار علی باقری کنی از تعداد «شهدای پلیس» با آمارهای رسمی اعلام‌شده از سوی فراجا هم هم‌خوانی ندارد و به نظر می‌آید که معاون سیاسی وزیر امور خارجه دولت سیزدهم در گفت‌وگوی خود با یک رسانه‌ی خارجی ترجیح داده است نیروهای بسیج و دیگر نهادها که در ناآرامی‌های اخیر جان خود را از دست داده‌اند را نیز به‌عنوان «شهدای پلیس» اعلام کند.

اما از مسئولان بسیج نیز معاون سیاسی این نهاد زیرمجموعه‌ی سپاه پاسداران در هشتم آبان تعداد سی نفر را به‌عنوان آمار شهدای بسیج اعلام کرده که قاعدتا از آن تاریخ تا امروز تعدادی نیز به آن افزوده شده است.

به هر روی اگر آخرین آمار که از سوی معاون وزیر امور خارجه بیان شده است را مبنا قرار دهیم به پنجاه «شهید امنیت» تا سوم آذر می‌رسیم که تعداد هشت نفر از آنان پلیس و چهل‌ودو نفر از بسیج و دیگر نهادها هستند.

۱۵۰ جانباخته‌ی تفکیک‌نشده!

بر همین اساس با مبنا قرار دادن آمار ارائه‌شده از سوی شورای امنیت کشور از ۲۵ شهریور (روز آغاز اعتراضات) تا ۱۲ آذر (روز انتشار آمار رسمی جانباختگان) پنجاه نفر از نیروهای انتظامی، بسیج و امنیتی و یکصد و پنجاه نفر از سوی مقابل که از نگاه تصمیم‌گیران نظام در دسته‌های «شهدای مردمی در اقدامات تروریستی»، «افراد بی گناه قربانی پروژه کشته‌سازی»، «مردم بی گناه که در شرایط به هم­ ریختگی امنیتی جان باخته‌­اند»، «اغتشاشگران» و «عناصر ضدانقلاب مسلح عضو گروهک‌­های تجزیه طلب» تفکیک شده‌اند جان خود را از دست دادند. البته این سوال که تعداد جانباختگان هر کدام از این دسته‌بندی‌ها چند نفر است همچنان بی جواب باقی مانده است.

در صورتی که آمار ارائه‌شده از سوی سردار حاجی‌زاده، از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران را مبنا قرار دهیم تعداد جانباختگان این دسته‌ها به بیشتر از دویست و پنجاه نفر افزایش خواهد یافت.

جای خالی آمار جانباختگان زاهدان؟!

ابهام مهم دیگر در بیانیه‌ی منتشرشده از سوی شورای امنیت کشور آن است که با وجود متن مفصل آن مشخص نیست که جانباختگان حوادث هشتم مهر زاهدان و روزهای اخیر شهرهای کردنشین نیز در آمار ارائه‌شده آمده است یا خیر؟

بنا بر آمارهای رسمی اعلام‌شده در آنچه در مرکز سیستان و‌ بلوچستان رخ داد که در نهایت منجر به عزل فرماندهی انتظامی زاهدان و تغییر فرمانده انتظامی استان شد، سی و پنج نفر جان خود را از دست دادند که بر اساس اعلام شورای تامین سه نفر از آنان از نیروهای سپاه بوده و همچنین در بین جانباختگان «شهروندان نمازگزار و عابرین بی گناه که نقشی در اغتشاش نداشتند» نیز بوده‌اند.

عنوان جدید برای جانباختگان!

علاوه بر تناقض‌ها و ابهام‌های پیرامون آمار جانباختگان اعتراضات و ناآرامی‌های اخیر در ایران عنوان «مردم بی گناه که در شرایط به هم­ ریختگی امنیتی جان باخته‌­اند» در دسته‌بندی‌ افرادی که در هفته‌های اخیر جان خود را از دست داده‌اند نیز جلب نظر می‌کند.

توضیح بیشتر آنکه تا پیش از صدور این بیانیه در رسانه‌های رسمی افرادی که در هفته‌های اخیر جان خود را از دست می‌دادند یا «شهید امنیت» دانسته می‌شدند، یا «شهدای حوادث تروریستی» نامیده می‌شدند یا «عوامل گروهک‌های تروریستی» بوده‌اند و یا «قربانیان پروژه‌ی کشته‌سازی».

اما با توجه به بیانیه‌ی منتشرشده از سوی شورای امنیت کشور به نظر می‌آید که در میان جانباختگان علاوه بر دسته‌بندی‌های مورد تاکید رسانه‌های دولتی و رسمی کشور «مردم بی گناه» که در «شرایط به هم ریختگی امنیتی» جان خود را از دست داده‌اند نیز هستند که تعداد آنان و چگونگی جان باختن آنان هنوز مشخص نشده است.

رئیس قوه قضاییه و رئیس دولت سیزدهم در سخنرانی‌های هفته‌های گذشته‌ی خود بر پیگیری پرونده‌ی جانباختگان ناآرامی‌های اخیر تاکید داشته و وزارت کشور نیز از تشکیل کمیته‌ی تحقیقی برای بررسی خسارت‌های اتفاقات هفته‌های اخیر خبر داده است.

معمای آبان۹۸؛ ۲۳۰ + ۲۰۰۰ + ۵۰۰۰

انتهای پیام