کمبود فضای آموزشی در حاشیه مشهد
«سرانه فضای آموزشی در حاشیه شهر 6.2 مترمربع با سرانه مطلوب و 3 مترمربع با میانگین کشوری فاصله دارد.» وحید تفریحی در گزارش خود برای روزنامه‌ی خراسان رضوی به وضعیت فضای آموزشی در حاشیه‌ی مشهد پرداخت.
به گزارش خراسان، وضعیت متوسط سرانه فضای آموزشی دانش آموزان در حاشیه شهر مشهد فاجعه است؛ وضعیتی که 6.2 مترمربع با سرانه مطلوب و استاندارد و 3 مترمربع هم با متوسط سرانه فضای آموزشی کشوری فاصله دارد و این فاصله چنان شدید و چشمگیر است که فاجعه فضای آموزشی در حاشیه شهر مشهد را رقم زده است. این روزها نیز تراکم دانش آموزان در همین سرانه حداقلی فضای آموزشی حاشیه شهر مشهد افزایش یافته؛ از طرفی با سرازیر شدن جمعیت از مناطق مختلف شهر به مناطق حاشیه ای به دلیل وضعیت افزایش افسارگسیخته اجاره خانه و از سوی دیگر ورود بیشمار اتباع خارجی به خصوص از کشور افغانستان به این مناطق، این بحران کمبود فضاهای آموزشی در حاشیه مشهد، چهره جدی تری به خود گرفته است. چاره کار چیست؟
بالاخره تراکم جمعیتی در این مناطق از یک سو و کمبود زمین برای ساخت فضاهای آموزشی جدید از سوی دیگر، چاره جویی برای جبران این کمبود و توجه به این فاجعه آموزشی را سخت تر کرده است و نوک پیکان توجه و کمک را به سمت خیران و البته نهادهایی که در این مناطق زمین های متعددی دارند، نشانه گرفته است. از همین رو در این گزارش به بررسی و تحلیل آمارها از سرانه فضای آموزشی استان، مشهد و به طور ویژه حاشیه شهر مشهد پرداختیم و تمهیدات استان برای جبران این کمبود جدی در سرانه فضای آموزشی حاشیه شهر مشهد را از مدیرکل نوسازی و توسعه و تجهیز مدارس استان پیگیری کردیم.
آمارهای شوکه‌کننده از سرانه‌های فضای آموزشی حاشیه شهر مشهد
فقط 2.2 مترمربع، همین! تمام سهم حاشیه نشینان مشهد از سرانه فضای آموزشی در این مناطق 2.2 مترمربع است! برای این که عمق فاجعه را بدانید باید سری به آمار و ارقام سرانه های مطلوب، متوسط سرانه ها در کشور، استان و شهر مشهد بزنیم. جاسم حسین پور مدیرکل نوسازی مدارس استان در گفت و گو با «خراسان» گریزی به همین آمار و ارقام متوسط سرانه فضاهای آموزشی در حاشیه شهر و مقایسه آن با مناطق مختلف می زند و می گوید: «سرانه فضای آموزشی در حاشیه شهر مشهد 2.2 متر مربع است. همچنین هم اکنون سرانه فضای آموزشی در کشور به صورت میانگین 5.2 متر مربع است که این رقم در خراسان رضوی 4.2 متر مربع و در شهر مشهد 3.4 متر مربع است.»
حالا نوبت به بررسی این آمار و ارقام می رسد. به استناد اعلام معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، «استاندارد فضای آموزشی در کشور 8.4 متر مربع تعیین شده است»؛ مقایسه این استاندارد با شرایط فعلی سرانه فضای آموزشی در حاشیه شهر مشهد نشان می دهد که این مناطق با کمبود 6.2 مترمربعی متوسط سرانه فضای آموزشی به نسبت شرایط استاندارد مواجه است. از سوی دیگر مقایسه این آمار حاکی از آن است که سرانه فضای آموزشی در حاشیه شهر مشهد، 3 مترمربع از میانگین کشوری، 2 مترمربع از میانگین استان و همچنین 1.2 مترمربع از میانگین شهر مشهد کمتر است. البته وضعیت میانگین سرانه فضای آموزشی در استان و شهر مشهد هم به نسبت استاندارد تعیین شده کشوری چندان چنگی به دل نمی زند اما اهمیت این کمبود در حاشیه شهر مشهد آنجاست که در این مناطق با تراکم شدید دانش آموز و جمعیت مواجه هستیم که همین موضوع شرایط را بحرانی و سخت تر کرده است.
