خاطرات هاشمی | «بازارهای ایران برای اعتراض به كنفرانس برلين تعطيل شد»

انصاف نیوز: خاطرات روزنوشت آیت‌الله اکبر هاشمی در اردیبهشت سال 1379 را در ادامه می‌خوانید:

پنج‌شنبه 1 اردیبهشت  1379   |  15  محرم 1421              20 آوريل  2000

ساعت یازده به دفتر كوشك رفتم. از سونا و استخر استفاده كردم.كُلر استخر زياد بود، چشمم را ناراحت كرد؛ انگشتر نقره‌اي‌ام سياه شد. تا عصر گزارش‌ها و روزنامه‌ها را ديدم. آيت‌الله خامنه‌اي، امروز در مصلاي تهران، براي ده‌ها هزار نفر از جوانان كه از سراسركشور آمده بودند، سخنراني مفصلي كردند. هدف اصلي از اين اجتماع، مطرح‌كردن مشكل‌هاي ناشي از مطبوعات دوم خردادي است و تبليغات زيادي براي باشكوه‌شدن اجتماع شده است. سخنراني حساب‌شده‌اي انجام دادند؛[1] هم ترتيب مطالب و هم انتخاب الفاظ و عبارات، حساب شده بود و باعث شد كه تا عصر تعدادي زيادي اجتماع و سخنراني در شهرهاي ديگر برقرار شود. صداوسيما هم خيلي مايه گذاشت.

امروز بازارهاي تهران و بيشتر شهرهاي ايران، براي اعتراض به كنفرانس برلين تعطيل بود و اجتماعات و تظاهرات فراواني هم در اين خصوص بود و صدا وسيما هم برنامه‌هاي تشويق‌آميز داشت.

پخش مكرر صحنه‌هايي از كنفرانس برلين و مشاهده مناظر افرادي كه از ايران به آنجا رفته بودند، فضا را ملتهب كرده؛ گرچه روزنامه‌هاي دوم خردادي و خبرگزاري جمهوري اسلامي [ایرنا]، تلاش زيادي‌كرده‌اند كه اقدام صدا وسيما را زير سئوال ببرند[2]، ولي نتيجه‌اي نگرفته‌اند و افكار عمومي طرفداران انقلاب، اقدام صداوسيما را تأييد مي‌كنند. از آشكارشدن چهره افرادي مثل [اکبر] گنجي و … خوشحال‌اند. اجتماع قم هم باشكوه و تُند بوده؛ بيانيه‌هاي احزاب، شخصيت‌ها و نهادها، روان است.

عصر به ساختمان مركزي [مرکز] تحقيقات استراتژيك [مجمع تشخیص مصلحت نظام] در نياوران رفتم. جلسه معاونان بود؛ تصميماتي گرفتيم. از اقدام صداوسيما و صحبت‌هاي امروز رهبري، شادمان‌ بودند. اطلاعي از برنامه رهبري و قوه قضایيه ندارند. دادگاه انقلاب، شركت‌كنندگان در جلسه [کنفرانس] برلين را احضاركرده است. رسانه‌هاي غربي، غافلگير شده‌اند؛ بخشي از دستاورد‌هاي خود را نقش بر آب مي‌بينند. آقاي [حسن] روحاني‌گفت، آقاي [علی] يونسي، [وزیر اطلاعات] که با او ملاقات كرده، از خطر تعطيلي روزنامه‌ها اظهار ناراحتي‌كرده و گفته آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور]، مضطرب است و نزد او گريه كرده است.

جمعه 2 ارديبهشت  1379   |  16  محرم 1421                   21 آوريل  2000

در خانه بودم. بيشتر در حياط منزل، مطالعه داشتم و قدم مي‌زدم. ظهر بچه‌ها جمع بودند. محسن، [مدیر دفترنشر معارف انقلاب]، پيشنهاد تهيه كتابي در جواب نقدهاي نادرست ماه‌هاي اخير مطبوعات چپ را نمود؛ موافقت كردم. مهدي، نتايج شمارش بيش از 100 صندوق رأی مورد شكايت را آورد كه تفاوتي با بازشماري مرحله قبل ندارد.

حميد طباطبايي آمد. وضع زندگي ايرانيان ساكن در سوئد را توضيح داد؛ از جمله مسكن، شغل، تحصيل، قيمت‌ها؛ تعداد ایرانی‌ها، بين 60 تا 90 هزار نفرگفته مي‌شود. مساعدت خواست، براي انتقال زمين طرح گاوداري از خود به تعاوني ايرانيان مقيم سوئد كه به آنها واگذار كرده است؛ گفتم، چون آنها را نمي‌شناسم، مناسب نيست دخالت كنم.گفت، وضع روحي برادرش حسام كه در لس‌آنجلس است، خوب نيست.

در تمامي نمازهاي‌جمعه امروز، بدون استثناء ائمه‌جمعه و سخنرانان پيش از نماز، حملات شديدي به شركت‌كنندگان در كنفرانس برلين كرده‌اند؛ آقايان مهندس [عز‌ت‌الله] سحابي، اكبر گنجي، [علی] افشاری، [محمود] دولت‌آبادي، [حسن] يوسفي‌اشكوري، [پرویز] كردواني و [حمیدرضا] جلایي‌پور و خانم‌ها جميله كديور، شهلا لاهيجي و … به دعوت بنياد هاينریش بول، از شاخه‌هاي حزب سبز آلمان، به عنوان بحث دربارة «ايران بعد از انتخابات» و بررسي برنامه مجلس ششم، در اين اجلاس شركت كرده‌اند. بد برگزار شده و باعث آبروريزي؛ با افشاگري صداوسيما به زحمت افتاده‌اند.

در اكثر شهرها، تظاهرات و راهپيمايي بر عليه آنها بوده؛ در دو سه شهر مثل گرگان و اصفهان، از صداوسيما هم به خاطر پخش بخشي از فيلم اجلاس انتقاد شده و نيز از به اصطلاح اصلاح‌طلبان هم به تبعيت از خطبه‌هاي جمعه قبل رهبري، به عنوان اصلاحات آمريكايي، انتقاد شديد شده است. در مطبوعات دوم خردادي هم به تبليغ سخنراني ديروز رهبري در همه نمازهاي‌جمعه و راهپيمايي انتقاد شده. صداوسيما هم وقت زيادي از برنامه‌هاي خود را به همين مسایل اختصاص داده است.

رسانه‌هاي خارجي هم به اين مسایل پرداخته‌اند، ولي سعي مي‌كنند انتقادات رهبري را  به تبع سياست دوم خردادي‌ها در داخل، به خاطر نگراني از ضربه به اصلاحات، كم‌رنگ كنند. آمريكا، ضمن ابراز نگراني از آسيب ديدن مطبوعات، به ايران هشدار داده است.

شنبه 3 ارديبهشت  1379   |  17  محرم 1421                    22 آوريل  2000

مجمع [تشخیص مصلحت نظام] جلسه داشت. اعضا خواستند، بيانيه‌اي در تأييد اظهارات رهبري و اجراي نظرات‌شان داده شود. سياست‌هاي كلي بخش حمل و نقل هم تصويب شد. ظهر آقايان [محمدرضا مهدوی‌کنی، محمد یزدی، عباس واعظ] طبسي، [احمد] جنتي، [علی‌اکبر] ناطق [نوری] و [قربانعلی] دُرّي [نجف‌آبادی]، میهمانم بودند. در مورد انتخابات تهران گفتند، آن قدر از صندوق‌هاي رأي شمرده شود كه ابهام‌ها برطرف شود و برلزوم پيگيري قوه قضایيه براي اجراي نظر رهبري در مورد مطبوعات تأكيد شد.

عصر آقايان [عبدالمجید] معاديخواه، رییس بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی] و [ابوالفضل] شكوري آمدند و خواستند، مشكل زمين بنياد تاريخ را كه در شهرداري [منطقه سه تهران] به وجود آمده، حل كنيم. دربارة عواقب احتمالي مشاجرات جاري بحث شد. آقاي شكوري كه در زنجان، به مرحله دوم انتخابات راه يافته، خواست به [حزب] كارگزاران [سازندگی] بگويم، هزينه تبليغاتش را بدهند. به آقاي [مرتضی] الويري، [شهردار تهران] گفتم كه براي حل مشكل زمين بنياد تاريخ،كمك كنند.

امروز آقای اكبر گنجي را به زندان بردند و افراد مشابه او هم نگران‌اند و نيز مطبوعات دوم خردادي هم از احتمال تعطيلي، اظهار نگراني مي‌كنند. آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] در دانشگاه تهران، مطالب دوپهلويي در مورد مسایل جاري گفته است‌كه ظاهراً هر دو طرف را قانع نخواهدكرد؛ رسانه‌هاي راست از ايشان خواسته‌اند، نظر صريحي اعلان نمايد.

 

يكشنبه 4 ارديبهشت  1379   |  18  محرم 1421                  23 آوريل  2000

اعضاي هيأت مديره تعاوني مسكن ناجا [= نیروی انتظامی] آمدند. شكايت داشتند از شهرداري تهران كه زمين تعاوني را خارج از محدوده كرده و طرح فضاي سبز روي آن گذاشته و عوض آن را نداده است؛ ده سال پيش از بنياد مستضعفان خريده‌اند. آقاي طاها هاشمي، [نماینده قم] آمد وگفت، [آقای عطاءالله مهاجرانی]، وزير [فرهنگ و] ارشاد [اسلامی]، رياست سازمان [فرهنگ و] ارتباطات [اسلامی] را به او پيشنهاد كرده و رهبري بايد تأييد كنند؛ از من خواست كه از رهبري بخواهم، بپذيرند.

آقاي ابراهيم ریيسي، ریيس [سازمان] بازرسي‌كل‌كشور آمد. با اظهار نگراني از وضع كشور و عمل دولت گفت، آقاي [سیدمحمد] خاتمي، برخلاف ادعاي نقدپذيري، كوچكترين اعتراضی را تحمل نمي‌كند و اخيراً كه بازرسي براساس وظيفه خود، وضع بد بعضي از اُرگان‌ها را گفته، ايشان رنجيده و اعتراض‌كرده است و نيز از اظهارات ديروز ايشان در دانشگاه [تهران] و اظهارات وزير ارشاد در مورد مطبوعات، انتقاد داشت. گفت، گروهي مركب از او و آقايان [محمدهادی] مروي، [معاون اول رییس قوه قضایيه]، [عباسعلی] عليزاده، [ريیس‌کل دادگستري استان تهران]، [غلامحسین] محسني [اژه‌ای، دادستان دادگاه ویژه روحانیت] و [عبدالرضا] ايزدپناه، [معاون اجتماعی قوه قضاییه]، از سوي آقاي [سیدمحمود هاشمی] شاهرودي، [رییس قوه قضاییه]، مأمور تأمين نظر رهبري در مورد مطبوعات شده‌اند و كارشان را با دستگيري افرادی آغازكرده‌اند. گفت، در سفر به يزد از فولاد آلياژي و طرح آبرساني بازديدكرده و پي به عظمت برنامه‌هاي سازندگي برده‌ام.

عصرآقاي [احمد] جنتي، [دبیر شورای نگهبان] آمد و توضيحي در مورد بازشماري‌آرای تهران و برنامه‌كار داد و گفت، مشغول ايجاد ساختار مناسب براي شوراي نگهبان است. آشيخ قدرت عليخاني، نماينده [منتخب] قزوين آمد وگفت، جناح دوم خرداد، از درون دچار چنددستگي و تشتت شده و پس از ترور آقاي [سعید] حجاريان و اظهارات رهبري ترسيده‌اند.

ائمه‌جمعه استان اصفهان آمدند؛ حدود چهل نفر به جز آقاي [سیدجلال‌الدین] طاهري، [امام جمعه اصفهان] كه با آنها هماهنگ نيست.گزارش دادند. آقاي [جواد] مقصودي، ریيس ستاد [برگزاری] نمازجمعه صحبت‌كرد. من هم دربارة نقش روحانيت و نمازجمعه‌ها در تحكيم انقلاب و توطئه‌هاي دشمنان خارجي و داخلي صحبت‌كردم.[3] نمازجماعت خوانديم و شام صرف شد. عكس دسته جمعي گرفتيم و از كتاب‌هايم به آنها هديه دادم. از كمك‌هایي كه در دوران رياست‌جمهوري به آنها كرده‌ام، تشكركردند و اظهارنگراني از اختلافات و مشاجرات نمودند.

اعلان شد، روزنامه‌هاي «عصرآزادگان» و «فتح» و نيز مجله «ايران فردا» توقيف شده‌اند. آقاي لطيف صفري، [مدیرمسئول روزنامه توقیف‌شدة نشاط] هم كه قبلاً محكوم شده بود، به زندان رفته است.

دوشنبه 5 ارديبهشت  1379   |  19  محرم 1421                 24 آوريل  2000

آقاي مسيح مهاجري، [مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی] آمد. در مورد تعطيل‌شدن دوازده روزنامه و مجله كه ديشب به حكم دادگاه انجام شده، مطالبي داشت و براي نحوه تبليغات و توضيحات مشورت كرد. خواست‌كه من هم دربارة مسایل اخير، بيشتر حرف بزنم. دكتر [عبدالله] جاسبي، [رییس دانشگاه آزاد اسلامی] آمد. توضيحاتي در مورد اشكالات انتخابات تهران داد و گفت، اگر شوراي نگهبان بخواهد به قانون عمل كند، بايد آن را ابطال كند. آقاي [سیدمحمود] كاظمي‌دينان، نماينده مجلس از آمل در مجلس ششم آمد و از متروك ماندن طرح‌هاي مهم كانال سراسري آستارا-گرگان[4] و سد منگول كه در دولت سازندگي پيگيري مي‌شد، اظهار تأسف كرد.[5] خواست كه به مجلس بروم.

ناهار، هيأت‌ریيسه مجلس خبرگان میهمانم بودند. دربارة اجلاس آينده و نيازهاي نمايندگان و ساخت مركز خبرگان در قم مصوباتي داشتيم. دربارة مسایل سياسي كشور، بحث و نسبت به اختلافات رهبري و آقاي خاتمي، اظهارنگراني شد؛گرچه به ظاهر دوست‌اند. آقاي [علی] مشكيني، [رییس مجلس خبرگان]، براي استراحت ماندند. عصر بعد از استراحت، دربارة حوزه [علمیه] قم و جامعه مدرسين و مراجع مذاكره كرديم.گفتند، اكثر اعضاي قديمي [جامعه] مدرسين، بعد از اضافه شدن اعضای جديد، در جلسات شركت نمي‌كنند و جمعي از مراجع، راجع به مسایل انقلاب، بي‌تفاوت شده‌اند.

آقاي [احمد محسنی] گرکاني، امام‌جمعه اراك آمد. از وضع فرهنگي و سياسي اقتصادي‌كشور، اظهار نگراني‌كرد و گفت، از سال 1376 تحت تأثير مصوبه دولت سازندگی، در مورد پرداخت جايزه دولت به اندازه جمع شدن وجوه زكات، براي طرح‌هاي تعاوني روستاها، حدود 40 ميليون تومان زكات جمع شده، ولي در سال‌هاي بعد كم شده است. براي مصلاي اراك، استمداد كرد. آقاي [سیدفخرالدین] فال‌اسيري، نماينده سابق مجلس از نیریز و ریيس حوزه علميه نیریز آمد و براي كانون جوانان كه تأسيس كرده است، استمداد كرد.

دوم‌خردادي‌ها، به خاطر توقيف دوازده نشريه آنها و نگراني از توقيف ساير نشريه‌هايشان، ناراحت‌اند و خواسته‌اند، طرفداران‌شان آرامش را حفظ كنند. در سراسر كشور، حوزه‌هاي علميه، در اعتراض به وضع فرهنگي دولت، تعطيل و اجتماع و سخنراني داشتند. رسانه‌هاي غربي، سروصداي زيادي در مورد تعطيلي جرايد راه انداخته‌اند.

سه‌شنبه 6 ارديبهشت  1379   |  20  محرم 1421                  25 آوريل  2000

آقاي [حسین] محلوجي، [وزیر سابق معادن و فلزات] آمد و صحبت‌هاي ملاقات‌هاي قبل را تكرار كرد. در مورد سوءعملكرد دولت و جناح چپ و چاره‌جويي براي آينده و ابراز اميدواري به ادامه اقدامات اخير رهبري [مطالبی گفت]. آقاي دكتر [عباس] شيباني، [نماینده تهران] آمد و خواست، وقتي براي ملاقات اعضاي انجمن اسلامي پزشكان بگذارم. گفت، دارد يادداشت‌هاي مذاكرات شوراي انقلاب را ويراستاري مي‌كند؛ ناقص نوشته شده است.

آقاي محسن رضايي، [دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام] آمد.گفت، قصد دارد حزبي تشكيل بدهد و مشورت كرد. آقاي علي لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما] آمد. گفت، بعد از توقيف روزنامه صبح امروز، آقاي [سیدمحمود] هاشمي‌شاهرودي، [رییس قوه قضاییه]، خواسته رفع منع شود، چون امروز دادگاه آقاي [سعید] حجاريان است. بعداً آقاي [سیدعلی‌اصغر] حجازي، [از دفتر رهبری] گفت، آقاي [غلامحسین] محسني [اژه‌ای، رییس مجتمع قضایی کارکنان دولت]، در توقيف تك‌روي كرده بوده و قرار بوده با مشورت جمع بشود، حكم لغو شده است. آقاي [علی] لاريجاني، سه ساعت فيلم کنفرانس برلين را نيز آورد و براي انتشار بخشي ديگر [در تلویزیون] مشورت‌كرد.گفتم، پس از ديدن نظر مي‌دهم. از تحركات [دفتر] تحكيم وحدت، در حمايت از جرايد توقيف شده، خبر داد.

