ورود کمیته اخلاق به طرح قلیان اکسیژن

اولین وظیفه کمیته اخلاق در پژوهش، «حفاظت و مراقبت از آزمودنی» است. یعنی افرادی که در انجام یک پژوهش یا مطالعات مشارکت می کنند باید از آسیب های احتمالی محافظت شوند.

به گزارش سایت کلانشهر (گیلان)، «دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی وزارت بهداشت ضمن تشریح اهمیت مبحث اخلاق در طرح های مطالعاتی، در عین حال از ورود این کمیته به مبحث «قلیان اکسیژن» و جلسه با مجریان آن خبر داد و گفت: در انتظار پاسخ مجریان این طرح هستیم تا به جمع بندی نهایی برسیم؛ اگرچه نتایج مدنظر هنوز ارائه نشده اما کمیته اخلاق در پژوهش برای تعیین نتایج نهایی به موضوع ورود می کند.

دکتر علی خاجی در ابتدای صحبت هایش در تشریح اهمیت موضوع اخلاق در پژوهش ها، اظهار کرد: یک کار علمی یا طرح مطالعاتی می بایست بر مبنای اصول علمی و اخلاقی انجام شود، در غیر اینصورت، خروجی کار ارزش علمی نداشته و قابل استفاده نیست.

او با اشاره به سه وظیفه عمده کمیته های اخلاق در پژوهش گفت: اولین وظیفه کمیته اخلاق در پژوهش، «حفاظت و مراقبت از آزمودنی» است. یعنی افرادی که در انجام یک پژوهش یا مطالعات مشارکت می کنند باید از آسیب های احتمالی محافظت شوند.

دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی با بیان اینکه هیچ اجباری برای مشارکت بیماران در یک طرح تحقیقاتی وجود ندارد، افزود: مهمترین و اولین هدف این است که افراد وارد شده در یک مطالعه، نباید در معرض آسیب قرار گیرند. شاید بتوان گفت بخش زیادی از طرح های مطالعاتی برای شرکت کنندگان سود و منفعتی ندارد اما در درازمدت برای جامعه سودمند تلقی می شوند.

خاجی با بیان اینکه مراقبت و محفاظت از آزمودنی ها، استمرار همکاری ها را نیز در پی دارد، اظهار کرد: به منظور استمرار ارتباط مشارکت کنندگان با طرح های مطالعاتی، حفاظت از آزمودنی الزامی و جزو وظایف اصلی کارگروه ها/کمیته های اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت به حساب می آید.

دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی ادامه داد: بنابراین تنها به این دلیل که ما قرار است به جامعه کمک کنیم، نمی توانیم از هر روشی برای انجام پژوهش ها استفاده کنیم. به عبارت دیگر هدف وسیله را توجیه نمی کند و ما در زمینه حفاظت از آزمودنی بسیار جدی هستیم و تعارفی با هیچ کس نداریم.

مراقبت از پژوهش وظیفه کمیته اخلاق است

او درباره وظیفه دوم کمیته اخلاق در پژوهش توضیح داد: «مراقبت از پژوهش» از دیگر وظایف کمیته اخلاق به حساب می آید. یک پژوهش باید براساس اصول علمی، مباحث نوین و مورد پذیرش دنیا طراحی و اجرا شود. یک پژوهش یا طرح مطالعاتی نمی تواند با روش های علمی قدیمی انجام شود. یک تکنیک علمی که حتی اگر در زمان خود توسط افراد مطرح در رشته پزشکی معرفی شده اما در گذر زمان منسوخ شده باشد، نباید برای یک طرح مطالعاتی به کار گرفته شود.

دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی ادامه داد: اگر یک پژوهش یا طرح مطالعاتی با یک روش علمی جدید انجام نشود، به طور قطع، نتایج حاصله قابل استناد و استفاده نیست. تعریف یک طرح مطالعاتی یا پژوهش می بایست دقیق و متناسب با شرایط کشور باشد. همچنین هزینه ها در طرح نامه یک مطالعه، باید متناسب با اقدامات فی ما بین شده باشد. ویژگی های یک طرح مطالعاتی فقط محدود به مطالعه یا تحقیق نمی شود بلکه پژوهشگر نیز باید از مهارت لازم و دانش کافی برخوردار باشد.

او ادامه داد: اگر کمیته اخلاق در پژوهش به این نتیجه برسد که یک پژوهشگر از مهارت و صلاحیت کافی برخوردار نیست، می تواند از انجام آن مطالعه جلوگیری کند.

«کد اخلاق» در طرح های مطالعاتی چیست؟

خاجی درباره صدور «کد اخلاق» اظهار کرد: هنگامی که یک طرح مطالعاتی یا پژوهش کد اخلاق دارد به این معنا است که آزمودنی باید از حداکثر مراقبت لازم برخوردار بوده و پژوهشگر نیز صلاحیت لازم برای انجام آن مطالعه را دارا است.

