جلوه‌های حکمرانی در آراء ذکاء الملک
حبیب ابراهیم پور، استاد دانشگاه، در کانال تلگرامی درس‌گفتارهای جامعه‌شناسی نوشت: «محمدعلی فروغی دردشتی ملقّب به ذَکاءُالمُلک، نویسنده و سیاستمدار ایرانی و از فعالان و مبارزان مهم انقلاب مشروطه در ایران بود. فروغـي بـا ارائـه تفکر نو از اداره کشور و ترکیب آن بـا ابعاد دولـت در عصر مدرن، مسیر نوینی را در تحقق حکمرانی مدرن به ارمغان آورد. به تحقیق آراء و اندیشه‌های محمدعلی فروغی به عنوان آموزه تاریخی در حکمرانی مدرن همچنان حرفهای برای گفتن دارد. آموزه هایی که بعد از گذشت بیش از هشت دهه همچنان در زمره مشخصه های دولت مدرن و به تعبیر امروزین حکمرانی خوب قرار می گیرد.
بررسی اجمالی کتاب سیاست نامه ذکاء الملک و نامه ها و خاطرات ایشان از بعد ساختار حکمرانی نشان از وجود مفاهیم مدرن حکمرانی از جمله عقلانیت در سیاست بین الملل، شفافیت ساختاری، شایسته‌سالاری، بلوغ ملی، مردم سالاری، سالم‌سازی اقتصاد، عدالت محوری، رفتار مناسب حکمران و شهروند محوری دارد.
هر یک از این مولفه ها بصورت مجزا و در ارتباط باهم غنای معنایی منحصربه فردی به سیمای حکمرانی در دنیای امروز می بخشد. به اجمال به برخی از این مفاهیم اشاره می شود:
- روابط بین الملل توام با عقلانیت
- مسئولیت پذیری و پاسخگویی مستمر و به تبع آن کاهش فساد
- شایسته‌سالاریت و عملکرد راستین در امر حکمرانی
- انسجام و همکاری دولت، بخش خصوص و شهروندان و ایجاد پیوند میان آنها جهت بسط امنیت ملی
- عدالت محوری و اجتناب از تبعیض در رابطه بین نهادها با شهروندان و شهروندان با دولت
- تخصیص کارامد منابع و بودجه و نظارت صحیح بر اجرای آن
- بهره‌گیری از نظام مالیاتی کارامد و بازسازی نظام مالیاتی
- تبادل اقتصادی و حذف موانع همکاری در سطح بین المللی و بهبود حکمرانی در بدنه اقتصادی
- شهروندمحوری و توجه به آسایش و خشنودی شهروندان و خواسته‌ی آنان و گوش فرادادن به صدای آنها
- مردم سالاری و توجه به اختیار ملت و پذیرش آن از سوی نهادهای بالادستی
این مولفه ها فارغ از نگاه های متعدد و متفاوت در مورد آراء، شخصیت سیاسی و منش محمدعلی فروغی، بیانگر آموزه هایی تاریخی در باب حکمرانی در تاریخ ایران است. استفاده از این آموزه ها می تواند در موثرسازی شیوه های اداره امور دولت و اتخاذ روشهای حکمرانی مبتنی بر عقلانیت تاثیرگذار بوده و زمینه تامل و تعمق بیشتر در افزایش کیفیت دولت و حکمرانی فراهم کند.»
انتهای پیام