آقاي [امیر] تهراني از وزارت اطلاعات آمد. از فشار آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] بر وزارت، براي تصفيه نيروهاي مخالف چپ و ضعف آقاي [علی] يونسي، [وزیر اطلاعات] در اين خصوص گفت. عصر مصاحبه‌اي با سيما، براي تاريخ انقلاب و نهضت روحانيت كردم.[6]

شب میهمان رهبري بودم.كسالت دارند و خسته‌اند.گفتند، امروز آقايان [مهدی] كروبي، [دبیرکل مجمع روحانیون مبارز]، بهزاد نبوي، [عضو ارشد سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی]، [محمدعلی] نجفي، [عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی]، محمدرضا خاتمي، [منتخب اول مجلس ششم در حوزه انتخابیه تهران] و [محمد] سلامتي، [دبیرکل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی] آمده‌اند و خواسته‌اند كه به توقيف روزنامه‌ها پايان داده شود. آقاي نجفي و بهزاد، بد حرف زده‌اند و ايشان برخورد تُندي با آنها كرده‌اند؛ جا خورده‌اند.گفتند، آقاي خاتمي، [رییس‌جمهور] هم امروز عصر براي كم شدن فشار از روي مطبوعات، درخواست شفاعت داشت، ولي رهبري خطر اين وضع مطبوعات را براي او و آنها توضيح داده است.گفتند، آقاي عبدالله نوري، ديگر عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام به حساب نيايد. [آقای خاتمی]، گفته است كه اگر ده روز صبر مي‌كردند، خود او آنها را اصلاح مي‌كرده و ايشان گفته‌اند كه بارها به او تذكر داده‌اند و عمل نكرده و گفته‌اند كه ايشان گرچه بعد از صحبت‌هاي پنج‌شنبه، توقع اقدام از سوي قوه قضایيه داشته‌اند، ولي خبر نداشته‌اند كه چه مي‌كنند. امروز در چند دانشگاه، در مخالفت با تعطيلي جرايد، تظاهرات بوده است.[7]

چهار‌شنبه 7 ارديبهشت  1379   |  21  محرم 1421              26 آوريل  2000

آقاي علي لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما] آمد. مي‌خواست نتايج مذاكرات ديشب من با رهبري دربارة مطبوعات و انتخابات و مسایل ديگر سياسي كشور را بداند. پيشنهاد داشت كه [حزب] كارگزاران [سازندگی]، بايد مواضع درست و روشني بگيرند. گفت، خبر اظهارات رهبري به سران دوم خرداد، امروز پخش مي‌شود؛ تُند و افشاگر است. آيت‌الله خامنه‌اي، ديشب به من گفته بودند كه بخشي از صحبت‌ها را پخش مي‌كنند و در حقيقت، برخورد صريحي با افكار و عمل آنهاست؛گرچه از آقاي خاتمي هم سلب اعتمادشان شده، ولي احترام او را حفظ مي‌كنند و حرف‌هايي‌كه مي‌خواهند به او بزنند، به هوادارانش مي‌گويند، ولي در جلسه خصوصي به او گفته‌اند كه اظهار او در مورد جلسه [کنفرانس] برلين كه گفته بود، اين‌گونه جلسات زياد بوده، درست نيست و نيز انتقاد آقاي خاتمي به صداوسيما در مورد پخش فيلم جلسه را نادرست خوانده بودند و آن را كار درستي مي‌دانند.

بالاخره امشب صحبت‌هاي ايشان پخش شد. در مورد مطبوعات، برلين و اصلاحات و ساير مسايل جاري، نظرات دوم خردادي‌ها را ردكرده‌اند؛ احتمالاً براي آنها گران تمام مي‌شود.گرچه سياست آنها مماشات وكوتاه آمدن تا تشكيل مجلس است. مي‌‌ترسند، اگر اوضاع داغ بشود، براي تشكيل مجلس مشكلي پيش بيايد.

آقاي [محمد] رجبي [دوانی]، رايزن فرهنگي‌مان در آلمان آمد و خبرهايي از مقدمات تشكيل كنفرانس برلين داد و گفت، با هماهنگي وزارت امورخارجه و سفارت بوده و از ماه‌ها پيش، برنامه‌ريزي شده و بنا بوده چهار كنفرانس تشكيل شود و صهيونيست‌ها كه در آلمان خيلي قوي هستند، پشت‌آن‌اند. از ضعف ارتباط سفارت با ايرانيان مقيم آلمان‌گفت. معتقد است، بسياري از آنها به اسلام و عرفان و معنويت روآورده‌اند و در سفر حج امسال، هفت كاروان رسمي از ايراني‌هاي مقيم خارج و صدها نفر به صورت منفرد، در حج بوده‌اند و مثنوي [مولوی] كه به انگليسي هم ترجمه شده، درغرب و به‌خصوص آمريكا، انتشار وسيعي دارد و يك و نيم ميليون نسخه در آمريكا توزیع شده است.گفت، سفارت ما در آلمان، حقايق آنجا را به ايران منعكس نمي‌كند.

آقاي دكتر [محمد] فرخی، منتخب مردم جيرفت آمد. از ابطال انتخابات توسط شوراي نگهبان شكايت داشت و گريه كرد؛ احساس مظلوميت مي‌كند. نامزد [حزب] كارگزاران است. يك پاي او به خاطر [بیماری] فلج اطفال، از بچگي فلج است. اعلان كرده، مردم شلوغ نكنند؛ متهم است، با پول رأي جذب كرده؛ گفت، پولي نداشته، فقط پنج و نيم ميليون تومان پول از كارگزاران گرفته و خرج كرده است.

اخوي محمد، [رییس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی] آمد. مشورت‌كرد، براي بيانيه‌اي از سوي كميته سياسي حزب كارگزاران، در تأييد مواضع رهبري وگفت، مخالف مواضع حزب مي‌شودكه با هماهنگي دوم خردادي‌ها، در مسأله كنفرانس برلين و مطبوعات، موضع گرفته‌اند.

حملات هوايي گاه به گاه آمريكا و انگليس به عراق ادامه دارد. مسأله كودك كوبايي در آمريكا هنوز داغ است. عصر دكتر [عبدالله] جاسبي، [رییس دانشگاه آزاد اسلامی] آمد. گزارشي از برنامه اجلاس هيأت اجرايي اتحاديه دانشگاه‌هاي جهان اسلام  [آیسسکو][8]، داد. سپس اعضاي هيأت اجرايي آمدند؛ میهمان دانشگاه آزاد اسلامي هستند كه عضو اتحاديه شده است. آقاي دكتر [عبدالعزیز] التويجري، دبيركل اتحادیه [آيسسكو]، گزارش كار داد و از توسعه آموزش عالي در ايران و به خصوص دانشگاه آزاد اسلامي، قدرداني‌كرد. من هم صحبت مفصلي در مورد ضرورت همكاري كشورهاي اسلامي در مسایل آموزشي و تحقيقي و بازيابي جايگاه اسلام در دانش و تحقيق نمودم و گفتم، از همكاري ايران در تأسيس دانشگاه آزاد اسلامي استفاده شود.[9]

در تعدادي از دانشگاه‌ها، دانشجويان تجمع و اعتراض در مورد تعطيلي مطبوعات و پخش فيلم برلين داشته‌اند. اعلام شد كه هشت نفر از متهمان قتل‌هاي زنجيره‌اي آزاد شده‌اند؛ مسأله جديدي خواهد شد.

پنج‌شنبه 8 ارديبهشت  1379   |  22  محرم 1421               27 آوريل  2000

كميسيون حقوق بشر سازمان ملل، نقض حقوق بشر در چچن توسط روسيه را محكوم كرد و روسيه عكس‌العمل نشان داد. هماهنگی مسأله [پیمان] سالت دو  و موافقت‌نامه مربوط به سيستم‌هاي ضدموشك، بين آمريكا و روسيه داغ شده است. آمريكا نمي‌خواهد آن مصوبه اجرا شود؛ به بهانه تجهيزشدن كشورهایي مثل ايران و كره شمالي به سلاح‌هاي موشكي دوربرد و مي‌خواهد طرح جنگ ستارگان را احيا كند و روسيه اجراي سالت دو را منوط به اجراي توافق‌هاي ضدموشكي كرده است.

تا ساعت پنج بعد از ظهر، در دفتركوشك كاركردم. به عيادت آقاي [سیدحسن]
طاهري خرم‌آبادي[10] رفتم. به منزلي در جماران آمده است. با سكته مغزي، مدتي قادر به تكلم نبوده و كمي هم فلج بوده، ولي رو به بهبودي است، اما قدرت‌كار سنگين، مطالعه زياد و صحبت طولاني ندارد. دربارة انتخابات تهران، وضع مطبوعات، شوراي نگهبان و اجلاس آينده [مجلس] خبرگان مذاكره كرديم.

تا شب در منزل استراحت و مطالعه داشتم. اعلان شد كه دادگستري، روزنامه‌هاي مشاركت و صبح امروز را هم توقيف كرده است. قبلاً هم روزنامه اخبار اقتصادي و هفته‌نامه آوا را توقيف كرده بودند. به اين ترتيب، تعداد نشريات توقيف شده اين هفته به شانزده عدد رسيدكه همه آنها از جريان دوم خرداد است؛كلافه‌اند و تحركات محدودي هم در مخالفت داشته‌اند. رسانه‌هاي غربي همچنان سروصدا دارند و به موازات آن، رسانه‌هاي راست، تأييدهايي جدي دارند و گروه‌هاي اسلامي هم تأييد مي‌كنند. بعضي روزنامه‌هاي راست و ارزشي، مثل جمهوري اسلامي و رسالت و …، جملات صريح مستقيم عليه شخص آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] هم آغاز كرده‌اند.

جمعه 9 ارديبهشت  1379   |  23  محرم 1421                   28 آوريل  2000

صبح تا ساعت یازده و نیم، در خانه مطالعه كردم. براي اقامه [نماز] جمعه به دانشگاه تهران رفتم. هر دو خطبه در مورد مسایل روز بود و سياسي و شايد تُند و در جهت تأييد اظهارات رهبري و محكوميت ليبرال‌ها و ضدانقلاب و چپ‌ها.[11]

  عصر حسن‌آقا خميني آمد. گفت، سخنراني امروز در نمازجمعه تُند بوده و دوم خردادي‌ها را عصباني كرده است. گفتم، از دولت هم حمايت كردم. تعدادي از كتاب‌هاي جديد چاپ شده آثار امام [خمینی (ره)] را آورد. از تُند شدن اختلافات دو جناح و عصباني‌بودن دوم‌خردادي‌ها از تعطيلي مطبوعات‌شان، اظهار نگراني نمود.گفت، آزادشدن جمعي از متهمان قتل‌هاي زنجيره‌اي و فاش‌شدن شكنجه آنها و اعترافات نادرست تحت فشار و برگشت آنها به داخل وزارت [اطلاعات]، باعث جار و جنجال وسيعي خواهد شد و قاعدتاً بايد مرتكبان اين ظلم را مجازات‌كرد. دو نفر از آنها، با ايشان ملاقات‌كرده و سرگذشت رقت‌بار خودشان را گفته‌اند. از من خواست، فكري براي كم‌كردن اختلافات بكنم.گفت، مسأله [کنفرانس] برلين و [تعطیلی] مطبوعات [طرفدار دولت]، باعث شده كه گروه‌هاي دوم خردادي، اختلافات داخلي خودشان را كنار بگذارند و منسجم شوند. خبر داد كه روزنامه صبح امروز، بنا دارد روزنامه جديدي به نام «بهار» منتشركند.

بحران اصلاحات ارضي زيمبابوه ادامه دارد. انگليس، ادامه‌كمك خود به [رابرت] موگابه، [رییس‌جمهور زیمبابوه] را مشروط به دست‌كشيدن از فشار روي زمين‌داران سفيدپوست كرده است. در فيليپين، گروه ابوسياف، جمعي را گروگان گرفته است.

شنبه 10 ارديبهشت  1379   |  24  محرم 1421                  29 آوريل  2000

آقايان [علی‌اکبر] ناطق [نوری، رییس مجلس شورای اسلامی]، [احمد] جنتي، [دبیر شورای نگهبان] و [علی] لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما] آمدند. راجع به انتخابات تهران بحث کردیم و نظر اين شد كه مطابق قانون و بدون توجه به مسایل سياسي عمل شود. آقاي جنتي گفتند، تخلفات عمده‌اي در صندوق‌ها مشاهده مي‌شود، ولي بايد بيشتر بررسي شود. از خطبه‌هاي جمعه من، قدرداني كردند. جلسه مشترك كميسيون‌هاي زيربنايي و فرهنگي و سياسي مجمع [تشخیص مصلحت نظام] بود. در مورد ارتباط و سياست‌هاي كلي آن بحث شد و ناتمام ماند.

آقاي حسن صانعي، [رییس بنیاد پانزده خرداد] آمد. از عمل دوم‌خردادي‌ها براي انقلاب اظهارنگراني‌كرد وگفت، آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور]، ‌كارآيي ندارد و در مقابل حاميانش، مسلوب‌الاختيار است. تذكر داد كه در روزهاي آخر مسئوليت اجرايي‌ام، گفته‌ام كه سياست‌های جاري غيرقابل‌برگشت است و اگر مشكلي پيش‌آيد، مجدداً دست به‌كار مي‌شوم. [می‌پرسیدکه] چرا اكنون به طور جدي وارد معركه نمي‌شوي؟

دكتر [حسن] روحاني، [دبیر شورای عالی امنیت‌ملی و رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام] آمد. دربارة خطبه‌جمعه ديروز من، مطبوعات، انتخابات تهران و مجلس آينده مذاكره شد. از معاونان مركز تحقيقات انتقاد داشت؛ گويا چون حكم از من دارند، به مديريت ايشان اهتمامي ندارند.

عصر آقاي [علیرضا] شيراني، مديرعامل [سازمان] منطقه آزاد چابهار آمد و گزارش پيشرفت كارها را داد. خواست، براي افتتاح طرح‌ها و بازديد از منطقه به آنجا سفر كنم كه باعث دلگرمي كاركنان شود؛ باتوجه به اينكه بنيانگذار آنجا هستم. آقاي [سیدحسن] طباطبايي، معاون وزيركشاورزي آمد. گزارش پيشرفت كار طرح نيشكر خوزستان را داد و خواست كه به آقاي [محسن] نوربخش، [رییس بانک مرکزی] بگويم، با شروع كار طرح‌هاي صنايع كاغذ آنجا، موافقت كند. طرح‌هاي‌كلي كشاورزي استان خوزستان را آورد. از كمي تبليغات براي اين طرح در هنگام شروع بهره‌برداري از اولين كارخانه شكر،گله داشت و از جبران آن در خطبه‌هاي من تشكركرد.

آقايان [علیرضا] شيخ‌عطار و [مهدی] مصطفوي، [اعضای هیأت سه نفره بازشماری آرا] كه از سوي شوراي نگهبان، مسئول بازرسي مجدد انتخابات تهران شده‌اند، نمونه‌هايي از تخلف‌ها را آوردند و از خطبه‌هاي جمعه تشكر كردند. آقاي [حسین] مرعشي، [نماینده کرمان] آمد و گفت، بخشي از چپ، بدون هيچ دليلي، فكر مي‌كنندكه شما پشت سر تعطيلی مطبوعات هستيد و در جلسات، از برخوردهاي منفي با شما اظهار پشيماني مي‌كنند. در مورد كيفيت برخورد با اختلاف‌نظر محمد [هاشمی، رییس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی] و [غلامحسین] كرباسچي، [دبیرکل حزب] در كارگزاران مشورت كرد.

يكشنبه 11 ارديبهشت  1379   |  25  محرم 1421                30 آوريل  2000

آقاي [محمد] حسينی قزويني، [مدیر مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر قم] و فرزند آقاي [ابوالقاسم] خزعلي آمدند. نمونه‌اي از كتاب‌هاي خود را در اصلاح اسناد روايات آوردند و كمك خواستند. آقاي خزعلي گفت كه پدرش، خطبه‌هاي جمعه من را شنيده و كلي دعا كرده است كه كمكي نمودم.

آقاي [حسن] عسگري، مديركل سابق آب تهران آمد؛ از مديران موفق آب است. اخيراً در شركت خصوصي كار مي‌كند. آقاي [بیژن نامدار] زنگنه، [وزیر نفت]، از او خواسته است كه مديريت منطقه آزاد عسلويه را بپذيرد؛ با اينكه در بخش خصوصي، ماهانه دو ميليون تومان حقوق مي‌گيرد، حاضر است با حقوق دولتي در عسلويه كار كند. از توجه به مديران در دولت سازندگی و عدم توجه به آنها در دولت فعلی گفت. از خطبه‌هاي جمعه اخيرم تمجيد كرد و گفت، باعث روحيه مؤمنان شده است.

