«نه با شاه سازش می‌کنم، نه با خمینی» | ایران، نمونه جامعه اسلامی تمام‌عیار | دولت اسلامی در قم تشکیل و مانند واتیکان شود
بهمن انقلاب؛ سال ۵۷ روزنامه‌ها چه می‌گفتند (3)
سرویس تاریخ، انصاف نیوز: ایران در بهمن 1357 عملا در حالت بی‌دولتی قرار دارد. با وجود آن‌که بختیار، نخست‌وزیر منتخب شاه با قوت و قدرت در حال تلاش برای حفظ نظام حکومتی است، نبض تحولات عملا در مدرسه رفاه می‌زند. انقلابیون در حال مذاکره با بزرگان و معمرین آبرومند نظام پیشین برای کاستن از خشونت و پذیرش مسالمت‌آمیز حکومت انقلابی‌اند. حالا نام مهندس بازرگان به عنوانی یکی از جدی‌ترین گزینه‌های تشکیل دولت انتقالی یا دولت انقلابی به گوش می‌رسد آن‌چه از نظر می‌گذرانید، مروری است بر روزنامه‌های کیهان و اطلاعات در روز یک‌شنبه، 15 بهمن ماه 1357.
ایران اولین نمونه یک جامعه اسلامی تمام‌عیار
روزنامه اطلاعات ذیل تیتر «جلسه مهم دیشب در حضور امام» نوشت: «مهندس مهدی بازرگان به عنوان یک شخصیت سیاسی مورد اعتماد امام خمینی در آینده حرکت انقلابی مردم ایران نقش ویژه‌ای خواهد داشت» و ادامه داد که این خبر را از یکی از نزدیکان امام به طور خصوصی دریافت کرده است. اطلاعات خبر داده بود که در مدرسه رفاه شایع است مهندس بازرگان عهده‌دار سمت نخست‌وزیری در دولت موقت انقلابی خواهد بود.
در این گزارش خبری، ضمن اشاره‌ای به سوابق مهندس بازرگان، آمده بود که نام آقای بازرگان در ادامه تلاش‌ها برای تشکیل «حکومت عدل اسلامی بجای دولت غیرقانونی فعلی» مطرح شده است.
اما از آن‌سو، شاپور بختیار تندترین و محکم‌ترین واکنش خود از زمان ورود آیت‌الله خمینی به تهران را نشان داد. او ضمن تایید تماس با نزدیکان امام و این‌که برخی از اطرافیان ایشان از دوستانش هستند، گفته بود اگر نخست‌وزیر انتخابی امام مانند نخست‌وزیرهای دولت‌های سایه در کشورهای مترقی باشد، مانعی در این اعلام نمی‌بیند اما اگر نخست‌وزیر انتخابی امام بخواهد در بنیادهای قانونی کشور اغتشاش کند، او را دستگیر خواهد کرد!
آسوشیتدپرس، رویترز و خبرگزاری فرانسه هم مصاحبه بختیار با یک روزنامه چاپ پاریس را به‌طور گسترده پوشش داده بودند. در این مصاحبه که هم در کیهان و هم در اطلاعات بازتاب داشت، بختیار گفته بود اجازه «تشکیل یک دولت اسلامی در قم» را خواهد داد تا مدل کوچکی از واتیکان در این شهر مذهبی به وجود بیاید اما «اجازه تشکیل دولت موقت نمی‌دهم.»
دستگیری دو چهره مطرح اقتصاد ایران، عبدالمجید مجیدی و هوشنگ نهاوندی از خبرهای دیگری بود که در هر دو روزنامه بازتاب داشت. اطلاعات اتهام مجیدی را «ترمز کردن برنامه‌های عمرانی کشور» پس از سقوط دولت هویدا عنوان کرده بود. اتهام دیگرش «در تخصیص اعتبارات عمرانی جانب دوستی و حمایت از وزرای مورد نظر خود» و یک اتهام دیگرش با این عبارات «در امور هنری نیز دخالت داشت… همسر مجیدی خانم منیره وکیلی هنرمند معروف است» ذکر شده بود.
