پاسخی به برخی شبهات در مورد محصولات تراریخته

دکتر سید محسن نساج حسینی در گفت وگو با خبرنگار ایسنا منطقه گیلان، اظهار کرد: با قرار گرفتن بندی با موضوع تجاری سازی و کشت محصولات تراریخته در پیش‌نویس برنامه پنجم توسعه، مباحث و مجادلات بسیاری میان موافقان و مخالفان تراریخته مطرح شده است و با ورود افراد غیر کارشناس به این بحث گاهی منجر به بیان مطالب غیر واقعی گردیده است.

معاون پژوهشی جهاددانشگاهی گیلان با بیان اینکه یکی از مواردی که در مخالفت با کشت محصولات تراریخته مطرح می‌شود بحث استفاده از علفکش و کاهش تنوع گیاهی و آسیب به جوامع گیاهی و اکوسیستم ها است، افزود: هیچ مستندی بابت این فرضیه ها وجود ندارد، کشت محصول تراریخته با تنوع گیاهان زراعی منافاتی ندارد بلکه در صورت کشت هر گیاهی، کشاورز باید علف های هرز مزرعه را از بین ببرد و این موضوع محدود به گیاهان تراریخته نیست.

وی با اشاره به اینکه در بعضی از محصولات مانند کُلزا، مبارزه با علف های هرز مزرعه کار دشواری است و استفاده از علفکش ممکن است به گیاه زراعی هم آسیب بزند، گفت: گیاه تراریخته مقاوم به علفکش تولید شده که این مزیت را دارد که هنگام سمپاشی علیه علف هرز، آسیب نمی‌بیند و نتیجه عملکرد مناسب برای کشاورز است.

دکتر نساج افزود: هم اکنون مقادیر زیادی علفکش (به ویژه علفکش رانداپ یا گلایفوزیت) توسط کشاورزان و حتی دامداران برای کنترل علف‌های هرز استفاده می‌شود و این استفاده وسیع هم قطعا منجر به از بین رفتن تنوع گیاهی می‌شود، پس این یک موضوع کلی است و مختص گیاهان تراریخته نیست.

عضو هیات علمی جهاددانشگاهی با بیان اینکه استفاده از هر نوع سمی موجب آسیب به محیط زیست است و یک نگرانی کلی است که بشر ایجاد کرده و هم اکنون متاسفانه در کشور ما به صورت بی رویه استفاده می شود، گفت: مصرف سموم کشاورزی در ایران چیزی حدود 40 برابر کشورهای دیگر است. آیا این آمار جای نگرانی ندارد؟! دست کم گیاهان تراریخته مقاوم به آفات و بیماری ها می توانند بخشی از این مصرف بی‌رویه بکاهند.

وی افزود: از طرفی بیشترین فروش این علفکش توسط شرکتهای چینی انجام می‌شود نه شرکت‌های اسرائیلی و آمریکایی؛ به طوری که ده شرکت برتر در این زمینه چینی هستند و بیشتر علفکش مصرفی کشور ما نیز محصول شرکت‌های چین است.

دکتر نساج با بیان اینکه گاهی به نامه هایی اشاره می شود که توسط برخی سازمان های مردم نهاد تهیه و با امضای الکترونیک منتشر شده است و حامل نگرانی گروه های مردمی است قابل استناد نیست چون در آن به مسائل به صورت عام و نه به صورت علمی پرداخته شده است، ادامه داد: اینکه گفته می‌شود قیمت تمام شده تولید محصولات تراریخته بیش از محصولات دیگر است و یا محصول تقلبی تولید شده و باعث کاهش آفتکش ها نشده، درست نیست چون هدف از تولید و کشت محصولات همین است اگر هدف محقق نشود، نیازی به کشت آنها و این همه هیاهو نیست.

معاون پژوهشی جهاددانشگاهی گیلان با تاکید بر اینکه در مورد آلودگی خاک و گیاه و ایجاد بیماری در انسان هیچ گزارشی در دنیا وجود ندارد، اظهار کرد: قطعا برای اخذ مجوز هر محصول خوراکی آزمایش های سلامت روی آن انجام می شود و محصولات تراریخته هم از این قاعده مستثنی نیستند.