 آقاي [عبدالحمید باقری] بنابي، نماينده تبريز آمد. ازكارهاي وزارت [فرهنگ و] ارشاد [اسلامی] و مديريت آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور]، تحت تأثير اطرافيان ناصالح ايشان انتقاد كرد. از مطالب خطبه‌هاي جمعه من قدرداني نمود و گفت، جمع زيادي از مردم به ايشان مراجعه و تشكر كرده‌اند.

عصر آقاي منصور واعظي، مسئول سازمان فرهنگي [و هنری] شهرداري [تهران] آمد. از عدم انجام وظايف قانوني توسط شهرداري تهران شاكي است كه اعتبارات قانوني روزنامه همشهري را واگذار نكرده و مزاحمت ايجاد مي‌كنند. چهار سال پيش، با دستور رهبري، اين بخش از شهرداري منفك شده و شهرداري ناراضي است.[12] پيشنهاد ابطال انتخابات تهران را به خاطر تخلف‌هاي فراوان داشت. آقاي حسن واعظي، از شوراي عالي امنيت ملی آمد. تحقيقي راجع به تهديدها و راه علاج دارد. پيشنهاد ابطال انتخابات تهران را داشت. از خطبه‌هاي جمعه من قدرداني‌كرد و از خطر ضدانقلاب و دوم خردادي‌ها ‌گفت.

دكتر [حسن] روحاني، [دبیر شورای عالی امنیت‌ملی و رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام] آمد. دربارة مديريت مركز تحقيقات تصميم‌گيري كرديم. از قول عباد [= آقای علی ربیعی] گفت، آقاي خاتمي، از طريق آقاي [علی] يونسي، [وزیر اطلاعات]، مطلع شده كه شوراي نگهبان، قصد ابطال انتخابات تهران را دارد و قوه قضایيه قصد توقيف چند نشريه و بازداشت چند نفر ديگر را دارد و ناراحت است و مي‌خواهد به رهبري شكايت كند.

شب آقاي [احمد] جنتي، [دبیر شورای نگهبان] آمدند. راجع به انتخابات تهران صحبت شد و گفت كه با رهبري، براي شنيدن نظر ايشان ملاقات می‌كند. ديروقت به خانه آمدم. عفت، میهمان داشت.

دوشنبه 12 ارديبهشت  1379   |  26  محرم 1421                    1مي  2000

آقاي [علی] لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما] آمد. در مورد انتخابات، مطبوعات و كنفرانس برلين و … صحبت شد. مصاحبه‌اي با مجله «پيام حوزه»، دربارة وضع خود و حوزه [علمیه قم]، قبل از مبارزات و ايام  مبارزات نمودم که ناتمام ماند.[13] آشيخ حسن صانعي، [رییس بنیاد پانزده خرداد] آمد. نظر داد كه انتخابات تهران، لازم است باطل شود؛ چون خلاف قانون زيادي بوده و گفت، چپ‌ها از خطبه‌ جمعه ناراحت‌اند و سر و صداها از ترس است. خاطرات جالبي هم از دوره كار با امام نقل كرد؛ منجمله اينكه يك بار اعلاميه‌اي عليه امام از سوي گروهي به نام «مصلحين حوزه» پخش شد و نسخه‌اي هم در خانه امام چسبانده بودند. خواستيم پاره كنيم، امام گفتند بگذاريد بماند؛ اين نشان زنده و مؤثر بودن من است.

عصر [آقای حسین کمالی]، وزيركار [و امور اجتماعی]، به همراه كارگران نمونه آمد و از كمك‌هاي من به كارگران قدرداني كرد؛ آقاي [علیرضا] محجوب، [دبیرکل خانه کارگر] نيز و من هم صحبت تشويق‌آميز كردم[14] و هدايايي داده شد.

آقاي [فریدون] وردي‌نژاد، [مدیرعامل سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)] آمد. از بعضي مطالب كه در روزنامه ايران درج شده، شرمنده بود وگفت، او مديرمسئول نيست. از فشاري كه روي او از سوي دادگاه [مطبوعات] و [سازمان] بازرسي‌كل [کشور] مي‌آيد، نگران بود. امروز بازرسي‌كل او را به خاطر ضعف گزارش از كنفرانس برلين، احضار كرده بود.گفت، سران چپ از اقدامات اخير و سركوب مطبوعات و تضعيف آنها نگران‌اند و از خطبه شما بيشتر ناراحت‌اند. ‌خواست بداند، حقيقت جريان چيست؟ گفتم، نگراني از انحراف انقلاب است كه مشترك بين مسئولان بالاست و براي مهار جريان منحرف است و من هم همه مطالب را نمي‌دانم.

آقاي [محسن] نوربخش، [رییس بانک مرکزی] آمد. گزارش وضع اقتصاد كشور را داد و از تأثير نامطلوب مشاجرات سياسي بر وضع اقتصادي و سياست خارجي اظهار نگراني نمود و از من خواست‌كه نقش وزنه تعادلي گذشته را حفظ كنم. گفت، سران دوم‌خردادي اكنون متوجه شده‌اند كه در مورد شما اشتباه كرده‌اند و مي‌خواهند جبران كنند و پيشنهادشان اين است كه رياست مجلس را بپذيرم و به آرامش‌كشور كمك كنم.گفتم، مايل به رفتن به مجلس نيستم. قول نمي‌دهم، ولي از همين جا كمك مي‌كنم.گفت، آنها حاضرند عملاً  اشتباهات را جبران كنند.گفت، آقاي خاتمي هم مضطرب است و تعادل ندارد.

سه‌شنبه 13 ارديبهشت  1379   |  27  محرم 1421                   2 مي  2000

آقاي مسيح مهاجري، [مشاور رییس‌جمهور و مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی] آمد. از خطبه‌هاي جمعه قدرداني كرد و خواستار جواب به انتقادات چپ‌ها و روزنامه بيان شد و تأكيد بر ضرورت ادامه روند كنترل مطبوعات منحرف را داشت. آقاي عباس ملكي، [از دفتر مشاورت بین‌الملل رهبری] آمد. ده جلد از تاريخ پيغمبر(ص) را كه به صورت داستان تأليف شده، آورد و از ضرورت توجه به تأثير رسانه‌هاي خارجي گفت و از عدم توجه رهبري به اين ضرورت انتقاد داشت و گفت، آمريكايي‌ها حاضرند در پاريس، دربارة اموال مسدود شدة ايران مذاكره كنند. خواست، انتشار بعضي از آثارم را به دفتر نشر [فرهنگ اسلامی] واگذار كنم و خواستار مصاحبه شد.

آقاي [سیدحسین] هاشمي، نماينده ميانه، همراه چند نفر ديگر آمدند. گفت، در مجلس، نمايندگان چپ از خطبه‌هاي جمعه شما ناراحت‌اند؛ به خاطر اينكه دولت آقاي خاتمي به دولت بني‌صدر تشبیه شده، ولي اكثريت نمايندگان خوشحال‌اند. گفتم، هدف من توضيح ضرورت همكاري نيروهاي وفادار به انقلاب در مقابل ضدانقلاب و دشمنان است و دولت را هم جزو نيروهاي وفادار به انقلاب معرفي كرده‌ام و انتقادكنندگان مغرض‌اند.

آقاي [مسعود] سفيري، خبرنگار [روزنامه اخبار] آمد.گفت، ارباب مطبوعات كه اخيراً مورد فشار قرار گرفته‌اند، از شما انتظار حمايت دارند؛ با اينكه با شما بدكرده‌اند. دنبال اين بودكه بفهمد، بنابر ادامه توقیف مطبوعات است، يا رفع توقیف خواهد شد و نيز براي اطلاع از سرنوشت انتخابات تهران پيگيري كرد كه من از هر دو بي‌اطلاع‌ام.

عصر آقاي [علی] فلاحيان، [وزیر اسبق اطلاعات] آمد. اظهارات افرادي از اعضاي وزارت اطلاعات را كه متهم به شركت در قتل‌هاي زنجيره‌اي بوده‌اند و اخيراً آزاد شده‌اند، نقل كرد كه گفته‌اند، با فشار اعترافات ناحق از آنها گرفته شده است.[15] به رهبري، ریيس‌جمهور و ریيس قوه قضایيه، به خاطر سوء اداره اين مسأله اعتراض داشت و نيز از آقاي [محمد] نيازي، [رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح] و بازجويي‌ها و گفت، مي‌خواهد از تمام كساني كه در اين خصوص به او تهمت زده‌اند، شكايت نمايد.

آقاي [اسحاق] جهانگيري، [وزیر صنایع و معادن] آمد. ضمن گزارش‌كار وزارت معادن، منجمله مشكلات پيش آمده براي طرح آلوميناي جاجرم، خبر از ناراحتي دوم خردادي‌ها از خطبه‌هاي جمعه من داد و خواست كه از آقاي خاتمي دلجويي كنم و مثل گذشته براي تفاهم جناح‌ها تلاش نمايم.

چهار‌شنبه 14 ارديبهشت  1379   |  28  محرم 1421                  3 مي  2000

جلسه دوم دادگاه سیزده يهودي متهم به جاسوسي انجام شد. پنجاه خبرنگار خارجي هم براي پوشش‌آمده بودند. شخصي به‌نام «[حمید] تفلين»، صريحاً در مصاحبه‌اي، اعتراف به جاسوسي براي اسرایيل و گرفتن آموزش و پول كرد و رسانه‌ها و باندهاي صهيونیستي و غربي را سردرگم كرد؛ به انفعال افتاده‌اند. دو نفر ديگر از يهوديان متهم به جاسوسي به‌نام [شاهرخ] پاك‌نهاد و [رامین] نعمتي‌زاده هم اعتراف به جاسوسي براي اسرایيل كرده‌اند. اين اعترافات صريح، آمريكا و اسرایيل و غربي‌ها را به مخمصه انداخته و مي‌خواهند به نحوي توجيه كنند.

اقدامات قوه قضایيه عليه افراد و مطبوعات، آمريكا را به انفعال انداخته و به خصوص افشاگري صداوسيما در مورد كنفرانس برلين، آنها را گيج‌كرده و نظريه تازه‌اي از سوي نظريه‌پردازان آمريكايي اظهارشده كه آمريكا نبايد به طور علني از آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] حمايت كند؛ چون همين باعث نقطه ضعفي براي ايشان مي‌شود.

آقاي مهندس [منصور] رضوي، ریيس سابق امور [اداری و] استخدامي و عضو شوراي شهر تهران آمد. تحليلي از وضع جاري‌كشور ارایه داد و اظهارنگراني‌کرد و پيشنهاد راه‌حل با تشكيل هسته‌هاي هدايت جامعه و تأسيس روزنامه‌ها و فعال شدن افراد مؤثر داشت و گفت، در جلسه شوراي شهر، شايعات رونق دارد.

آقايان [محمد] شفيعي و [امیر] تهراني از وزارت اطلاعات آمدند. از خطبه‌هاي جمعه من قدرداني كردند و ضرورت ادامه اقدامات قوه قضایيه و گزارشي از فشارهاي وارده برمتهمان قتل‌هاي زنجيره‌اي دادند كه اعترافات ناحقي گرفته‌اند و تأثير منفي در وزارت [اطلاعات] و احتمال شكايت و پيگيري و نيز از احتمال سياسي‌كاري گروه جديد پيگيري قتل‌ها گفتند و استمداد براي جلوگيري از آن نمودند. اخوي محمد، [رییس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی] آمد و گفت، آقاي براتي از همكارانش، مي‌خواهد امتياز روزنامه بگيرد. چاپ جديد [کتاب عملکرد دولت] سازندگي را آورد و گفت، در شوراي مركزي كارگزاران، مقرر شده بدون تصويب شورا، بيانيه‌ها داده نشود.

عصر آقايان محمدي از دفتر آقاي هاشمي شاهرودي و آشيخ فضل الله يزدي آمدند. آشيخ فضل الله، از همدوره‌اي‌هاي تحصيل در قم است كه به خاطر اتهام همكاري با ساواك، اوایل انقلاب مشكل پيدا كرد. آقاي محمدي گفت، آقاي شاهرودي از حمايتي كه در نمازجمعه از قوه قضایيه كرده‌ايد، خوشحال شده و ممنون.

يك مركز حمايت از مطبوعات در اروپا، ده نفر از رؤساي كشورهاي جهان را به عنوان سركوب‌گر مطبوعات معرفي كرده كه آيت‌الله خامنه‌اي، نفر دوم است؛ افرادي مثل جيانگ زمين، [رییس‌جمهور چین] و ماهاتير محمد، [نخست‌وزیر مالزی] هم هستند.

پنج‌شنبه 15 ارديبهشت  1379   |  29  محرم 1421                   4 مي  2000

از ساعت یازده صبح تا پنج بعد از ظهر در كوشك بودم. وقت با مطالعه و خواندن گزارش‌ها و استفاده از استخر و سونا گذشت. عفت هم به همراه مريم [سالاری، همسر یاسر] بودند. بقيه وقت به اصلاح نمايه‌هاي تفسير راهنما، براي چاپ‌هاي بعد و اصلاح نهايي [کتاب کارنامه و] خاطرات سال 1361 [= پس‌از بحران] و خواندن اخبار از كامپيوتر خانه گذشت.

 علي‌رغم اعتراف يهوديان به جاسوسي، آمريكا و اسرایيل، لحن خود را تُندتر كرده‌اند.[16] محاكمه [عبدالباسط علی‌محمد المقرحی و امین خلیفه‌فحیمه»]، دو لیبیایي در هلند، به اتهام اسقاط هواپيما و حادثه لاكربي،[17] امروز شروع شده و در رسانه‌هاي غربي، به نحوي انگشت اتهام را به سوي ايران هم دراز مي‌كنند؛ احتمالاً بي‌ارتباط با مسایل اخير داخلي و محاكمه يهودي‌ها و فشار روي ضدانقلاب نباشد.

امروز و فردا، آرایش خاصي در مورد سياره‌هاي منظومه شمسي اتفاق مي‌افتد كه در هر پنجاه تا صد سال اتفاق مي‌افتد و آثاري هم روي كره زمين دارد؛ مثبت يا منفي.

با فشار آمريكا، ریيس دانشگاه بالتيك روسيه را بركناركردند؛ به خاطر اينكه چند نفر دانشجوي ايراني، سال‌ها در آن دانشگاه تحصيل مي‌كردند و به ادعاي آمريكا، در تكنولوژي موشك، مهارت كسب مي‌كرده‌اند. آقاي ساليوف، از اين كار دانشگاه با شجاعت دفاع مي‌كند.

جمعه 16 ارديبهشت  1379   |  30  محرم 1421                      5 مي  2000

در خانه بودم. بيشتر وقت، صرف بررسي نهايي [کتاب کارنامه و] خاطرات سال 1361 شد؛ تا ماه بهمن انجام دادم. با فاطي هم كه مسئول تنظيم است، مذاكره شد. محسن، [مدیرمسئول دفتر نشر معارف انقلاب]، گزارشي از غرفه آثار من در نمايشگاه بين‌المللي كتاب را داد و گفت، مراجعه براي خريد تفسير [راهنما] زياد است.

مرحله دوم انتخابات، امروز در 53 حوزه، بدون مشكل انجام شد. در نمازهاي جمعه، اكثر ائمه‌جمعه، توقيف مطبوعات را تأييد نمودند و حملات تُندي به چپ‌ها و ليبرال‌ها كردند؛ قبل از توقيف مطبوعات، اين‌گونه انتقادات نبود.

در تركيه، در دفعه سوم، ریيس‌جمهور جديد، آقاي « [احمد] نجدت سِزَر» با 330 رأي در پارلمان انتخاب شد. ديروز و امروز، دوبار حزب الله لبنان، شهرهاي شمال اسرایيل را هدف موشك‌هاي كاتيوشا قرارداده و هواپيماهاي اسرایيلي هم چندين نقطه در لبنان را بمباران كرده؛ منجمله دو كارخانه برق و يك مخزن اسلحه و …، خرابي شديدي بروز كرده است. بچه‌ها، ظهر جمع بودند؛ به جز فائزه كه براي اجلاس بين‌المللي در اردن است.

شنبه 17 ارديبهشت  1379   |  1 صفر 1421                              6 مي  2000

آقاي [احمد] جنتي، [دبیر شورای نگهبان] آمد. گله داشت از آقاي [محمد] يزدي، [عضو فقهای شورای نگهبان]، به خاطر عدم همكاري در مسأله انتخابات تهران و گفت، مي‌خواهد از روزنامه بيان و آقاي [سیدتقی موسوی] درچه‌اي كه نوشته‌اند، آقاي جنتي هم در خارج، جلسه‌اي شبيه كنفرانس برلين داشته است، ‌‌‍[شكايت كند]. گفت، بيش از 30 درصد از صندوق‌ها شمارش شده و بيش از 10 درصد انحراف دارد.

 آقاي [محمدمهدی] مظاهري، مديرمسئول روزنامه جوان[18] آمد. مصاحبه خواست و براي سياست‌ها مشورت كرد و گفت، روزنامه‌هاي اين طرف هم مجموعه‌اي را تشكيل داده‌اند كه هماهنگ عمل كنند. حاشيه پدرش [آقای حسین مظاهری] بر عرو¸ [الوثقی][19] را آورد؛ با ابلاغ سلام  و تشكر از خطبه‌هاي جمعه من.

