معصومه دده بالا (هایده) کیست؟

روزنه نوشت :یکی از خواننده‌ های مشهور آواز پاپ و سنتی در موسیقی ایران، هایده بود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در این نوشته به بیوگرافی هایده بپردازیم. معصومه دده ‌بالا که با نام هنری هایده شناخته می ‌شود، متولد 21 فروردین 1321 در شهر تهران بوده و این خواننده ‌ی محبوب در 30 دی 1368 در سان فرانسیسکو واقع در ایالت کالیفرنیا درگذشت.

هایده به دلیل داشتن گستره صوتی کنترآلتو تا متسوسوپرانو در صدای خود، موفق شد بیش از دو دهه به فعالیت هنری در زمینه موسیقی بپردازد و افراد زیادی را جذب صدای خود نماید.

زندگی‌نامه ایده خواننده قدیمی

همانطور که گفتیم نام اصلی هایده، معصومه دده بالا بوده و نام پدر او نیز محمد دده بالا و نام مادرش، زینت بلغاری بوده است. در اوایل، این خواننده توانست با غزل‌ سرایی، خود را سر زبان‌ ها بیندازد. در این مسیر، هایده با خوانندگان دیگر موسیقی ایرانی مقایسه می‌ شد و به این پی برده شد که صدای این خواننده دلکش است.

تسلط بالای هایده در اصول بنیاد موسیقی سبب شد تا صدای او جای خود را در بین مخاطبان باز کند. بدین ترتیب هایده توانست مجموعه ‌ای از آهنگ ‌های ایرانی و همچنین ردیف‌ های آوازی را اجرا کند و به لیست برترین آوازخوان‌ های موسیقی ایرانی سده بیستم اضافه شود.

خواهر کوچک‌ تر هایده، مهستی نام داشته و سه سال قبل از هایده به کار هنری خوانندگی روی آورده بود. مادر این دو دختر مولودی‌ خوان مراسم مذهبی بود و این دو خواهر نیز همراه مادرشان در مراسمات، مولودی خوانی می‌ کردند.

هایده و مهستی در زمان نوجوانی به کلاس‌ های موسیقی اکبر گلپایگانی رفته و در سال ،1342 زمانی که مهستی تنها 17 سال داشت به پرویز یاحقی معرفی گردید. پس از مدتی آموزش، مهستی توانست زودتر از خواهرش به صورت حرفه‌ ای ‌تر موسیقی و فعالیت خوانندگی را دنبال نماید.

فعالیت حرفه ‌ای

هایده در نزد استادان بزرگی به خوانندگی پرداخت. آموزش او با علی تجویدی سبب شد تا هایده به شهرت زیادی برسد. علی تجویدی استادی بود که با دلکش نیز همکاری داشت.

تجویدی با شنیدن صدای هایده متوجه استعدادها و توانایی او در زمینه خوانندگی شده و بر این اساس، مجموعه آوازهای ایرانی را به وی آموزش داد. هایده از همان ابتدای فعالیت خود توانست با صدای زیبا و خوش‌ موزونش توجه خیلی از دوست داران موسیقی را به خود جلب نماید.

هایده در مصاحبه‌ های خود بارها اشاره کرده که تحت تاثیر صدا و همینطور شیوه خواندن دلکش به خوانندگی و موسیقی علاقمند شده است.

در سال 1347 هایده فعالیت حرفه ‌ای خود را با خواندن ترانه‌ ای به نام آزاده که اثر علی تجویدی بر روی آخرین سروده رهی معیری بود، آغاز نمود. این ترانه با همکاری ارکستر گل ‌ها در رادیو تهران آغاز شده و در ادامه نیز، هایده کارهای خود را با علی تجویدی پیش برد و همچنین با آهنگسازان بزرگ دیگری مانند همایون خرم همکاری کرد و به ترانه‌ های پاپ علاقمند شد.

ترانه ‌های پاپی که هایده خوانده بیشتر ساخته افراد برجسته‌ ای مانند فریدون خشنود، جهانبخش پازوکی، محمد حیدری و همینطور انوشیروان روحانی بود.

هایده برای ادامه فعالیت خود در سال 57 مجبور شد از ایران به بریتانیا مهاجرت نماید. وی در مصاحبه‌ های خود گفته که این تلخ ‌ترین خاطره زندگی‌ او بوده است. هایده پس از خارج شدن از ایران همکاری خود را با آهنگساز سرشناس ایرانی، صادق نوجوکی شروع کرد.

