ترامپ و ضرب‌الاجلش!
صابر گل‌عنبری، کارشناس روابط بین‌الملل، در کانال تلگرامی خود نوشت:
«ترامپ ضرب‌الاجلی تعیین کرده که اگر حماس تا ظهر شنبه «همه» گروگان‌های اسرائیلی را آزاد نکند، جهنمی بر پا خواهد کرد و جنگ از سر گرفته می‌شود. ترامپ نسبت به آزادی قطره‌چکانی این گروگان‌ها شاکی است و می‌گوید نباید هر بار دو و یا سه نفر از آن‌ها آزاد شوند، بلکه باید یکجا همه آن‌ها تا ظهر شنبه آزاد شوند.
در حالی ترامپ این ضرب‌الاجل را مطرح می‌کند که خود او بخشی از توافق غزه بود كه بر أزادی تدریجی گروگان‌ها تصریح دارد و بر نتانیاهو برای دستیابی به آن و توقف جنگ فشار آورد و فرستاده‌اش ویتکاف در مذاکرات آتش‌بس حضوری فعال داشت.
پرسش کانونی این است که تا ظهر شنبه چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا حماس تسلیم خواهد شد و همه گروگان‌های اسرائیلی را آزاد خواهد کرد؟ یا نه و جنگ دوباره از سر گرفته خواهد شد؟
پاسخ نگارنده به پرسش نخست این است که تقریبا آزادی همه گروگان‌ها در شنبه منتفی است و در پاسخ به سوال دوم نیز می‌توان گفت که از سرگیری جنگ پس از عدم آزادی «همه» آن‌ها منتفی نیست اما زیاد هم محتمل نمی‌باشد.
شیوه بهتر در تحلیل این مورد این است که وارد نظام فکر و محاسباتی بازیگران مورد نظر شد تا بتوان پیش‌بینی نسبی در مورد کنش‌ها و تصمیم‌های آن‌ها داشت و این امر هم مستلزم شناخت عمیق پیشینی است.
در مساله مورد بحث، واقعیت این است که حماس دلیلی نمی‌بیند که به این ضرب‌الاجل ترامپ عمل کند. به این علت که نتیجه پایبندی و عدم پایبندی به این مهلت برای حماس یکی است. در هر صورت ترامپ ایده کوچاندن ساکنان غزه را در سر دارد و در این حالت چه بسا حماس پایبندی به مهلت را واجد نتیجه بدتری و عدم پایبندی به این موعد ترامپ را گام نخست در مسیر به شکست کشاندن طرح کوچاندن مردم غزه بپندارد.
اما در مقابل اگر از دریچه نظام فکری و محاسباتی نتانیاهو و اسرائیل هم واقع‌بینانه به مساله بنگریم، مهلت ترامپ نه تنها فشاری شدید بر حماس هست، بلکه به نوعی خود نتانیاهو را هم در منگنه گذاشته است. در واقع ترامپ با این تهدید خود تندتر از بن گویر و اسموتریچ ظاهر شده و نتانیاهو را بیشتر تحت فشار اولترا راست‌ها قرار داده است. اما در مقابل نتانیاهو تحت فشار شدید جامعه اسرائیل برای تکمیل توافق و مرحله اول آن و انتقال به مرحله دوم است. از این رو، نتانیاهو می‌بایست به نوعی چند پهلو موضع‌گیری کند که نه افکار عمومی داخلی آن را بر تلاش او برای به شکست کشاندن توافق حمل کند و نه موجب خشم و عصبانیت ترامپ شود.
در این پیچیدگی، نتانیاهو می‌داند که از یک سو حماس به ضرب‌الاجل ترامپ تن نخواهد داد و از دیگر سو برگردان قرار دادن ضرب‌الاجل ترامپ به عنوان یک دستور کاری به معنای فروپاشی توافق خواهد بود که اولا او را در معرض فشار بی‌سابقه افکار عمومی اسرائیل قرار می‌دهد که بیش از 80 درصد آن‌ها خواهان ادامه آتش‌بس و توافق هستند و ثانیا بازگشت به جنگ هم چه بسا موجب کشته شدن تعدادی دیگر از گروگان‌ها و همچنین نظامیان دیگری شود؛ بدون این که چشم‌اندازی روشن برای شکست حماس و پایان ظفرمندانه جنگ وجود داشته باشد.
در عین حال نیز نتانیاهو مطمئن نیست که حتی اگر به جنگ باز گردد، ترامپ دوباره به او برای توقف آن فشار نیاورد. رامی ایگرا مسئول سابق بخش مفقودان موساد امروز سخنی به همین مضمون داشت و گفت که ترامپ ممکن است دوباره جنگ را متوقف کند.
در این وضعیت، از دیروز دفتر نتانیاهو چهار بیانیه صادر کرده است که منعکس کننده قسمی آشفتگی است. در هیچ کدام از بیانیه‌ها، او بر آزادی «همه» گروگان‌ها تاکید نکرده و صرفا گفته است که اگر حماس تا ظهر شنبه گروگان‌ها را آزاد نکند، جنگ را از سر خواهد گرفت. در این میان نزدیکان و رسانه‌های اسرائیلی توضیح داده‌اند که مقصود او همان سه اسیری است که بر اساس توافق قرار بود که شنبه آینده آزاد شوند؛ اما حماس آزادی آن‌ها را منوط به پایبندی اسرائیل به مفاد بشردوستانه توافق کرده است.
در کل می‌توان گفت که احتمال رسیدن به توافقی میان حماس و اسرائیل برای حل بحران تا شنبه و تداوم مرحله اول بیشتر است. هم اکنون هم تحرکات دیپلماتیک فشرده‌ای در قاهره در جریان است و قرار است که فرستاده ترامپ هم به قطر و اسرائیل سفر کند. به نوشته روزنامه الشرق‌الاوسط عربستان میانجیگران در حال رایزنی فشرده برای عمل اسرائیل به پروتکل بشردوستانه توافق و در مقابل هم صرف نظر حماس از تعلیق آزادی سه گروگان در شنبه آینده هستند.
اما شنبه محک مهمی برای ترامپ و شناخت رفتار او نه در پرونده غزه بلکه دیگر پرونده‌ها پس از پایان ضرب‌الاجل در صورت عدم آزادی همه گروگان‌هاست. تا ببینیم چه می‌شود.»