آقاي [مهدی] اكبرزاده، [مشاور وزیر کشاورزی] آمد. گزارشي از وضع توليد مواد اصلي سموم دفع آفات داد و گفت، به‌خاطر فشار [سازمان حفاظت] محيط زيست، واحد توليد زولون تعطيل شده و جاي جديد آن تصويب نشده است، ولي توليد سموم علف‌كُش آن را جبران مي‌كند؛ نگران تغيير آقاي دكتر [عیسی] كلانتري است. آقاي [محمدعلی] انصاري نوقي، ریيس بنياد شهيد [رفسنجان] آمد و براي معافيت خانواده‌هاي شهداي رفسنجان در پرداخت وديعه آب و برق واحدهاي مسكوني استمدادكرد و اصرار نمود که در مراسم ازدواج پسرش شركت كنم؛ از دوستان قبل از انقلاب است.

عصر آقايان [محمد] جعفري گيلاني، [رییس دفتر تبلیغات اسلامی قم] و طاها هاشمي آمدند و جلد اول كتاب «فرهنگ قرآن»[20] تأليف من را آوردند كه تازه چاپ شده؛ كار بسيار مهمي است كه هدف اصلي كار قرآني من در زندان بوده كه تفسیر راهنما هم از آن بيرون آمده است. حرف‌ (آ)، يك جلد حجيم شده و گفتند، در حوزه [علمیه] قم، مورد استقبال است و دانشگاهيان هم استقبال خوبي كرده‌اند. خواستند كه راجع به انتخابات تهران و امكان رفتن من به مجلس هم چيزي بفهمند كه مقدورشان نشد. از توقيف روزنامه‌هاي مزاحم، اظهاررضايت‌كردند و خواستند، در تابستان سفري به [روستای] وسف [قم] بروم.

در مرحله دوم انتخابات [مجلس ششم]، نتايج در حد پيش‌بيني‌ها است. ظهر محسن و مهدي و ياسر آمدند. دربارة شكايت از اشخاص و جرایدي كه مرتكب تهمت يا اهانت نسبت به من و خانواده شده‌اند، مشاوره شد. روزنامه رسالت، بحث جديدي را آغازكرده كه‌گروه منتخب ریيس‌جمهور براي پيگيري قتل‌هاي زنجيره‌اي[21]، خطاكارند و شكنجه متهمان و سپس آزادي آنها و خودكشي سعيد امامي و دخالت آقاي [حمید] سرمدي – كه مافوق موسوي [= مصطفی‌کاظمی]، متهم اصلي است- و خيلي‌چيزهاي ديگر از سئوال‌هاي بي‌جواب است و از آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور]، توضيح مي‌خواهد.

يكشنبه 18 ارديبهشت  1379   |  2 صفر 1421                          7 مي  2000

آقاي [حبیب‌الله] محمديان، امام جمعه زاهدان آمد. بيشتر صحبت‌هايشان اظهار ناراحتي از عملكرد آقاي خاتمي و تضعيف نيروهاي اسلامي و تقويت مخالفان بود؛ به‌خصوص تقويت اهل‌سنت در مقابل شيعه و اينكه مولوي عبدالحميد [اسماعیل‌زهی، امام‌جمعه اهل‌سنت و مدیر مدرسه دارالعلوم زاهدان،] را حاكم بر مقدرات كرده‌اند و مديران دولتي، به نظر او بيشتر از نماينده ولي‌فقيه توجه دارند.گفت، وضع به‌گونه‌اي شده كه دكتر [حسینعلی] شهرياري، ریيس معزول دانشگاه زاهدان مي‌گويد، رهبري انقلاب را دودستي تقديم آنها كرده‌اند. از بيت رهبري هم گلايه داشت كه توجهي به نظرات امثال ايشان ندارند و وقت ملاقات هم نمي‌دهند.

آقاي سيف‌الله داد، معاون سينمايي وزارت [فرهنگ و] ارشاد [اسلامی] آمد؛ براي توجيه عملكرد خودش كه زيرسئوال رفته و به خصوص از اينكه رهبري در هامش يك گزارش راجع به انحراف سينما در دو سال اخير، عبارات تُندي نوشته‌اند، ناراحت است.گفت، حداقل اين است كه از ساير بخش‌هاي فرهنگي بهتر است و بدتر از گذشته نشده. تعدادي فيلم فارسي هم براي ديدن من آورده بود.

[آقای سیدحسین ایروانی]، فرزند مرحوم [سیدعبدالمجید] ايرواني، از اعضاي [شورای مرکزی] جامعه روحانيت [مبارز تهران] آمد. وضع خانوادگي‌شان پس از رحلت پدرشان را گفت؛ مشكلاتي دارند. ظهر با محسن و مهدي ناهار خورديم؛ معمولاً ناهارهاي اين‌گونه،كاري است. مهدي، [مدیرعامل شرکت تأسیسات دریایی]، از آقاي [جلیل] خبره، [مدیرعامل شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا)]، شكايت دارد كه ساخت تجهيزات را كُند انجام مي‌دهد. بيانيه [شماره] 14 شوراي نگهبان صادر شده كه بوي ابطال انتخابات تهران مي‌دهد؛ اشكالات مهم زيادي را توضيح داده است.

عصرآقاي [حسین] محلوجي، [وزیر سابق معادن و فلزات] آمد. از [سازمان] بازرسي كل كشور و دادگستري [استان تهران]، شكايت دارد كه بي‌جهت او را اذيت مي‌كنند. به آقاي [سید ابراهیم] ریيسي، تلفني گفتم كه رسيدگي كنند. اخوي محمد، [معاون اجرایی رییس‌جمهور]، بعد از جلسه هیأت دولت آمد و گفت، آقاي [سیدمحمد] خاتمي، خيلي ناراحت بوده و نتوانسته جلسه را تمام كند و به وزراي امورخارجه، اطلاعات و كشور پرخاش كرده و آقاي [علی] يونسي، [وزیر اطلاعات] هم مشكلات وزارت را گفته و مجموعاً دولت در حال نگراني و اضطراب است. فشار جناح راست و مجلس و حرف‌هاي اخير رهبري و نيز بيانيه‌ شوراي نگهبان و بستن مطبوعات و بازداشت بعضي، نگراني‌هايشان را زيادكرده است.

 آقاي نلسون ماندلا از آقاي [رابرت] موگابه، [رییس‌جمهور زیمبابوه] انتقادكرده است. 

دوشنبه 19 ارديبهشت  1379  |   3 صفر 1421                          8 مي  2000

در سودان، آقاي عمر البشير، [رییس‌جمهور]، آقاي حسن الترابي، [رییس مجلس] را عزل كرده و كارها را راكد نموده و وضع را فوق‌العاده و ترابي هم قصد مقاومت را اعلان داشته است. در سيرالئون، حدود پانصد نفر از نيروهاي بين‌المللي حافظ صلح، ارتباط‌شان با مركزشان قطع شده و غربي‌ها مي‌گويند كه توسط شورشيان،گروگان گرفته شده‌اند. شورشيان منكرند و صحبت از اعزام نيروهاي زياد نظامي و عمدتاً انگليسي است. ارتش ايرلند، اعلان كرده، حاضر است سلاح خود را تحويل دهد.

در دادگاه متهمان 13 جاسوس يهودي، دو نفر ديگر اعتراف به جاسوسي كرده‌اند كه باعث شرمندگي بيشتر غربي‌ها و صهيونيست‌ها است. دو بيانيه تُند از سوي دو جناح مقابل و دو بيانيه تُند از سوي شوراي نگهبان و وزارت كشور منتشر شده و وضع كشور را ملتهب كرده است و خارجي‌ها براختلافات دامن مي‌زنند.

آقاي [علی] عبداللهيان آمد و گفت كه به عنوان معاون اول اتاق بازرگاني ايران انتخاب شده و از من حمايت خواست و تحليلي دربارة شرايط كشور ارایه داد. آقاي [احمد] زمانيان، نماينده سابق نهاوند آمد. ابراز نگراني شديد از وضع كشور و ناراحتي از شكست در انتخابات نمود؛ به‌كار قضايي خود برگشته است.

 [آقای پرویز نیامنش]، صاحب یک شركت پرورش شتر مرغ [= شرکت محصص] آمد و گفت، وضع بهتري دارد و رو به رشد است. گفت، شركت من در جلسه دامداران، در [ایام تبلیغات] انتخابات، به ضرر تمام شد و اثر منفي داشت. از من به خاطر بازديد از مزرعه و حمايت از طرح تشكركردكه مؤثر واقع شده است.

عصر گروهي از مركز تحقيقات قرآني حوزه علميه اصفهان آمدند. [آقای حسن مظاهری]، فرزند آقاي [حسین] مظاهري آن را اداره مي‌كند. نمونه‌اي از توليدات خود را آوردند؛ يك سی‌دی [نرم‌افزار] به نام «بصائر» از تفسير تصويري قرآن.

 شب با ائمه جمعه [موقت] تهران، آقايان [احمد] جنتي، [محمد] يزدي و [محمد] امامي كاشاني جلسه داشتيم؛آقاي [سیدحسن] طاهري‌خرم‌آبادي بيمار است و نبود. دربارة مسایل ائمه جمعه كشور و نماز جمعه تهران و توطئه‌هايي كه براي تضعيف تريبون جمعه‌ها است صحبت شد. آقايان يزدي و جنتي هم بحثي دربارة انتخابات تهران داشتند. ساعت 12 به خانه رسيدم.

سه‌شنبه 20 ارديبهشت  1379   |  4 صفر 1421                           9 مي  2000

آقاي دكتر [علی‌اکبر] ولايتي، [مشاور رهبری در امور بین‌الملل] آمد و راجع به انتخابات تهران و دستگيري منافقاني كه قصد ترور او را داشته‌اند، صحبت شد. مديران بنياد بيماري‌هاي خاص، همراه با خانواده‌هاي [اهدای عضو] كه اعضاي افراد خانواده‌هايشان را كه به مرگ مغزي مبتلا شده بودند، به نيازمندان داده‌اند،آمدند. دكتر [سیدمحمود] طباطبايي، [معاون آموزشی و پژوهشی بنیاد بیماری‌های خاص]، گزارش كار را داد و هدايايي به خانواده‌هاي اهداكنندگان عضو دادم و برايشان دربارة عظمت‌كار بنياد و ارزش كار اهداكنندگان اعضای بدن، سخنراني‌كردم.[22]

آقاي [رضا] امراللهي، [رییس دانشگاه خواجه نصیر] آمد. براي افتتاح كنگره هماهنگي دانشگاه و صنعت دعوت‌كرد وگفت، وضع روحي آقاي [سیدمحمد] خاتمي، [رییس‌جمهور] خراب است و از من خواست كه احوال‌پرسي‌كنم. عصر آقاي [مصطفی] پورمحمدي، [از دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی] آمد. از خطبه‌هاي جمعه من و اقدام قوه قضایيه در توقيف نشريات مضر، تمجيدكرد و گزارشي از جريان دادگاه آقاي [عمادالدین] باقي، [نویسنده و روزنامه‌نگار] داد كه خود و آقاي [علی] فلاحيان، [وزیر اسبق اطلاعات] هم شكايت كرده‌اند.

شب میهمان رهبري بودم. قرار است نمازجمعه آينده را اقامه كنند و در ادامه و تحكيم صحبت‌هاي گذشته، حرف بزنند. از خطبه‌هاي جمعه اخير من تعريف كردند و گفتند، ضدانقلاب و خارجي‌هاي مخالف، عصباني‌اند و دست و پا مي‌زنند و حملات بي‌منطقي عليه تو دارند.گفتند، آقاي [سیدمحمد] خاتمي، دچار شوك عصبي شده و تحمل ناراحتي‌ها و بحران‌ها را نمي‌تواند داشته باشد. دربارة انتخابات تهران گفتند كه شوراي نگهبان، بايد مطابق قانون عمل كند. از كار قوه قضایيه در مورد مطبوعات، اظهاررضايت‌كردند. شش ماه اول [کتاب کارنامه و] خاطرات سال 1361 [= پس‌از بحران] من را خوانده‌اند؛ فقط سه تذكر كوچك دادند؛ پسنديده‌اند. اظهار ناراحتي‌كردند، از بازجويي‌هاي خشن از متهمان قتل‌هاي زنجيره‌اي‌كه اخيراً آزاد شده‌اند.

آقاي [مصطفی] پورمحمدي گفت، امروز در مجلس، دو فوريت طرحي در مورد تأسيس سازمان حفاظت وزارت اطلاعات كه زير نظر رهبري باشد، تصويب شده و [آقای علی یونسی]، وزير اطلاعات گفته، اگر تصويب شود، استعفا مي‌دهد. رهبري هم امشب به من گفتند، با اين طرح موافق نيستم. در زمان دولت من هم مطرح بود كه وزارت اطلاعات سازمان شود و به رهبري منتقل شود، يا به ریيس‌جمهور، من هم مخالفت كردم. خارجي‌ها و ضدانقلاب هم سروصدا راه انداخته‌اند كه محافظه‌كاران مي‌خواهند، حاكميت بر وزارت اطلاعات را از دولت آقاي خاتمي بگيرند.

چهار‌شنبه 21 ارديبهشت  1379   |  5 صفر 1421                      10 مي  2000

آقاي [غلامرضا] فروزش، [عضو شورای اسلامی شهر تهران] آمد. گزارش ملاقات و مذاكره با [آقای سیدمحمد خاتمی]، ریيس‌جمهور را داد. گفت، از عملكرد ايشان انتقاد كرده و ايشان گفته 5/99 درصد انتقادات را قبول دارد؛ از قبيل اينكه چرا به سازندگي و مسایل اقتصادي كشور توجه نمي‌كنند؟ چرا در مسایل فرهنگي، وارد حیاط خلوت رهبري شده كه اين مشكلات به وجود آيد؟ چرا شعار اصلاح اداري و ادغام وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها را داده و عمل نكرده و آنها را متزلزل ساخته است؟ چرا دوستانش با رفتار ناشايست در مقابل آقاي هاشمي، دوست استراتژيك را از دست داده‌اند؟ چرا به مطبوعات مضر، اين همه ميدان داده است؟ و … سرانجام ايشان گفته كه تمام تلاشش را كرده است و بيش از اين‌،كاري نمي‌تواند بكند.

آقاي علي لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما] آمد. در مورد مطبوعات و انتخابات تهران مطالبي داشت. اخوي محمد، [معاون اجرایی رییس‌جمهور] آمد. در خصوص آمايش سرزمينی كه امروز در جلسه هیأت دولت مطرح بوده، گزارشي داد. آقاي لاريجاني احتمال مي‌دهد كه ادعاي كسالت عصبي آقای خاتمي، تمارض [= خود را به بیماری‌زدن] باشد و گفت، بعد از اين جلسه متشنج دولت، صحبت از كنار رفتن آقاي [عطاءالله] مهاجراني، [وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی]، جدي شده و معتقد است، آقاي خاتمي، توان مديريت كلان ندارد.

آقاي عباس آخوندي، [قائم‌مقام سابق سازمان صدا وسیما] آمد. گفت، بعضي از محافل سياسي در خارج معتقدند، ايران ظرفيت الگو شدن براي جوامع اسلامي از لحاظ تطابق دين و دموكراسي را دارد. پيشنهاد داد كه حزبي با اهداف اقتصادي، براي سامان دادن به امور اقتصادي كشور تشكيل شود كه كمتر وارد مسایل مشكل فرهنگي و سياسي بشود.

تلفني از آقاي خاتمي، [رییس‌جمهور] احوال‌پرسي كردم. گفت، دچار ناراحتي عصبي شده و قرار است امروز آزمايش قلبي هم بشوند. فاطي، [رییس بنیاد بیماری‌های خاص] آمد. در مورد امضاي توافق‌نامه با ايتاليايي‌ها براي معالجه بعضي از بيماران مشورت‌كرد؛ گفتم، با مشاور حقوقي مشورت كنند؛ عازم ايتاليا است. در مصر بر سر يك كتاب به اسم «حيدر حيدر»، دانشجويان اسلامي تظاهرات كرده‌اند كه آن را موهن به اسلام مي‌دانند و با پليس درگير شده‌اند.[23]  

پنج‌شنبه 22 ارديبهشت  1379   |  6 صفر 1421                       11 مي  2000

تا ساعت یازده در خانه كاركردم؛ با اصلاح نهايي [کتاب‌کارنامه و] خاطرات سال 1361. آب به استخر بستم. تا ساعت پنج بعد از ظهر در دفتر كوشك كار كردم. عصر در خانه ملاقاتي با آقاي [علیرضا] شيخ عطار كردم؛ مسئول بازرسي انتخابات تهران از سوي شوراي نگهبان است. اكثر صندوق‌ها را مخدوش مي‌دانند. امروز در جلسه شوراي نگهبان با حضور وزير كشور گزارش داده؛ باعث خشم و اهانت [آقای عبدالواحد موسوی لاری]، وزير كشور شده و او هم اعتراضاً استعفا نوشته است.

مقداري وقت، صرف بررسي [کتاب] فرهنگ قرآن كردم. خوب است؛ جلد اول آن حرف (آ)،كار بزرگي است. به نظرم رسيده، بايد به عربي هم ترجمه شود؛ خيلي آسان است، چون عمدتاً عربي است.