وی افزود: همان طور که مقادیر زیادی از مواد خوراکی به ویژه روغن های خوراکی از محصولات تراریخته هستند و سازمان غذا و دارو مجوز واردات برای آنها صادر کرده و به مصرف می رسند و تاکنون گزارشی از ایجاد بیماری نداشته است. مشخصا گیاهان تراریخته باعث هیچ نوع آلودگی نمی شوند چون تنها یک یا چند ژن معدود بیشتر از گونه‌های عادی دارند که منجر به تولید پروتئینی می شود که صفت مقاومت به تنش های زیستی و غیر زیستی را باعث می شود و پس از خشک شدن گیاه هم مانند پروتئین های دیگر تجزیه می‌شود. لذا ادعای آلوده کردن محیط زیست ادعایی بی مورد است.

وی با بیان اینکه برخی ادعا می کنند چرا کشورهای اروپایی و یا سایر کشورها محصولات تراریخته را ممنوع کردند؟ در پاسخ باید گفت: اولا کشورهای دنیا از سه منظر برای این محصولات محدودیت یا ممنوعیت قائل شده‌اند. تولید، کشت و مصرف. اکنون آمریکا بزرگترین تولید کننده و کشت کننده محصولات تراریخته است و اروپا بزرگترین وارد کننده محصولات تراریخته به شمار می‌آید. دیگر این که تنها حدود ده کشور در دنیا از هر سه منظر این محصولات را ممنوع کردند که دلایل آنها متفاوت و برگرفته از فرهنگ، مذهب یا مقررات محلی است.

دکتر نساج افزود: به عنوان مثال روسیه اعلام کرده منابع و شرایط کافی برای تولید محصول دارد و نیازی به افزای عملکرد در سطح از طریق گیاهان تراریخته ندارد. همچنین در اروپا فرایند اعطای مجوز کشت این محصولات همراه با آزمون‌های متعدد برای سلامت و غیره است و اخیرا اجازه داده شده است که چند کشور اروپایی نسبت به کشت آنها اقدام کنند. اسپانیا بیشترین سطح زیر کشت تراریخته را در اروپا دارد.

وی ادامه داد: این که گفته می شود محصول ارگانیک و سالم با به کار بردن ابزار بیولوژیک امکان‌پذیر است نیز جزو رویاهای محققان بیوتکنولوژی نیز هست. به عنوان نمونه، تولید برنج ارگانیک یا سالم با استفاده از زنبورها، باکتری و نیز مصرف بهینه کودی و … بسیار عالی است و از آسیب به طبیعت هم جلوگیری می شود ولی همیشه موفقیت آمیز نبوده و کشاورزان تاکنون استقبال مطلوبی از آن نکرده اند.

معاون پژوهشی جهاددانشگاهی گیلان گفت: اینکه یکی از ابزار مبارزه بیولوژیک باکتری های معروف به BT هستند که در محصولات تراریخت از پروتئین آنها به جای سم علیه آفات استفاده می شود. برای نمونه، برنج تراریخته حاوی پروتئینی از این باکتری است که باعث از بین رفتن کرم ساقه خوار می‌شود که اکنون برای مبارزه با آن در دو نوبت (در هر نوبت حدود 15 کیلوگرم در هر هکتار) سم استفاده می شود که با عنایت به حدود 600 هزار هکتار اراضی زیر کشت برنج، چیزی معادل 18 هزار تن سم وارد طبیعت می شود. هر اقدامی اعم از به کارگیری گیاه تراریخته مقاوم یا تولید محصول ارگانیک که مانع از این مقدار مصرف سالیانه سم شود، به حفظ محیط زیست و سلامتی بشر کمک کرده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: واقعیت این است که بیش از نود درصد سویا، کُلزا، پنبه و ذرت و محصولات تجاری دنیا تراریخته است و در کشور ما نیز سالهاست روغن و خوراک دام تراریخته وارد می‌شود و قطع واردات هزینه هنگفتی به بازار تولید وابسته وارد می سازد. اگر این محصولات سلامتی را تهدید می‌کنند چرا تا کنون اجازه واردات داده شده؟ مگر جز این است که سازمان‌های ذیربط در زمینه سلامت محصولات وارداتی مسئولند. از این به بعد نیز این موضوع صادق خواهد بود و بهتر است هر نوع محصول تراریخته به لحاظ سلامت انسان و محیط زیست پیش از کشت و مصرف مورد بررسی قرار گیرد. علم و فناوری باید در جهت سلامت و ایمنی غذایی و زیستی به کار گرفته شود ولی در صورتی که مضر باشد باید محدود شود. هیچ محققی نمی‌خواهد محصولی تولید کند که خطرآفرین باشد.