تاثیر حضور اتباع در افزایش تراکم دانش‌آموز و کمبود فضای آموزشی
یکی دیگر از چالش های جدی در مناطق حاشیه شهر مشهد، افزایش حضور اتباع خارجی به خصوص اتباع کشور افغانستان در این مناطق و به تبع آن افزایش تراکم دانش آموزان اتباع در این مناطق است که شرایط را برای تامین فضای آموزشی مورد نیاز آن ها سخت کرده است. برای اطلاع از وضعیت تراکم جمعیت دانش آموزان اتباع در کشور بد نیست گریزی به اظهارات محمدی سرپرست دفتر آموزش پیش دبستانی و دبستانی وزارت آموزش و پرورش بزنیم که خرداد امسال در این زمینه اظهارکرد: ما ۱۸ هزار کلاس درس فقط به دانش آموزان ابتدایی اتباع افغانستانی اختصاص داده‌ایم در حالی که تراکم دوره ابتدایی ما بالاست. همچنین ترکیب جمعیتی دانش آموزان افغانستانی در برخی شهرهای کوچک و روستاها ۷۰ به ۳۰، ۸۰ به ۲۰ و حتی ۹۰ به ۱۰ شده است! همچنین مقیمی کارشناس شورای عالی آموزش و پرورش نیز اعلام کرد که در مجموع ۳۵ هزار و ۴۷۰ مدرسه در کشور، دانش آموزان اتباع غیرایرانی را در خود جای داده‌اند.
روایت مدیرکل آموزش و پرورش استان از وضعیت تراکم شدید دانش آموزان در مناطق حاشیه شهر مشهد نیز قابل تامل است. شوشتری خردادماه امسال در جمع خیران اظهار کرده بود که «در حال حاضر دربرخی کلاس‌های درس در استان به دلیل پرتعداد بودن دانش‌آموزان، تا نزدیکی تخته‌سیاه و وایت‌برد میز و صندلی چیده‌اند. حتی در اندکی از کلاس‌های درس در مشهد و حاشیه شهر دانش‌آموزان نوبتی روی نیمکت می‌نشینند!» علاوه بر این بر اساس آماری که سخنگوی آموزش و پرورش استان روز گذشته در اختیار ما گذاشت، طی سال تحصیلی جاری ثبت نام 55 هزار دانش آموز اتباع در سامانه سیدا (سامانه یکپارچه دانش آموزی) ثبت شده است. محمدزاده البته این را هم گفت که تعدادی از دانش آموزان اتباع مشغول به تحصیل در استان یا در سامانه سیدا ثبت نیستند و یا این سامانه آن ها را شناسایی نمی کند لذا در آمار دانش آموزان اتباع قرار نگرفته اند.
حال با این توضیحات از مدیرکل نوسازی مدارس استان سوال می کنیم که تاثیر حضور اتباع در حاشیه شهر مشهد بر کمبود جدی فضای آموزشی در حاشیه شهر مشهد را چطور ارزیابی می کنید؟ حسین پور البته بدون توضیح درباره تاثیر این موضوع بر افزایش تراکم دانش آموز و کمبود فضای آموزشی، صرفا به ارائه توضیحاتی درباره احداث فضاهای جدید آموزشی می پردازد و می گوید: با توجه به سرانه پایین فضای آموزشی در حاشیه شهر نیاز به احداث فضاهای جدید وجود دارد که در این زمینه با حمایت و پشتیبانی مسئولان استانی و مشارکت خیران، بنیاد علوی، بنیاد برکت و کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان تعداد 470 کلاس درس در این مناطق در دست اجراست.
۶۳ پروژه آموزشی برای حاشیه مشهد
فاصله شدید این سرانه ها، بیش از همیشه ضرورت برنامه ریزی عاجل و جدی برای جبران کمبودها را گوشزد می کند؛ موضوعی که از حسین پور مطالبه کردیم و از برنامه های اداره کل نوسازی مدارس برای جبران این کمبودها پرسیدیم. وی در این زمینه ابتدا به پروژه های آموزشی در دست اجرا در مشهد اشاره می کند و می گوید: هم اکنون برای جبران کمبود فضاهای آموزشی در شهر مشهد تعداد 102 پروژه با 690 کلاس درس و زیربنای 104949 متر مربع در دست اجراست که از این تعداد، 63 پروژه با 470 کلاس درس در حاشیه شهر مشهد در دست اجراست تا کمبود سرانه فضای آموزشی در این مناطق را جبران کند. مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس خراسان رضوی همچنین در پاسخ به این سوال که چه تعداد از این پروژه ها امسال به بهره برداری خواهد رسید؟ اظهار می کند: تعداد 462 پروژه با 2192 کلاس درس و زیربنای 300460 متر مربع در سطح استان در دست اجرا داریم که در سال جاری حدود 1300 کلاس درس در سطح استان به بهره برداری خواهد رسید.
انتهای پیام