امروز ظهر با تولد يك دختر به نام «آسا» به معناي ايمان در هند، جمعيت هند از مرز يك ميليارد نفر گذشت.گفته شده كه هند، روزانه حدود 40 هزار نفر بر جمعيت‌اش افزوده مي‌شود و اگر به همين وضع ادامه يابد، تا 50 سال ديگر، جمعيت هند از چين جلو مي‌زند. در اين حال، امسال خشكسالي وسيعي، هند، پاكستان، افغانستان و ايران را در وضع مشكلي قرار داده كه اگر اين‌گونه پديده‌ها تكرار شود، بايد به فكر اقدامي جدي بود.

در سيرالئون، بحران عمق‌تر شده و چهار نفر از صلح‌بانان سازمان ملل كه گفته مي‌شود گروگان شورشيان‌اند، فراركرده‌ و اطلاعاتي داده‌اند. در سريلانكا هم بحران شديد شده و دولت وضع فوق‌العاده اعلان كرده است. چريك‌هاي تاميل مي‌گويند، به يك كيلومتري جزيره جفا رسيده‌اند.

جمعه 23 ارديبهشت  1379   |  7  صفر 1421                          12 مي  2000

در نيومكزيكوي آمريكا، اولين و مهم‌ترين مركز هسته‌اي آمريكا، در خطر آتش‌سوزي قرارگرفته است. جنگل‌هاي اطراف، به طور وسيع دچار آتش‌سوزي شده و مركز هسته‌اي و ساختمان‌هاي مسكوني تعطيل شده و انسان‌ها منتقل شده‌اند، اما دولت آمريكا اعلان كرده كه خطري مواد هسته‌اي را تهديد نمي‌كند. اولين بمب هسته‌اي آمريكا كه ژاپن را بمباران كرد، در اينجا ساخته شد و مهم‌ترين انبار پلوتونيوم آمريكاست.

در خانه بودم. نمازجمعه را رهبري اقامه كردند. ایراد خطبه‌ها دو ساعت طول كشيد، با اينكه توصيه به كوتاه شدن خطبه‌ها مي‌كنند. دعوت به وحدت ملي و مشخص‌كردن مرز بين خودي و غيرخودي كردند. متني دربارة لشكر 27 محمد رسول الله نوشتم؛ براي كتابي كه مي‌خواهند درآن باره منتشر كنند.

ظهر بچه‌ها جمع بودند. فائزه گفت، در سفر اُردن، در مصاحبه‌اي گفته است كه در سال‌هاي اخير وضع زنان در حكومت دولت جديد، عقبگردكرده و يكي از روزنامه‌هاي اُردن آن را تيتركرده و باعث ناراحتي سفيرمان، آقاي [نصرت‌الله] تاجيك -كه از [جناح] چپ‌ است- شده است.

آمريكا و فرانسه، نسبت به محاكمه يهوديان جاسوس در ايران، اظهارات تهديدآميز كرده‌اند. جنگ بين اريتره و اتيوپي، امروز مجدداً شعله‌ور شده است؛ با اين همه فقر و قحطي، جنگ هم مي‌كنند و وضعيت‌شان، بدتر مي‌شود.

رسانه‌هاي غربي و امارات [متحده عربی]، سروصداي زيادي در مورد اختلاف ايران با كويت بر سر منطقه «الدوره»، در نقطه مرزي بين دو كشور با مشارکت عربستان [سعودی] و به راه انداخته‌اند و اينكه ايران، بدون جلب موافقت همسايه، اقدام به حفاري اكتشافي براي كشف گاز كرده است؛ به اختلاف دامن مي‌زنند. امارات و عراق هم براي اهداف خودشان، به وسعت وارد اين موضوع شده‌اند.

شنبه 24 ارديبهشت  1379  |   8  صفر 1421                           13 مي  2000

آقاي [علی] لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما] آمد؛ در مورد انتخابات، شوراي‌نگهبان و مجلس‌آينده، صحبت‌هايي داشت. در كميسيون‌هاي سياسي و امنيتي و قضايي مجمع [تشخیص مصلحت نظام]، براي تشويق آنها به‌كار بيشتر و جدي‌تر، به خاطركم‌كاري‌كميسيون‌ها شركت‌كردم. جلسه مجمع را امروز تشكيل نداديم؛ چون مطلبي براي دستور نداشتيم. آقاي [احمد] جنتي، [دبیر شورای نگهبان] آمد. راجع به انتخابات تهران گفت‌وگو شد؛ مي‌گويند، اشكالات جدي است، ولي ملاحظات سياسي هم مهم است.

عصر آقاي [عباسعلی] عليزاده، ریيس دادگستري تهران آمد. گزارش مفصلي راجع به پرونده ضاربان آقاي [سعید] حجاريان[24] و تعارض‌هايي‌كه وزارت اطلاعات با دادگستري داشته و نيز روند توقيف بعضي از مطبوعات و پيگيري تخلفات بعضي از نويسندگان و شركت‌كنندگان در كنفرانس برلين داد و گفت، اطلاع يافته‌اند كه بعضي بنا داشته‌اند، اكبر گنجي را در زندان از بين ببرند و سر و صدا راه بيندازند، لذا او را به محل امني منتقل كرده‌اند.گفت، به وزارت [فرهنگ] ارشاد [اسلامی]، ابلاغ شده كه رسانه‌هاي جديدي منتشر نشود و به موجب قانون جديد مطبوعات عمل شود.

دكتر [حسن] روحاني، [دبیر شورای‌عالی امنیت ملی] آمد. دربارة انتخابات و صحبت‌هاي ديروز رهبري و مجلس‌آينده و مطبوعات و اختلافات جريان‌هاي سياسي مذاكره‌كرديم. ساعت ده شب به خانه آمدم. درگزارش‌ها، انعكاس صحبت‌هاي رهبري در رسانه‌هاي اسرایيلي، خيلي منفي نقل شده و به خصوص در مورد بني‌قريظه‌ و بني‌نضير[25] و مرز بين خودي و غيرخودي و …

ديشب از سوي مخالفان دولت عراق، چند موشك به بغداد اصابت كرده است. مخالفان مي‌گويند، به كاخ صدام خورده و دولت عراق مي‌گويد، به منطقه مسكوني مردم خورده و مدعي است كه مزدوران ايران زده‌اند.

تسليتي براي خانواده مرحوم علي‌آقا حجتي‌كرماني امضا كردم؛ در سفر به كربلا، در سوريه فوت‌كرده است.[26] از طرف وزارت نفت ايران، اعلان شد كه حفاري در الدوره  متوقف شده و به انتظار اقدام كويت، براي مذاكره هستيم؛ قبلاً كويتي‌ها از مذاكره طفره مي‌رفتند. اگر اقدام ايران، باعث فعال‌شدن مذاكرات شود، موفق بوده است.

يكشنبه 25 ارديبهشت  1379   |  9  صفر 1421                          14 مي  2000

آقاي [علی‌محمد] بشارتي، [مشاوررییس مجمع تشخیص مصلحت نظام] آمد. از سفر مكه و سفر قم گفت. در قم، در ملاقات با آقاي [لطف‌الله] صافي‌گلپايگاني، اظهارناراحتي او از وضع فرهنگي و …كشور را شنيده و اينكه گفته‌اند، قدر دوران مديريت رفسنجاني را ندانستيم و اين وضع پيش‌آمد.

آقاي [عبدالواحد] موسوي‌لاري، وزيركشور آمد. از مجلس مي‌آيد؛ سئوال نمايندگان در مورد ناامني در خراسان را جواب داده بود.گفت، جواب درستي نداشتيم، حق با آنها بود. مشكل را زير سر وضع نيروي انتظامي و وضع ارتش در آنجا مي‌داند و نمي‌توانسته در جواب بگويد.گفت، بخشي از نيروهاي ارتشي آلوده به اعتياد و … شده‌اند. از مشكل با شوراي نگهبان، در مورد انتخابات تهران گفت. اميدوار است‌كه تأييد شود. از من، به خاطر تُندي خطبه‌هاي جمعه گله‌كرد وگفت، رفقايش گله‌مندند.گفتم، توجه به اصل مطلب نكرده‌اند.

عصر جمعي از بسيجيان [= اعضای شورای مرکزی بسیج‌ دانشجویی] دانشگاه تهران آمدند. وضع دانشگاه‌ها را گفتند و خواستند، براي مراسم سالگرد فتح خرمشهر، در اجتماع آنها شركت‌كنم. آشيخ حسن صانعي، [رییس بنیاد پانزده خرداد] آمد. از خطر نمايندگان منتخب تهران، براي مجلس و انقلاب گفت و لزوم چاره جويي.

شب آقايان [احمد] جنتي، [دبیر شورای نگهبان] و دكتر [حسن] روحاني، [دبیر شورای عالی امنیت ملی] و علي لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما]، میهمانم بودند. دربارة انتخابات تهران بحث شد. آقاي جنتي گفت، بخشي از اعضای شورا، ضمن اينكه اشكال انتخاب تهران را قبول دارند، ابطال آن را مصلحت نمي‌دانند.

دوشنبه 26 ارديبهشت  1379   |  10  صفر 1421                     15 مي  2000

آقاي [عبدالناصر] همتي، ریيس بيمه مركزي و عضو شوراي مركزي [حزب] كارگزاران آمد و با گزارشي از وضع اختلاف نظر در كارگزاران و چپ‌روي بعضي از آنها، براي ماندن يا استعفا مشورت كرد؛ گفتم بماند. آقاي سيداحمد موسوي آمد. از مشكلاتي كه در راه تحويل كارهايش در لبنان به حزب‌الله پيش‌آمده گفت و استمداد كرد.

آقاي حسين مرعشي، [نماینده‌کرمان] آمد. گفت، در جلسه نمايندگان گروه‌هاي دوم‌خردادی، بر سر صدور بيانيه در استقبال از اظهارات رهبري در نمازجمعه بحث شده كه با مخالفت آقاي [سیدمحمد موسوی] خویيني‌ها تصويب نشده، ولي اجازه دادند كه آقاي بهزاد نبوي، در مصاحبه‌اي استقبال را اعلان نمايد. در مورد وضع مجلس و انتخابات تهران هم صحبت شد؛ مي‌خواست بداند كه به مجلس مي‌روم يا نه؟ گفتم، هنوز معلوم نيست.

آقاي جواد مقصودي، مسئول ستاد [برگزاری] نمازجمعه تهران آمد. خواست كه در مراسم شهداي هفت‌تير شركت‌كنم و براي هزينه جلسات روضه‌خواني ستاد، كمك خواست. عصر آقاي [محمدرضا] عباسي‌فرد، [عضو شورای نگهبان و مدیرکل اجرایی مجمع تشخیص مصلحت نظام] آمد و گفت، انتخابات تهران باطل است، ولي بعيد است كه بطلان در شوراي نگهبان رأي بياورد و ممكن است تعدادي صندوق باطل شود و چند نفري به دور دوم بروند. از ملاقاتش با آقاي [سیدمحمد] خاتمي و آقاي [مهدی] كروبي- به خواست آنها -گفت كه از او خواسته‌اند، براي تأييد انتخابات [تهران] كمك كند؛ قولی نداده است.

امروز هم در دادگاه، دو نفر از متهمان يهودي، به جاسوس‌بودن اعتراف‌كردند كه باعث سرافكندگي اسرایيل و غربي‌هاست كه آنها را بي‌گناه مي‌گويند. بعضي گروه‌هاي دوم‌خردادي، به [نتیجه] دادگاه ضاربان آقاي [سعید] حجاريان، اعتراض كرده‌اند.

سه‌شنبه 27 ارديبهشت  1379   |  11  صفر 1421                     16 مي  2000

آقاي مسيح مهاجري، [مدیر مسئول روزنامه جمهوری اسلامی] آمد. از بخشي از خطبه‌هاي نمازجمعه اخير رهبري انتقاد داشت كه به نحوي نيروهاي ارزشي را به تحجر و افراد ضدارزشي را به ترقي‌خواهي مُتصف‌كرده‌اند و دوم خردادي‌ها از آن استفاده مي‌كنند و ممكن است بخواهند، حركت جدي را كه آغاز شده است، كُندكنند. گفت، فردا در روزنامه، مقاله‌اي در مورد اشكالات انتخابات تهران خواهد نوشت.

آقاي [اصغر] غفاري، مديرعامل فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي رفاه آمد.گزارشي از توسعه آنها داد؛ به رقم 57 عدد رسيده‌اند[27] و گفت، از امسال سودده شده‌اند و آماده پذيرفته‌شدن در بورس و گفت، از طرف ریيس‌جمهور و دولت حمايت نمي‌شود. داستان نادرشاه و سربازان را نقل كرد كه وقتي به سربازان گفت، شما كه امروز به اين خوبي مي‌جنگيد، چرا در گذشته نمي‌جنگيديد؟ گفتند، درگذشته ما مشكلي نداشتيم، نادر نبود و يا گفت كجا بوديد. گفتند، ما بوديم، نادر نبود و اگر نادري وجود داشت، خيلي‌كارها بهتر بود.

عصر به [سالن حجاب] مركز كانون پرورش فکری كودكان و نوجوانان رفتيم؛ در مراسم [تجلیل از برگزیدگان هشتمین دوره مسابقه درس‌هایی از قرآن]، در پايان مسابقات سئوالات قرآني كه 500 هزار دانش‌آموز در آن شركت‌كرده‌اند. به برندگان جوايزي داده شد. آقاي [محسن] قرائتي، [رییس ستاد اقامه نماز] خيرمقدم گفت و از تفسير راهنما تجليل زيادي كرد. من هم صحبت دلگرم‌كننده‌اي براي تشويق جوانان به كار بيشتر با قرآن نمودم.[28] آقاي قرائتي، صد دوره تفسير راهنما، براي جوايز طلاب خواست؛ پذيرفتم.

آقاي [سید صدرالدین] شريعتي، بازرس شوراي نگهبان آمد و نمونه‌هایي از تخلف‌ها در انتخابات تهران را گفت. آقاي [عباس] واعظ‌طبسي، [تولیت آستان قدس رضوی] آمد. در مورد اشكالات انتخابات تهران و ضرر تأييد انتخابات برخلاف قوانين، صحبت بود.

آقاي علي لاريجاني هم آمد و گفت، كامپيوتر نتايج بازشماري‌ها را ديده است. انتخابات قابل توجيه نيست. خبر داد، روزنامه هم ميهن آقاي [غلامحسین] كرباسچي را هم توقيف كرده‌اند و بنا بوده، [روزنامه] بهار توقيف شود، آقاي [سیدمحمود] هاشمي‌شاهرودي، [رییس قوه قضاییه]، موافقت نكرده است.

بعد از نماز، به ديدن آیت‌الله خامنه‌اي رفتم. دربارة انتخابات و روزنامه‌ها صحبت‌كردم. گفتند، آقاي شاهرودي، امروز عصرگفته است، چون اخطار قبلی به روزنامه بهار نشده بود، مانع توقيف شده است. به ايشان گفتم، اگر شوراي نگهبان، تعدادي صندوق را باطل كند كه جمعي حذف شوند و من بمانم، اعلان مي‌كنم كه به مجلس نمي‌روم.

چهار‌شنبه 28 ارديبهشت  1379   |  12  صفر 1421                  17 مي  2000

دكتر علي لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما] آمد. گزارشي از وضع نهايي صندوق‌هاي بازشماري شده آرای تهران گفت و سناريوهاي متفاوتي كه براي تصميم مطرح است و تعداد آرا در شوراي نگهبان. آقاي [امیر] تهراني، [معاون پارلمانی] از وزارت اطلاعات آمد. گفت، دولت پيش‌نويس طرحي براي ايجاد شوراي عالي جهت هماهنگي اُرگان‌ها تهيه كرده كه بسياري از اختيارات رهبري را محدود مي‌كنند؛ وزارت اطلاعات مخالفت دارد.

اخوي محمد، [رییس شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی] آمد.گفت، آقاي [غلامحسین] كرباسچي، معلوم نيست كه از تعطيلي روزنامه‌اش ناراضي باشد؛ چون مشي او اين بوده كه او را در جريان تُند دوم خرداد ببينند و با تعطيل‌شدن روزنامه‌اش، به اين هدف رسيده است. آقاي [حسن] صانعي، [رییس بنیاد پانزده خرداد] آمد و از مذاكراتش با حاج‌آقا مجتبي تهراني و آقاي [حبیب‌الله] عسگراولادي دربارة انتخابات تهران و از اقدامات آنها گفت. عصر آقاي [منصور] غفوري، از اعضاي گروه بازرسی انتخابات تهران آمد؛ نمونه‌هاي بدی از تخلفات و از عصباني‌شدن وزارت‌كشور و فشارهايي‌كه به او وارد مي‌كنند،گفت. آقاي [عباس واعظ] طبسي آمد و مذاكرات با رهبري در مورد انتخابات تهران را گفت.

سلماني براي اصلاح آمد. آقاي [علی] آقامحمدي، [قائم‌مقام سازمان صدا و سیما] آمد. مذاكراتش با آقايان [مهدی] كروبي و بهزاد نبوي را تعريف كرد و اختلافاتي كه مشاركتي‌ها با آقاي كروبي دارند و در جلسه اخيرشان، در بحث و رأي‌گيري براي رياست مجلس، آقاي كروبي رأي‌كمي‌آورده. در مورد انتخابات تهران گفت و از لزوم حمايت از ریيس قوه قضایيه كه اقدام به كنترل مطبوعات مزاحم كرده است.