در مورد وزیر دستگیرشده دیگر آمده بود: «دکتر هوشنگ نهاوندی یکی از چهره‌های همه‌کاره 25 سال اخیر بود. وی مشاغل گوناگونی به دست آورد. گاهی رئیس دانشگاه بود، گاهی وزیر و زمانی هماهنگ‌کننده جناح حزب رستاخیز و آخرین سمت وی رئیس دفتر ملکه فرح بود.»
اطلاعات از تلگرام آیات اعظام، شهاب‌الدین مرعشی نجفی، حسن طباطبایی قمی و سیدعبدالله شیرازی هم خبر داده بود. مراجع ضمن خوشامدگویی به آیت‌الله خمینی، آرزوی کرده بودند نصرت ملت اسلام محقق شود. آیت‌الله مرعشی نجفی از امام خواسته بود «هرچه زودتر به قم مشرف شده و دوستان و علاقمندان را مسرور فرمائید.»
در تلگرام آیت‌الله طباطبایی اظهار امیدواری شده بود که از برکت وجود امام زمان، «همه مفاسد و شدائد و مهمات جهان اسلام بالاخص ملت مسلمان ایران را با حسم وجه و در اسرع وقت اصلاح و تسهیل بفرماید… جلوی همه ظلم‌ها و بی‌دادگری‌ها و دیکتاتوری‌ها و همه جرائم و چپاول و غارت‌گری‌های بیت‌المال مسلمین گرفته شود.»
آیت‌الله شیرازی هم اظهار امیدواری کرده بود که در ظل توجهات حضرت ولی عصر «همگی بتوانیم تا رسیدن به کلیه اهداف مشروعه اسلامی به مبارزه اصیل و دینی خود ادامه دهیم تا ریشه مظالم و مفاسد دیکتاتوری‌ها از بین برود و این کشور اولین نمونه یک جامعه اسلامی تمام عیار باشد که به دنبال آن ان‌شاالله کلیه کشورهای اسلامی به‌خصوص کشورهای مجاور از قید اسارت و استعمار و استثمار نجات دهیم.»
روزنامه اطلاعات خبرهای دیگری هم داشت:
- شاهی، قائم‌شهر شد
- خسرو قشقایی فردا به تهران می‌آید
- توضیح حسن نزیه درباره طرح قانون اساسی جدیدش
- لغو قراردادهای خرید اسلحه ایران از آمریکا
- ملاقات نماینده امام خمینی با برژنف
- مراسم بزرگ‌داشت دکتر تقی ارانی
- گلباران شهر خمین، زادگاه امام خمینی
- افغانستان نگران اوضاع ایران است
مقاله‌ای از علی‌اصغر حاج‌سیدجوادی با عنوان «ارتش از چه دفاع می‌کند؟ پاسخ به مسلسل!» مقاله‌ای از احمد احرار با عنوان «چگونه جامعه انقلابی آسیب‌پذیر می‌شود؟»، مقاله‌ای از باقر مومنی با عنوان «سیمای نجیب یک روشنفکر انقلابی» و مصاحبه‌ای با آیت‌الله مکارم شیرازی با عنوان «زن کالای مصرفی و تزئینی نیست» در دو صفحه میانی روزنامه اطلاعات یک‌شنبه 15 بهمن به چاپ رسیده بود.
دولت اسلامی به معنی حکومت روحانیون نیست
کیهان در مجموع اخبار و گزارش‌های خواندنی‌تری داشت. این روزنامه از قول آیت‌الله طالقانی نوشته بود: «تصرف اراضی عمومی خلاف شرع است.» و از قول فوتبالیست مشهور سال‌های پیش، پرویز قلیچ‌خانی آورده بود: «من بدام توطئه ساواک افتادم»
کیهان تندترین بخش حرف‌های شاپور بختیار را برای تیتر یک خود انتخاب کرده بود: «نه با شاه سازش می‌کنم، نه با خمینی»
روزنامه کیهان «پیام مادران شهدا به امام خمینی» را در زیر صفحه یک خود جای داده بود. پیام مادر 4 شهید از خانواده رضایی، قرار بود در بهشت‌زهرا و پیش از سخنرانی امام قرائت شود. در این پیام آمده بود: «فرزندان به گور خفته ما می‌خواستند حقیقت اصیل اسلام و مکتب توحید را با نثار خون به جهان بشناسانند.»