در دهه شصت شرکت ترانه، آلبوم شب عشق این خواننده را در رده پرفروش ‌ترین آلبوم‌ های این دهه معرفی نمود. آلبوم بزن تار که آلبوم دیگر هایده است نیز به عنوان آلبوم سال 1990 شناخته شد.

پس از مهاجرت

در سال 1979 هایده از بریتانیا به آمریکا مهاجرت کرده و تصمیم گرفت تا پایان عمر خود در لس ‌آنجلس زندگی نماید. این خواننده مشهور یک روز پس از کنسرت خود بر اثر حمله قلبی در شمال کالیفرنیا درگذشت.

هایده چند روز پس از مرگش در گورستان معروف وست ‌وود هالیوود دفن شد. لازم به ذکر است که این خواننده به فشار خون بالا و همینطور دیابت مبتلا بوده و این بیماری‌ ها را از خانواده‌ خود به ارث برده بود.

پیکر این خواننده با حضور هزاران نفر از ایرانیان مقیم آمریکا به خاک سپرده شد. از جمله سخنرانان مراسم تدفین هایده می‌ توان به هما سرشار، ویگن و همینطور حسن شهباز اشاره کرد.

سبک آوازی

هایده هم مانند دلکش تسلط زیادی بر روی فنون موسیقیایی داشته و با شور و انرژی عجیبی می‌ خواند. وضعیت حنجره این خواننده به صورتی بود که به صدای او اجازه داشتن پیوستاری از ویبراتورهای دلپذیر و همینطور نغمه ‌سرایی ‌های آوازی را در خوانندگی می ‌داد.

از مهارت ‌های برجسته‌ هایده می‌ توان به مهارت بم آلتون به پایین، فولر و دارکرکنترآلتو اشاره نمود. برخورداری از حنجره قوی و تلفیق آن با روش ‌های آوازخوانی سبب شد تا آواز این خواننده پر طنین شود.

کنسرت‌ های هایده

هایده به جز برنامه‌ های معمول خود، همواره در کشور های مختلف به برگزاری کنسرت می‌ پرداخت. از جمله مکان ‌هایی که این خواننده در آن جا کنسرت اجرا کرده است می ‌توان به دانشگاه یوسی‌ال‌ای در کالیفرنیا، تالار رویال آلبرت هال در لندن و موزیک هاله هامبورگ اشاره کرد.

در سال‌ های قبل از انقلاب، بیشتر ترانه ‌های هایده از تلویزیون ملی ایران پخش می ‌شد. اما بعد از انقلاب ویدیو های این خواننده از تلویزیون ایرانیان، تلویزیون جام‌ جم در لس آنجلس و همینطور تلویزیون جنبش ملی ایران در جنوب کالیفرنیا پخش می ‌گردد.

 ضبط آثار

آثار هایده در دهه ‌های 1340 و 1350 به صورت صفحه گرامافون و نوار کاست در ایران منتشر شد. در سال 2000 مجددا بیشتر این آثار و همینطور کار هایی که هایده در آمریکا خواند روی سی‌دی منتشر شدند. امروزه نیز می‌توان ترانه ‌های این خواننده را از سایت ‌های مختلف مربوط به موسیقی دانلود کرد.

یادبود هایده

بعد از مرگ هایده با وجود محدودیت ‌های بسیار، گروهی از مردم توانستند یاد او را در مسجد الجواد گرامی دارند. همچنین ویدیویی از این مراسم به صورت مخفیانه در ایران پخش شد.

پس از گذشت 33 سال از مرگ هایده، عده‌ ای از کاربران مجازی تولد 80 سالگی او را در شبکه‌ های اجتماعی برگزار کردند.

مستند هایده

در سال 2009 برای نخستین بار مستندی ساخته پژمان اکبرزاده درباره‌ فعالیت‌ ها و آثار هنری این خواننده اکران شد. این مستند  با عنوان سخن از هایده، صد دقیقه بوده و به بررسی فعالیت‌ های هنری هایده، گزیده‌ای از اجرا های او و همینطور گفتگو با دوستان و نزدیکان وی پرداخته است.

لازم به ذکر است که این مستند در جشنواره فیلم نور در لس‌ آنجلس، نامزد دریافت بهترین مستند گردید. البته به گزارش تلویزیون بی‌بی‌سی، برخی از بستگان و طرفداران هایده به دلیل بازگویی بی‌ پرده برخی مسائل به این مستند اعتراض کردند.

انتهای پیام