شب آقاي [غلامحسین] محسني اژه‌اي، [دادستان دادگاه ویژه روحانیت] آمد. توضيحاتي در مورد جريان توقيف مطبوعات و بازداشت‌ها و كمبود نيروي لازم براي بازجويي و تهيه مطالب توضيحي و عدم همكاري وزارت اطلاعات داد. گفت، آقاي اكبرگنجي در زندان گريه مي‌كند. ضمناَ از برخورد ناشايسته جناح‌هاي چپ و راست با من و خوشحالي خارجي‌ها از تضعيف من و ريشه‌دار بودن اين توطئه عليه انقلاب، اظهار ناراحتي‌كرد. آقاي محسني، از اينكه در پرونده قتل‌ها[ی زنجیره‌ای]، ممكن است شيطنت‌هايي بشود كه به نحوي مسأله به خود او و رهبري و افراد ديگر مربوط شود. گفت، مي‌خواسته روزنامه بيان را توقيف‌كند و آقاي [سیدعلی‌اکبر] محتشمي را احضار كرده، ولي آنها تلاش‌كرده‌اندكه رضايت شاكيان را جلب كنند و قول داده‌اند كه در آينده مراقبت كنند.

آقاي محسني گفت، در ايام انتخابات، يك نفر به نام آقاي سعيد وفایيان كه مورد سوءظن همكاري با انگلستان است، به ايشان مراجعه كرده و گفته، اگر سياست بر تضعيف آقاي رفسنجاني است، او مي‌تواند افشاگري‌هايي عليه مهدي، فرزند ايشان تهيه كند كه جواب شنيده، نظام خواستار حفظ حرمت آقاي رفسنجاني است و گفت، علایمي از فعال‌بودن انگليس در اين زمينه وجود دارد؛ [وزارت] اطلاعات هم چنين چيزي مي‌گويد.

 حكم ضاربان ترور آقاي [سعید] حجاريان اعلان شد؛ [سعید] عسگر ، 15 سال زندان و سه نفر بعدي، 10 سال و كمتر و سه نفر هم تبرئه، ولي رضايت دوم خردادي‌ها را جلب نكرده و آنها كيفر شديدتر مي‌خواهند. هنوز شكايتي از آقاي حجاريان هم نرسيده و اين كيفر عمومي بوده است.

پنج‌شنبه 29 ارديبهشت  1379   |  13  صفر 1421                     18 مي  2000

بخشي از وقت را در دفتر كوشك كاركردم. عصر مهدي [هاشمی، مدیرعامل شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی] آمد و گفت، دو سكو از تأسيسات ابوذر را كه در بوشهر ساخته‌اند، به محل چاه‌ها در دريا حمل كرده‌اند و كارخانه عظيم كوتينگ لوله‌هاي كف دريا در خرمشهر، مشغول كار است و باعث استقبال و رونق خوبي در خرمشهر شده و 100 كيلومتر لوله‌گذاري كف دريا از پارس جنوبي تا ساحل را شركت مهندسي و ساخت تأسيسات دريايي ايران [وابسته به صندوق بازنشستگي نفت] تحت مديريت او برنده شده است.[29]

سرشب آقاي [علی] لاريجاني، [رییس سازمان صدا و سیما]، اطلاع داد كه شوراي نگهبان، امروز به باطل بودن انتخابات تهران رسيده، ولي به خاطر نگراني از عواقب، ضمن نامه‌اي از رهبري راهنمايي خواسته‌اند و رهبري در جواب گفته‌اند كه نتايج صندوق‌هاي شمرده شده، هر چه شد عمل شود و به بازشماري صندوق‌ها ادامه ندهند و نتايج اعلان شده در اين موارد را بپذيرند. آقاي [احمد] جنتي، [دبیر شورای نگهبان] نیزگفت، شوراي نگهبان با 8 رأي به ابطال رأي داد، ولي قيدكردند، از رهبري هم نظر خواسته شود كه نتيجه آن شده. كار درستي نكرده‌اند كه رهبري را در اين مورد مشكل‌دار، درگير كرده‌اند. قبلاً آقاي خامنه‌اي به من گفته بودند كه اگر شوراي نگهبان، با سئوال از ايشان، محذور برايشان درست‌كنند، ممكن است جواب مطلوب نگيرند.

روابط تركيه و ايران، به خاطر تبليغات روزنامه‌هاي تركيه و اظهارات وزير امورخارجه و نخست‌وزير تركيه در مورد احتمال كمك ايران به قاتلان اوغور مومجو[30] در هفت سال قبل و جواب تُند [آقای کمال خرازی]، وزير امورخارجه ايران، تيره شده و [نجدت سزر]، ریيس‌جمهور جديد تركيه، اعلان كرده كه براي اجلاس اكو [= سازمان همکاری‌های اقتصادی]، به تهران نمي‌آيد و نيز اظهارات منفي ياسر عرفات، [رییس سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف)]، در خصوص امكان ارتباط ايران با سقوط هواپيماي پان‌آمريكن كه اكنون دو لیبیایي در دادگاه بين‌المللي، براي اين منظور تحت محاكمه‌اند، قابل توجيه نيست. جنگ اتيوپي و اريتره ادامه دارد و اتيوپي در خاك اريتره پيشرفت كرده است و شوراي امنيت سازمان ملل، بعد از مهلت 72 ساعت، هر دو را تحريم تسليحاتي كرده است.

جمعه 30 ارديبهشت  1379   |  14  صفر 1421                        19 مي  2000

رسانه‌هاي خارجي، مخصوصاً [بخش فارسی رادیو] بي‌بي‌سي، از دستور رهبري براي تأييد انتخابات تهران، اظهار رضايت مي‌كنند. آنها كه معمولاً اقدامات رهبري را زير سئوال مي‌بردند و حمل بر حمايت از محافظه‌كاران مي‌نمودند، اين بار ستايش مي‌كنند. آقاي علي لاريجاني آمد. نحوه و دليل ابطال صندوق‌هاي انتخابات تهران را ارایه داد. در مورد انصراف من مذاكره شد. او هم از اقدام رهبري در دستور قبول انتخابات، ناراضي است.

ظهر بچه‌ها جمع بودند؛ فاطي و سارا و فائزه و محسن نبودند. امير، فرزند زهرا [حسينی مهريزی] آمد. وضع انتخابات بویين‌زهرا را گفت كه آنجا نامزد بوده و نيز در مورد سرانجام مسكن كاركنان  مجلس كه بالاخره خانه‌دار شده‌اند، از كمك‌هاي من قدرداني كرد.

در فلسطين، تمام اين هفته درگيري بين نظاميان اسرایيل و مردم فلسطين جريان داشته و جمعي شهيد و جمع زيادي مجروح شده‌اند؛ شبيه دوران انتفاضه. جنگ اريتره و اتيوپي ادامه دارد. اتيوپي، در عمق خاك اريتره پيش مي‌رود و گفته شده، 500 هزار نفر از مردم اريتره آواره شده‌اند. در جزيره فيجي،كودتا رخ داده است. بانك جهاني، علي‌رغم مخالفت آمريكا، دو فقره وام براي ايران تصويب كرد.

شنبه 31 ارديبهشت  1379   |  15  صفر 1421                         20 مي  2000

مجمع [تشخیص مصلحت نظام]، جلسه عمومي داشت. سياست‌هاي كلي قضايي در دستور بود. در مورد انتقال تعزيرات از دولت به قوه قضایيه و استقلال مالي قوه، بحث‌هاي نسبتاً جدي شد و كليات به تصويب رسید.

ظهر آقايان [عباس واعظ] طبسي، [احمد] جنتي، [علی‌اکبر] ناطق [نوری]، [قربانعلی] دُرّي [نجف‌آبادی] و [محمدعلی] موحدي [کرمانی]، میهمانم بودند. آقاي جنتي،گزارش جلسه نهايي شوراي نگهبان را داد كه با هشت رأي، انتخابات تهران باطل شده، ولي پس از اطلاع به رهبري و پيشنهاد اظهار نظر ايشان، و حضور آقاي [سیدعلی‌اصغر]حجازي، [از دفتر رهبری] در جلسه و نوشتن نامه و جواب رهبري، عملاً  منجر به تأييد انتخابات با ابطال بخشي از صندوق‌ها و دستور تعقيب متخلفان شده است. حضار انتقاد كردند وگفتند، بعد از رأي به ابطال، جاي سئوال از رهبري نبوده است.

ظهر خبر تركيب جديد منتخبان تهران پس از ابطال تعدادي از صندوق‌ها اعلان شد كه من از رتبه 30 به رتبه 20 بالا رفتم و آقاي [غلامعلی] حدادعادل هم نماينده شد و آقايان [رسول] منتجب‌نيا و [علیرضا] رجايي، به دور دوم رفتند.

آقاي دُرّي، [وزیر سابق اطلاعات]، جريان بازجويي از او در مورد قتل‌هاي زنجيره‌اي را توضيح داد كه براساس ادعاي كذب بعضي از متهمان بوده است و در مورد تعقيب متخلفان و شكايت آقاي جنتي، [دبیر شورای نگهبان] از روزنامه بيان و [آقای مصطفی تاج‌زاده، رییس] ستاد انتخابات وزارت‌كشور هم بحث شد. عصر آقايان [علیرضا] شيخ عطار، [مهدی] مصطفوي و [منصور] غفوري، [اعضای هیأت سه‌نفره بازشماری‌آرا] آمدند. گزارش نحوه كار بازشماري را دادند و از من درخواست‌كردندكه انصراف ندهم.

خبر تصميم من به انصراف از حضور در مجلس، پخش شده و امروز مراجعات زيادي براي منصرف كردن من بود؛ منجمله آقاي [عباس واعظ] طبسي و آقاي [بهزاد] نبوي و … شب، جلسه سران قوا در دفتر آقاي [سیدمحمود] هاشمي‌شاهرودي، [رییس قوه قضاییه] بود. دربارة قتل‌هاي زنجيره‌اي و مسأله آقاي دُرّي و كسالت آقاي [سیدمحمد] خاتمي و وضع نجف و آیين‌نامه جلسه سران، مذاكره شد.

---

[1] – ‌ آیت‌الله‌ خامنه‌ای،‌ در اجتماع‌ جوانان‌ که‌ تحت‌ عنوان‌ «دیدار یار» برگزار شد، ضمن‌ انتقاد شدید از عملکرد برخی‌ از مطبوعات‌ در قداست‌‌شکنی‌ مسایل‌ اساسی‌ اسلام‌ و ارزش‌های‌ انقلاب‌ اسلامی‌، با بیان‌ اینکه‌ برخی‌ از مطبوعات‌ به‌ پایگاه‌های‌ دشمن‌ تبدیل‌ شده‌اند، فرمودند: «من‌ با آزادی‌ و تنوع‌ مطبوعات‌ مخالف‌ نیستم‌ و اگر به‌ جای‌ بیست روزنامه‌، دویست روزنامه‌ نیز در ایران‌ منتشر شود، خوشحال‌تر خواهم‌ بود و از اینکه‌ مطبوعات‌ و روزنامه‌ها در این‌کشور زیاد باشند، هیچ‌ احساس‌ بدی‌ ندارم‌. اگر مطبوعات‌ همان‌گونه‌ که‌ در قانون‌ اساسی‌ مشخص‌ شده‌است،‌ مایه‌ روشنگری‌ باشند، مصالح‌ کشور را رعایت‌ کنند و به‌ نفع‌ مردم‌ و دین‌ قلم‌ بزنند، این‌ مطبوعات‌ هر چه‌ بیشتر باشند، بهتر است‌.» ایشان،‌ اهتمام‌ برخی‌ از مطبوعات‌ به‌ تشویش‌ افکار عمومی‌، ایجاد اختلاف‌ و بدبینی‌ در مردم‌ و خوانندگان‌ نسبت‌ به‌ نظام‌ را شدیداً تقبیح‌ و نکوهش‌ کردند و گفتند: «گویا ده تا پانزده روزنامه‌، از یک مرکز هدایت‌ می‌شوند. از تیترهای‌ شبیه‌ به‌ هم‌ در قضایای‌ مختلف‌ استفاده‌ می‌کنند. قضایای‌ کوچک را بزرگ‌ جلوه‌ می‌دهند و تیترهایی‌ استفاده‌ می‌کنند که‌ هر کس‌ به‌ آنها نگاه‌ کند، تصور خواهد کرد که‌ در این‌ کشور، همه‌ چیز از دست‌ رفته‌ است‌. آنها روح‌ امید را در جوانان‌ می‌میرانند، روح‌ اعتماد به‌ مسئولین‌ را در آحاد مردم‌ تضعیف‌ می‌کنند و نهادهای‌ اصلی‌ کشور را مورد اهانت‌ قرار می‌دهند.»

مقام‌ معظم‌ رهبری‌ از روش‌ برخی‌ از مطبوعات‌ به‌ عنوان‌ شارلاتانیزم‌ مطبوعاتی یاد کردند و فرمودند: «در دنیایی‌ که‌ روزنامه‌نگاری‌ آنها، مدل‌ برخی‌ از روزنامه‌های‌ ما محسوب‌ می‌شود، به‌ قانون‌ اساسی‌ و مجلس‌ قانونگذاری‌ حمله‌ نمی‌کنند و در قبال‌ یک قانون‌، هوچی‌گری‌ نمی‌شود، اما این‌ دسته‌ از مطبوعات‌ ما از صاحبان‌ اصلی‌ این‌ روش‌ها هم‌ قدم‌ جلوتر گذاشته‌اند، قانون‌ اساسی‌ و سیاست‌های‌ اصلی‌ کشور را مورد اهانت‌ قرار می‌دهند، قضایای‌ کوچکی‌ را درشت‌نمایی‌ می‌کنند و در هر حادثه‌ای‌ که‌ واقع‌ می‌شود، فضای‌ کشور را از تهمت‌ و افترا پُر می‌سازند.» بعد از این سخنرانی، تعداد 18 روزنامه و مجله از طرف قوه قضاییه، با استناد به ماده ۱۳ قانون اقدامات تامینی و تربیتی سال ۱۳۳۹ استناد شده بود که مقرر داشته، «برای حفظ امنیت، باید وسایل و آلات در دست مجرمان و مجانین خطرناک قبل از وقوع حادثه جمع شود»، توقیف شدند. منبع: تارنمای دفترحفظ و نشرآثارآیت‌الله خامنه‌ای، بخش بیانات‌ 1379.

[2] – مطبوعات دوم خردادی با انتشار مقالات متعددی اقدام صدا و سیما را در پخش صحنه‌هایی از کنفرانس برلین و جریا‌ن‌سازی خبری علیه دولت اصلاحات را زیر سئوال بردند. از جمله کسری نوری در روزنامه آفتاب امروز، یادداشتی تحت عنوان «گوبلزهای ناشی»، منتشر کرد. حسین باستانی در روزنامه صبح امروز یادداشتی با عنوان «تأملاتی بر پروژه برلین»، نوشت و گزارش تلویزیون از کنفرانس برلین را جسورانه‌ترین بولتنی دانست که طی سال‌های اخیر از سوی بولتنیست‌های محافل خاص تهیه شده است. او صحنه‌های مبتذل نمایش داده شده از کنفرانس برلین در تلویزیون را فاقد توجیه شرعی معرفی‌کرد و نوشت: «افرادی که اخیراً متوجه شده‌اند پخش تصویر رقص زنان نیمه عریان برای میلیون‌ها مسلمان، عملی ارزشی است، همان کسانی هستند که در زمانی نه چندان دور، به خاطر چاپ عکسی از چند پیرمرد به ظاهر رقصان، روزنامه‌ای را به دلیل چاپ مطالب مغایر با عفت عمومی، برای همیشه تعطیل کردند.» در روزنامه‌ها، یادداشت‌های بسیاری در این ارتباط انتشار یافت.

برای مثال «آنچه سیما ثابت کرد»، از محمدرضا تنگست، «توجیهات سیما وگفت‌وگوهای درگوشی مردم»، از یاشار هدایی، «باروت‌های نم‌کشیده»، از محمدجواد روح، همچنین یادداشت «کنفرانس برلین از چند نگاه متفاوت»، از غلامعلی رجایی در روزنامه اطلاعات، «حرمت شرم شرقی شکست»، از محمد آقازاده در روزنامه ایران، «کورکردن خط بازگشت»، از علی درویشی در روزنامه بهار، «پاس و آبشار در سیما»، از احمد اسلامی در روزنامه بیان، «سیمای دروغ، ویرانگر وحدت و امنیت»، از حسین پایا، «این همه غوغا برای چیست؟» از شادی صدر و «هویت 2»، از بهروز ناظر در روزنامه صبح امروز، «سیما و نمایش محرمات»، از سیدعلی اکبر محتشمی در روزنامه عصر آزادگان، «به گیرنده‌های خود دست نزنید، اشکال از فرستنده است»، از مجید محمدی و «حراج دین در سیمای لاریجانی» در روزنامه فتح منتشر شدند.