او ادامه داد: هنگامی که کد اخلاق به یک طرح مطالعاتی داده می شود روش اجرای آن نیز مشمول کد اخلاق شده و نظارت بر حسن انجام کار ضرورت دارد. هرگونه تغییر در روش انجام یک طرح تحقیقاتی باید در شورای پژوهشی مطرح و مجوز جدید برای روش جدید صادر شود.

خاجی درباره وظیفه سوم کمیته اخلاق گفت: «مراقبت از پژوهشگر» از دیگر وظایف کمیته اخلاق به حساب می آید. تربیت پژوهشگر کاری زمان بر و پرهزینه است و ثمره سال ها تلاش مراکز علمی و دانشگاهی است. از سوی دیگر، انجام پژوهش امری اجتناب ناپذیر است؛ علم، بدون پژوهش توسعه نمی یابد. لذا به صرف وقوع یک خطا یا اشتباه در پژوهش، نباید تمامی فعالیت های پژوهشی را زیر سوال برده و به دنبال محدود کردن پژوهش یا انجام طرح های تحقیقاتی بود.

او در خصوص «ری ترکت» مقالات افزود: یکی از موضوعاتی که در چند سال اخیر مورد توجه قرار گرفته و در مورد آن صحبت می شود، موضوع بازپس گیری مقالات می باشد. بدون شک، رترکشن مقاله نشان از وقوع یک خطا یا اشتباه در قسمت های مختلف یک پژوهش و یا مراحل نوشتن مقاله و انتشار آن ماست.

متاسفانه همه پژوهشگران در معرض این اشتباهات هستند. حتی بررسی ها بیانگر این است که برندگان جایزه نوبل نیز مقالات ری ترکت شده دارند، چرا که در روش اجرای طرح مطالعاتی خود دچار اشتباه شده اند. بدون شک وقوع چنین اشتباهاتی پذیرفتنی نبوده و همگان باید تلاش نمایند تا از وقوع چنین خطاهایی جلوگیری شود.

دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی گفت: خطای منجر به بازپس گیری یک مقاله ممکن است به دلایل سهوی یا عمدی باشد. البته بررسی ها نشان می دهد که دلایل این پدیده در اکثر مواقع غیر عمد است. البته برخی مسائل حاشیه ای نیز وجود دارد که محل بحث آنها اینجا نیست. اگر کمیته اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی وزارت بهداشت از تعمدی بودن اشتباه اطمینان حاصل کند، برخورد متفاوتی با متخلفین خواهد داشت.

ورود کمیته اخلاق در پژوهش های زیستی وزارت بهداشت به طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن

خاجی در ادامه صحبت هایش درباره آخرین وضعیت طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن توضیح داد: کمیته اخلاق در پژوهش های زیستی وزارت بهداشت در حال بررسی طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن است. پس از انجام بررسی های لازم، این کمیته نظر خود را به مجریان و مسئولین وزارت بهداشت اعلام خواهد کرد.

او در پاسخ به پرسشی در زمینه تفاوت نظر متخصصان و مجریان این طرح مطالعاتی درباره مضرات قلیان اکسیژن اظهار کرد: اگر کمیته اخلاق در پژوهش های زیستی وزارت بهداشت به این نتیجه برسد طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن قابل اجرا است، اجازه ادامه طرح صادر و اگر از آسیب رسان بودن این دستگاه مطلع شود، از این طرح مطالعاتی جلوگیری می کند. بررسی طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن در کمیته اخلاق پژوهش های زیستی وزارت بهداشت آغاز شده، این کمیته فقط از منظر مباحث اخلاقی به طرح ورود می کند و در این مسیر از نظر مشاوره متخصصان قلب و ریه کمک می گیرد.

جلسه کمیته اخلاق با مجریان طرح قلیان اکسیژن

خاجی با اشاره به برگزاری جلساتی با مجریان طرح قلیان اکسیژن، گفت: در انتظار پاسخ مجریان طرح قلیان اکسیژن هستیم که به جمع بندی نهایی برسیم. اگرچه نتایج مدنظر هنوز ارائه نشده اما کمیته اخلاق در پژوهش برای تعیین نتایج نهایی به موضوع ورود می کند. پس از بررسی نتایج، جمع بندی نهایی به مجریان طرح اعلام می شود و نتایج نهایی در صورت نیاز رسانه ای می شود.

او گفت: ازهم تاکید می کنم، طرح مطالعاتی قلیان اکسیژن موافقان و مخالفانی دارد، اما نظر هیچ کدام از این گروه ها به عنوان نظر بالادستی تلقی نمی شود. از نظرکمیته اخلاق در پژوهش زیستی وزارت بهداشت طرح های مطالعاتی باید به نحوی باشد که سلامت جامعه حفظ شود.»

انتهای پیام