خبرنگار کیهان گزارشی از سخنرانی امروز بنی‌صدر در دانشگاه صنعتی را به شماره عصر رسانده بود. در این گزارش از بنی‌صدر به عنوان اقتصاددان و جامعه‌شناس یاد شده و از قول او آمده بود: «امپریالیسم 6 هدف در کشور ما دارد.»
این تیترها در کیهان نیمه بهمن 57، جلب توجه می‌کرد:
- روزنامه‌نگار lصری از امام خمینی خواست خود را به سیاست آلوده نکند
- اعلام جرم خانواده‌های شهدا علیه شکنجه‌گران ساواک
- خانواده چریک شهید عبداله سعیدی: ساواک هنوز هم فعال است
- شوروی: سیا در ایران تحریکات کمونیستی می‌کند
- دستورهای سیا برای در هم شکستن انقلاب اسلامی
- اعتصاب کارکنان نخست‌وزیری از امروز
- ارتشبد جم: فقط تفاهم رهبران مذهبی با ارتش می‌تواند بحران را حل کند
- 40 نماینده شورای ملی از ترس مرگ گریخته‌اند
کیهان توضیحاتی از ابوالحسن بنی‌صدر را هم منتشر کرده بود: «امام خمینی همان‌طور که تصریح فرموده‌اند نه سخنگو دارند، نه مشاور و نه رایزن خاص. آن‌ها که این عناوین را به اشخاص می‌دهند از آموزش‌های شیعه بی‌اطلاعند. بنا بر عمومیت مسئولیت‌ها، هر مسلمانی مشاور امام است و باید اطلاعات و نظریات خود را برای بهتر کردن رهبری عمومی جامعه در اختیار امام بگذارد. دادن این عناوین به اشخاص، بقا در اخلاق رژیم شاهنشاهی است.»
کیهان گزارشی از «آلونک‌نشین‌ها» هم تهیه کرده و در آن نوشته بود: «آلونک‌نشین‌های انتهای خیابان شهباز، طی قطعنامه‌ای مقدم امام را گرامی داشته و به مقامات مملکتی برای احقاق حقوق ربوده شده خویش هشدار داده‌اند.» جان کلام حاشیه‌نشینان تهرانی این فراز از قطعنامه‌شان بود: «ما اهالی آلونک‌نشین اعلام می‌داریم چنان‌چه در عرض یک ماه آینده ساختمان‌هایی را که به حق، برای اهالی این آلونک‌نشین از طرف دولت (سازمان آبادانی و مسکن) با وام بانک رهنی ساخته شده بود و اکنون در اشغال ساکنان ارتشی و غیرارتشی می‌باشد، به اهالی مستحق این آلونک‌نشین که جمعیتی بالغ بر 2 هزار نفر را تشکیل می‌دهد داده نشود، در صورت اشغال آن، اهالی هیچ‌گونه مسئولیتی از خود در قبال دستگاه‌های دولتی و نظامی ندارند.»
کریم سنجابی، دبیرکل جبهه ملی، سیسات‌های اقتصادی این سازمان سیاسی منصوب به دکتر مصدق را تشریح کرده بود و مطلبی با امضای م- مجتهد شبستری چنین تیتری داشت: «هر نوع سلطه و استثمار در اسلام محکوم است.»
روزنامه کیهان در صفحه ششم خود که به مقالات اختصاص داشت، متن مصاحبه صادق قطب‌زاده با نشریه مشهور لوموند در پاریس را منتشر کرده بود. قطب‌زاده ضمن تشریح خطوط اصلی حکومت آینده در ایران، به خبرنگار فرانسوی لوموند گفته بود: «دولت اسلامی به معنی حکومت روحانیون نیست.»
در همین صفحه مقاله‌ای از حبیب‌الله پیمان درج شده بود که چنین تیتری داشت: «تفرقه و تشتت سلاح خائنین است.» کسی هم به نام سیدجعفر حاج سیدجوادی در «ستون آزاد» کیهان خطاب به بختیار گفته بود: «آقای بختیار شما لنگر طوفان هستید، نه مرغ طوفان.»
انتهای پیام