[3] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «مردم، نمازجمعه و ائمه جمعه را پناهگاه روحى خود مى‌دانند كه در تاريخ ايران به دست آمد. قبلاً در تاريخ چنين وضعى نبود كه 600 تا 700 امام‌جمعه، در پايان هفته با مردم صحبت كنند. بخشى از حرف‌ها هم از رسانه‌ها پخش مى‌شود. اگر مسأله مهمى در كشور اتفاق بيفتد، كسانى كه خيلى سريع با آن مسأله درگير مى‌شوند، ائمه‌جمعه هستند. تا به حال مسأله‌اى نداشتيم درطول هفته اتفاق بيفتد و مردم روز جمعه راهنمايى و ارشادى راجع به آن نشنوند. اين خيلى موقعيت خوبى است كه در اختيار امت ماست. بايد اين تريبون و اين موقعيت را تقويت كنيم. تقويت آن جنبه‌هاى مختلف دارد. اولا، از لحاظ محتوى بايد تقويت شود. خوشبختانه اكثر ائمه‌جمعه باسواد، آگاه و روشن هستند. مى‌توانند از مسايل روز تحليل داشته باشند. اين براى روحانيت دوره تازه و جديدى است. بين ائمه جمعه و آقايان ديگر كه امام جمعه نيستند، تفاوت زيادى وجود دارد. دليل آن هم اين است كه ائمه‌جمعه به خاطر مسئوليت خود، براى مسايل روز مطالعه مى‌كنند. تأكيدم اين است كه آقايان براى آگاهى، اطلاع و دانش، زياد وقت بگذارند. البته شما با توجه به اندوخته‌هاى علمى و دينى خود، سرمايه‌هاى علمى داريد. اينكه به سلاح افكار و ادبيات مناسب زمان مسلح شويد، نياز به توجه بيشترى دارد. الحمدللّه اين مسير الان خوب است.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[4] – این آزادراه دریایی که از جمله برنامه‌های دوران سازندگی است و آقای هاشمی با جدیت پیگیر احداث آن بود، از آستارا در غرب استان گیلان آغاز و با عبور از استان‌های گیلان، مازندران و گلستان تا تنگراه در شرق استان گلستان ادامه می‌یابد و به طول ۱۰۰۰ کیلومتر، از آستارا تا گرگان ساخته می‌شود. با وجود مزایای این پروژه شاخصِ سازندگی و ارزش افزوده‌ای که اجرای به موقع این مهم در سطح ملی و فرامنطقه‌ای به همراه می‌داشت و با توجه به سیاست‌های کلان کشور ایران در مورد کاهش سوانح جاده‌ای و کاهش از مصرف سوخت، این طرح با وجود پیشرفت ۶۰ درصدی، به دلیل عدم تأمین اعتبار، متوقف و بی‌نتیجه ماند. از سوی برخی کارشناسان امید بوده‌است بتوان با همکاری بخش خصوصی و از طریق سایر منابع نظیر فروش اوراق مشارکت، احداث این آزادراه را عملی نمود. این آزادراه، با مشارکت شرکت سرمایه‌گذاری خاتم‌الاوصیاء، بانک‌های سپه، مسکن و شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی(شستا)، در حال اجراست.

[5] – سد مخزنی هراز بر روی رودخانه هراز در آمل در حال ساخت است که به عنوان «سد منگول» هم شناخته می‌شود و در دوران سازندگی در سال‌های 1369 و1370 ردیف اعتباری در بودجه ملی کشور را دریافت کرد، اما به دلیل اختلافات سیاسی، زیست محیطی و اجتماعی، عملیات اجرایی آن، حدود ۱۸ سال بعد در سال 1388 آغاز شد. این سد از نوع خاکی با هسته رُسی است که قرار است به ارتفاع ۱۵۰ متر با طول تاج ۳۷۳  متر ساخته شود. مسئولان وعده داده‌اند، اگر اعتبار مورد نیاز تأمین شود، این سد هراز در سال 1404 به بهره برداری می‌رسد.

[6] – در بخشی از این مصاحبه آمده است: «وقتى كه من به قم آمدم، در همان پنج، شش ماه اول ورودم به قم، به خاطر همسايگى منزل محل سكونت من با منزل امام كه روبروى منزل امام بود – من منزل اخوان مرعشى بودم – با ايشان آشنا شدم. اين مربوط به سال 1327 است. آن روزها امام از لحاظ فعاليت‌هاى سياسى و اجتماعى مطرح نبودند. به عللى خانه‌نشين، ولى به عنوان يك مُدرس محبوب و نيرومند براى طلبه‌ها شناخته شده بودند. آشنايى من به خاطر همسايگى است كه تصادفى پيش آمد. امام در آن زمان افكار آزادى‌خواهانه و افكار فلسفى نيرومندى داشتند. فلسفه آن موقع در حوزه قم جايگاهى نداشت.

بعضى‌ها افكار فلسفى امام را نمى‌پسنديدند. اطرافيان آيت‌الله بروجردى هم گويا به امام زياد ميدان نمى‌دادند كه در امور حوزه دخالت كنند. امام براى خود حق زيادى قايل بودند. ايشان آقاى بروجردى را آوردند و پايه‌هاى مرجعيت ايشان را تحكيم كردند. از اين افكار، اهدافى داشتند. نفوذ امام را قدرى محدود كرده بودند. فشارهاى سياسى و اتهامات افكار فلسفى اضافه شده بود. ايشان از اينكه محور فعاليت باشند، كناره‌گيرى كرده بودند. خانه‌نشين كامل نبودند. مُدرسى نيرومند و محبوب بودند. آيت‌الله بروجردى نظر خاصى داشتند؛ درست هم بود. من هنوز آن نظريه را قبول دارم. نظر ايشان اين بود كه فعلا ً نمى‌توانيم وارد مسايل حاد سياسى شويم، چون نمى‌گذارند حوزه شكل بگيرد. حوزه آن موقع هنوز جوان بود، رسالت اول خود را تحكيم روحانيت مى‌دانستند كه توسعه بدهند تا حوزه آسيب‌ناپذير شود.» رجوع‌کنید←كتاب«هاشمي‌رفسنجاني، مصاحبه‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[7] – همزمان با توقیف 13 نشریه و روزنامه از سوی دادگستری استان تهران، دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه صنعتی شریف تهران، راهپیمایی و تجمع کردند. دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان نیز مقابل دانشگاه شهید بهشتی این شهر، تحصن کردند. دانشجویان دانشگاه شیراز و نیز دانشجویان دانشکده عمران دانشگاه خواجه نصیر طوسی، به تجمع آرام در محوطه دانشگاه دست زدند. در بیانیه اعتراضی دانشجویان، ضمن محکوم کردن توقیف نشریات کشور، از دانشجویان خواسته شدکه با حفظ آرامش کامل، هوشیاری خود را به منظور دفاع از آزادی‌های مشروع و پاسداری از قانون اساسی حفظ کنند.

[8] – سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ (آیسسکو) (ICESCO)، سازمانی تخصصی است که زیرنظر سازمان همکاری اسلامی (OIC) فعالیت می‌کند و در زمینه‌های آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات درکشورهای اسلامی و به منظور حمایت و تقویت روابط بین‌کشورهای عضو فعالیت دارد. دفتر مرکزی این سازمان در رباط واقع شده است. سازمان آیسسکو در ژانویه 1981 تأسیس گردید. این سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی، عرصه‌ای را فراروی کشورهای اسلامی قرار داده است تا کشورهای اسلامی با همکاری در زمینه‌های فرهنگ، علوم و آموزش در جهت نزدیک‌سازی ملل مسلمان به یکدیگر تلاش نمایند.

[9] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «در دنياى اسلام، ظرفيت بالايى وجود داد. در بين اديان جهان، هيچ دينى به اندازه اسلام، مردم را براى كسب علم و دانش تشويق نكرده است. سابقه تاريخى دانشگاهى اسلام هم از ديگر اديان بيشتر و عميق‌تر است، ولى به دلايلى امروز كشورهاى غيرمسلمان بعضاً از ماجلو هستند. اين تكليف شما دانشمندان جهان اسلام است كه حركت خود را سريع‌تر كنيد. با توجه به نياز مردم ايران به دانشگاه، ابتكارى انجام داديم و دانشگاه غيردولتى سراسرى را تأسيس كرديم. تجربه موفقى است. خوب است كه اين تجربه به ديگر كشورهاى اسلامى منتقل شود. در يك بررسى متوجه شديم كه همه عوامل و مواد تأسيس يك دانشگاه بزرگ در ايران وجود دارد. جوانان متقاضى تحصيل در ايران خيلى زياد هستند. در سراسر كشور نيروهاى علمى هستند كه وقت هم دارند. مردم هم حاضرند، هزينه تحصيل خود را بپردازند. مخصوصاً اگر به آنها وام بدهيم، بيشتر استقبال مى‌كنند.» رجوع‌ کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[10] – آیت‌الله سیدحسن طاهری‌خرم‌آبادی (۱۳۱۷-۱۳۹۲) از فقیهان شورای نگهبان، عضو مجلس خبرگان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مجلس خبرگان قانون اساسی، شورای بازنگری قانون اساسی و امام جمعه موقت تهران و نماینده امام‌خمینی در سازمان حج، سپاه پاسداران و کشور پاکستان بود. وی در ۱۶ شهریور ۱۳۹۲ درگذشت. مزار او در حرم حضرت معصومه (س) قرار دارد.

[11] – در بخشی از خطبه اول آمده است: «اين چند هفته، شاهد طرح مسایل بسيار مهمى از زبان رهبر انقلاب بوديم كه در سال‌هاى اخير بى‌سابقه است. تعدادى از نيروهاى سابقه‌دار انقلاب، به دشمن عقد اخوت نشان می‌دهند. با نيت خارجى‌ها و چيزهايى كه راديو اسرایيل و راديو بى‌بى‌سى می‌‌گويند، هماهنگ شدند. از اين طرف هم انسان گاهى تندروى‌هاى نادرستى می‌‌بيندكه آن هم قابل تحمل نيست كه هميشه گفتم، افراط و تفريط دوطرف، كار دست انقلاب می‌‌دهد. بايد با هم كاركنيم. نيروهايى كه از بُن دندان و ته دل انقلاب اسلامى را – با كمى تفاوت ديد در عملكرد و چيزهاى ديگر – قبول دارند، بايد در مقابل اين سيل بنيان‌كن خارجى كه تصميمش را گرفته و به ميدان آمده،Ã Äبايستيم. يكى از شگردهايى كه اين روزها دارد به كار گرفته می‌‌شود كه خيلى مهم است، اين است كه كارايى اسلام را به عنوان نظام حاكم زير سئوال ببرند. می‌‌خواهند دل مردم را خالى كنند.

فشارى كه روى صدا و سيما می‌‌آيد، بد است. اگر اين رسانه ملى تضعيف شود و مردم اعتماد خود را از دست بدهند و ما بخواهيم مردم را براى مسایل ملى و امنيت توجيه كنيم، با چه وسيله‌اى می‌توان اين كار را كرد؟ فكر می‌كنند هر چه می‌گوييم، دروغ است. به راديو بى‌بى‌سى و اسرایيل اعتماد پيدا می‌‌كنند.كسانى كه صبر رهبرى را به پايان رساندند، خيلى خامى‌كردند. من ايشان را خوب می‌شناسم. بسيار صبور و به آينده اميدوار هستند. نبايد اين‌گونه رفتاركنيم. ما بايد همه با هم همكارى كنيم. البته رقابت سياسى هيچ مانعى ندارد و ما خودمان تشويق می‌كنيم. از نقد كه كسى بدش نمى‌آيد. منتها در حال حاضر نقد نيست، اكنون هتاكى و فحاشى است. اگر آینه فقط بدي‌ها را نمايان كند، انسان را گمراه می‌كند. چيز ديگرى می‌شود. نبايد فقط سياهی‌ها و بدبختي‌ها را نشان دهد. ان‌شاءالله اين موج هم بگذرد و يك همكارى در جامعه ما پيدا شود كه دشمنان به آن چشم نبندند و همه بتوانند از مطبوعات آزاد و پيشرفته و حقگو استفاده كنند كه حتماً براى كشور مفيد است.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، خطبه‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[12] – با آغاز دوران سازندگي، ضرورت توسعه فرهنگي پايتخت، شهرداري تهران را برآن داشت تا همراه با خدمات اجتماعي، عمراني و ترافیکی، ارایه خدمات فرهنگي را در زمره برنامه‌هاي خود قرار دهد. از همان زمان، بازسازی و يا تغيير کاربري اماکن در اختيار شهرداري آغاز شد تا آن‌كه از اوايل  دهه70،  احداث مراکز فرهنگي هنري با عناوين فرهنگسرا، خانه فرهنگ، کتابخانه، خانه موزه و نظایر آن، در مناطق شهرداري آغاز شد و معاونت امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران، اداره آنها را بر عهده‌گرفت. نظر رهبری آن بود که ساخت و تجهیز مراکز فرهنگی از‌طرف شهرداری کار پسندیده‌ای است، ولی اداره آنها و اصولاً انجام امور فرهنگی خارج از وظایف شهرداری است. بر همین اساس در سال 1375 سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران ایجاد شد و زیرنظر هیأت امنا آغاز به فعالیت کرد. تأمین بودجه و پرداخت دستمزد کارکنان این سازمان برعهده شهرداری تهران است، اما رییس‌آن توسط هیأت امنا تعیین می‌شود که شهرداری تنها یک عضو آن است. شهرداری تهران، انتقال روزنامه همشهری به این سازمان را نپذیرفت. مؤسسه همشهری، تا سال 1395 به لحاظ مالی مستقل بود و بودجه‌ای از شهرداری تهران دریافت نمی‌کرد.

[13] – در بخشی از این مصاحبه كه در شماره 25 نشريه «پيام حوزه»، سال هفتم، شماره اول – بهار 1379 – صفحات 5 تا 35 چاپ شده، آمده است: «من نوجوانى بودم، ساكن روستاى بهرمان در جلگه نوق رفسنجان كه يازده فرسخ تا شهر فاصله داشت و هنوز شهر را نديده بودم. وضع راه‌ها و وسايل حمل‌ونقل به گونه‌اى نبود كه روستاها بتوانند ارتباط جدى با شهرها داشته باشند. من در نوق و در آن سنين به طلبگى علاقه‌مند شدم. تا آن‌موقع در مكتب تحصيل مى‌كردم كه در آنجا علاوه بر كتاب‌هاى معمول مدارس، كتاب‌هايى مثل نصاب، بوستان سعدى ومعراج و امثال اينها خوانده مى‌شد. اين علايق عميق، در چنين محيطى عمق التهاب و اشتياق مردمى را مى‌رساند. يك مداحى آمده بود، نوق و آيت‌الله بروجردى را به مردم معرفى كرد؛ گرچه اين مرد تنها مداحى مى‌كرد و كار ديگرى هم نداشت، ولى اطلاعاتش از اهالى روستا بيشتر بود و از زبان او با حوزه آشنا شديم. البته پدر من نيز از دروس حوزوى و حوزه و روحانيت آگاهى داشت و با اينكه شغل او غير از كار تبليغى و روحانيت بود، لباس روحانى مى‌پوشيد و وقت زيادى هم صرف مطالعه كتب دينى مى‌كرد.» رجوع‌کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، مصاحبه‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[14]– در بخشی از این سخنرانی آمده است: «مناسبت‌هايى مثل روز كارگر، انتخاب كارگر نمونه و خيلى از كارها بهانه‌هايى است كه جامعه خود را با نيروى كار و ارزش كار آشنا كنيم و در همين زمينه معمولاً احكام اسلامى و معارف قرآن را تذكر مى‌دهيم، تا دنيا و جامعه بدانند كه خداوند، اسلام و پيغمبر(ص) چقدر براى كار ارزش قابل بودند و جوهر كار و شخصيت كارگر را بسيار با اهميت مى‌ديدند. دنيا هم امروز با انواع تبعيضهايى كه هست، بهÃ Äكارگر اهتمام مى‌دهد و به تدريج اين حقيقت خودش را نشان مى‌دهد. در مجموع ما به طرف عدالت حركت مى‌كنيم، ولى اين روند كُند است. من اين روزها به برنامه‌هاى كارگرى گوش مى‌دهم. مى‌توان روى آن حساب كرد. به شرط اينكه آن را حفظ كنيم و اشكالاتش را برطرف بكنيم. تصويب قانون كار واقعاً مشكل بود. هم زمانى كه در مجلس بوديم و هم زمانى كه در دولت آیين‌نامه‌هاى آن را مى‌خواستيم بنويسيم و هم شرايطى كه در شوراى نگهبان به وجود آمده بودكه مجمع تشخيص مصلحت توانست، مشكل را حل بكند.» رجوع‌کنید←كتاب «هاشمي ‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[15] – قتل‌های زنجیره‌ای، عنوانی است كه به قتل برخی از شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی مخالف نظام جمهوری اسلامی توسط مأموران وزارت اطلاعات ایران، اطلاق می‌شود. در اول آذر ۱۳۷۷، آقای داریوش فروهر، رهبر حزب ملت ایران و همسرش خانم پروانه اسكندری، در منزل شخصی‌شان واقع در محله فخرآباد تهران با ضربات چاقو به قتل رسیدند و جسدشان به نحو فجیعی مُثله شد. در روزهای 12 و 18 آذر نیز جسد دو نویسنده دیگر، آقایان محمد مختاری و محمدجعفر پوینده، پس از چند روز بی‌خبری، در جاده‌های اطراف شهر پیدا شد. با توجه به باز بودن نسبی فضای مطبوعاتی و سیاسی كشور نسبت به سال‌های قبل، این قتل‌ها بازتاب‌های وسیعی در داخل و خارج از كشور پیدا کرد و این حادثه غیرانسانی، با انزجار فعالان فرهنگی و مقامات بلندپایه مملكتی محكوم گردید. بعد از وقوع این قتل‌ها، آقای خاتمی، رییس‌جمهور،کمیته ویژه‌ای متشکل از آقایان علی یونسی، علی ربیعی و حمید سرمدی، برای کشف شبکه دخیل در قتل‌ها تعیین کرده بود. مطبوعات جناح راست، عوامل جناح چپ و نزدیک به دولت راÃ Äعامل قتل‌ها معرفی می‌کردند. در بازجویی‌ها هم دخالت سرویس‌های جاسوسی خارجی در وقوع قتل‌ها مطرح می‌شد و بر همین اساس اعترافاتی از دستگیرشدگان مبنی بر آموزش در خارج از کشور و ارتباط با دشمنان جمهوری اسلامی گرفته شد. بخشی از این اعترافات، به طریقی فاش شد و در فضای مجازی انتشار یافت. آنها بعد از آزادی گفتند که اعترافات‌شان  در مورد جاسوسی و فساد اخلاقی، واقعیت نداشته و به اجبار گرفته شده است.

[16] – خانم مادلین آلبرایت، وزیر امور خارجه آمریکا، با اشاره به دادگاه یهودیان متهم به جاسوسی در ایران گفت: «نتیجه دادگاه 13 یهودی بازداشتی در ایران به اتهام جاسوسی برای آمریکاو اسراییل، می‌تواند سرزنش بین‌المللی را به دنبال داشته باشد. اگر ایران خواستار حفظ احترام خود توسط جـامعه بین‌المللـی است، باید حیثیت شهروندان خود را حفظ کند. دولت‌های جهان، حق دارند به مقـــام‌های ایرانـی بگویند، وقایعی که در دادگاه یاد شده اتفاق می‌افتد، قابل سرزنش است.» این درحالی است که روزنامه گاردین، چاپ لندن رسانه‌های غربی را  به تحریف اخبار مربوط به محاکمه 13 یهودی متهم به جاسوسی برای اسراییل متهم کرد. گاردین در مقاله‌ای رسانه‌های غـربی را متهم نمـوده است کـه در پوشش اخبار این محاکمه متهمان به جاسوسی، بیشتر بـه شـایعات می‌پـردازند و تمایل چندانی به بیان صادقانه و واقعی مطالب ندارند.گاردین، سپس به اعتراف متهمان حتی در مقابل خبرنگاران غربی اشاره کرده و در مورد اعتراف قانع کننده «حمید تفلین» که از تلویزیون ایران نیز پخش شد، نوشت: «این اعتراف چیزی نبود که خبرنگاران غربی مایل به شنیدنش باشند.»

[17] – هواپیمای بوئینگ شرکت پان امریکن، از لندن به مقصد نیویورک، در ۲۱ دسامبر ۱۹۸۸ با ۲۴۳ مسافر و ۱۶ خدمه منفجر شد و ۱۱ نفر از ساکنان روستای لاکربی در جنوب اسکاتلند، به هنگام سقوط این هواپیما، جان خود را از دست دادند و مجموع قربانیان این حادثه به ۲۷۰ نفر رسید؛ به همین دلیل نیز این حادثه با عنوان سانحه لاکربی نیز شناخته می‌شود. آمریکا و بریتانیا، لیبی را مسئول این بمب‌گذاری معرفی کردند که منجر به تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور شد. در سال ۲۰۰۳ لیبی رسماً مسئولیت این بمب‌گذاری را برعهده گرفت. عبدالباسط المقرحی، تنها فردی بود که راجع به این حمله تروریستی محکوم شد.

[18] – روزنامه جوان در 24 بهمن 1377 به صاحب‌امتیازی و مدیرمسئولی آقای مظاهری، راه‌اندازی شد. این روزنامه به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نسبت داده می‌شود.

[19] – اَلعُروَ¸ الوُثْقی، جامع‌ترين کتاب در زمينه فروع فقهی به زبان عربی است، تألیف آیت‌الله سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق)، فقیه شیعه، شامل فتواهای ایشان در غالب بخش‌های فقه که ۳۲۶۰ مسأله فقهی دارد و در صدسال اخیر، مبنای فقها و مراجع تقلید شیعه، برای بیان فتواهایشان بوده و فقیهان شیعه، نظرات فقهی خود را در حاشیه این کتاب بیان کرده‌اند. اهمیت این کتاب در حوزه‌های علمیه تا حدی است که نویسنده کتاب، «صاحب عروه» خوانده می‌شود. خانم مریم طباطبایی، مادر عفت مرعشی، همسر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، نوه صاحب عروه می‌باشد.

[20] – «فرهنگ قرآن»، مُعجم معنایی معارف و مفاهیم قرآن‌کریم، یکی از بزرگترین و جامع‌ترین معاجم تدوین شده تاکنون، حاوی هزاران موضوع قرآنی که در ۳۳ جلد به شیوه‌ای نو و به صورت الفبایی- موضوعی سامان یافته ‌است. این مجموعه که بزرگترین فرهنگ مفهومی موضوعات قرآنی است، علاوه بر نقش اطلاع‌رسانی در زمینه معارف قرآن، خود نوعی تفسیر موضوعی به شمار می‌آید. ایده نگارش این اثر، توسط آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، در دوران زندان  پیش از انقلاب اسلامی طرح شد و بعد از پیروزی انقلاب، با همکاری پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی قم، تدوین و انتشار یافت. بعد از تدوین و انتشار تفسیر راهنما، به منظور راهیابی آسان به موضوعات و مفاهیم قرآنی، فیش‌های تفسیر راهنما، با افزودن اطلاعات تکمیلی در پژوهش جدید، بر پایه نظام الفبایی طبقه‌بندی شد و با نام «فرهنگ قرآن» عرضه شد. درگام بعدی، با استفاده از پژوهش‌های یاد شده، و هماهنگ با آنها، در جهت پرداختن نظام‌واره به موضوعات قرآنی، برای هر یک از عناوین و مدخل‌های فراهم‌آمده، مقاله‌ای نگاشته شد و «دایره‌المعارف قرآن کریم» نام گرفت.

[21] – بعد از وقوع قتل‌های زنجیره‌ای توسط عناصر خودسر وزارت اطلاعات در پاییز 1377، آقای سیدمحمد خاتمی، رییس‌جمهور،کمیته ویژه‌ای متشکل از آقایان علی یونسی، علی ربیعی وحمید سرمدی، برای کشف شبکه دخیل در قتل‌ها تعیین کرده بود.

[22] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «براى خانواده‌اى كه عضوى از آن، دچار مرگ مغزى شده و آن را مثل جان دوست مى‌دارد، تصميم اينكه اجازه بدهد از او عضوى را بردارند و به ديگرى پيوند بزنند، از لحاظ روحى كار آسانى نيست. انسان نمى‌خواهد به بدن كسى كه فوت كرده، خراشی وارد شود. اين كار فهم و درك بالايى را نشان مى‌دهد كه خانواده مى‌فهمد، با حركتى كه با عاطفه او سازگار نيست، بيمارانى را نجات مى‌دهد و موج انسان دوستى در جامعه راه مى‌اندازد و نشانى از زنده بودن روحيات انسانى را به مردم ارايه مى‌دهد. بايد انسان باارزش و شخصيت بزرگوارى باشد كه در آن حالت، بتواند تصميم بگيرد. چنين تصميماتى احتياج به تحليل، تجزيه، بررسى و محاسبه دارد. يك كار بسيار باارزش است. در جامعه ما به خاطر ملاحظاتى كه در گذشته بوده است، اين كار نبود و پيوند اعضا كم بود. اين باعث مى‌شد كه دانشگاه و علم ما، همراه دنيا حركت نكند. اينكه پزشكان ما در اين ميدان كار كنند و اين دانش در كشور ما اوج بگيرد، كار بزرگى است. شما به اين حركت علمى كمك مى‌كنيد. من به خانواده‌هاى پيشتاز تبريك عرض مى‌كنم و در مقابل اينها احساس خضوع مى‌كنم.» رجوع‌ کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[23] – در مصر تظاهرات خشونت‌باري در شهر قاهره، پايتخت اين كشور، در اعتراض به چاپ كتابي كه اسلام‌گرايان آن را اهانت آميز مي‌دانند، انجام شد. در اين ناآرامي‌ها كه درپي گردهمايي هزاران دانشجو در اطراف دانشگاه مذهبي الازهر در شمال قاهره به وقوع پيوست، بعضي از تظاهركنندگان شروع به پرتاب سنگ كردند و پليس با استفاده از گاز اشك‌آور و گلوله‌هاي لاستيكي، تلاش كرد آنها را متوقف كند. زد و خورد در طول روز ادامه داشت و حدود 40 نفر به دليل جراحات سطحي، مورد مداوا قرار گرفتند و 20 نفر نيز دستگير شدند. دانشجويان خواستار استعفاي وزير فرهنگ شدندكه اجازه انتشاركتاب «ضيافت جلبك»، نوشته یک سوري به نام حيدر حيدر داده است.

[24] – دادگستری کل استان تهران، در ۲۲ اردیبهشت 1379 دربارة حکم عاملان ترور آقای سعید حجاریان اعلام‌کرد: «برابر رأی شعبه ۳۲ دادگاه انقلاب اسلامی تهران، عاملان ترور حجاریان به زندان محکوم شدند. متهم ردیف اول: سعید عسگر، فرزند محمد، دانشجوی ۲۰ساله دایر بر اقدام علیه امنیت کشور از طریق مباشرت به ترور سعید حجاریان و ابوالقاسم شفیعی، به مجازات ۱۵ سال حبس در زندان اصفهان محکوم شد. سیدمحسن مجیدی نیز به اتهام اقدام علیه امنیت کشور از طریق معاونت در ترور حجاریان و شفیعی و کاوه به ۱۰ سال حبس در زندان شیراز محکوم شدند و محمدعلی مقدمی، به اتهام اقدام علیه امنیت‌کشور از طریق معاونت در ترور حجاریان، به هفت سال حبس در زندان کرمانشاه محکوم شد. بقیه متهمان نیز به حبس از چهار تا سه سال محکوم و موسی جان‌نثاری، مهدی روغنی و سعید كگونانی نیز تبرئه شدند.» اما سعید عسگر،کمتر از یک سال در زندان ماند و آزاد شد.

[25] – بنابر منابع تاریخی، قبیله بنی قریظه، به همراه بنی نضیر، از نسل هارون، برادر حضرت موسی بوده‌اند که پیش از مهاجرت قبایل اوس و خزرج به یثرب، در آن شهر زندگی می‌کرده و حاکم بر آن بوده‌اند، اما پس از شکست حکومت یهودی یمن از پادشاه مسیحی حبشه، قبیله خزرج در جنگ با یهودیان پیروز می‌شود و حکومت بر شهر را به دست می‌گیرد. بنی قُریظه، قبیله یهودی ساکن مدینه در نخستین سال‌های پس از هجرت پیامبر اکرم (ص) بود. بنی‌نضیر، یکی از قبایل یهودی ساکن در مدینه، به ریاست حُیَیّ بن اَخطب بودکه در قلعه‌هایی که در اطراف شهر ساخته بودند، زندگی می‌کردند و بعد از ورود اسلام به مدینه، به مخالفت با حضرت محمد (ص) پرداختند.

[26] – آقای علی حجتی‌کرمانی (۱۳۱۶ – ۱۳۷۹)، نویسنده، پژوهشگر، اسلام‌شناس، مترجم، سخنور و قرآن‌پژوه، از اعضاى هيأت تحريريه مجله مكتب اسلام بود و سوابق طولانی در مبارزه با حکومت پهلوی داشت. او در 21 اردیبهشت 1379، هنگام مراجعت از کربلای معلی، در مرز سوریه و عراق، بیمار و در همان‌جا دارفانی را وداع گفت. پیکر آن مرحوم از سوریه به ایران منتقل شد و روز دوشنبه 25 اردیبهشت 1379 در حرم حضرت معصومه (علیهاالسلام) به خاک سپرده شد.

[27] – ایده و فکر ایجاد و توسعه فروشگاه‌های  زنجیره‌ای رفاه، با هدف ساماندهی نظام توزیع از طریق تهیه و تأمین کالاهای اساسی و توزیع آن در تمام مناطق کشور، در دوره دوم دولت سازندگی مطرح شد و شرکت رفاه  در ۲۶ اردیبهشت سال ۱۳۷۴ تأسیس گردید. در این مجموعه، ساختار توزیع و ارسال کالا به نحوی شکل گرفته است که کالا در دورترین مناطق کشور در کمترین بازه زمانی قابل دسترس و تهیه باشد. برای همین تلاش شده با حذف واسطه‌ها، از افزایش قیمت کاذب اقلام مصرفی جلوگیری شود و از سوی دیگر، با تأسیس فروشگاه‌های متعدد در تمام شهرهای بزرگ و بیشتر شهرهای کوچک، از تأثیر هزینه حمل در قیمت کالا ممانعت به عمل آید. شرکت رفاه همچنین کوشیده است، برای پشتیبانی از رونق تولید ملی، با حمایت از کالای ایرانی، محصولات باکیفیت تولید داخل را در اختیار مشتریان خود قراردهد. چنان‌که در خاطرات می‌خوانید، درسال 1379 تعداد 57 فروشگاه راه‌اندازی شده است. طبق آمار سال 1401، تعداد 1400 فروشگاه فعال با 25 هزار پرسنل، دوهزار و500 تأمین‌کنندة کالا و 12 هزار نوع کالای ارایه‌ شده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه در سراسر کشور وجود دارد.

[28] – در بخشی از این سخنرانی آمده است: «از جوانى روايتى را شنيدم و بعد تحت تأثير آن روايت، به طرف قرآن رفتم و از نقطه آغاز، راضى هستم. آن روايت اين است كه در بهشت به مسلمان مى‌گويند، هرچه قرآن بلد هستى، بخوان و به طرف بالا حركت‌كن. هرآيه‌اى كه خوانده شود، يك پله به سمت بالا، يعنى نزديك خدا  مى‌رود. به شما جوان‌ها تبريك مى‌گويم كه موفق شديد درخانواده قرآني‌ها قرار بگيرید. شما با انسانى مواجه هستيدكه همه فراز و نشيب‌هاى دنيا را در حد معمول ديده است؛ از روستا، از زندان‌هاى شديد و خطرناك رژيم شاه و لحظات فرارى، همه را ديدم. ریيس‌جمهور هم شدم. آنچه كه براى انسان باقى مى‌ماند، جلب رضايت خداوند است. بايد كارى انجام بدهيم كه به خدا نزديك شويم. من الان 65 سال دارم. وقتى كه به پشت سرنگاه مى‌كنم، مى‌بينم حركت سريعى بود كه گذشت. عمر دنيا هم اين‌گونه است. به قيامت كه مى‌رسيم، قرآن مى‌گويد، «إِنَّهُمْ يَرَوْنَهُ بَعِيداً وَ نَراهُ قَرِيباً». كارهاى زياد در زندگى انجام دادم. كتاب نوشتم. درس خواندم. درس دادم. مجله منتشر كردم. سخنرانى كردم. پيام دارم. كارهاى سياسى كردم. جنگ كردم. صلح كردم؛ اما زيباترين كارهايم، كارهاى قرآنى است كه انجام دادم.» رجوع‌ کنید← كتاب «هاشمي‌رفسنجاني، سخنرانی‌های 1379»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1401.

[29] – شركت تأسيسات دريايي ايران که در سال 1374 توسط مهدی هاشمی‌رفسنجانی تأسیس یافت، به عنوان يكي از بزرگترين و مجرب‌ترين پيمانكاران مهندسي، خريد،‌ ساخت و نصب (EPCI) در ايران در پروژه‌هاي مختلفÃ Äساخت و نصب جهت سازه‌هاي عظيم دريايي شركت داشته است. اين پروژه‌ها شامل ساخت، حمل و نقل و نصب جاكت‌ها و سكوها مي‌باشد. ارزش مجموع دارايي‌هاي شركت تأسيسات دريايي ايران به بيش از ۴۷/۱ ميليارد دلار مي‌رسد. دارايي‌هاي شركت شامل ياردهاي ساخت، كارخانه اندود بتني لوله، كشتي‌هاي لوله‌گذار و انواع مختلف كشتي‌هاي جرثقيل‌دار، شناورها و انواع مختلفي از تجهيزات و ماشين‌آلات است.

[30] – روزنامه «استار»، چاپ استانبول، در شماره روز 20 اردیبهشت خود، مطلبی منتشر کرد و هفت دیپلمات سابق ایران و یک خبرنگار سابق دفتر ایرنا در ترکیه را به انجام فعالیت‌های جاسوسی متهم نمود و مدعی شد، آنها در ترور اوغور مومجو نقش داشته‌اند. مومجو، نویسنده معروف و مفسر سیاسی روزنامه جمهوریت ترکیه بود که در تاریخ 24 فوریه 1993 بر اثر انفجار در خودروی خود، در مقابل خانه‌اش کشته شد.

منبع: کتاب خاطرات هاشمی در سال 1379؛ «اصلاحات در بحران»

انتهای پیام